| . |
|
☬ ਗੂਜਰੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ☬
(ਪੰ: 508-517)
ਸਟੀਕ, ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-੨੦)
(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ, ਸਟੀਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰੋ ਜੀ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ, ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
(ਪਉੜੀ ਨੰ: ੧੪
ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ,
ਸਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ)
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਆਪਿ ਅਖਾਇਦਾ, ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਚੁ ਸੋਇ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਫਤਿ ਸਲਾਹ ਹੈ,
ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਕੋਇ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਬਾਣੀ ਸਚੁ ਹੈ, ਸਚਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ॥ ਨਾਨਕ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤਿਆ
ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਇਆ, ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ॥ ੧ ॥
ਮਃ ੩॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤੀ ਰਸਨਾ, ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਈ॥ ਪੂਰੈ ਸਬਦਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਿਆ
ਆਈ॥ ਵਡਭਾਗੀਆ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਮੁਹਹੁ ਕਢਾਈ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਹਿ ਸੇਈ ਜਨ ਸੋਹਣੇ, ਤਿਨੑ ਕਉ ਪਰਜਾ ਪੂਜਣ
ਆਈ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਵੈ, ਨਾਨਕ ਦਰਿ ਸਚੈ ਸੋਭਾ ਪਾਈ॥ ੨ ॥
ਪਉੜੀ॥ ਬਜਰ ਕਪਾਟ ਕਾਇਆ ਗੜੑ ਭੀਤਰਿ, ਕੂੜੁ ਕੁਸਤੁ ਅਭਿਮਾਨੀ॥ ਭਰਮਿ ਭੂਲੇ ਨਦਰਿ ਨ ਆਵਨੀ, ਮਨਮੁਖ
ਅੰਧ ਅਗਿਆਨੀ॥ ਉਪਾਇ ਕਿਤੈ ਨ ਲਭਨੀ, ਕਰਿ ਭੇਖ ਥਕੇ ਭੇਖਵਾਨੀ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਖੋਲਾਈਅਨਿੑ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ
ਜਪਾਨੀ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਿਰਖੁ ਹੈ, ਜਿਨ ਪੀਆ ਤੇ ਤ੍ਰਿਪਤਾਨੀ॥ ੧੪ ॥
(ਪਉੜੀ ੧੪ ,
ਸਟੀਕ
ਲੋੜੀਂਦੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ’
ਸਹਿਤ)
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਆਪਿ ਅਕਾਇਦਾ, ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਚੁ ਸੋਇ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਸਿਫਤਿ ਸਲਾਹ ਹੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਕੋਇ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਬਾਣੀ ਸਚੁ ਹੈ, ਸਚਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ॥ ਨਾਨਕ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਇਆ, ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ॥ ੧॥
{ਪੰ: ੫੧੪}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ—ਹੈਰਾਣਗੀ
ਤੇ ਅਸਚਰਜਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ।
ਆਪਿ—ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਆਪਣੀ
ਮਿਹਰ ਕਰਕੇ। ਅਕਾਇਦਾ—ਅਖਾਇਂਦਾ,
ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਸ ਯੋਗ ਬਣਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮੂਹੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਪ੍ਰਗਟ
ਹੋਵੇ। ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਆਪਿ
ਅਕਾਇਦਾ—ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਆਪਣੀ
ਮਿਹਰ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਸ ਯੋਗ ਬਣਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਦਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਅਥਵਾ
ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਵੇ।
ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਚੁ ਸੋਇ—
(ਜਦਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ, ਜੀਵਨ ਦੀ ਉੱਤਮ ਅਵਸਥਾ)
ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ
ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਨੋਟ-੧
ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਅਸਚਰਜ
ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਸੁੰਦਰ ਖ਼ਿਆਲ ਆਉਂਦਾ ਜਾਂ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ
ਮਸਤੀ `ਚ ਸਾਡੇ ਮੂਹੋਂ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਹੀ ਲਫ਼ਜ਼
‘ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ’
ਜਾਂ ‘ਮੈ ਹੈਰਾਨ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ
ਬਿਆਣ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਆਦਿ” ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਤਰੀਕੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮਾਨੋ ਅਸੀਂ ਅਚਣਚੇਤ ਹੀ ਉਸ
ਨਜ਼ਾਰੇ ਜਾਂ ਉਸ ਖ਼ਿਆਲ ਦੀ ‘ਸਿਫ਼ਤਿ’ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਉਸੇ `ਚ ਗੁੰਮ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।
ਦਰਅਸਲ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਲਈ ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਢੁਕਵੇਂ ਲਫ਼ਜ਼ ਨਹੀਂ
ਹਨ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾ `ਚ ਬਿਆਣ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ: ਭਾਵ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਅਵਸਥਾ
ਜਿੱਥੇ ਪੁੱਜ ਕੇ ਕੋਈ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੰਕਾਰਿਆਂ ਬੰਦਾ ਵੀ ਕਹਿ ਉਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਆਣ
ਕਰਣਾ, ਮੇਰੇ ਵੱਸ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।
ਨੋਟ-੨
ਉਂਝ ਵੀ ਇਥੇ
‘ਵਾਹੁ
`ਚ ‘ਹ’ ਦੇ ਪੈਰ ਹੇਠਾਂ (-), ਲਫ਼ਜ਼
‘ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ’
ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਇਕਵਚਨ ਤੇ ਕੇਵਲ ਇਕੋ-ਇਕ
ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਲਈ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਥੇ ਲਫ਼ਜ਼
‘ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ’
ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਸਾਰਕ ਹੈਰਾਣਗੀ ਜਾਂ
ਅਸਚਰਜਤਾ `ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਥੇ ਇਹ ਲਫ਼ਜ਼
‘ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ’
ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ `ਤੇ ਹੀ
ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਅਰਥ :
— “ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਆਪਿ ਅਕਾਇਦਾ,
ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਚੁ ਸੋਇ” -
ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਇਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ
‘ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ’
ਵਾਲੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ, ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਭੂ ਲਈ ਹੀ
ਵਰਤਣੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਅਜਿਹੀ
‘ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ’,
ਪ੍ਰਭੂ ਕੇਵਲ ਆਪ ਹੀ, ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ
ਕਮਾਈ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਜੀਉੜੇ ਦੇ ਮੂਹੋਂ
ਅਕਾਇਦਾ
ਭਾਵ ਕਢਵਾਂਦਾ ਹੈ।
“ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਫਤਿ ਸਲਾਹ ਹੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਕੋਇ” - ਗੁਰਦੇਵ
ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ ਦਰਅਸਲ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਆਪਣੇ ਆਪ `ਚ ਹੈ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ। ਤਾਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਸੌਝੀ ਕਿਸੇ
ਗੁਰਮੁਖ ਭਾਵ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ (ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ
ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ)।
“ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਬਾਣੀ ਸਚੁ ਹੈ, ਸਚਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ” -
ਤਾਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ `ਚ ਆਉਣ ਜਾਂ ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਣ ਨਾਲ ਹੀ, ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ
ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਹੋਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
“ਨਾਨਕ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਇਆ, ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ” - ਤੀਜੇ
ਨਾਨਕ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਹੋਰ ਪੱਕਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਦੀ ਅਵਸਥਾ `ਚ ਵਿਚਰਦਿਆਂ ਅਥਵਾ ਮਨ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ `ਚ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਹੀ, ਪ੍ਰਭੂ
ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ੧।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ -
ਸਲੋਕ `ਚ ਗੁਰਦੇਵ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਅਥਵਾ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ
ਅੰਦਰ ਅਜਿਹੀ ਉੱਤਮਤਾ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਆਪ ਆਪਣੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਉਸ ਜੀਵਨ `ਚ
ਅਜਿਹੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਰਾਹ ਵੀ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਹੀ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਗੁਰਦੇਵ ਹੋਰ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਕੇਵਲ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਹੀ
ਜਾਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਅੰਦਰੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਦਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜਣਾ ਤੇ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇ ਰੰਗ
`ਚ ਰੰਗੇ ਜਾਣਾ, ਇਹ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਵਿਸ਼ੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਫ਼ਿਰ ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਬਣ ਆਉਣ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ
ਜੀਵਨ `ਚ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਮਿਲਾਪ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਤੀਜੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ
ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਮੋੜਣ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮੰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਨਾਲ ਰੰਙਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਉੱਦਮ ਕਰਦਾ ਰਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਹਾਸਿਲ
ਕਰਣ ਦੇ ਯੋਗ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਵ “ਨਾਨਕ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਇਆ, ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ”
ਅਨੁਸਾਰ ਜੇ ਮਨੁੱਖ, ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ
ਸੰਸਾਰਿਕ ਮੋਹ, ਮਾਇਅ, ਮਮਤਾ, ਹਉਮੈ ਆਦਿ ਵਲੋਂ ਮੋੜ ਕੇ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ
ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਤੇ ਵਾਹੁ ਵਾਹ
ਵੱਲ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਯਤਣਸ਼ੀਲ ਰਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ (ਇਸਤੋਂ ਉਸਦਾ
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ)।
ਮਃ ੩॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤੀ ਰਸਨਾ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਈ॥ ਪੂਰੈ ਸਬਦਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਿਆ
ਆਈ॥ ਵਡਭਾਗੀਆ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਮੁਹਹੁ ਕਢਾਈ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਹਿ ਸੇਈ ਜਨ ਸੋਹਣੇ, ਤਿਨੑ ਕਉ ਪਰਜਾ ਪੂਜਣ
ਆਈ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਵੈ, ਨਾਨਕ ਦਰਿ ਸਚੈ ਸੋਭਾ ਪਾਈ॥ ੨॥
{ਪੰ: ੫੧੪}
ਅਰਥ :
— “ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤੀ ਰਸਨਾ
ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਈ” -ਗੁਰੂ ਦੇ
ਸ਼ਬਦ ਦੁਆਰਾ ‘ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ’ ਭਾਵ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਕਰਣ ਵਾਲੀ ਰਸਨਾ ਚੰਗੀ ਲਗਦੀ ਤੇ ਸ਼ੋਭਾ ਵੀ
ਪਾਂਦੀ ਹੈ।
“ਪੂਰੈ ਸਬਦਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਿਆ ਆਈ” - ਇਸ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਸਦਕਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੀਊੜਿਆਂ ਦਾ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਹੋ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
“ਵਡਭਾਗੀਆ, ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਮੁਹਹੁ ਕਢਾਈ” -
ਫ਼ਿਰ ਜਿਹੜੇ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਇੱਕ ਮਿੱਕ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹੇ ਵਡਭਾਗੀਆਂ ਦੇ ਮੂਹੋਂ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਹੀ ਕਢਵਾ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਉਹ ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਹੀ ਰੰਗੇ ਰਹਿ
ਕੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹਨ।
“ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਹਿ ਸੇਈ ਜਨ ਸੋਹਣੇ, ਤਿਨੑ ਕਉ ਪਰਜਾ ਪੂਜਣ ਆਈ” -
ਉਪ੍ਰੰਤ ਅਜਿਹੇ ਵਡਭਾਗੀ ਜਿਹੜੇ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਤੇ ਮਨ ਕਰਕੇ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਕਰਦੇ ਹਨ, ਲੋਕਾਈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਰਨ
ਪਰਸਦੀ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
“ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਵੈ, ਨਾਨਕ ਦਰਿ ਸਚੈ ਸੋਭਾ ਪਾਈ” - ਤੀਜੇ
ਨਾਨਕ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੀਵਨ `ਚ ਅਜਿਹੀ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਅਥਵਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਜੀਊੜੇ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾ ਦਾ ਲੋਕ ਤੇ
ਪ੍ਰਲੋਕ ਵੀ, ਦੋਵੇਂ ਸੁਹੇਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ੨।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ- ਦੂਜੇ
ਸਲੋਕ “ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤੀ.
.” `ਚ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼
ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜੀਊੜਿਆਂ ਦੇ ਮਨ `ਤੇ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਵਾਲਾ ਰੰਗ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਸਦਕਾ “. .
ਰਸਨਾ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਈ”
ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੋਲ-ਚਾਲ `ਚ ਉੱਚਤਾ,
ਮਿਠਾਸ ਤੇ ਨਿਮ੍ਰਤਾ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਕੇ ਬੀਤਦਾ ਹੈ।
ਅਸਲ `ਚ ਇਹ ਵੀ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਆਪ ਆਪਣੀ ਮਿਹਰ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹੌਂ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਕਢਵਾਂਦਾ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਰੇਕ ਕਰਣੀ, ਰਹਿਣੀ ਵਿਹਾਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਨਾਲ ਗੜੁੱਚ ਹੁੰਦਾ
ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਸੁਆਸ-ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨਹੀਂ ਵਿਸਰਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਇਲਾਹੀ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ
ਭਰਪੂਰ ਉੱਚ ਆਚਰਣ ਵਾਲਾ ਤੇ ਸਦਾਚਾਰਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਲੋਕਾਈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ
ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸਲੋਕ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ `ਤੇ ਗੁਰਦੇਵ ਨਿਰਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਿਹਰ
ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਉੱਚਾ-ਸੁੱਚਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਸਹਿਜੇ
ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ ਉਹ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਅਨੰਦਮਈ, ਸੰਤੋਖੀ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ
`ਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਕੇ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਪ੍ਰੰਤ ਸਰੀਰ ਤਿਆਗਣ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਸਮਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,
ਮੁੜ ਜਨਮ-ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲੋਕ ਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ, ਦੋਵੇਂ ਸੁਹੇਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ
ਹਨ।
ਪਉੜੀ॥ ਬਜਰ ਕਪਾਟ ਕਾਇਆ ਗੜੑ ਭਤਿਰਿ, ਕੂੜੁ ਕੁਸਤੁ ਅਭਿਮਾਨੀ॥ ਭਰਮਿ ਭੂਲੇ
ਨਦਰਿ ਨ ਆਵਨੀ, ਮਨਮੁਖ ਅੰਧ ਅਗਿਆਨੀ॥ ਉਪਾਇ ਕਿਤੈ ਨ ਲਭਨੀ, ਕਰਿ ਭੇਖ ਥਕੇ ਭੇਖਵਾਨੀ॥ ਗੁਰਸਬਦੀ
ਖੋਲਾਈਅਨਿੑ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪਾਨੀ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਿਰਖੁ ਹੈ, ਜਿਨ ਪੀਆ ਤੇ ਤ੍ਰਿਪਤਾਨੀ॥ ੧੪॥
{ਪੰ: ੫੧੪}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਬਜਰ—ਕਰੜੇ।
ਕਪਾਟ—ਦਰਵਾਜ਼ੇ,
ਫਾਟਕ। ਕਾਇਆ—ਮਨੁੱਖਾ
ਸਰੀਰ। ਗੜੑ —ਕਿਲਾ।
ਕੂੜ—ਮੋਹ
ਮਾਇਆ ਦੀ ਪਕੜ। ਕੁਸਤ—ਝੂਠ
ਫ਼ਰੇਬ ਠਗੀਆਂ ਜਾਲਸਾਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ।
ਅਭਿਮਾਨੀ—ਅਹੰਕਾਰੀ
ਬਿਰਤੀ ਦੇ। ਭਰਮਿ ਭੂਲੇ—ਜੀਵਨ
ਦੇ ਉਲਟੇ ਰਾਹ ਪਏ ਹੋਏ।
ਮਨਮੁਖ—ਮਨ ਪਿਛੇ ਟੁਰਣ
ਵਾਲੇ। ਅੰਧ ਅਗਿਆਨੀ—ਅਗਿਆਨਤਾ
ਦੇ ਹਨੇਰੇ `ਚ
ਠੋਕਰਾਂ ਖਾ ਰਹੇ। ਭੇਖ—ਜੋਗੀ,
ਸਨਿਆਸੀ, ਬੈਰਾਗੀ, ਨਾਂਗੇ, ਬਿਭੂਤਧਾਰੀ, ਸੰਤ, ਸਾਧ, ਭਗਤ ਆਦਿ ਬੇਅੰਤ ਧਾਰਮਿਕ ਭੇਖ ਜਿਹੜੇ
ਅੰਦਰੋਂ ਹੋਰ ਤੇ ਬਾਹਰੋਂ ਹੋਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਭੇਖਵਾਨੀ—ਭੇਖਾਂ
ਨੂੰ ਕਰਣ ਵਾਲੇ।
ਗੁਰਸਬਦੀ—ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ
ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ।
ਖੋਲਾਈਅਨਿੑ—ਆਪਣੇ ਆਪ
ਖੁਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਨਾਮੁ ਜਪਾਨੀ —ਪ੍ਰਭੂ
ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਦੇ ਹਨ।
ਤ੍ਰਿਪਤਾਨੀ—ਤ੍ਰਿਪਤ ਹੋ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ।
ਅਰਥ :
— “ਬਜਰ ਕਪਾਟ ਕਾਇਆ ਗੜੑ
ਭੀਤਰਿ, ਕੂੜੁ ਕੁਸਤੁ ਅਭਿਮਾਨੀ” -ਅਹੰਕਾਰੀ
ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ-ਰੂਪ ਕਿਲ੍ਹੇ
`ਚ
ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਦੀ ਪਕੜ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਉਥੇ ਝੂਠ ਫ਼ਰੇਬ ਠੱਗੀਆਂ ਜਾਲਸਾਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ
ਗੁਣਾਹਾਂ-ਜੁਰਮਾਂ ਦੇ ਕਰੜੇ ਬੰਦ ਫਾਟਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
“ਭਰਮਿ ਭੂਲੇ ਨਦਰਿ ਨ ਆਵਨੀ, ਮਨਮੁਖ ਅੰਧ ਅਗਿਆਨੀ” - ਦਾਤੇ
ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰਣ ਕਰਕੇ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਉਲਟੇ ਰਾਹ ਪਏ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਮਨ ਪਿਛੇ ਟੁਰਣ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ
ਅੰਨ੍ਹੇ ਮਨਮੁਖਾਂ ਨੂੰ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਕਾਰਣ, ਆਪਣੇ ਸਰੀਰਾਂ ਅੰਦਰੋ ਇਹ ਕੂੜ ਕਸੁੱਤ ਦੇ ਫਾਟਕ
ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਸਦੇ।
“ਉਪਾਇ ਕਿਤੈ ਨ ਲਭਨੀ, ਕਰਿ ਭੇਖ ਥਕੇ ਭੇਖਵਾਨੀ” -
ਇਹ ਮਨਮੁਖ ਬੇਅੰਤ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭੇਖ ਤੇ ਦੂਜੇ ਉਪਾਅ ਵੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਤੇ ਥੱਕਦੇ ਰਹਿੰਦੇ
ਹਨ, ਪਰ ਤਾਂ ਵੀ ਇਹ ਮਨਮੁਖ, ਆਪਣੇ ਸਰੀਰਾਂ ਅੰਦਰੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੂੜ ਕਸੁੱਤ ਦੇ ਫਾਟਕਾਂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ
ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
“ਗੁਰਸਬਦੀ ਖੋਲਾਈਅਨਿੑ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪਾਨੀ” - ਫ਼ਿਰ
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰੋਂ
ਅਜਿਹੇ ਕਪਾਟ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖੁਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
“ਹਰਿ ਜੀਉ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਿਰਖੁ ਹੈ, ਜਿਨ ਪੀਆ ਤੇ ਤ੍ਰਿਪਤਾਨੀ” -
ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਾਮ-ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਬਿਰਖ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਬਿਰਖ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨਾਮ-ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਾਲੇ ਬਿਰਖ ਦਾ ਰਸ ਪੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਰੱਜ ਗਏ ਹਨ। ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ
ਅੰਦਰੋਂ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਾਲੀ ਭੁੱਖ ਵੀ ਸਦਾ ਲਈ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਸੰਤੋਖੀ ਜੀਵਨ
ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ੧੪।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ- ਗੁਰਦੇਵ
ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰ ਰੂਪ ਕਿਲੇ ਅੰਦਰ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਤੇ ਝੂਠ-ਕੁਸੱਤ ਆਦਿ ਗੁਣਾਹਾਂ ਦੇ
ਕਰੜੇ ਫਾਟਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਥੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਹਨੇਰੇ `ਚ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾ ਰਿਹਾ ਮਨਮੁਖ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਠੋਕਰਾਂ
ਤੋਂ ਬੱਚਣ ਲਈ, ਬਹੁਤੇਰੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭੇਖ, ਕਰਮਕਾਂਡ ਤੇ ਯਤਣ ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ
ਦੀ ਜਕੜਣ `ਚ ਅੰਨੇ ਹੋਏ ਨੂੰ ਇਹ ਖੋਲਣੇ ਤਾਂ ਦੂਰ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰੋਂ ਇਹ ਕੂੜ-ਕਸੁੱਤ ਦੇ
ਕਿਵਾੜ ਨਜ਼ਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ।
ਜਦਕਿ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਾਰਣ ਇਸੇ ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰ `ਚ ਵਸਣ
ਵਾਲਾ ਗੁਰਮੁਖ ਜਨ, ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦੀ ਬਰਕਤ ਨਾਲ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਵਾੜਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ ਕੇ,
ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਅਥਵਾ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਵਾਲੇ ਬਿਰਖ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸ ਪੀਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਦਾ ਲਈ
ਤ੍ਰਿਪਤ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਵਾਲੀ ਭੁਖ ਸਦਾ ਲਈ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ
ਹੈ।
ਪਉੜੀ ਅਤੇ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ-
ਪਹਿਲੇ ਸਲੋਕ `ਚ ਗੁਰਦੇਵ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖਾ ਮਨ, ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰਤੀ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਦੀ ਅਵਸਥਾ `ਚ ਓਦੋਂ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ `ਤੇ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਦਾ ਰੰਗ
ਚੜ੍ਹ ਚੁੱਕਾ ਹੋਵੇ। ਇਸੇ ਲਈ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਹੈ
“ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਫਤਿ ਸਲਾਹ ਹੈ…”।
ਨਾਲ ਹੀ, ਗੁਰਦੇਵ ਇਹ ਵੀ
ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਉਭਰੀ ਹੋਈ ਅਵਸਥਾ ਸਮੇਂ ਜੇ ਕਰਤੇ ਦੀ
ਹੋਰ ਮਿਹਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਗ਼ਲੀ ਪਉੜੀ
“ਨਾਨਕ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਰਤਿਆ ਪ੍ਰਭੁ
ਪਾਇਆ, ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ”
ਜੀਵ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਹੋ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਹਲਤ ਤੇ ਪਲਤ ਦੋਵੇਂ ਸੰਵਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਉਪ੍ਰੰਤ ਦੂਜੇ ਸਲੋਕ
“ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਆਪਿ ਅਖਾਇਦਾ, ਗੁਰ
ਸਬਦੀ ਸਚੁ ਸੋਇ” `ਚ ਵੀ
ਦੇਖ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਸਲੋਕ ਵਿਚਲੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦ੍ਰਿੜ
ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਉੜੀ `ਚ ਵੀ ਮੂਲ ਵਿਸ਼ਾ
“ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਖੋਲਾਈਅਨਿੑ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ
ਜਪਾਨੀ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਿਰਖੁ ਹੈ, ਜਿਨ ਪੀਆ ਤੇ ਤ੍ਰਿਪਤਾਨੀ”
ਭਾਵ
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਹੀ ਹੈ।
ਜਦਕਿ
ਪਉੜੀ `ਚ
ਬਿਰਥਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਤੇ ਉਸਦੇ ਕਾਰਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬਿਆਣਆ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ
ਮਨਮੁਖ
ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ ਵੀ
“ਕੂੜੁ ਕੁਸਤੁ ਅਭਿਮਾਨੀ॥
ਭਰਮਿ ਭੂਲੇ ਨਦਰਿ ਨ ਆਵਨੀ, ਮਨਮੁਖ ਅੰਧ ਅਗਿਆਨੀ”
ਆਪਣੀ ਹਊਮੈ ਕਾਰਣ, ਮੋਹ ਮਾਇਆ
`ਚ
ਜਕੜਿਆ ਰਹਿ ਕੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਂਝ ਉਹ ਵੀ ਉਸ ਹਨੇਰੇ ਤੇ ਠੋਕਰਾਂ ਭਰੇ
ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਬਥੇਰੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਨੇਕਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਭੇਖ, ਕਰਮਕਾਂਡ
ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਵਿਹੂਣਾ ਹੋਣ ਕਾਰਣ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਉਲਟੇ ਰਾਹ ਪਿਆ,
ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ `ਚ
ਸਫ਼ਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਦੀ ਜਕੜਣ `ਚ
ਅੰਨੇਂ ਹੋਏ ਨੂੰ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਹਨੇਰੇ `ਚ
ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਇਸੇ ਕਾਰਣ ਉਸ ਦਾ ਪੂਰਾ ਜਨਮ ਹੀ ਭਟਕਣਾਂ `ਚ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(ਚਲਦਾ)
#Instt. 20th Gu.ki.v.02.014#
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲ਼ਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’ ਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੀ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ
‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਵਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਸਕੇ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ
ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
EXCLUDING THIS BOOK “Gujri Ki Vaar M:3 Steek & GVD” BEING
LOADED IN ISTTS. Otherwise about
All the Self Learning Gurmat Lessons already loaded on
www.sikhmarg.com
it is to clarify that;
---------------------------------------------
For all the
Gurmat Lessons written upon Self Learning based by ‘Principal Giani Surjit
Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but
easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of
Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 300/- to 400/-
(in rare cases these are 500/-) per hundred copies for further Free
distribution or otherwise. (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’,
Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N.
Delhi-24 Ph 91-11-26236119, 46548789& ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New
Delhi-110024 Ph. 91-11-26467315 Cell 9811292808
web site-
www.gurbaniguru.org
|
. |