| . |
|
☬ ਗੂਜਰੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ☬
(ਪੰ: 508-517)
ਸਟੀਕ, ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-੧੬)
(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ, ਸਟੀਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰੋ ਜੀ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ, ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
(ਪਉੜੀ ਨੰ: ੧੧ ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ,
ਸਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ)
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਧਿਆਨ ਸਹਜ ਧੁਨਿ ਉਪਜੈ ਸਚਿ ਨਾਮਿ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਨਦਿਨੁ ਰਹੈ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਭਾਇਆ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਵੇਖਹਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ
ਬੋਲਹਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਸਹਜਿ ਰੰਗੁ ਲਾਇਆ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਿਆਨੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਵੈ ਤਿਮਰ ਅਗਿਆਨੁ
ਅਧੇਰੁ ਚੁਕਾਇਆ॥ ਜਿਸ ਨੋ ਕਰਮੁ ਹੋਵੈ ਧੁਰਿ ਪੂਰਾ ਤਿਨਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ॥ ੧ ॥
ਮਃ ੩॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਜਿਨਾ ਨ ਸੇਵਿਓ ਸਬਦਿ ਨ ਲਗੋ ਪਿਆਰੁ॥ ਸਹਜੇ ਨਾਮੁ ਨ
ਧਿਆਇਆ ਕਿਤੁ ਆਇਆ ਸੰਸਾਰਿ॥ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੂਨੀ ਪਾਈਐ ਵਿਸਟਾ ਸਦਾ ਖੁਆਰੁ॥ ਕੂੜੈ ਲਾਲਚਿ ਲਗਿਆ ਨਾ
ਉਰਵਾਰੁ ਨ ਪਾਰੁ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਉਬਰੇ ਜਿ ਆਪਿ ਮੇਲੇ ਕਰਤਾਰਿ॥ ੨ ॥
ਪਉੜੀ॥
ਭਗਤ ਸਚੈ ਦਰਿ ਸੋਹਦੇ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਰਹਾਏ॥ ਹਰਿ ਕੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਤਿਨ ਊਪਜੀ ਹਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਕਸਾਏ॥ ਹਰਿ ਰੰਗਿ
ਰਹਹਿ ਸਦਾ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਿਆਏ॥ ਸਫਲੁ ਜਨਮੁ ਜਿਨੀੑ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ ਹਰਿ ਜੀਉ ਰਿਦੈ
ਵਸਾਏ॥ ਬਾਝੁ ਗੁਰੂ ਫਿਰੈ ਬਿਲਲਾਦੀ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਏ॥ ੧੧ ॥
(ਪਉੜੀ ੧੧ ,
ਸਟੀਕ
ਲੋੜੀਂਦੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ’
ਸਹਿਤ)
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਧਿਆਨ ਸਹਜ ਧੁਨਿ ਉਪਜੈ, ਸਚਿ ਨਾਮਿ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਨਦਿਨੁ ਰਹੈ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ, ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਭਾਇਆ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਵੇਖਹਿ, ਗੁਰਮੁਖਿ
ਹਰਿ ਬੋਲਹਿ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਸਹਜਿ ਰੰਗੁ ਲਾਇਆ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਿਆਨੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਵੈ, ਤਿਮਰ
ਅਗਿਆਨੁ ਅਧੇਰੁ ਚੁਕਾਇਆ॥ ਜਿਸ ਨੋ ਕਰਮੁ ਹੋਵੈ ਧੁਰਿ ਪੂਰਾ, ਤਿਨਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ॥ ੧॥
{ਪੰ: ੫੧੨}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਧੁਨਿ—ਸੁਰ,
ਰੌ। ਧਿਆਨੁ—ਜੁੜੀ
ਹੋਈ ਸੁਰਤਿ। ਸਹਜ ਧੁਨਿ—ਸਹਜ
ਦੀ ਧੁਨਿ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਡੋਲਤਾ ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ।
ਧਿਆਨ ਧੁਨਿ—ਜੁੜੀ
ਹੋਈ ਸੁਰਤਿ ਦੀ ਮਸਤੀ।
ਸਹਜਿ—ਸਹਜ `ਚ, ਅਡੋਲ
ਅਵਸਥਾ `ਚ। ਰੰਗੁ—ਪਿਆਰ।
ਤਿਮਰੁ—ਹਨੇਰਾ।
ਕਰਮੁ—ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼।
ਧੁਰਿ—ਧੁਰੋਂ
ਹੀ, ਰੱਬ ਜੀ ਵਲੋਂ ਹੀ।
ਤਿਨਿ—ਉਸ ਨੇ।
ਤਿਨਿ ਗੁਰਮੁਖਿ—ਉਸ
ਗੁਰਮੁਖ ਨੇ।
ਅਰਥ :
— “ਗੁਰਮੁਖਿ ਧਿਆਨ ਸਹਜ ਧੁਨਿ
ਉਪਜੈ, ਸਚਿ ਨਾਮਿ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ” -ਜੋ
ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿੰਦਾ ਭਾਵ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੇ ਅਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਅਨੁਸਾਰੀ ਹੋ ਕੇ ਵਿਚਰਦਾ
ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਸੁਰਤ ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਨ `ਚ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰ
ਵਾਲੀ ਮਸਤੀ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਡੋਲਤਾ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਚਿੱਤ ਸਦਾ ਸੱਚੇ ਨਾਮ `ਚ ਜੋੜੀ ਰੱਖਦਾ
ਹੈ ਭਾਵ ਉਸ ਨੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਅਥਵਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਕਰਣੀ ਹੀ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ
ਹੈ।
“ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਨਦਿਨੁ ਰਹੈ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ, ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਭਾਇਆ” - ਗੁਰਮੁਖ
ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ, ਹਰ ਸਮੇਂ, ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਗੁਰਮੁਖ ਨੂੰ, ਸਦਾ ਨਾਮ ਰੰਗ ਅਥਵਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਭਰਪੂਰ ਰਹਿਣੀ ਹੀ ਭਾਉਂਦੀ ਤੇ ਮਿੱਠੀ
ਲਗਦੀ ਹੈ।
“ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਵੇਖਹਿ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਬੋਲਹਿ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਸਹਜਿ
ਰੰਗੁ ਲਾਇਆ” -
ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੇ ਜ਼ਰੇ `ਚੋਂ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਦੇ ਨੀ ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਗੁਰਮੁਖ ਹਰ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਭੂ
ਦੇ ਹੀ ਗੁਣ ਗਾਉਂਦੇ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ
ਸੁਭਾਵਕ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਪ ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
“ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਿਆਨੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਵੈ, ਤਿਮਰ ਅਗਿਆਨੁ ਅਧੇਰੁ ਚੁਕਾਇਆ”
- ਤੀਜੇ ਨਾਨਕ, ਗੁਰੂ
ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਗੁਰਮੁਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਰੱਬੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ
ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਅਗਿਆਨਤਾ ਵਾਲੇ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰੇ ਦਾ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
“ਜਿਸ ਨੋ ਕਰਮੁ ਹੋਵੈ ਧੁਰਿ ਪੂਰਾ, ਤਿਨਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ”
- ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਸ
ਗੁਰਮੁਖ ਪਿਆਰੇ `ਤੇ ਧੁਰੋਂ ਹੀ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਉਹ ਸਦਾ ਮਨ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ
ਰੰਗ `ਚ ਹੀ ਰੰਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ੧।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ- ਗੁਰਦੇਵ
ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਹੋ ਕੇ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰਤ ਸਹਿਜੇ ਹੀ
ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰ ਦੀ ਮਸਤੀ ਛਾਈ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ
ਕਰਤੇ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ `ਚ ਉਹੀ
‘ਗੁਰਮੁਖ’
ਤੇ
‘ਭਗਤ’
ਜਨ ਆਦਿ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼
ਪਹਿਰਵੇ ਆਦਿ ਕਾਰਣ ਜਾਂ ਹਰੇਕ ਸਧਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ।”
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ,
ਗੁਰਮੁਖਾਂ
ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਸਲ ਪ੍ਰਭੂ ਰਸ ਦੀ
ਪਛਾਣ ਆ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਥੋਂ ਤੀਕ
ਕਿ ਗੁਰਮੁਖ ਰਚਨਾ ਦੇ ਜ਼ਰੇ ਜ਼ਰੇ `ਚੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਣ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ
ਬੋਲ-ਚਾਲ ਤੇ ਵਿਹਾਰ ਆਦਿ `ਚੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ, ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਛਲਕਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਮਨ ਕਰਕੇ
ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੇ
ਗੁਰਮੁਖਾਂ
ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਪ੍ਰਭੂ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਮਨ ਚੋਂ ਅਗਿਆਨਤਾ ਵਾਲੇ ਹਨੇਰੇ ਦਾ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੇਵ ਦੱਸਦੇ ਹਨ,
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਮੁਖਾਂ `ਤੇ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਸਦਾ ਕਰਤੇ ਦੀ
ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਹੀ ਵੱਸ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਉਹ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਨਾਮ ਰੰਗ ਦੀ ਮਸਤੀ ਦਾ ਹੀ ਸਦੀਵੀ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ
ਹਨ।
ਮਃ ੩॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਜਿਨਾ ਨ ਸੇਵਿਓ, ਸਬਦਿ ਨ ਲਗੋ ਪਿਆਰੁ॥ ਸਹਜੇ ਨਾਮੁ ਨ
ਧਿਆਇਆ, ਕਿਤੁ ਆਇਆ ਸੰਸਾਰਿ॥ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੂਨੀ ਪਾਈਐ, ਵਿਸਟਾ ਸਦਾ ਖੁਆਰੁ॥ ਕੂੜੈ ਲਾਲਚਿ ਲਗਿਆ,
ਨਾ ਉਰਵਾਰੁ ਨ ਪਾਰੁ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਉਬਰੇ, ਜਿ ਆਪਿ ਮੇਲੇ ਕਰਤਾਰਿ॥ ੨॥
{ਪੰ: ੫੧੨}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਕਿਤੁ—ਕਿਸ
ਲਈ। ਲਗਿਆ—ਲਗਿਆਂ,
ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਸਟਾ
—ਮੋਹ
ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗੰਦਗੀ।
ਸਦਾ —ਜੀਵਨ
ਭਰ, ਜੀਦੇ ਜੀਅ। ਵਿਸਟਾ
ਸਦਾ ਖੁਆਰੁ—ਅਜਿਹਾ
ਮਨੁੱਖ ਜੀਵਨ ਭਰ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗੰਦਗੀ `ਚ ਜਕੜਿਆ ਰਹਿ ਕੇ ਖੁਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉਰਵਾਰੁ—ਉਰਲਾ
ਬੰਨਾ। ਪਾਰੁ—ਪਾਰਲਾ
ਬੰਨਾ। ਨਾ ਉਰਵਾਰੁ ਨ
ਪਾਰੁ —ਉਹ ਆਪਣਾ ਲੋਕ ਤੇ
ਪ੍ਰਲੋਕ ਦੋਵੇਂ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜਿ—ਜੋ।
ਕਰਤਾਰਿ—ਕਰਤੇ
ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ, ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਨੇ।
ਗੁਰਮੁਖਿ ਉਬਰੇ—
ਗੁਰਮੁਖ ਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਗੁਰਮੁਖ ਦਾ ਲੋਕ ਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ ਦੋਵੇਂ ਸੁਹੇਲੇ ਹੋ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ। (ਨੋਟ :
— ‘ਕਿਤੁ’
ਵਿਆਕਰਣ ਅਨੁਸਾਰ ਲਫ਼ਜ਼
‘ਕਿਸੁ’
ਤੋਂ ‘ਕਰਣ ਕਾਰਕ’ ਹੈ, ‘ਅਧਿਕਰਣ
ਕਾਰਕ’ ਵਿੱਚ ਭੀ ਇਹੀ ਰੂਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ,
‘ਇਸੁ’
ਤੋਂ
‘ਇਤੁ’
(ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ))
ਅਰਥ :
— “ਸਤਿਗੁਰੁ ਜਿਨਾ ਨ ਸੇਵਿਓ,
ਸਬਦਿ ਨ ਲਗੋ ਪਿਆਰੁ” -
ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਾ ਪਾਲਣ
ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੁਰ-ਸ਼ਬਦ `ਚ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਉਪਜਦਾ।
“ਸਹਜੇ ਨਾਮੁ ਨ ਧਿਆਇਆ, ਕਿਤੁ ਆਇਆ ਸੰਸਾਰਿ” -
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤ-ਚਿੱਤ
ਹੋ ਕੇ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਸਿਮਰਿਆ, ਭਾਵ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਜਿਹੜੇ ਸੁਭਾਅ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ
ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਸਾਰ `ਚ ਆਉਣਾ ਭਾਵ ਮਨੁੱਖ ਜਨਮ ਵੀ ਕਿਸ ਅਰਥ? ਭਾਵ
ਉਨ੍ਹਂਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵੀ ਉਸੇ ਅਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅਰਬਾਂ-ਖਰਬਾਂ ਦੂਜੀਆਂ ਤੇ ਹੋਰ ਜੂਨਾਂ।
“ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੂਨੀ ਪਾਈਐ, ਵਿਸਟਾ ਸਦਾ ਖੁਆਰੁ” - ਅਜਿਹੇ
ਲੋਕ ਜੀਵਨ ਭਰ ਵੀ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗੰਦਗੀ `ਚ ਹੀ ਜੱਕੜੇ ਰਹਿ ਕੇ ਖੁਆਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਉਪ੍ਰੰਤ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਫ਼ਿਰ ਤੋਂ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਜੂਨਾਂ, ਜਨਮਾਂ ਤੇ ਗਰਭਾਂ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਹੀ
ਪੈਂਦੇ ਹਨ।
“ਕੂੜੈ ਲਾਲਚਿ ਲਗਿਆ, ਨਾ ਉਰਵਾਰੁ ਨ ਪਾਰੁ” -
ਗੁਰੂ ਤੇ ਅਕਾਲਪ੍ਰੁਖ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ
ਮਨੁੱਖ ਜੀਵਨ ਭਰ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੇ ਨਾਸ਼ਵੰਤ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਾਲੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ `ਚ ਹੀ
ਗ੍ਰਸਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸ ਦਾ ਇਹ ਲੋਕ ਵੀ ਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ ਵੀ, ਦੋਵੇਂ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ, ਅਜਿਹਾ ਮੁੱਨਖ. ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਨਮ ਨੂੰ
ਵੀ ਮੋਹ ਮਾਇਆ, ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ, ਭਟਕਣਾ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਖੁਆਰੀਆਂ ਆਦਿ `ਚ ਮੁਕਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ; ਉਪ੍ਰੰਤ
ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ; ਉਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਉਸੇ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ
ਹੀ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
“ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਉਬਰੇ, ਜਿ ਆਪਿ ਮੇਲੇ ਕਰਤਾਰਿ”
ਤੀਜੇ ਨਾਨਕ! ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ
ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ
ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਰਤਾ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਮਿਹਰ ਕਰਕੇ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਅਭੇਦ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਭਾਵ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰਮੁਖ ਜਨ, ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ
ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਰਹਿਕੇ ਜੀਵਨ ਜੀਂਦੇ ਹਨ ਉਪ੍ਰੰਤ ਸਰੀਰ ਤਿਆਗਣ
ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਹੀ ਸਮਾਅ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਮੁੜ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ
ਕਦੇ ਵੀ ਆਤਮਕ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ੨।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ- ਪਹਿਲੇ
ਸਲੋਕ “ਗੁਰਮੁਖਿ ਧਿਆਨ
ਸਹਜ ਧੁਨਿ ਉਪਜੈ…” `ਚ
ਗੁਰਮੁਖ ਦੇ ਅਨੰਦ ਮਈ ਤੇ ਸਫ਼ਲ਼ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਿਆਨਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਦੂਜੇ ਸਲੋਕ
“ਸਤਿਗੁਰੁ ਜਿਨਾ ਨ ਸੇਵਿਓ ….”
`ਚ ਮੁਖ ਤੌਰ `ਤੇ
ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਵਿਰੋਧੀ ਤੇ ਅਸਫ਼ਲ ਪੱਖ, ਮਨਮੁਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਿਆਣਿਆ ਹੈ।
ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਮਨੁੱਖਾ ਜੂਨ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ
ਰਾਹੀਂ ਅਸਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਨਹੀਂ ਪਾਂਦੇ; ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ;
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਦੁਰਲਭ ਜਨਮ ਵਾਲਾ ਅਵਸਰ ਵੀ, ਬਿਰਥਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ
“ਵਿਸਟਾ ਸਦਾ ਖੁਆਰੁ”
ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ
ਗੰਦਗੀ `ਚ ਜੱਕੜੇ ਰਹਿ ਕੇ, ਖੁਆਰੀਆਂ ਭੋਗਦੇ ਤੇ ਜ਼ਾਹਿਰਾ ਜੀਂਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਅਸਲ `ਚ ਆਤਮਕ ਪੱਖੋਂ
ਮੁਰਦਾ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਸਰੀਰਕ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ
“ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੂਨੀ ਪਾਈਐ”
ਮੁੜ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਜੂਨਾਂ,
ਜਨਮਾਂ ਤੇ ਗਰਭਾਂ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਹੀ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੇ ਮਨਮੁਖ
“ਕੂੜੈ ਲਾਲਚਿ ਲਗਿਆ, ਨਾ ਉਰਵਾਰੁ
ਨ ਪਾਰੁ” ਗੁਰੂ ਤੇ
ਅਕਾਲਪ੍ਰੁਖ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰਣ ਕਰਕੇ, ਉਹ ਜੀਵਨ ਭਰ ਵੀ ਮਾਇਕ ਤੇ ਨਾਸ਼ਵੰਤ ਪਦਾਰਥਾਂ-ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੀ
ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੀ ਅੱਗ `ਚ ਸੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ
ਹੁੰਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਉਸੇ ਆਵਾਗਉਣ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦ ਹੈ, ਜਿਥੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ
ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲੀ ਵਾਰੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਲੋਕ ਵੀ ਤੇ
ਪ੍ਰਲੋਕ ਵੀ, ਦੋਵੇਂ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜਦਕਿ ਇਸ ਸਲੋਕ ਦੀ ਅੰਤਮ ਪੰਕਤੀ `ਚ ਵੀ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ
ਗੁਰਮੁਖ ਦੇ ਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ ਨੂੰ
ਹੀ
“ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਉਬਰੇ, ਜਿ ਆਪਿ
ਮੇਲੇ ਕਰਤਾਰਿ” ਵਾਲੀ
ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਨਾਲ ਬਿਆਣਿਆ ਹੈ।
ਪਉੜੀ॥ ਭਗਤ ਸਚੈ ਦਰਿ ਸੋਹਦੇ, ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਰਹਾਏ॥ ਹਰਿ ਕੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਤਿਨ
ਊਪਜੀ, ਹਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਕਸਾਏ॥ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰਹਹਿ ਸਦਾ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ, ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਿਆਏ॥ ਸਫਲੁ ਜਨਮੁ
ਜਿਨੀੑ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ, ਹਰਿ ਜੀਉ ਰਿਦੈ ਵਸਾਏ॥ ਬਾਝੁ ਗੁਰੂ ਫਿਰੈ ਬਿਲਲਾਦੀ, ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਏ॥
੧੧॥ {ਪੰ: ੫੧੩}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਰਹਾਏ—ਟਿਕਾਏ
ਹੋਏ। ਪ੍ਰੇਮ ਕਸਾਏ—ਪ੍ਰੇਮ
ਦੇ ਖਿੱਚੇ ਹੋਏ। ਹਰਿ
ਪ੍ਰੇਮ ਕਸਾਏ— ਮਨ ਕਰਕੇ
ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਪਿਆਰ `ਚ ਗੜੁੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਦੂਜੈ ਭਾਇ—ਰੱਬ
ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਦੇ ਪਿਆਰ `ਚ, ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਦਰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ ਮਾਇਆ `ਚ, ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ
ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਦਾਤਾਂ `ਚ ਖੱਚਤ।
ਖੁਆਏ—ਖੁੰਝੀ
ਹੋਈ। ਦਰਿ—ਦਰ
`ਤੇ, ਪ੍ਰਭੂ ਤੇ ਦਰ `ਤੇ।
ਅਰਥ :
— “ਭਗਤ ਸਚੈ ਦਰਿ
ਸੋਹਦੇ, ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਰਹਾਏ” -
ਜਿਹੜੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਭਗਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮਨ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਹੀ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ
ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਜੀਵਨ ਭਰ, ਸਚੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ `ਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਪ੍ਰਭੂ ਦਰ ਦਾ ਰਸ ਮਾਣਦੇ
ਹਨ।
“ਹਰਿ ਕੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਤਿਨ ਊਪਜੀ, ਹਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਕਸਾਏ” - ਉਨ੍ਹਾਂ
ਦੇ ਹਿਰਦੇ `ਚ ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਲਈ ਹੀ ਪਿਆਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮਨ ਕਰਕੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰ `ਚ ਹੀ
ਗੜੁੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰੇ, ਸੰਸਾਰ `ਚ ਵਿਚਰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੋਂ
ਨਿਰਲੇਪ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
“ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰਹਹਿ, ਸਦਾ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ, ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਿਆਏ” - ਪ੍ਰਭੂ
ਦੇ ਭਗਤ ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਹੀ ਰੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜੀਭ ਨਾਲ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ
ਦਾ ਰਸ ਪੀਂਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੋਲ ਚਾਲ `ਚ ਵੀ ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀਆਂ
ਹੀ ਬਾਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
“ਸਫਲੁ ਜਨਮੁ ਜਿਨੀੑ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ, ਹਰਿ ਜੀਉ ਰਿਦੈ ਵਸਾਏ” -
ਅਜਿਹੇ ਭਗਤ ਜਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ
ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋ ਕੇ ਭਾਵ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਜਨਮ `ਚ ਆਉਣਾ ਵੀ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
“ਬਾਝੁ
ਗੁਰੂ ਫਿਰੈ ਬਿਲਲਾਦੀ, ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਏ” -
ਗੁਰੂ ਵਿਹੂਣੇ, ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ
ਖੂੰਝੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਆਦਿ
`ਚ
ਹੀ ਖੱਚਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਜੀਵਨ ਭਰ ਵਿਲਕਦੇ ਅਤੇ ਖੁਆਰ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ੧੧।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ-
ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਭਗਤ ਉਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਮਨ ਕਰਕੇ ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ
ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਂਦੇ ਹੌਏ ਆਤਮਕ ਪੱਖੋਂ
ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਲ ਹੀ ਇੱਕ ਮਿੱਕ ਹੋਏ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਉਹ ਆਪਸੀ ਸਮੂਚੇ ਵਰਤਣ ਵਿਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਰੰਗ
`ਚ
ਹੀ ਰੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਹੀ ਰਸ ਮਾਣਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵੀ ਕੇਵਲ ਉਨ੍ਹਾਂ
ਦਾ ਹੀ ਸਫ਼ਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਕਰਤੇ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ
ਹਨ। ਜਦਕਿ ਗੁਰੂ ਵਿਹੂਣੇ ਮਨਮੁਖ, ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰਣ ਕਰਕੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਤੇ
ਵਿਕਾਰਾਂ ਆਦਿ `ਚ
ਖੱਚਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਜੀਵਨ ਭਰ ਵਿਲਕਦੇ, ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਤੇ ਖੁਆਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਪਉੜੀ ਤੇ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ-
ਪਉੜੀ `ਚ
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਹੀ “ਸਫਲੁ
ਜਨਮੁ ਜਿਨੀੑ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ. .”
ਸਫ਼ਲ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦਾ ਹੈ। ਬਲਕਿ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਥੇ ਇਹ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਕਸਵੱਟੀ
`ਤੇ
ਕੇਵਲ ਅਜਿਹੇ ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ
ਰੰਗੇ ਹੋਏ, ਉੱਤਮ ਜੀਵਨ ਤੇ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਕਰਤੇ `ਚ
ਅਭੇਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਜੀਵਨਾਂ ਲਈ ਹੀ ‘ਭਗਤ’
ਤੇ ‘ਗੁਰਮੁਖ’
ਆਦਿ ਪਦ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਇਹੀ ਨਹੀਂ, ਪਉੜੀ `ਚ
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਖੁੰਝੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ
“ਬਾਝੁ ਗੁਰੂ ਫਿਰੈ ਬਿਲਲਾਦੀ,
“ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਏ”
ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਰਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਭਾਵ ਅਜਿਹੇ ਗ੍ਰੁਰੂ ਵਿਹੂਣੇ, ਮਮੁਖ, ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਖੂੰਝੇ ਰਹਿਣ ਕਾਰਣ,
ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਆਦਿ `ਚ ਖੱਚਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਜੀਵਨ ਭਰ ਵਿਲਕਦੇ ਤੇ
ਖੁਆਰੀਆਂ ਹੀ ਭੋਗਦੇ ਹਨ। ਉਂਝ ਵੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ
“ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਏ”
ਅਥਵਾ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੀ,
ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਖੁਆਰੀਆਂ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ
`ਤੇ
ਕਬੂਲ਼ ਨਾ ਹੋਣਾ ਤੇ ਮੁੜ ਜਨਮ-ਮਰਨ ਤੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਜੂਨਾਂ ਦੇ ਉਸੇ ਗੇੜ
`ਚ
ਪੈਣਾ ਹੀ ਹੈ।
ਜਦਕਿ ਸਲੋਕਾਂ ‘ਚ
ਵੀ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਸਫ਼ਲ
ਤੇ
ਅਸਫ਼ਲ,
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਵਿਰੋਧੀ ਪੱਖਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਸਲੋਕ
‘ਚ
ਗੁਰਮੁਖ
ਦੇ ਉੱਤਮ ਤੇ ਪਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਰੰਗ ‘ਚ
ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਿਆਣਿਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸਲੋਕ `ਚ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਖੁੰਜੇ
ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮਨਮੁਖ
ਦੇ
ਬਿਰਥਾ ਜਨਮ
ਦਾ “ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੂਨੀ
ਪਾਈਐ, ਵਿਸਟਾ ਸਦਾ ਖੁਆਰੁ”
ਆਦਿ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਨਾਲ ਖੁੱਲ ਕੇ ਵਰਨਣ
ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। (ਚਲਦਾ)
#Instt. 16 Gu.ki.v.02.014#
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲ਼ਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’ ਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੀ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ
‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਵਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਸਕੇ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ
ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
EXCLUDING THIS BOOK “Gujri Ki Vaar M:3 Steek & GVD” BEING
LOADED IN ISTTS. Otherwise about
All the Self Learning Gurmat Lessons already loaded on
www.sikhmarg.com
it is to clarify that;
---------------------------------------------
For all the
Gurmat Lessons written upon Self Learning based by ‘Principal Giani Surjit
Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but
easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of
Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 300/- to 400/-
(in rare cases these are 500/-) per hundred copies for further Free
distribution or otherwise. (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’,
Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N.
Delhi-24 Ph 91-11-26236119, 46548789& ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New
Delhi-110024 Ph. 91-11-26467315 Cell 9811292808
web site-
www.gurbaniguru.org
|
. |