| . |
|
☬ ਮਲਾਰ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੧ ☬
(ਪੰ: ੧੨੭੮-੯੧)
ਸਟੀਕ, ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-੩੬)
(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ, ਸਟੀਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰੋ ਜੀ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ, ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
(ਪਉੜੀ ਨੰ: ੨੭ ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ, ਸਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ)
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧॥ ਘਰ ਮਹਿ ਘਰੁ ਦੇਖਾਇ ਦੇਇ ਸੋ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣੁ॥ ਪੰਚ
ਸਬਦ ਧੁਨਿਕਾਰ ਧੁਨਿ ਤਹ ਬਾਜੈ ਸਬਦੁ ਨੀਸਾਣੁ॥ ਦੀਪ ਲੋਅ ਪਾਤਾਲ ਤਹ ਖੰਡ ਮੰਡਲ ਹੈਰਾਨੁ॥ ਤਾਰ ਘੋਰ
ਬਾਜਿੰਤ੍ਰ ਤਹ ਸਾਚਿ ਤਖਤਿ ਸੁਲਤਾਨੁ॥ ਸੁਖਮਨ ਕੈ ਘਰਿ ਰਾਗੁ ਸੁਨਿ ਸੁੰਨਿ ਮੰਡਲਿ ਲਿਵ ਲਾਇ॥ ਅਕਥ
ਕਥਾ ਬੀਚਾਰੀਐ ਮਨਸਾ ਮਨਹਿ ਸਮਾਇ॥ ਉਲਟਿ ਕਮਲੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤਿ ਭਰਿਆ ਇਹੁ ਮਨੁ ਕਤਹੁ ਨ ਜਾਇ॥ ਅਜਪਾ
ਜਾਪੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ਆਦਿ ਜੁਗਾਦਿ ਸਮਾਇ॥ ਸਭਿ ਸਖੀਆ ਪੰਚੇ ਮਿਲੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸੁ॥ ਸਬਦੁ ਖੋਜਿ
ਇਹੁ ਘਰੁ ਲਹੈ ਨਾਨਕੁ ਤਾ ਕਾ ਦਾਸੁ॥ ੧ ॥
ਮਃ ੧॥ ਚਿਲਿਮਿਲਿ ਬਿਸੀਆਰ ਦੁਨੀਆ ਫਾਨੀ॥ ਕਾਲੂਬਿ ਅਕਲ ਮਨ ਗੋਰ ਨ ਮਾਨੀ॥
ਮਨ ਕਮੀਨ ਕਮਤਰੀਨ ਤੂ ਦਰੀਆਉ ਖੁਦਾਇਆ॥ ਏਕੁ ਚੀਜੁ ਮੁਝੈ ਦੇਹਿ ਅਵਰ ਜਹਰ ਚੀਜ ਨ ਭਾਇਆ॥ ਪੁਰਾਬ ਖਾਮ
ਕੂਜੈ ਹਿਕਮਤਿ ਖੁਦਾਇਆ॥ ਮਨ ਤੁਆਨਾ ਤੂ ਕੁਦਰਤੀ ਆਇਆ॥ ਸਗ ਨਾਨਕ ਦੀਬਾਨ ਮਸਤਾਨਾ ਨਿਤ ਚੜੈ ਸਵਾਇਆ॥
ਆਤਸ ਦੁਨੀਆ ਖੁਨਕ ਨਾਮੁ ਖੁਦਾਇਆ॥ ੨ ॥
ਪਉੜੀ
ਨਵੀ ਮਃ ੫॥ ਸਭੋ ਵਰਤੈ ਚਲਤੁ ਚਲਤੁ ਵਖਾਣਿਆ॥ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਣਿਆ॥ ਲਥੇ ਸਭਿ
ਵਿਕਾਰ ਸਬਦਿ ਨੀਸਾਣਿਆ॥ ਸਾਧੂ ਸੰਗਿ ਉਧਾਰੁ ਭਏ ਨਿਮਾਣਿਆ॥ ਸਿਮਰਿ ਸਿਮਰਿ ਦਾਤਾਰੁ ਸਭਿ ਰੰਗ
ਮਾਣਿਆ॥ ਪਰਗਟੁ ਭਇਆ ਸੰਸਾਰਿ ਮਿਹਰ ਛਾਵਾਣਿਆ॥ ਆਪੇ ਬਖਸਿ ਮਿਲਾਏ ਸਦ ਕੁਰਬਾਣਿਆ॥ ਨਾਨਕ ਲਏ ਮਿਲਾਇ
ਖਸਮੈ ਭਾਣਿਆ॥ ੨੭ ॥
( ਪਉੜੀ
੨੭ ਸਟੀਕ, ਸਲੋਕਾਂ ਤੇ
ਲੋੜੀਂਦੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ
ਦਰਸ਼ਨ’ ਸਹਿਤ)
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧॥ ਘਰ ਮਹਿ ਘਰੁ ਦੇਖਾਇ ਦੇਇ, ਸੋ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣੁ॥ ਪੰਚ
ਸਬਦ ਧੁਨਿਕਾਰ ਧੁਨਿ, ਤਹ ਬਾਜੈ ਸਬਦੁ ਨੀਸਾਣੁ॥ ਦੀਪ ਲੋਅ ਪਾਤਾਲ ਤਹ, ਖੰਡ ਮੰਡਲ ਹੈਰਾਨੁ॥ ਤਾਰ
ਘੋਰ ਬਾਜਿੰਤ੍ਰ ਤਹ, ਸਾਚਿ ਤਖਤਿ ਸੁਲਤਾਨੁ॥ ਸੁਖਮਨ ਕੈ ਘਰਿ ਰਾਗੁ ਸੁਨਿ, ਸੁੰਨਿ ਮੰਡਲਿ ਲਿਵ ਲਾਇ॥
ਅਕਥ ਕਥਾ ਬੀਚਾਰੀਐ, ਮਨਸਾ ਮਨਹਿ ਸਮਾਇ॥ ਉਲਟਿ ਕਮਲੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤਿ ਭਰਿਆ, ਇਹੁ ਮਨੁ ਕਤਹੁ ਨ ਜਾਇ॥
ਅਜਪਾ ਜਾਪੁ ਨ ਵੀਸਰੈ, ਆਦਿ ਜੁਗਾਦਿ ਸਮਾਇ॥ ਸਭਿ ਸਖੀਆ ਪੰਚੇ ਮਿਲੇ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸੁ॥
ਸਬਦੁ ਖੋਜਿ ਇਹੁ ਘਰੁ ਲਹੈ, ਨਾਨਕੁ ਤਾ ਕਾ ਦਾਸੁ॥ ੧ ॥
(ਪੰ: ੧੨੯੧)
(ਪਉੜੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ `ਚ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਗ,
ਵਾਰ ਦੀ ਚਲਦੀ ਆ ਰਹੀ ਕਿਸ਼ਤ ਨੰ: ੩੫ `ਚ ਆ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਬਾਕੀ ਇਸ ਕਿਸ਼ਤ ਨੰ:
੩੬ `ਚ ਪੜੋ ਜੀ)
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ-
ਸਲੋਕ `ਚ ਗੁਰਦੇਵ ਉੱਤਮ ਪੁਰਖ ਵਰਤ ਕੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਦੇਵ ਚੇਤਾਵਣੀ
ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਸੰਸਾਰ ਅੰਦਰ ਜਿਹੜੀ ਮਾਇਆ ਦੀ ਚਮਕ-ਦਮਕ ਤੇ ਮਾਇਕ ਰਸ ਹਨ, ਇਹ ਸਦੀਵੀ ਨਹੀਂ ਹਨ,
ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ। ਇਥੋਂ ਤੀਕ ਕਿ ਜਿਸ ਸਰੀਰ `ਚ ਮਨੁੱਖ ਵਿਚਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਵੀ ਕੱਚੇ ਕੁੱਜੇ `ਚ ਭਰੇ
ਹੋਏ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਆਂਈ, ਕਰਤੇ ਦੀ ਕਾਰੀਗਰੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਤੇ ਇਹ ਸਰੀਰ ਜਦੋਂ
ਹੈ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਕੱਚਾ ਕੁੱਜਾ, ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਟੁੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮਨੁਖ ਦੀ
ਮੌਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਤੇ ਲੋੜ ਹੈ, ਇਸ ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰ ਰਾਹੀਂ, ਸੰਸਾਰ ਅਤੇ ਇਸ ਸਰੀਰ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ
ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਪਹਿਚਾਨਣ ਦੀ। ਤਾ ਕਿ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਸੁਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਕਾਦਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜ
ਸਕੇ।
ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਚਮਕ-ਦਮਕ `ਚ ਹੀ ਗ਼ਰਕ ਹੋਇਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਅੰਦਰਲੀ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਕਾਰਣ ਲਗਾਤਰ ਸੜਦਾ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਵੀ ਹੋਇਆ
ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਫ਼ਿਰ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਸੰਸਾਰ, ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਦੋਨਾਂ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਭੁੱਲੀ
ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੁੱਖ, ਸਦਾ ਭੁਲਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਸਮੇਤ ਇਸ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਦੀ
ਚਮਕ-ਦਮਕ ਨੇ, ਇਸਦਾ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ। ਕਰਤਾ ਪ੍ਰਭੂ, ਜਿਸਨੇ ਵੱਡੀ ਹਿਕਮਤ ਨਾਲ, ਮਾਨੋ ਇੱਕ ਕੱਚੇ
ਕੁੱਜ਼ੇ `ਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਕੇ ਇਸ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਘੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਗਿਆਨੀ ਮਨੁੱਖ, ਉਸ ਕਾਦਿਰ
ਨੂੰ ਹੀ ਵਿਸਾਰੀ ਰਖਦਾ ਹੈ।
ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਚੇਤਾਉਂਦੇ ਹਨ, “ਐ ਮਨੁੱਖ! ਜੇ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈਂ, ਸੰਸਾਰ ਵਿਚਲੀ
ਵਿਕਾਰਾਂ, ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਆਦਿ ਦੀ ਅੱਗ ਤੋਂ ਤੂੰ ਬਚਿਆ ਰਵੇਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਦੀਵੀ ਆਨੰਦ ਮਾਨ ਸਕੇਂ।
ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਇਕੋ ਰਾਹ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੇ ਉਹ ਰਾਹ ਹੈ, ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ, ਸੰਸਾਰ ਵਿਚਲੀ ਮਾਇਕ
ਚਮਕ-ਦਮਕ `ਚ ਗ਼ਰਕ ਹੋਣਅਤੇ ਦੇਹ ਅਧਿਆਸ `ਚ ਡੁੱਬਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਕਾਦਿਰ ਕਰਤੇ ਪਾਸੋਂ ਕੇਵਲ ਨਾਮ ਦਾਨ
ਤੇ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਵਾਲੀ ਦਾਤ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਣੀ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਤੂੰ ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਕਾਦਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਰਵੇਂਗਾ,
ਤੇਰੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਨਾਮ ਰੰਗ ਦੀ ਮਸਤੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਤੇਰੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਟਿਕਾਅ ਆ ਜਾਵੇਗਾ
ਤੇ ਠੰਡ ਵਰਤ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹੀ ਢੰਗ ਹੈ, ਤੈਨੂੰ ਮਾਇਕ ਪਦਾਰਥਾਂ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਪੋਹ ਸਕੇਗੀ।
ਪਉੜੀ ਨਵੀ ਮਃ ੫॥ ਸਭੋ ਵਰਤੈ ਚਲਤੁ, ਚਲਤੁ ਵਖਾਣਿਆ॥ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪਰਮੇਸਰੁ
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਣਿਆ॥ ਲਥੇ ਸਭਿ ਵਿਕਾਰ, ਸਬਦਿ ਨੀਸਾਣਿਆ॥ ਸਾਧੂ ਸੰਗਿ ਉਧਾਰੁ, ਭਏ ਨਿਕਾਣਿਆ॥ ਸਿਮਰਿ
ਸਿਮਰਿ ਦਾਤਾਰੁ, ਸਭਿ ਰੰਗ ਮਾਣਿਆ॥ ਪਰਗਟੁ ਭਇਆ ਸੰਸਾਰਿ, ਮਿਹਰ ਛਾਵਾਣਿਆ॥ ਆਪੇ ਬਖਸਿ ਮਿਲਾਏ, ਸਦ
ਕੁਰਬਾਣਿਆ॥ ਨਾਨਕ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ਖਸਮੈ ਭਾਣਿਆ॥ ੨੭॥
(ਪੰ: ੧੨੯੧)
ਪਦ ਅਰਥ: — ਸਭੋ—ਸਾਰਾ।
ਚਲਤੁ—ਤਮਾਸ਼ਾ।
ਵਖਾਣਿਆ—ਆਖਿਆ
ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਲਥੇ ਸਭਿ ਵਿਕਾਰ—ਸਾਰੇ
ਵਿਕਾਰ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਬਦਿ—ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ
ਰਾਹੀਂ। ਨੀਸਾਣੁ—ਨਗਾਰਾ।
ਸਾਧੂ ਸੰਗਿ—ਸਤਿਗੁਰੂ
ਦੀ ਸੰਗਤਿ `ਚ। ਉਧਾਰੁ—ਵਿਕਾਰਾਂ
ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ। ਭਏ—ਹੋ
ਗਏ। ਨਿਕਾਣਿਆ—ਬੇ-ਮੁਥਾਜ,
ਜਿਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੁਹਤਾਜੀ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਛਾਵਾਣਿਆ— ਸਾਇਬਾਨ,
ਸ਼ਾਮਿਆਣਾ। ਗੁਰਮੁਖਿ—ਗੁਰੂ
ਦੀ ਰਾਹੀਂ। ਜਾਣਿਆ—ਸਾਂਝ
ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਭਿ—ਸਾਰੇ।
ਉਧਾਰੁ—ਪਾਰ
ਉਤਾਰਾ, ਬਚਾਉ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ।
ਪਰਗਟੁ—ਉੱਘਾ।
ਸੰਸਾਰਿ—ਸੰਸਾਰ
`ਚ। ਬਖਸਿ—ਮਿਹਰ
ਕਰ ਕੇ, ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕੇ।
ਖਸਮੈ—ਖਸਮ ਨੂੰ।
ਭਾਣਿਆ—ਚੰਗੇ
ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਅਰਥ: —
“ਸਭੋ ਵਰਤੈ ਚਲਤੁ, ਚਲਤੁ ਵਖਾਣਿਆ” -ਇਹ
ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਤਮਾਸ਼ਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਰਚਨਾ ਨੂੰ
ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਤਮਾਸ਼ਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
“ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪਰਮੇਸਰੁ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਣਿਆ” - ਜਦਕਿ
ਇਸ ਤਮਾਸ਼ੇ ਨੂੰ ਰਚਣ ਵਾਲੇ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਵਰ ਨੂੰ, ਕੇਵਲ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਹੀ
ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
“ਲਥੇ ਸਭਿ ਵਿਕਾਰ, ਸਬਦਿ ਨੀਸਾਣਿਆ” - ਸਤਿਗੁਰੂ
ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਰੂਪ ਨਗਾਰੇ ਨਾਲ ਤਾਂ (ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ) ਸਾਰੇ ਵਿਕਾਰ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
“ਸਾਧੂ ਸੰਗਿ ਉਧਾਰੁ, ਭਏ ਨਿਕਾਣਿਆ” - ਸਤਿਗੁਰੂ
ਦੀ ਸੰਗਤਿ `ਚ ਰਿਹਾਂ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਈਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੇ-ਮੁਥਾਜ ਹੋ ਜਾਈਦਾ ਹੈ, ਮਨੁੱਖ
ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੁਥਾਜੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ।
“ਸਿਮਰਿ ਸਿਮਰਿ ਦਾਤਾਰੁ ਸਭਿ ਰੰਗ ਮਾਣਿਆ” -
(ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ
ਕਮਾਈ ਕਾਰਣ) ਦਾਤਾਰ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਸਿਮਰ ਸਿਮਰ ਕੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਕੀਤਿਆਂ, ਸੰਸਾਰ ਦੇ
ਸਾਰੇ ਰੰਗ ਤਮਾਸ਼ੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਮਾਣ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਨਣ ਵਾਲੇ
ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ, (ਇਹ ਵੱਡੀ ਚਮਕ ਦਮਕ ਵਾਲੇ) ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਰੰਗ ਤਮਾਸ਼ੇ ਵੀ, ਉਸ ਸਾਹਮਣੇ ਫਿੱਕੇ ਹੀ
ਦਿਸਦੇ ਹਨ।
“ਪਰਗਟੁ ਭਇਆ ਸੰਸਾਰਿ, ਮਿਹਰ ਛਾਵਾਣਿਆ” -
ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਇਹ ਜੀਊੜਾ, ਸੰਸਾਰ ਤਲ `ਤੇ ਉੱਘਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫ਼ਿਰ ਉਸ `ਤੇ
ਮਾਨੋ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਦਾ ਸ਼ਾਮਿਆਣਾ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ, ਤਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਉਸ ਦਾ
ਜੀਵਨ ਕਰਤੇ ਦੀਆਂ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
“ਆਪੇ ਬਖਸਿ ਮਿਲਾਏ, ਸਦ ਕੁਰਬਾਣਿਆ” - ਪ੍ਰਭੂ
(ਗੁਰੂ ਦੀ ਰਾਹੀਂ) ਆਪ ਹੀ ਆਪਣੀ ਮਿਹਰ ਕਰ ਕੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ
ਤਾਂ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਸਦਾ ਹੀ ਸਦਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।
“ਨਾਨਕ ਲਏ ਮਿਲਾਇ, ਖਸਮੈ ਭਾਣਿਆ” - ਗੁਰੂ
ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫ਼ਿਰ ਦੌਰਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਬੰਦੇ ਖਸਮ-ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਪ੍ਰਭੂ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪ, ਆਪਣੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਕੇ, ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ੨੭।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ-
ਸਲੋਕ `ਚ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ
ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਾਤ੍ਰ ਤਮਾਸ਼ਾ ਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਤਮਾਸ਼ਾ ਕਹਿਣ `ਚ ਵੀ
ਕੋਈ ਹਰਜ ਨਹੀਂ। ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਰਚਨਾ ਦੇ ਰਚਣ ਹਾਰੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਝ ਪਾਉਣ ਦੀ। ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਅਜਿਹੀ
ਸਾਂਝ, ਜਿਹੜੀ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਾਮਈ
ਰਾਹੀਂ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਅਥਵਾ
ਗੁਰੂ ਕੀ ਸੰਗਤ `ਚ ਆਉਣ ਨਾਲ, ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ `ਚ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੁਥਾਜੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ।
ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਮਨੁੱਖ ਲਈ, ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਰੰਗ ਤਮਾਸ਼ੇ
ਆਪਣੇ ਆਪ ਫਿਕੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਨਾਮ ਬਾਣੀ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਜੀਵਨ, ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਸੰਸਾਰ `ਚ ਉਘਾ ਹੋ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਵੀ ਪਾਤ੍ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਜੀਊੜਾ ਮਨ ਕਰਕੇ
ਆਪ ਵੀ ਹਰ ਸਮੇਂ ਕਰਤੇ ਤੋਂ ਵਾਰੇ ਵਾਰੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਵੀ ਉਸ `ਤੇ ਸਦਾ ਮਿਹਰਵਾਨ ਰਹਿੰਦਾ
ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਆਪਣੇ ਭਾਣੇ `ਚ, ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਰ `ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਣ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ
ਜੀਉਂਦੇ ਜੀਅ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਇੱਕ ਮਿੱਕ ਹੋ ਕੇ ਜੀਊਂਦਾ ਹੈ।
ਪਉੜੀ ਤੇ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ-
ਦੇਖ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਕਿ
ਪਉੜੀ “ਸਭੋ ਵਰਤੈ ਚਲਤੁ
ਚਲਤੁ ਵਖਾਣਿਆ. .” `ਚ
ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ ਹੈ ਇਹ ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਹੀ, ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਤਮਾਸ਼ਾ ਮਾਤ੍ਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ
ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਹੀ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਲਈ ਇਕੋ ਇੱਕ ਰਾਹ ਹੈ।
ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ, ਇੱਕ ਤਾਂ ਰਚਨਾ ਦੇ ਰਚਣਹਾਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ ਆਉਂਦੀ ਤੇ ਉਸ
ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਬਣ ਆਂਉਦੀ ਹੈ। ਦੂਜਾ, ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਪ੍ਰੰਤ
ਅਜਿਹੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੁਥਾਜੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ।
ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਰੰਗ ਦੀ ਮਸਤੀ ਸਾਹਮਣੇ, ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਰੰਗ
ਤਮਾਸ਼ੇ ਵੀ ਫਿਕੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਜੀਉੜਾ, ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਰਹਿ ਕੇ
ਆਨੰਦ ਮਈ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਪ੍ਰਭੂ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਹਰੇਕ ਕਾਰਜ `ਚ ਆਪ ਬਹੁੜੀ ਕਰਦਾ
ਹੈ। ਉਹ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਕੇ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਮੌਤ ਬਾਅਦ ਵੀ
ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਹੀ ਸਮਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਦਾ ਲੋਕ ਵੀ ਸੁਹੇਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ
ਵੀ।
ਦਰਅਸਲ ਪਹਿਲੇ ਸਲੋਕ
“ਘਰ ਮਹਿ ਘਰੁ ਦੇਖਾਇ ਦੇਇ, ਸੋ
ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣੁ…”
`ਚ ਵੀ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਪਉੜੀ ਵਿਚਲੇ ਇਸ
ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਹੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ ਹੈ, ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਜੀਵ ਦਾ ਸਰਬ ਵਿਆਪਕ
ਸਤਿਗੁਰੂ (ਸਤਿਗੁਰੁ
ਪੁਰਖੁ) ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਹੋ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਉਸਦੇ ਅੰਦਰੋ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦੀਦਾਰੇ ਵੀ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ
ਜੀਵਨ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰੋਂ ਆਸ਼ਾ, ਤ੍ਰਿਸ਼ਣਾ, ਮਨਸ਼ਾ, ਫੁਰਨੇ
ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੇ ਕਰਮ ਇੰਦ੍ਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ, ਸਤ, ਸੰਤੋਖ, ਦਇਆ, ਧਰਮ, ਧੀਰਜ
ਆਦਿ ਦੈਵੀ ਗੁਣ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਪ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਸੰਗੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਰੂਪ ਕਉਲ ਫੁਲ, ਸੰਸਾਰਕ
ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਵੱਲੋਂ ਪਰਤ ਕੇ ਨਾਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਤਿਆਦ।
ਉਪ੍ਰੰਤ ਦੂਜੇ ਸਲੋਕ
“ਚਿਲਿਮਿਲਿ ਬਿਸੀਆਰ ਦੁਨੀਆ ਫਾਨੀ॥
ਕਾਲੂਬਿ ਅਕਲ ਮਨ ਗੋਰ ਨ ਮਾਨੀ …”
`ਚ ਵੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਸੰਸਾਰ
ਦੀ ਚਮਕ ਦਮਕ ਜਿਸ `ਚ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਗ਼ਰਕ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕੇਵਲ ਇਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦਾ
ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ, ਇਹ ਸਭ ਵੀ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਜੇ ਮਨੁੱਖ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ, ਆਪਣੇ
ਸਰੀਰ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਸਮੇਤ, ਇਸ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਸੰਸਾਰ `ਚੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਦਿਰ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰ ਲਵੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ, ਕਾਦਿਰ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗ ਲਵੇ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਜਨਮ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਤਬਦੀਲੀ
ਕਾਰਣ, ਨਾ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਚਮਕ-ਦਮਕ `ਚ ਡੁੱਬ ਕੇ, ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਨਮ ਬਰਬਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ
ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾੜ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਲਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਦੇ ਮਾਰਗ `ਤੇ ਚਲਦਿਆਂ,
ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਇਸਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਠੰਡ ਵਰਤ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਿਰਲੇਖ
“ਪਉੜੀ ਨਵੀ ਮਃ ੫” ਸੰਬੰਧੀ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼:-
(ਨੁੱਕਤਾ ਨੰ: ੧) - ਮਲਾਰ
ਕੀ ਵਾਰ ਮ: ੧, ਸਮੂਚੀ ਵਾਰ ਪਹਿਲੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੈ। ਫ਼ਿਰ ਇਥੇ ਅਚਾਣਕ ਹੱਥਲੀ ਪਉੜੀ ੨੭ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ
ਆ ਗਿਆ ਹੈ “ਪਉੜੀ ਨਵੀ ਮਃ
੫” ਤਾਂ ਫ਼ਿਰ ਇਹ ਕੀ ਹੈ
ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ? ਦਰਅਸਲ, ਗਹਿਰਾਈ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ `ਚ ਇਸ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ
ਵਾਰਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਸਰੂਪ ਪਉੜੀਆਂ ਹੀ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸਮੇਤ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਪਾਸ
ਬਾਣੀ ਦਰਜਾ-ਬ-ਦਰਜਾ ਪਹਿਲੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਤੋਂ ਪੁੱਜੀ ਸੀ।
ਉਪ੍ਰੰਤ ਆਦਿ ਬੀੜ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਅਤੇ
ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਤਰਤੀਬ ਦੇਣ ਸਮੇਂ,
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਹ ਪਉੜੀ, ਇਥੇ
ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਅਤੇ ਉਚੇਚੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜੋੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਸਬੂਤ ਲਈ।
(ਨੁੱਕਤਾ ਨੰ: ੨) -
ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ,
ਜਿਵੇਂ ਸਮੂਚੀਆਂ ਵਾਰਾਂ `ਚ, ਅੰਤਮ ਪਉੜੀ, ਸੰਬੰਧਤ ਵਾਰ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਆਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ
ਇਥੇ ਵੀ ਪਹਿਲੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਇਸ ਵਾਰ ਦੀ ਅੰਤਮ ਪਉੜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਸਲੀ ਸਥਾਨ `ਤੇ ਅਤੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਹੀ ਕਾਇਮ ਰਖਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਮੂਲ਼ ਸਥਾਨ ਤਬਦੀਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਥੇ ਉਸ ਅੰਤਮ ਪਉੜੀ ਦਾ
ਨੰਬਰ ੨੭ ਤੋਂ ੨੮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦਕਿ ਆਪਣੀ ਰਚਿਤ ਇਸ ਪਉੜੀ ਨੂੰ ਨੰਬਰ ੨੭ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਨੂੰ
ਅੰਤਮ ਪਉੜੀ ਵਜੋਂ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਫ਼ਿਰ ਦਿੱਤਾ ਵੀ ਤਾਂ ਯੋਗ ਅਤੇ ਢੁਕਵੇਂ ਸਥਾਨ `ਤੇ, ਬੇ
ਤਰਤੀਬੇ ਨਹੀਂ।
(ਨੁੱਕਤਾ ਨੰ: ੩) -ਮਲਾਰ
ਕੀ ਵਾਰ ਮ: ੧ ਦੀਆਂ ਪਉੜੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰਾਹੀਂ, ਆਪਣੀ ਰਚਿਤ ਪਉੜੀ ਦਾ ਦਰਜ ਕਰਨਾ,
ਆਪਣੇ ਆਪ `ਚ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਵਾਰਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਰੂਪ ਨਿਰੋਲ ਪਉੜੀਆਂ ਸਨ। ਜਦਕਿ ਹਰੇਕ ਵਾਰ `ਚ ਪਉੜੀ ਦੀ
ਵਿਆਖਿਆ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਦੋ ਤੋਂ ਸਤ ਤੱਕ ਦੀ ਗਿਣਤੀ `ਚ ਸਲੋਕ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ
ਆਪ ਜੋੜੇ ਹਨ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਉਹ ਸਲੋਕ ਜੋੜੇ ਵੀ ਅਤਿ ਦਰਜੇ ਦੀ ਦੂਰ ਅੰਦੇਸ਼ੀ ਨਾਲ, ਸੰਬੰਧਤ ਪਉੜੀਆਂ ਦੀ
ਵਿਆਖਿਆ ਵਜੋਂ।
ਉਂਝ-ਸਲੋਕਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਦੋ ਹੋਰ ਸਬੂਤ ਵੀ
“ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ
ਜੀ” ਅੰਦਰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ,
ਕਿ ਵਾਰਾਂ `ਚ ਸਲੋਕ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਆਪ ਜੋੜ ਹਨ। ਤਾਂ ਤੇ ਇਹ ਦੋ ਸਬੂਤ ਹਨ
(੧)
ਜਿਹੜੇ ਸਲੋਕ ਵਾਰਾਂ `ਚ ਦਰਜ ਨਹੀਂ
ਕੀਤੇ ਜਾਂ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸਮਝੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਆਪ ਅਦਿ ਬੀੜ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਸਮੇਂ
ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਿਰਲੇਖ “ਸਲੋਕ
ਵਾਰਾਂ ਤੇ ਵਧੀਕ” ਦੇ ਕੇ
ਸਮਾਪਤੀ ਸਮੇਂ ਦਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸਿਰਲੇਖ ਅਜੋਕੀਆਂ ਛਾਪੇ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀੜਾ ਦੇ ਪੰਨਾ
ਨੰ: ੧੪੧੦ `ਤੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(੨)
ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚਲੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਦੀ ਲੜੀ `ਚ
ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ
“ਬਸੰਤ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੫”
ਪੰ: ੧੧੯੩
`ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਦੇਖਣਾ ਹੈ ਕਿ
ਬਾਕੀ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਤ ਸਮੂਚੀਆਂ ਵ੍ਹੀ (੨੦) ਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਹੱਟ ਕੇ, ਇਸ ਵਾਰ `ਚ ਤਿੰਨ ਹੀ ਪਉੜੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ `ਚ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ `ਚ ਸਲੋਕ ਵੀ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਵਿਦਵਾਨਾ
ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਇਤਨਾ ਛੋਟਾ ਤੇ ਸਲੋਕ ਰਹਿਤ ਹੋਣਾ, ਗੁਰਦੇਵ ਰਾਹੀਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੂਚਨਾ ਹੈ।
ਵਿਦਵਾਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਾਇਦ, ਇਸ ਵਾਰ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਚੇਚੇ ਵਾਰਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਸਰੂਪ
ਨੂੰ ਸੰਗਤਾਂ ਲਈ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਂਝ ਵੀ ਇਹ ਵਾਰ, ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਆਪਣੀ ਹੀ ਰਚਨਾ
ਹੈ। ਪਹਿਲੇ, ਦੂਜੇ, ਤੀਜੇ ਜਾਂ ਚੌਥੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਭਾਵ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਗੁਰੂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਹੀਂ।
ਜਿਸਤੋਂ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਦੀ, ਹੋਰ ਵੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਪ੍ਰੌੜਤਾ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
(ਨੁੱਕਤਾ ਨੰ: ੪)
-ਇਸ
ਵਾਰ ਵਿਚਲੀ ਚਲਦੀ ਆ ਰਹੀ ਵਿਚਾਰ ਲੜੀ ਨੂੰ ਗਹੁ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰਾਹੀਂ
ਰਚਿੱਤ ਪਉੜੀ ਨੰ: ੨੭, ਸੰਬੰਧਤ ਵਾਰ ਦੇ ਮਜ਼ਮੂਨ ਤੋਂ ਹੱਟ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਉਸੇ ਵਿਚਾਰ ਲੜੀ `ਚ ਹੀ
ਹੈ। ਬਲਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ `ਚ ਪਉੜੀ ਨੰ ੨੩, ੨੪, ੨੫, ੨੬ ਦੀ ਹੀ ਵਿਆਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ
ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਹ ਪਉੜੀ, ਪਹਿਲੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਇਸ ਵਾਰ ਦੇ ਚਲਦੇ ਆ ਰਹੇ ਮਜ਼ਮੂਨ ਦੇ
ਨਾਲ ਹੋ ਕੇ, ਕੇਵਲ ਵਜਦ `ਚ ਆ ਕੇ ਹੀ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਥੇ ਚਲਦੀ ਆ ਰਹੀ ਵਾਰ ਦੇ ਮੂਲ
ਮਜ਼ਮੂਨ ਨਾਲ ਵੀ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਛੇੜ ਛਾੜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ `ਚ ਹੀ ਸਬੂਤ
ਹੈ ਕਿ ਸੰਪੂਰਣ ਗੁਰਬਾਣੀ ਰਚਨਾ ਦਰਜਾ-ਬ-ਦਰਜਾ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਸੀ।
(ਸਮਾਪਤ)
#Instt. 36.27
Mlkiv.03.014#
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲ਼ਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’ ਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੀ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ
‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਵਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਸਕੇ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ
ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
EXCLUDING THIS BOOK “Malaar Ki Vaar M:1 Steek & GVD” BEING
LOADED IN ISTTS. Otherwise about
All the Self Learning Gurmat Lessons already loaded on
www.sikhmarg.com
it is to clarify that;
---------------------------------------------
For all the
Gurmat Lessons written upon Self Learning based by ‘Principal Giani Surjit
Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but
easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of
Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 300/- to 400/-
(in rare cases these are 500/-) per hundred copies for further Free
distribution or otherwise. (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’,
Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N.
Delhi-24 Ph 91-11-26236119, 46548789& ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New
Delhi-110024 Ph. 91-11-26467315 Cell 9811292808
web site-
www.gurbaniguru.org
|
. |