| . |
|
☬ ਮਲਾਰ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੧ ☬
(ਪੰ: ੧੨੭੮-੯੧)
ਸਟੀਕ, ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-੧੬)
(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ, ਸਟੀਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰੋ ਜੀ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ, ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
(ਪਉੜੀ ਨੰ: ੧੪ ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ, ਸਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ)
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫॥ ਰਾਤਿ ਨ ਵਿਹਾਵੀ ਸਾਕਤਾਂ, ਜਿਨਾੑ ਵਿਸਰੈ ਨਾਉ॥ ਰਾਤੀ ਦਿਨਸ
ਸੁਹੇਲੀਆ, ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਂਉ॥ ੧ ॥
ਮਃ ੫॥ ਰਤਨ ਜਵੇਹਰ ਮਾਣਕਾ, ਹਭੇ ਮਣੀ ਮਥੰਨਿ॥ ਨਾਨਕ ਜੋ ਪ੍ਰਭਿ ਭਾਣਿਆ,
ਸਚੈ ਦਰਿ ਸੋਹੰਨਿ॥ ੨ ॥
ਪਉੜੀ॥
ਸਚਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਸਚੁ ਸਮਾੑਲਿਆ॥ ਅੰਤਿ ਖਲੋਆ ਆਇ, ਜਿ ਸਤਿਗੁਰ ਅਗੈ ਘਾਲਿਆ॥ ਪੋਹਿ ਨ ਸਕੈ
ਜਮਕਾਲੁ, ਸਚਾ ਰਖਵਾਲਿਆ॥ ਗੁਰ ਸਾਖੀ ਜੋਤਿ ਜਗਾਇ, ਦੀਵਾ ਬਾਲਿਆ॥ ਮਨਮੁਖ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਕੂੜਿਆਰ,
ਫਿਰਹਿ ਬੇਤਾਲਿਆ॥ ਪਸੂ ਮਾਣਸ ਚੰਮਿ ਪਲੇਟੇ, ਅੰਦਰਹੁ ਕਾਲਿਆ॥ ਸਭੋ ਵਰਤੈ ਸਚੁ, ਸਚੈ ਸਬਦਿ
ਨਿਹਾਲਿਆ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ, ਪੂਰੈ ਗੁਰਿ ਦੇਖਾਲਿਆ॥ ੧੪ ॥
( ਪਉੜੀ
੧੪, ਸਟੀਕ ਸਲੋਕਾਂ ਤੇ
ਲੋੜੀਂਦੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ
ਦਰਸ਼ਨ ਸਹਿਤ)
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫॥ ਰਾਤਿ ਨ ਵਿਹਾਵੀ ਸਾਕਤਾਂ ਜਿਨਾੑ ਵਿਸਰੈ ਨਾਉ॥ ਰਾਤੀ ਦਿਨਸ
ਸੁਹੇਲੀਆ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਂਉ॥ ੧॥ (ਪੰ:
੧੨੮੪)
ਪਦ ਅਰਥ: —
ਰਾਤਿ— ਜੀਵਨ ਰੂਪੀ ਰਾਤ,
ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ। ਸਾਕਤ—ਪ੍ਰਭੂ
ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟਾ ਹੋਇਆ, ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ।
ਵਿਹਾਵੀ—ਬੀਤਦੀ
ਹੈ। ਨਾਉ—ਪ੍ਰਭੂ
ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ, ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ।
ਰਾਤੀ ਦਿਨਸ—ਦਿਨ
ਰਾਤ, ਚੌਵੀ ਘੰਟੇ, ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ, ਸੁਆਸ-ਸੁਆਸ।
ਸੁਹੇਲੀਆ—
ਉਹ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਸੁਖੀ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਟਿਕਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾਮ
ਰਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੁਖੀ ਤੇ ਸੰਤੋਖੀ ਜੀਵਨ।
ਗਾਂਉ—ਗਾਉਂਦੀਆਂ
ਹਨ, ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅਰਥ: —
“ਰਾਤਿ ਨ ਵਿਹਾਵੀ
ਸਾਕਤਾਂ, ਜਿਨਾੑ ਵਿਸਰੈ ਨਾਉ” -ਜਿਹੜੇ
ਲੋਕ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਟੁਟੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ
ਸਲਾਹ ਵਾਲਾ ਅਸਲ ਰਾਹ ਤਿਆਗ ਕੇ ਇਧਰ ਉਧਰ ਦੀਆਂ ਪੂਜਾਵਾਂ ਆਦਿ `ਚ ਹੀ ਉਲਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਹੀ ਭੁੱਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਨਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੂਪੀ ਰਾਤ ਬਹੁਤ
ਔਖੀ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਬੀਤਣ `ਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ; ਅਜਿਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮਾਨਸਿਕ ਉਖਾੜਾਂ ਚਿੰਤਾਂਵਾਂ-ਭਟਕਣਾ
ਆਦਿ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਢੰਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਲਈ ਹੀ ਭਾਰੂ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ
ਹੈ।
“ਰਾਤੀ ਦਿਨਸ ਸੁਹੇਲੀਆ, ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਂਉ” -
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ,
ਫ਼ਿਰ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਜੀਵ-ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰੇਕ
ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ ਭਾਵ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰੇਕ ਪਲ ਤੇ ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਨਾਮ ਰਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਣ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ `ਚ ਸੁਖ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਟਿਕਾਅ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ੧।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ-
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਇਸ
ਸਲੋਕ ਨੂੰ ਬੜੇ ਗਹੁ ਨਾਲ ਵਾਚਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਲੋਕ ਦਾ ਬੇਸ਼ਕ ਇਕੋ ਹੀ ਬੰਦ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਬੰਦ ਹੈ
“ਰਾਤਿ ਨ ਵਿਹਾਵੀ ਸਾਕਤਾਂ
ਜਿਨਾੑ ਵਿਸਰੈ ਨਾਉ॥ ਰਾਤੀ ਦਿਨਸ ਸੁਹੇਲੀਆ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਂਉ”।
ਜਦਕਿ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਬੰਦ `ਚ ਕਿਸੇ ਬਹੁਤ
ਹੀ ਵੱਡੇ ਗੁਰਮੱਤ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਾਤਾ ਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਦੇਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰ `ਚ ਜਿਹੜੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਹੀ ਮਨੁਕਰ ਅਥਵਾ
ਨਾਸਤਿਕ ਹਨ ਉਹ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਅਮੁੱਲੇ ਜਨਮ ਨੂੰ ਬਿਰਥਾ ਕਰ ਹੀ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਜਨਮ `ਚ ਵੀ ਅਗਿਆਨਤਾ
ਵਾਲਾ ਹਨੇਰਾ ਹੀ ਢੋਅ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ `ਚ ਉਹ ਵੀ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਧਰਮੀ ਤੇ ਰੱਬ
ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਮਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਵੀ ਧਰਮੀ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੇਕਰ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੇ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ `ਚ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਝਾਤ ਮਾਰੋ ਤਾਂ ਨਾ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਧਰਮ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਇਕੋ ਇੱਕ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ। ਇਸ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਸਲੋਕ `ਚ ਅਜਿਹੇ ਧਰਮੀਆਂ ਲਈ
ਸਾਕਤ
ਲਫ਼ਜ਼ ਵਰਤਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਅਰਥ ਹਨ ਇਕੋ
ਇੱਕ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਤੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਢੰਗ ਉਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ-ਅਰਚਾ `ਚ ਉਲਝੇ
ਹੋਏ।
ਅਜਿਹੇ ਧਰਮੀਆਂ ਲਈ ਹੀ ਗੁਰਦੇਵ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ
“ਰਾਤਿ ਨ ਵਿਹਾਵੀ ਸਾਕਤਾਂ, ਜਿਨਾੑ
ਵਿਸਰੈ ਨਾਉ” ਭਾਵ ਅਜਿਹੇ
ਧਰਮੀ ਪਰ ਮੂਲੌ ਸਾਕਤ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਵਾਲਾ ਗੁਣ ਹੀ ਨਹੀਂ
ਹੁੰਦਾ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸੁਆਸਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ
ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੇ ਮਕਸਦ ਤੋਂ ਅਨਜਾਣ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਚੱਟੀ ਬੱਧਾ
ਹੀ ਮੁਕਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਨਾ ਜੀਵਨ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਰਸ ਮਾਨਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਜਦਕਿ ਦੂਜੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਗੁਰਦੇਵ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ
“ਰਾਤੀ ਦਿਨਸ ਸੁਹੇਲੀਆ ਨਾਨਕ ਹਰਿ
ਗੁਣ ਗਾਂਉ” ਦਰਅਸਲ ਉਹੀ
ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦਾ ਸੱਚਾ ਰੱਸ ਮਾਣਦੀਆਂ ਤੇ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲਾ ਕਰਕੇ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ
ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਇੱਕ ਮਿਕ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਚਿੰਤਾਂਵਾਂ, ਭਟਕਣਾ, ਅਸ਼ਾ-ਮਨਸ਼ਾ, ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਦਿ ਨਹੀਂ
ਹੁੰਦੀ, ਜੀਵਨ `ਤੇ ਵਿਕਾਰ ਵੀ ਭਾਰੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਸਰੀਰਕ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ
ਹੀ ਸਮਾ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਮੁੜ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ ਜੀਵ
ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਲਈ ਹੀ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਥੇ
‘ਸੁਹੇਲੀਆ’
ਲਫ਼ਜ਼ ਵਰਤਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦੇਵ
ਨੇ ਇਸ ਸਲੋਕ ਰਾਹੀਂ ਸੰਸਾਰ `ਚ ਧਰਮ ਦੇ ਤਲ `ਤੇ ਵਿਚਰ ਰਹੇ ਦੋ ਵਿਰੋਧੀ ਜੀਵਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਨਿਖੇੜ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਮਃ ੫॥ ਰਤਨ ਜਵੇਹਰ ਮਾਣਕਾ, ਹਭੇ ਮਣੀ ਮਥੰਨਿ॥ ਨਾਨਕ ਜੋ ਪ੍ਰਭਿ ਭਾਣਿਆ,
ਸਚੈ ਦਰਿ ਸੋਹੰਨਿ॥ ੨॥ (ਪੰ: ੧੨੮੪)
ਪਦ ਅਰਥ: —
ਰਤਨ ਜਵੇਹਰ ਮਾਣਕਾ, ਹਭੇ ਮਣੀ—
ਪ੍ਰਕਰਣ ਮੁਤਾਬਕ ਇਥੇ ਵਿਸ਼ਾ ਸੰਸਾਰਕ ਰਤਨਾਂ, ਜਵਾਹਰਾਤਾਂ ਤੇ ਮੰਣੀਆਂ ਆਦਿ ਦਾ ਨਹੀਂ। ਸੰਸਾਰਕ
ਰਤਨਾਂ, ਮੰਣੀਆਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੇ ਇਲਾਹੀ ਗੁਣ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਅਮੁੱਲ ਹਨ ਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ
ਸੰਸਾਰਕ ਰਤਨਾਂ ਜਵਾਹਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁੱਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੇ ਸਕਦਾ।
ਹਭੇ—ਸਾਰੇ।
ਮਥੰਨਿ—ਮੱਥੇ
`ਤੇ, ਪ੍ਰਭੂ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਵੱਲੋਂ ਵਰੋਸਾਏ ਹੋਏ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਪਾਤ੍ਰ।
ਪ੍ਰਭ ਭਾਣਿਆ—ਜੋ
ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਭਾ ਗਏ, ਜਿਹੜੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਹੋ ਗਏ।
ਦਰਿ—ਦਰ
`ਤੇ। ਸਚੈ ਦਰਿ—ਅਕਾਲਪੁਰਖ
ਦੇ ਦਰ `ਤੇ,
ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ।
ਸੋਹੰਨਿ—ਸ਼ੋਭਦੇ
ਹਨ।
ਅਰਥ: —
“ਰਤਨ ਜਵੇਹਰ ਮਾਣਕਾ, ਹਭੇ
ਮਣੀ ਮਥੰਨਿ॥ ਨਾਨਕ ਜੋ ਪ੍ਰਭਿ ਭਾਣਿਆ, ਸਚੈ ਦਰਿ ਸੋਹੰਨਿ”
- ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ
ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਜੀਵ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਸੋਭਾ ਪਾਂਦੇ
ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੋਂ ਹੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਰੇ ਰਤਨ ਜਵਾਹਰ ਮੋਤੀ ਤੇ ਮਣੀਆਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਵਧ ਕੀਮਤੀ
ਗੁਣ ਉਘੜ-ਉਘੜ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਭਾਵ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ ‘ਤੋਂ ਵਰੋਸਾਏ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਪਾਤ੍ਰ ਜੀਵਨ
ਅੰਦਰ ਭਰ ਚੁੱਕੇ ਇਲਾਹੀ ਗੁਣਾਂ ਦੀ, ਸੰਸਾਰ ਤਲ ਦੇ ਮਹਿੰਗੇ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਤੁਲਨਾ
ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਲੋਕ ਵੀ ਸੁਹੇਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ ਵੀ, ਉਹ ਜਨਮ
ਮਰਨ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ੨।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ-
ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਲੋਕ `ਚ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਲਈ
‘ਸੁਹੇਲੀਆ’
ਲਫ਼ਜ਼ ਵਰਤਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਜੀਵਨ
ਦੀ ਉੱਚਤਾ ਤੇ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦਾ ਵਰਨਣ ਦੂਜੇ ਸਲੋਕ `ਚ ਹੋਰ ਵੀ ਵੇਰਵੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੇਵ
“ਰਤਨ ਜਵੇਹਰ ਮਾਣਕਾ, ਹਭੇ ਮਣੀ
ਮਥੰਨਿ॥ ਨਾਨਕ ਜੋ ਪ੍ਰਭਿ ਭਾਣਿਆ, ਸਚੈ ਦਰਿ ਸੋਹੰਨਿ”
ਵਾਲੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਨਾਲ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ,
ਜਿਹੜੀਆਂ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ
ਕਬੂਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਹਿਚਾਣ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ
ਅੰਦਰੋਂ ਸਦਾਚਾਰ, ਉੱਚਾ ਆਚਰਣ, ਸੰਤੋਖ, ਪਰ-ਉਪਕਾਰ ਆਦਿ ਇਲਾਹੀ ਗੁਣ ਉਪਜਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਇਲਾਹੀ
ਗੁਣ ਜਿਹੜੇ ਸੰਸਾਰ ਤਲ ਦੇ ਕੀਮਤੀ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਪਦਾਰਥ ਜਿਵੇਂ ਰਤਨ, ਜਵਾਹਰ, ਮਣੀਆਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਵੀ
ਵਧ ਕੀਮਤੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਸਾਰਕ ਵਸਤਾਂ ਨਾਲ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਪਉੜੀ॥ ਸਚਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਸਚੁ ਸਮਾੑਲਿਆ॥ ਅੰਤਿ ਖਲੋਆ ਆਇ, ਜਿ ਸਤਿਗੁਰ
ਅਗੈ ਘਾਲਿਆ॥ ਪੋਹਿ ਨ ਸਕੈ ਜਮਕਾਲੁ, ਸਚਾ ਰਖਵਾਲਿਆ॥ ਗੁਰ ਸਾਖੀ ਜੋਤਿ ਜਗਾਇ, ਦੀਵਾ ਬਾਲਿਆ॥ ਮਨਮੁਖ
ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਕੂੜਿਆਰ, ਫਿਰਹਿ ਬੇਤਾਲਿਆ॥ ਪਸੂ, ਮਾਣਸ ਚੰਮਿ ਪਲੇਟੇ, ਅੰਦਰਹੁ ਕਾਲਿਆ॥ ਸਭੋ ਵਰਤੈ
ਸਚੁ, ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਨਿਹਾਲਿਆ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ, ਪੂਰੈ ਗੁਰਿ ਦੇਖਾਲਿਆ॥ ੧੪॥
(ਪੰ: ੧੨੮੪)
ਪਦ ਅਰਥ: —
ਸਚਾ ਸਤਿਗੁਰ—
ਅਜਿਹਾ ਗੁਰੂ ਜਿਹੜਾ ਸਦਾ ਥਿਰ ਹੈ ਤੇ
ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਦਾ ਮਿਲਾਵਾ ਵੀ ਹੈ।
ਸੇਵਿ—
ਉਸ (ਗੁਰੂ) ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ `ਤੇ ਚੱਲ, ਉਸ (ਗੁਰੂ) ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰ।
ਸਚੁ—ਸਦਾ
ਥਿਰ ਹਸਤੀ, ਅਕਾਲਪੁਰਖ।
ਸਚੁ ਸਮਾੑਲਿਆ—ਜਿਨ੍ਹਾਂ
ਨਿਰੋਲ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਨੂੰ ਹੀ ਅਰਾਧਿਆ ਹੈ ਤੇ ਇਧਰ ਓਧਰ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ ਭਟਕਦੇ।
ਜਿ—ਜੋ
ਕੁਝ। ਸਤਿਗੁਰ ਅਗੈ—ਗੁਰੂ
ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋ ਕੇ।
ਘਾਲਿਆ—ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ।
ਮਨਮੁਖ—ਆਪਣੇ
ਮਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਟੁਰਨ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ।
ਸਭੋ—ਹਰ
ਥਾਂ। ਸਬਦਿ—ਸ਼ਬਦ
ਰਾਹੀਂ, ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ।
ਨਿਧਾਨੁ—ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ।
ਗੁਰਿ—ਗੁਰੂ
ਨੇ। ਪੋਹਿ ਨ ਸਕੈ—ਉਨ੍ਹਾਂ
ਦੇ ਨੇੜੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ।
ਜਮਕਾਲੁ— ਮੌਤ ਦਾ
ਡਰ, ਮੁੜ ਜਨਮਾਂ ਜੂਨਾਂ ਦੇ ਗੇੜ ਵਾਲਾ ਡਰ ਤੇ ਸਹਿਮ।
ਸਚਾ ਰਖਵਾਲਿਆ—ਉਨ੍ਹਾਂ
ਦੀ ਬਹੁੜੀ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਆਪ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਾਖੀ—ਸਿੱਖਿਆ,
ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ।
ਕੂੜਿਆਰ— ਕੂੜ
ਦੇ ਵਪਾਰੀ, ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਰਾਹ ਤਿਆਗ ਕੇ ਇਧਰ ਓਧਰ ਭਟਕਣ ਵਾਲੇ।
ਬੇਤਾਲਿਆ—ਬੇਤਾਲ,
ਭੂਤ-ਪ੍ਰੇਤ, ਬੇ-ਥਵ੍ਹੇ, ਚੱਟੀ ਬੱਧਾ, ਗੁਰੂ ਗਿਆਨ ਵਾਲੇ ਸਹੀ ਜੀਵਨ ਰਾਹ ਤੋਂ ਕੁਰਾਹੇ ਪਏ ਹੋਏ।
ਚੰਮਿ—ਚੰਮ
ਨਾਲ। ਨਿਹਾਲਿਆ—ਦੇਖਿਆ,
ਨਜ਼ਰੀ ਆਇਆ।
ਅਰਥ: —
“ਸਚਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ,
ਸਚੁ ਸਮਾੑਲਿਆ॥ ਅੰਤਿ ਖਲੋਆ ਆਇ, ਜਿ ਸਤਿਗੁਰ ਅਗੈ ਘਾਲਿਆ” -ਜਿਨ੍ਹਾਂ
ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਸੱਚੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮ `ਚ ਟੁਰ ਕੇ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਅਰਾਧਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਜੀਵਨ ਦੀ ਜਿਹੜੀ ਕਮਾਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਹੋ ਕੇ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਕਮਾਈ ਉਨ੍ਹਾਂ
ਦੇ ਅੰਤ ਸਮੇਂ (ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰਕ ਸਾਥ ਛੁੱਟ ਤੇ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੰਦੀ
ਹੈ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣਦੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਗੇੜ ‘ਤੋਂ
ਬਚਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।
“ਪੋਹਿ ਨ ਸਕੈ ਜਮਕਾਲੁ, ਸਚਾ ਰਖਵਾਲਿਆ॥ ਗੁਰ ਸਾਖੀ ਜੋਤਿ ਜਗਾਇ, ਦੀਵਾ
ਬਾਲਿਆ” - ਸੱਚਾ ਤੇ ਸਦਾ
ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਪ ਰਾਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਗੇੜ ਵਾਲਾ
ਡਰ ਤੇ ਸਹਿਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਦਾ, ਤੋਖਲਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਗੁਰੂ-ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਕਮਾਈ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪ੍ਰਭੂ
ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਵਾਲੇ ਜੀਵਨ ਰਾਹ ਕਾਰਣ, ੳੇੁਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਰੱਬੀ ਜੋਤ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
ਹੋਇਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
“ਮਨਮੁਖ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਕੂੜਿਆਰ, ਫਿਰਹਿ ਬੇਤਾਲਿਆ” - ਪਰ
ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਟੁਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਭਾਵ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਤੋਂ ਵਾਂਜੇ ਰਹਿ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਾਰਣ ਉਹ ਅਸਲੋਂ ਕੂੜ ਦੇ ਵਪਾਰੀ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਬੇ-ਥਵ੍ਹੇ ਭਟਕਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ ਭਾਵ
ਪ੍ਰਾਪਤ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਨੂੰ ਵੀ ਬਿਰਥਾ, ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਤੇ ਚੱਟੀ ਬੱਧਾ ਹੀ ਗੁਆ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
“ਪਸੂ, ਮਾਣਸ ਚੰਮਿ ਪਲੇਟੇ, ਅੰਦਰਹੁ ਕਾਲਿਆ” -
ਅਜਿਹੇ ਮਨਮੁਖ, ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ ਚੰਮ `ਚ ਲਪੇਟੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦਿੱਸਦੇ
ਹਨ। ਪਰ ਜੀਵਨ ਕਰਕੇ ਉਹ ਪਸ਼ੂ ਤੇ ਅੰਦਰੋਂ ਮਨ ਦੇ ਕਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਦੁਸ਼ਕਰਮਾਂ ਤੇ ਗੁਣਾਹਾਂ
ਆਦਿ ਦੀ ਕਾਲਖ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
“ਸਭੋ ਵਰਤੈ ਸਚੁ, ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਨਿਹਾਲਿਆ”
ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਹਰ ਥਾਂ ਤੇ ਰਚਨਾ ਦੇ ਜ਼ਰੇ
ਜ਼ਰੇ `ਚ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸੱਚ ਨਿਆਂ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਇਹ ਸੱਚ ਵੀ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸੱਚੇ ਸ਼ਬਦ
ਭਾਵ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਦੇਖਣ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਮਝ `ਚ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾ
ਨਹੀਂ।
“ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ, ਪੂਰੈ ਗੁਰਿ ਦੇਖਾਲਿਆ”॥ ੧੪॥
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫ਼ੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ,
ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਵ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਹੀ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਲਈ ਅਸਲ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਸਚਾਈ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ
ਇਸ ਦੀ ਸੋਝੀ ਵੀ ਪੂਰੇ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਉਸੇ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ `ਤੇ ਗੁਰੂ ਆਪ ਤਰੁਠ ਜਾਵੇ। ੧੪।
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ- ਪਉੜੀ
`ਚ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਸ਼ਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਐ ਭਾਈ! ਕਰਤੇ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਅੱਜ ਤੈਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ
ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੂੰ ਇਸ ਜਨਮ ਦੀ ਉੱਤਮਤਾ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰ ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬਿਰਥਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇ। ਤੂੰ ਇਸ ਜਨਮ
ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਣ ਲਈ ਸਦਾ ਥਿਰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ `ਚ ਆ ਜਾ। ਸਦਾ ਥਿਰ ਸਤਿਗੁਰੂ ਤੇਰੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ
ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੇਵੇਗਾ। ਉਸੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਤੇਰਾ ਅਜੋਕਾ ਜਨਮ ਵੀ
ਸੁਹਾਵਣਾ ਤੇ ਰਸੀਲਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਉਪ੍ਰੰਤ ਸਰੀਰ ਤਿਆਗਣ ਬਾਅਦ ਵੀ ਤੂੰ ਕਰਤੇ `ਚ ਹੀ ਸਮਾ ਜਾਵੇਂਗਾ।
ਤੈਨੂੰ ਮੁੜ ਜਨਮ-ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੀਉਂਦੇ ਜੀਅ ਤੇਰੀ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ
ਦੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਕਮਾਈ ਥਾਏਂ ਪਵੇਗੀ। ਅਜਿਹੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਰਖਵਾਲੀ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ
ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਜੀਉਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਵਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਪੋਹ ਸਕਦੇ। ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦਾ ਚਾਨਣਾ ਹੀ ਚਾਨਣਾ
ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਰਦੇਵ ਪਉੜੀ `ਚ ਇਹ ਚੇਤਾਵਣੀ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ
ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਮਨਮਤੀਏ ਹੋ ਕੇ
ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ
“ਮਨਮੁਖ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਕੂੜਿਆਰ,
ਫਿਰਹਿ ਬੇਤਾਲਿਆ॥ ਪਸੂ ਮਾਣਸ ਚੰਮਿ ਪਲੇਟੇ, ਅੰਦਰਹੁ ਕਾਲਿਆ”
ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਤਾਂ
ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੀਵਨ ਰਹਿਣੀ ਕਰਕੇ ਪਸ਼ੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜੀਵਨ ਭਰ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਹਨੇਰੇ
`ਚ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਣਾਹਾਂ, ਅਉਗੁਣਾ ਮਨਮਤਾਂ ਦੀ ਕਾਲਖ ਨਾਲ ਕਾਲਾ ਕਰਕੇ, ਬੱਧੀ
ਚੱਟੀ ਤੇ ਬੇਥਵਾ ਮੁਕਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਣ ਆਪ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਪਉੜੀ ਦੀ ਅੰਤਮ ਪੰਕਤੀ `ਚ ਗੁਰਦੇਵ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ
ਗੱਲਾਂ ਕੇਵਲ ਕਹਿਣ ਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਹਰੇਕ ਕਰਣੀ
ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ “ਸਭੋ ਵਰਤੈ
ਸਚੁ, ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਨਿਹਾਲਿਆ”
ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ
ਸੱਚ ਨਿਆਂ `ਚ ਹੋਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲਾ ਅਵਸਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ ਇਸ
ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ “ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ
ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ, ਪੂਰੈ ਗੁਰਿ ਦੇਖਾਲਿਆ”
ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਸਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ
ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਵਰਨਾ, ਅਵੇਸਲੇ ਰਹਿ ਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਨਮ ਵੀ ਬਿਰਥਾ
ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਪਉੜੀ ਤੇ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ-
ਪਉੜੀ `ਚ ਦੇਖ ਚੁਕੇ ਹਾਂ
ਕਿ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਸਾਡੇ ਇਸ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੀ ਗੱਲ ਤਿੰਨ ਕੱਦਮਾਂ `ਚ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਇਹ ਕਿ ਅੱਜ
ਜਿਹੜਾ ਸਾਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ ਅਸਾਂ ਸ਼ਬਦ ਗ੍ਰੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਸਫ਼ਲ ਕਰਣਾ ਹੈ।
ਦੂਜਾ, ਜੇਕਰ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨਾ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਮਨੁੱਖਾ
ਸਰੀਰ ਹੈ ਪਰ ਮਨਮੁਖਤਾ ਕਾਰਣ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਨਿਆਂਈਂ ਬੇਥਵਾ ਤੇ ਚੱਟੀ ਬੱਧਾ ਹੀ ਮੁਕਾਅ
ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸੇ ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਅਜੌਕਾ ਜਨਮ ਅਉਗੁਣਾ-ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਾਲਖ ਨਾਲ ਹੀ ਭਰਿਆ ਰਵੇਗਾ ਤੇ
ਬਿਰਥਾ ਵੀ ਜਾਵੇਗਾ। ਤੀਜਾ, ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੀ ਹਰੇਕ ਕਰਣੀ ਦਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸੱਚ ਨਿਆਂ `ਚ
ਅਵੱਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਅਸਾਂ ਬਿਨਾ ਢਿੱਲ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ
ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਇਸਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਣੀ ਹੈ।
ਉਪ੍ਰੰਤ ਸਲੋਕਾਂ `ਚ ਵੀ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖੋਲਿਆ ਹੈ। ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ
ਹੈ, ਸੰਸਾਰ ਤਲ `ਤੇ ਵੀ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਰਮੀ ਜੀਵਨ ਬਿਤਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਧਰਮੀ ਹੋ
ਕੇ ਤੇ ਅਖਵਾ ਕੇ ਵੀ ਸੱਚ ਧਰਮ ਤੇ ਇਕੋ ਇੱਕ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਸਦਾ
ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਅਨਜਾਣ ਰਹਿ ਕੇ ਇਧਰ ਓਧਰ ਦੀਆਂ ਪੂਜਾਵਾਂ ਆਦਿ `ਚ ਉਲਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਤੇ ਆਪਣੇ
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਨੂੰ ਬਿਰਥਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ
ਸਾਕਤ
ਭਾਵ ਕਰਤੇ ਦੇ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਕਰਤੇ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ
ਸੱਚਾ ਧਰਮੀ ਨਹੀਂ ਮੰਣਿਆ।
ਦੂਜੇ
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ
ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਨਮ ਦਾ ਵੀ ਪਲ-ਪਲ ਸੁਆਰਦੇ ਤੇ ਰਸੀਲਾ ਬਣਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਲੋਕ ਵੀ ਸੁਆਰਦੇ
ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ ਮੁੜ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ
ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ, ਪ੍ਰਭੂ `ਚ
ਹੀ ਸਮਾਅ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
(ਚਲਦਾ) #Instt.
16.14 Mlkiv.02.014#
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲ਼ਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’ ਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੀ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ
‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਵਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਸਕੇ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ
ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
EXCLUDING THIS BOOK “Malaar Ki Vaar M:1 Steek & GVD” BEING
LOADED IN ISTTS. Otherwise about
All the Self Learning Gurmat Lessons already loaded on
www.sikhmarg.com
it is to clarify that;
---------------------------------------------
For all the
Gurmat Lessons written upon Self Learning based by ‘Principal Giani Surjit
Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but
easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of
Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 300/- to 400/-
(in rare cases these are 500/-) per hundred copies for further Free
distribution or otherwise. (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’,
Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N.
Delhi-24 Ph 91-11-26236119, 46548789& ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New
Delhi-110024 Ph. 91-11-26467315 Cell 9811292808
web site-
www.gurbaniguru.org
|
. |