.

☬ ਮਲਾਰ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੧ ☬

(ਪੰ: ੧੨੭੮-੯੧)

ਸਟੀਕ, ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ ਸਹਿਤ

(ਕਿਸ਼ਤ-੨੦)

(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ, ਸਟੀਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰੋ ਜੀ)

ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,

ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ, ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ (ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956

(ਪਉੜੀ ਨੰ: ੧੮ ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ, ਸਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ)

ਸਲੋਕ ਮਃ ੩॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਲਾਰ ਰਾਗੁ ਜੋ ਕਰਹਿ, ਤਿਨ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਏਕੁ ਪਛਾਣਿਆ, ਏਕੋ ਸਚਾ ਸੋਇ॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਚਾ ਸਚੁ ਮਨਿ, ਸਚੇ ਸਚੀ ਸੋਇ॥ ਅੰਦਰਿ ਸਚੀ ਭਗਤਿ ਹੈ, ਸਹਜੇ ਹੀ ਪਤਿ ਹੋਇ॥ ਕਲਿਜੁਗ ਮਹਿ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ ਹੈ, ਮਨਮੁਖ ਰਾਹੁ ਨ ਕੋਇ॥ ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਨਕਾ, ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ॥ ੧ 

ਮਃ ੩॥ ਇੰਦੁ ਵਰਸੈ ਕਰਿ ਦਇਆ, ਲੋਕਾਂ ਮਨਿ ਉਪਜੈ ਚਾਉ॥ ਜਿਸ ਕੈ ਹੁਕਮਿ ਇੰਦੁ ਵਰਸਦਾ, ਤਿਸ ਕੈ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਂਉ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਸਮਾੑਲੀਐ, ਸਚੇ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਉ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਜਨ ਨਿਰਮਲੇ, ਸਹਜੇ ਸਚਿ ਸਮਾਉ॥ ੨ 

ਪਉੜੀ॥ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ॥ ਪੂਰੈ ਕਰਮਿ ਧਿਆਇ, ਪੂਰਾ ਸਬਦੁ ਮੰਨਿ ਵਸਾਇਆ॥ ਪੂਰੈ ਗਿਆਨਿ ਧਿਆਨਿ, ਮੈਲੁ ਚੁਕਾਇਆ॥ ਹਰਿ ਸਰਿ ਤੀਰਥਿ ਜਾਣਿ, ਮਨੂਆ ਨਾਇਆ॥ ਸਬਦਿ ਮਰੈ ਮਨੁ ਮਾਰਿ, ਧੰਨੁ ਜਣੇਦੀ ਮਾਇਆ॥ ਦਰਿ ਸਚੈ ਸਚਿਆਰੁ, ਸਚਾ ਆਇਆ॥ ਪੁਛਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ, ਜਾਂ ਖਸਮੈ ਭਾਇਆ॥ ਨਾਨਕ ਸਚੁ ਸਲਾਹਿ, ਲਿਖਿਆ ਪਾਇਆ॥ ੧੮ 

(ਪਉੜੀ ੧੮, ਸਟੀਕ ਸਲੋਕਾਂ ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਸਹਿਤ)

ਸਲੋਕ ਮਃ ੩॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਲਾਰ ਰਾਗੁ ਜੋ ਕਰਹਿ, ਤਿਨ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਏਕੁ ਪਛਾਣਿਆ, ਏਕੋ ਸਚਾ ਸੋਇ॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਚਾ, ਸਚੁ ਮਨਿ, ਸਚੇ ਸਚੀ ਸੋਇ॥ ਅੰਦਰਿ ਸਚੀ ਭਗਤਿ ਹੈ, ਸਹਜੇ ਹੀ ਪਤਿ ਹੋਇ॥ ਕਲਿਜੁਗ ਮਹਿ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ ਹੈ, ਮਨਮੁਖ ਰਾਹੁ ਨ ਕੋਇ॥ ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਨਕਾ, ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ॥ ੧॥ (ਪੰ: ੧੨੮੫)

ਪਦ ਅਰਥ: — ਗੁਰਮੁਖਿ—ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋ ਕੇ। ਮਲਾਰ ਰਾਗੁ ਜੋ ਕਰਹਿ—ਜਿਹੜੇ ਮਨ ਬਿਰਤੀ ਕਰਕੇ ਅਕਾਲਪੁਖ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ। ਏਕੋ—ਇਕੋ ਇਕ। ਸਚਾ—ਸਦਾ ਥਿਰ, ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭੂ। ਸੋਇ—ਸ਼ੋਭਾ। ਸਹਜੇ—ਸਹਜਿ, ਆਤਮਕ ਅਡੋਲਤਾ `ਚ। ਸਚੇ ਸਚੀ ਸੋਇ—ਸਦਾ ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੇ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ੌਭਾ ਵੀ ਸਦਾ ਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਲਿਜੁਗ—ਵਿਕਾਰਾਂ ਅਉਗੁਣਾ ਆਦਿ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਜੀਵਨ। ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ—ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰਾ।

ਅਰਥ: — ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਲਾਰ ਰਾਗੁ ਜੋ ਕਰਹਿ, ਤਿਨ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇ” - ਰਾਗ ਵਿਦਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਮਲਾਰ ਠੰਡਾ ਰਾਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਚਲਣ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਗਾਉਣ ਤਾਂ ਕਾਲੀਆਂ ਘਟਾਵਾਂ ਛਾ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਮੀਂਹ ਵਰਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੇਵ ਇਥੇ ਸਲੋਕ `ਚ ਉਸੇ ਪ੍ਰਚਲਣ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਗੁਰਮੁਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਫ਼ੁਰਮਾਅ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋ ਕੇ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਗਾਂਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਮਨ ਬਿਰਤੀ ਕਰਕੇ ਅਕਾਲਪੁਖ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਤੇ ਤਨ ਦੋਵੇਂ ਨਾਮ-ਜਲ ਦੀ ਬਰਖਾ ਨਾਲ ਸਦਾ ਲਈ ਸੀਤਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਆਦਿ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਸਦਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਟਿਕਾਅ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਠੰਡ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਏਕੁ ਪਛਾਣਿਆ, ਏਕੋ ਸਚਾ ਸੋਇ” -ਕਾਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿਗੁਰ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਬਰਕਤ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਡੂੰਘੀ ਸਾਂਝ ਬਣ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨਾਲ ਜਿਹੜਾ ਇਕੋ ਇੱਕ ਤੇ ਸਦਾ ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।

ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਚਾ, ਸਚੁ ਮਨਿ, ਸਚੇ ਸਚੀ ਸੋਇ” - ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਤੇ ਤਨ ਸੱਚੇ ਦਾ ਰੂਪ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ, ਮਨ ਤੇ ਤਨ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸੱਚੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੱਚਾ ਪ੍ਰਭੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ `ਚ ਵੱਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਸੱਚੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਰੂਪ ਹੋ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਭਾ ਵੀ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਅੰਦਰਿ ਸਚੀ ਭਗਤਿ ਹੈ, ਸਹਜੇ ਹੀ ਪਤਿ ਹੋਇ” -ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਟਿਕਵੀਂ ਭਗਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਸਦਾ ਆਤਮਕ ਅਡੋਲਤਾ ਚ ਟਿਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਰ `ਤੇ ਵੀ ਇਜ਼ਤ ਹਾਸਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਕਬੂਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਕਲਿਜੁਗ ਮਹਿ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ ਹੈ, ਮਨਮੁਖ ਰਾਹੁ ਨ ਕੋਇ” - ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਹੀ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਅਉਗੁਣਾ ਆਦਿ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ ਮਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਟੁਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰੇ `ਚੌ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਰਾਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦਾ।

ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਨਕਾ, ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ” - ਇਸ `ਤੇ ਗ੍ਰੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਪਾਤ੍ਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ੧।

ਮਃ ੩॥ ਇੰਦੁ ਵਰਸੈ ਕਰਿ ਦਇਆ, ਲੋਕਾਂ ਮਨਿ ਉਪਜੈ ਚਾਉ॥ ਜਿਸ ਕੈ ਹੁਕਮਿ ਇੰਦੁ ਵਰਸਦਾ, ਤਿਸ ਕੈ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਂਉ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਸਮਾੑਲੀਐ, ਸਚੇ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਉ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਜਨ ਨਿਰਮਲੇ, ਸਹਜੇ ਸਚਿ ਸਮਾਉ॥ ੨॥ (ਪੰ: ੧੨੮੫)

ਪਦ ਅਰਥ: — ਇੰਦੁ— ਬੱਦਲ (ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਇੰਦਰ ਦੇਵਤਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਗੁਰਮੱਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ)। ਕਰਿ—ਕਰ ਕੇ। ਮਨਿ—ਮਨ `ਚ। ਕੈ ਹੁਕਮਿ—ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ। ਜਿਸ ਕੈ—ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ। ਸਦ—ਸਦਾ। ਗੁਰਮੁਖਿ—ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ `ਚ ਪੈ ਕੇ। ਸਮਾੑਲੀਐ—ਹਿਰਦੇ `ਚ ਸਾਂਭਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਾਮਿ— ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ `ਚ, ਨਾਮ ਰੰਗ `ਚ। ਸਹਜੇ—ਸਹਜਿ, ਆਤਮਕ ਅਡੋਲਤਾ `ਚ ਟਿਕ ਕੇ। ਸਚਿ—ਸਦਾ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਕਾਲ ਪਰਖ `ਚ। ਸਮਾਉ—ਲੀਨਤਾ, ਅਭੇਦ ਹੋਨਾ, ਇੱਕ ਮਿੱਕ ਹੋਨਾ।

ਅਰਥ: — “ਇੰਦੁ ਵਰਸੈ ਕਰਿ ਦਇਆ, ਲੋਕਾਂ ਮਨਿ ਉਪਜੈ ਚਾਉ” - (ਸੰਸਾਰ ਤਲ `ਤੇ) ਜਦੋਂ ਇੰਦ੍ਰ ਮਿਹਰ ਕਰ ਕੇ ਵਰਖਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ `ਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਵ ਜਦੋਂ ਬਰਖਾ ਰਿਤੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ `ਚ ਖੁਸ਼ੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

“ਜਿਸ ਕੈ ਹੁਕਮਿ ਇੰਦੁ ਵਰਸਦਾ, ਤਿਸ ਕੈ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਂਉ” - ਗੁਰਦੇਵ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਤਾਂ ਫ਼ਿਰ ਵੀ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਧਰ ਦੀਆਂ ਹਨ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਸ ਬਰਖਾ ਲਈ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਸਦਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਹੁਕਮ `ਚ ਇਹ ਬਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

“ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਸਮਾੑਲੀਐ, ਸਚੇ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਉ” - (ਜਦਕਿ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਲਈ ਕਿਸੇ ਸੰਸਾਰਕ ਬਰਖਾ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਹਰ ਸਮੇਂ ਨਾਮ ਜਲ ਵਾਲੀ ਬਰਖਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ) ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋਇਆਂ ਕੇਵਲ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਢੰਗ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਰ ਸਮੇਂ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਹਰੀ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

“ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਜਨ ਨਿਰਮਲੇ, ਸਹਜੇ ਸਚਿ ਸਮਾਉ” -ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਮਨੁੱਖ ਕੇਵਲ ਉਹੀ ਪਵਿੱਤ੍ਰ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਲੋਕ, ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਆਤਮਕ ਅਡੋਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਸਮਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਲੋਕ ਵੀ ਸੁਧਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੁੜ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ੨।

ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ- ਪੁਰਾਤਨ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ `ਚ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਰਾਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਚਲਣ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇੰਦਰ ਦੇਵਤਾ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਬਰਖਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਲੀਆਂ ਘਟਾਵਾਂ ਛਾ ਜਾਂਦਆਂ ਹਨ ਤੇ ਮੀਂਹ ਪੈਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। “ਦੇਵੀ ਦੇਵਾ ਮੂਲੁ ਹੈ ਮਾਇਆ॥ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਸਾਸਤ ਜਿੰਨਿ ਉਪਾਇਆ” (ਪੰ: ੧੨੯) ਭਾਵ ਇੰਦਰ ਦੇਵਤਾ ਤਾਂ ਕੀ ਗੁਰਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਕੁੱਝ ਵੀ ਵਜੂਦ ਨਹੀਂ ਤੇ ਇਹ ਸਾਰੇ ਮਿਥਿਆ ਹਨ। ਗੁਰਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ “ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਪ੍ਰਭੁ ਏਕੁ ਹੈ ਦੂਸਰ ਨਾਹੀ ਕੋਇ॥ ਨਾਨਕ ਤਿਸੁ ਬਲਿਹਾਰਣੈ ਜਲਿ ਥਲਿ ਮਹੀਅਲਿ ਸੋਇ” (ਪੰ: ੨੭੬) ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਗੁਰਮੱਤ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੌੜਤਾ ਲਈ ਵੀ ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚੋਂ ਬੇਅੰਤ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ ਜਦਕਿ ਇਥੇ ਉਨ੍ਹਾ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ।

ਇਸ ਲਈ ਗੁਰਮੱਤ ਨਾ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਚਲਣਾ ਦੀ ਪ੍ਰੌੜਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਇੱਕ ਠੰਡਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਫ਼ਿਰ ਲੋਕ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇੰਦਰ ਦੇਵਤਾ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਬਰਖਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਲੀਆਂ ਘਟਾਵਾਂ ਛਾ ਜਾਂਦਆਂ ਹਨ ਤੇ ਮੀਂਹ ਵਰਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਥੇ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ; ਇੱਕ ਤਾਂ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਹ ਵਾਰ ਹੀ ਮਲਾਰ ਰਾਗ `ਚ ਰਚੀ ਹੋਈ ਹੈ ਦੂਜਾ, ਗੁਰਦੇਵ ਰਾਹੀਂ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਬਾਰੇ ਉਪ੍ਰੌਕਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਇਕੋ ਇੱਕ ਕਰਤੇ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਨਾਲ ਜੋੜਣਾ। ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ `ਤੇ ਵਿਸ਼ਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਾਵ ਰਚਨਾ ‘ਮਲਾਰ ਕੀ ਵਾਰ’ ਹੀ ਉਸ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਦਿਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੇ ਜ਼ਰੇ ਜ਼ਰੇ ਦੇ ਹਰੇਕ ਅੰਗ `ਚੋਂ ਸੁਭਾਵਕ ਤੇ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਹਰ ਸਮੇਂ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਵੀ ਗੁਰਦੇਵ ਦੀ ਕਮਾਲ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਚਲਣਾ ਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਪ ਦੀ ਮੁੱਖ ਲੋੜ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿਸ਼ਾ ਨਾ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਦੇ ਗਾਉਣ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਇੰਦਰ ਦੇਵਤੇ ਰਾਹੀਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਬਰਖਾ ਕਰਣ ਦਾ। ਜਦਕਿ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੀ ਸਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋ ਕੇ ਚਲਦੇ ਹਨ ਅੰਦਰਿ ਸਚੀ ਭਗਤਿ ਹੈ, ਸਹਜੇ ਹੀ ਪਤਿ ਹੋਇ” ਅਥਵਾ ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਨਕਾ, ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ” ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਸਦਾ ਹੀ ਠੰਡ ਵਰਤਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਦੂਜੇ ਜਿਹੜੇ ਮਨਮੁਖ ਹਨ ਉਹ ਭਾਵੇਂ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਗਾਉਣ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਇੰਦਰ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਕਿਤਨੇ ਵੀ ਤਰਲੇ ਕੱਢਦੇ ਰਹਿਣ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਹਾਲਤ ਸਦਾ ਕਲਿਜੁਗ ਮਹਿ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ ਹੈ, ਮਨਮੁਖ ਰਾਹੁ ਨ ਕੋਇ” ਵਾਲੀ ਹੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਉਦੋਂ ਤੱਕ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਲੋਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਰਸੀਲਾ ਤੇ ਅਨੰਦਮਈ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ।

ਪਉੜੀ॥ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ॥ ਪੂਰੈ ਕਰਮਿ ਧਿਆਇ, ਪੂਰਾ ਸਬਦੁ ਮੰਨਿ ਵਸਾਇਆ॥ ਪੂਰੈ ਗਿਆਨਿ ਧਿਆਨਿ, ਮੈਲੁ ਚੁਕਾਇਆ॥ ਹਰਿ ਸਰਿ ਤੀਰਥਿ ਜਾਣਿ, ਮਨੂਆ ਨਾਇਆ॥ ਸਬਦਿ ਮਰੈ ਮਨੁ ਮਾਰਿ, ਧੰਨੁ ਜਣੇਦੀ ਮਾਇਆ॥ ਦਰਿ ਸਚੈ ਸਚਿਆਰੁ, ਸਚਾ ਆਇਆ॥ ਪੁਛਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ, ਜਾਂ ਖਸਮੈ ਭਾਇਆ॥ ਨਾਨਕ ਸਚੁ ਸਲਾਹਿ, ਲਿਖਿਆ ਪਾਇਆ॥ ੧੮॥ (ਪੰ: ੧੨੮੬)

ਪਦ ਅਰਥ: — ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ—ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ। ਪੂਰਾ —ਅਭੁਲ। ਪੂਰੇ—ਅਭੁਲ, ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਘਾਟ ਨਹੀਂ। ਕਰਮਿ—ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ। ਮੰਨਿ—ਮਨਿ, ਮਨ `ਚ। ਗਿਆਨਿ—ਗਿਆਨ ਰਾਹੀਂ। ਮੈਲ—ਵਿਕਾਰਾਂ ਅਉਗੁਣਾਂ ਦੀ ਮੈਲ। ਜਣੇਦੀ—ਜੰਮਣ ਵਾਲੀ, ਪੈਦਾ ਕਰਣ ਵਾਲੀ, ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ। ਮਾਇਆ—ਮਾਂ। ਸਲਾਹਿ—ਸਿਫ਼ਤ ਕਰ ਕੇ, ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ। ਹਰਿ ਸਰਿ—ਪ੍ਰਭੂ ਰੂਪੀ ਤਲਾਬ `ਚ, ਹਰਿ ਨਾਮ ਦੇ ਸਰੋਵਰ `ਚ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਦੇ ਸਰੋਵਰ `ਚ। ਜਾਣਿ—ਸਮਝ ਕੇ। ਮਨੂਆ—ਸੋਹਣਾ ਮਨ। ਗਿਆਨੁ—ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੋਝੀ, ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ। ਗਿਆਨਿ—ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਡੂੰਘੀ ਸਾਂਝ ਰਾਹੀਂ। ਧਿਆਨਿ—ਅਡੋਲ ਸੁਰਤ ਰਾਹੀਂ। ਤੀਰਥਿ—ਤੀਰਥ `ਤੇ, ਨਾਮ ਤੀਰਥ `ਤੇ। ਜਾਣਿ—ਜਾਣ ਕੇ, ਸੂਝ ਹਾਸਲ ਕਰ ਕੇ, ਗਿਆਨਵਾਨ ਹੋ ਕੇ। ਸਬਦਿ—ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੀਂ, ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਰਾਹੀਂ। ਮਾਰਿ—ਮਾਰ ਕੇ, ਵੱਸ `ਚ ਕਰ ਕੇ। ਦਰਿ ਸਚੈ—ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ ਤੇ। ਸਚਿਆਰੁ—ਸੁਰਖ਼ਰੂ।

ਅਰਥ: — “ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ” - ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਪੂਰੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨਿਆ ਭਾਵ ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

“ਪੂਰੈ ਕਰਮਿ ਧਿਆਇ, ਪੂਰਾ ਸਬਦੁ ਮੰਨਿ ਵਸਾਇਆ” - ਅਭੁੱਲ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਸਦਕਾ, ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਸਿਮਰ ਕੇ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਸਲਾਹ ਵਾਲੀ ਬਾਣੀ ਆਪਣੇ ਮਨ `ਚ ਵਸਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

“ਪੂਰੈ ਗਿਆਨਿ ਧਿਆਨਿ, ਮੈਲੁ ਚੁਕਾਇਆ” -ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਆਤਮਕ ਸੂਝ ਤੇ ਅਡੋਲ ਸੁਰਤ ਸਦਕਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਮੈਲ ਧੋ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਉਸ ਅੰਦਰੋਂ ਵਿਕਾਰਾਂ ਅਉਗੁਣਾ ਆਦਿ ਦੀ ਮੈਲ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

“ਹਰਿ ਸਰਿ ਤੀਰਥਿ ਜਾਣਿ, ਮਨੂਆ ਨਾਇਆ” -ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਤਮਕ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਅਉਗੁਣਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨ, ਪ੍ਰਭੂ ਸਰੋਵਰ ਰੂਪੀ ਤੀਰਥ `ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਬਾਹਰਲੇ ਤੀਰਥਾਂ `ਤੇ ਭਟਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ।

“ਸਬਦਿ ਮਰੈ ਮਨੁ ਮਾਰਿ, ਧੰਨੁ ਜਣੇਦੀ ਮਾਇਆ” -ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮਾਂ ਵੀ ਧੰਨਤਾ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਵੱਸ `ਚ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਆਦਿ ਵਲੋਂ ਮਾਰ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

“ਦਰਿ ਸਚੈ ਸਚਿਆਰੁ, ਸਚਾ ਆਇਆ” -ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਸੱਚੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ `ਚ ਸੱਚਾ ਤੇ ਸੱਚ ਦਾ ਵਪਾਰੀ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਉਸ ਦੇ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਗੇੜ ਵੀ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

“ਪੁਛਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ, ਜਾਂ ਖਸਮੈ ਭਾਇਆ” -ਅਜਿਹੇ ਸਚਿਆਰੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਕਰਣੀ `ਤੇ ਕੋਈ ਉਟੰਕਣ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਤਾਂ ਖਸਮ-ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਹੀ ਭਾ ਚੁੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

“ਨਾਨਕ ਸਚੁ ਸਲਾਹਿ, ਲਿਖਿਆ ਪਾਇਆ” -ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੇ ਐ ਭਾਈ! ਤੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਵਾਲੀ ਕਮਾਈ ਕਰ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹੀ ਹੈ ਉਹ ਕਮਾਈ, ਜਿਹੜੀ ਤੇਰੇ ਕੰਮ ਆਉਂਣੀ ਹੈ। ੧੮।

ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ- ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਰਤੇ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹੇ ਗੁਰਮੁਖ ਜਨ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਪਾਤ੍ਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿਕਾਰਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਮੈਲ ਧੁੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਅੱਗ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਟਿਕਾਅ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਉਖਾੜ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਜਨਮ ਵੀ ਅਨਂਦ ਮਈ ਗੁਜ਼ਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਗੋਂ ਲਈ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦਾ ਗੇੜ ਵੀ ਕੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ `ਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਐ ਭਾਈ! ਤੂੰ ਵੀ ਸਦਾ ਥਿਰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ `ਚ ਆ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਵਸਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹੀ ਹੈ ਉਹ ਸੱਚੀ ਕਮਾਈ, ਜਿਹੜੀ ਇਥੇ ਇਸ ਲੋਕ `ਚ ਵੀ ਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ `ਚ ਵੀ ਤੇਰੇ ਕੰਮ ਆਉਂਣੀ ਹੈ। “‘

ਪਉੜੀ ਤੇ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ- ਪਉੜੀ `ਚ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਸਫ਼ਲ਼ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਨੂੰ ਉਘਾੜਿਆ ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਇਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਸੁਅੱਚ ਜੀਵਨ `ਤੇ ਪੂਰੈ ਗਿਆਨਿ ਧਿਆਨਿ, ਮੈਲੁ ਚੁਕਾਇਆ॥ ਹਰਿ ਸਰਿ ਤੀਰਥਿ ਜਾਣਿ, ਮਨੂਆ ਨਾਇਆ” ਹਉਮੈ, ਵਿਕਾਰਾਂ, ਅਉਗੁਣਾ ਦੀ ਮੈਲ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।

ਸਲੋਕਾਂ `ਚ ਵੀ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਸੇ ਸੱਚ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਤਾਂ ਮਲਾਰ ਰਾਗ ਤੇ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਵਰਖਾ ਆਦਿ ਤੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਵੱਕਤੀ ਸੁਖ ਕੁੱਝ ਵੀ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਰਖਦਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਕਾਰਣ ਹਰ ਸਮੇਂ ਠੰਡ ਵਰਤ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਨਹੀਂ ਦੂਜੇ ਸਲੋਕ ਅੰਦਰ ਤਾਂ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨੂੰ ਇੰਦਰ ਆਦਿ ਕਿਸੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ `ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਕੱਟ ਤੇ ਅਟੂਟ ਸਾਂਝ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਕਾਰਣ ਇਕੋ ਇੱਕ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। (ਚਲਦਾ) #Instt. 20.18 Mlkiv.03.014#

ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲ਼ਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’ ਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੀ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਵਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਸਕੇ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।

EXCLUDING THIS BOOK “Malaar Ki Vaar M:1 Steek & GVD” BEING LOADED IN ISTTS. Otherwise about All the Self Learning Gurmat Lessons already loaded on www.sikhmarg.com it is to clarify that;

---------------------------------------------

For all the Gurmat Lessons written upon Self Learning based by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 300/- to 400/- (in rare cases these are 500/-) per hundred copies for further Free distribution or otherwise. (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24 Ph 91-11-26236119, 46548789& ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26467315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.org




.