ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਤੁਗਲਕ ਪੁਛਦਾ ਹੈ ਹੇ ਨਾਮ ਦੇਵ ਸੁਣ! ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਰਾਮ
ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੇਖਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।
= ਨਾਮਾ ਸੁਲਤਾਨੇ ਬਾਧਿਲਾ।। ਦੇਖਉ ਤੇਰਾ ਹਰਿ ਬੀਠੁਲਾ।। ੧।। ਰਹਾਉ।।
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਮੈਨੂੰ (ਨਾਮਦੇਵ ਨੂੰ) ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਕੇ ਬੰਨ ਲਿਆ ਹੈ ਆਖਣ
ਲੱਗਾ ਜਿਸ ਰੱਬ ਦੇ ਭਰੋਸੇ ਤੂੰ ਦੂਜਿਆਂ (ਬ੍ਰਾਹਮਣਾ ਕਾਜ਼ੀਆਂ) ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦਾ ਹੈਂ ਮੈਂ
ਤੇਰਾ ਉਹ ਰੱਬ ਵੇਖਣਾ ਹੈ।
= ਬਿਸਮਿਲ ਗਊ ਦੇਹੁ ਜੀਵਾਇ।। ਨਾਤੁਰ ਗਰਦਨਿ ਮਾਰਉ ਠਾਇ।। ੨।।
ਬਿਸਮਿਲ ਕੀਤੀ ਗਊ ਜੀਉਂਦੀ ਕਰ ਦੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੇਰੀ ਧੌਣ ਵੱਢ ਦਿਆਂਗੇ।
(ਬਿਸਮਿੱਲਾ:- ਅੱਲਾ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਜ਼ਿਬਾਹ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਾਨਵਰ, ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ੮੬੨ ਪੰਨਾ)
ਨੋਟ:- (ਬਿਸਮਿਲ ਤੋਂ ਭਾਵ ਮੰਤਰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਧਰਮ ਦੀ ਓਟ ਚ ਸਹਿਜੇ
ਸਹਿਜੇ ਮਾਰਨਾ) ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਦੇਰ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਕਾਰਨ ਸਹਿਮੇ ਆਮ ਲੋਕ ਜਿਹੜੇ
ਮੁਰਦਿਆਂ ਸਮਾਨ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਆਖਿਆ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੀ ਸ਼ਕਾਇਤ ਮੁਤਾਬਕ ਜਿਹੜੇ ਤੇਰੇ
ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਤੇਰੇ ਪੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੁਣ ਕਰਨ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਮਾਰ
ਦਿਆਂਗਾ। ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਹੀ ਗਊ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਰਤਿਆ ਹੈ। (ਗਊ-ਗਰੀਬ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ ੩੮੯)
= ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਐਸੀ ਕਿਉਂ ਹੋਇ।। ਬਿਸਮਿਲ ਕੀਆ ਨਾ ਜੀਵੈ ਕੋਹਿ।। ੩।।
ਮੈਂ ਆਖਿਆ ਕੇ ਐਸੀ ਅਣਹੋਂਣੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਗੱਲੀਂ ਬਾਤੀਂ ਵੀ
ਮੁਰਦੇ ਜਿੰਦਾ ਹੋਏ ਹਨ? (ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ਰਧਾ ਵਿੱਚ ਜਿਨਾਂ ਨੂੰ ਕਰਮ ਕਾਂਡਾਂ ਦੀ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ
ਕੇ ਮਾਰਿਆ ਹੈ ਉਹ ਕੇਵਲ ਆਖਣ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਵੇਂ ਸੱਚ ਨਾਲ ਖਲੋ ਜਾਣਗੇ?)
= ਮੇਰਾ ਕੀਆ ਕਛੂ ਨਾ ਹੋਇ।। ਕਰਿ ਹੈ ਰਾਮ ਹੋਇ ਹੈ ਸੋਇ।। ੪।।
ਬਾਦਸ਼ਾਹ! ਮੇਰੀ ਕੀਤਿਆਂ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੱਬ ਜਿੰਦਾ ਕਰੇ
ਉਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਜਿੰਦਾ ਮਨੁਖ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਾ ਇਉਂ ਹੈ:-
ਆਖਾ ਜੀਵਾ ਵਿਸਰੈ ਮਰਿ ਜਾਉ।। ਆਖਣਿ ਅਉਖਾ ਸਾਚਾ ਨਾਉ।। (ਪੰਨਾ ੧0)
ਜੇ ਮੈਂ ਸੱਚ ਦੀ ਸਿਫਤ ਸਲਾਹ ਆਖਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜਿਉਂਦਾ ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਂ
ਆਤਮਿਕ (ਜ਼ਮੀਰ ਦੀ) ਮੌਤੇ ਮਰਦਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੈਨੂੰ ਸੱਚੇ ਦਾ ਨਾਮ ਔਖਾ
ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਸੋ ਜੀਵਿਆ ਜਿਸੁ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ।।
ਨਾਨਕ ਅਵਰੁ ਨ ਜੀਵੈ ਕੋਇ।। (ਮਾਝ ਕੀ ਵਾਰ ਪੰਨਾ ੧੪੪)
ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਵੱਸ ਗਿਆ ਉਹੀ ਜਿਉਂਦਾ ਸਮਝੋ। ਨਾਨਕ ਜੀ
ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਿਉਂਦਾ, ਭਾਵ ਸਭ ਜ਼ਮੀਰ ਕਰਕੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਹਨ।
= ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਚੜਿਓ ਅਹੰਕਾਰਿ।। ਗਜ ਹਸਤੀ ਦੀਨੋ ਚਮਕਾਰਿ।। ੫।।
ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਅਤੇ ਸੱਚ ਤੋਂ ਨਾਂ ਥਿੜਕਦਾ ਵੇਖ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ
ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ, ਮੇਰੇ ਉਤੇ ਹਾਥੀ ਚਾੜ੍ਹਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਖਾਸ ਕਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਤੇ
ਕਾਜ਼ੀ ਮੁਲਾਣਿਆਂ ਦੀ ਚੁੱਕਣਾ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਅਵਾਜ਼ ਦਬਾਉਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।
= ਰੁਦਨ ਕਰੈ ਨਾਮੇ ਕੀ ਮਾਇ।। ਛੋਡਿ ਰਾਮੁ ਕੀ ਨ ਭਜਹਿ ਖੁਦਾਇ।। ੬।।
ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਮਮਤਾ ਮਾਰੀ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਘਬਰਾ ਗਈ ਤੇ ਵਿਰਲਾਪ
ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਆਖਣ ਲੱਗੀ, ਪੁੱਤਰ! ਤੇਰੇ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਰੱਬ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ, ਤੂੰ
ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਖੁਦਾ ਆਖ ਦੇਹ। ਭਾਵ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲ।
= ਨ ਹਉ ਤੇਰਾ ਪੂੰਗੜਾ ਨ ਤੂ ਮੇਰੀ ਮਾਇ।। ਪਿੰਡੁ ਪੜੈ ਤਉ ਹਰਿ ਗੁਨ
ਗਾਇ।। । ੭।।
ਹੇ ਮਾਂ! ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿਤਾ ਪਾਲਿਆ ਤੇਰਾ ਧੰਨਵਾਦ। ਪਰ ਅਜਿਹੀ ਗੁਲਾਮੀ
ਵਾਲੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਪੁੱਤਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ
ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਸਰੀਰ ਭਾਵੇਂ ਟੁਕੜੇ ਟੁਕੜੇ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਪਰ ਸੱਚ ਹੱਕ ਵਾਲੇ ਅਸੂਲ ਨਹੀਂ
ਛੱਡਾਂਗਾ। (ਅੱਜ ਵੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸੱਚ ਹੱਕ, ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਾਲੇ ਵਿਚਾਰਾ ਤੋਂ ਡੇਗਣ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ
ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਕ ਆਗੂ, ਜਥੇਦਾਰ, ਅਖੌਤੀ ਸੰਤ ਬ੍ਰਹਮਗਿਆਨੀ, ਇਥੋ ਤੱਕ
ਕਿ ਆਪਣੇ ਨੇੜੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਲਾਹ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਨਹੀ।)
= ਕਰੈ ਗਜਿੰਦੁ ਸੁੰਡ ਕੀ ਚੋਟ।। ਨਾਮਾ ਉਬਰੈ ਹਰਿ ਕੀ ਓਟ।। ੮।।
ਹਾਥੀ ਸੁੰਡ ਨਾਲ ਸੱਟਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੈਂ ਰੱਬ ਜੀ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਬਚ
ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। (ਨੋਟ: ਇਥੋਂ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਾਥੀ ਆ ਗਏ ਲਗਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ
ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਬਦਲਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।)
= ਕਾਜੀ ਮੁਲਾਂ ਕਰਹਿ ਸਲਾਮੁ।। ਇਨਿ ਹਿੰਦੂ ਮੇਰਾ ਮਲਿਆ ਮਾਨੁ।। ੯।।
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਾਜ਼ੀ ਮੁਲਾਂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਮੈਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ
ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਝੁਕਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਤਰਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਬਹੁਤ ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। (ਭਾਵੇਂ
ਨਾਮਦੇਵ ਹਿੰਦੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, “ਹਿੰਦੂ ਅੰਨਾ ਤੁਰਕੁ ਕਾਣਾ” ਪਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਿੰਦੂ ਕਹਿ
ਕੇ ਹੀ ਪੁਕਾਰਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਸਿਖਾਂ ਨੂੰ ਹਿੱਕ ਦੇ ਜੋਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਹਿੰਦੂ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
= ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬੇਨਤੀ ਸੁਨੇਹੁ।। ਨਾਮੇ ਸਰ ਭਰਿ ਸੋਨਾ ਲੇਹੁ।। ੧0. ।
ਮੇਰੇ (ਨਾਮਦੇਵ ਦੇ) ਹਮਦਰਦ ਲੋਕਾਂ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ ਰਾਜੇ ਅੱਗੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ
ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨਾਮਦੇਵ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੋਨਾ ਤੋਲ ਕੇ ਦੇਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹਾਂ, ਪਰ ਇਸ ਨੇਕ ਇਨਸਾਨ
ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿਉ। ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਇੰਨਾ ਸੋਨਾ ਹੋਣਾ ਔਖਾ ਹੈ, ਪਰ ਪਿਆਰੇ ਲਈ ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ
ਹੈ।
= ਮਾਲੁ ਲੇਉ ਤਉ ਦੋਜਕਿ ਪਰਉ।। ਦੀਨੁ ਛੋਡਿ ਦੁਨੀਆਂ ਕਉ ਭਰਉ।। ੧੧।।
ਰਾਜੇ ਆਖਿਆ ਨਹੀ, ਮੇਰਾ ਮਜ਼ਹਰਬ ਮੈਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।
ਇਸ ਤਰਾਂ ਮੈਂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਗਿਰ ਕੇ ਨਰਕਾਂ ਦਾ ਭਾਗੀਦਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ।
= ਪਾਵਹੁ ਬੇੜੀ ਹਾਥਹੁ ਤਾਲ।। ਨਾਮਾ ਗਾਵੈ ਗੁਨ ਗੋਪਾਲ।। ੧੨।।
ਮੈਨੂੰ ਬੇੜੀਆਂ ਹੱਥਕੜੀਆਂ ਨਾਲ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਜਿਵੇਂ ਹੱਸ ਕੇ
ਬੇਖੌਫ ਰੱਬ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਗੁਣ ਗਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। (ਸ਼ਾਇਦ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਰਾਰੀ ਝਾੜ ਮਾਰੀ
ਹੋਣੀ, ਹੇ ਰਾਜਨ! ਰਿਸ਼ਵਤ ਲੈਣੀ ਦੋਜ਼ਕ ਪੈਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਚਾਈ ਕੁਚਲਣਾ ਗਰੀਬਾਂ ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਨਾ ਕਿਹੜਾ
ਧਰਮ ਹੈ?)
= ਗੰਗ ਜਮੁਨ ਜਉ ਉਲਟੀ ਬਹੈ।। ਤਉ ਨਾਮਾ ਹਰਿ ਕਰਤਾ ਰਹੈ।। ੧੩।।
ਗੰਗਾ ਜਮੁਨਾ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਹਿਣ ਤਾਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਉਲਟੇ ਵਹਿਣ, ਪਰ ਮੈਂ ਕਿਸੇ
ਤਰਾਂ ਦੇ ਡਰਾਵਿਆਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਝੁਕਾਂਗਾ। (ਨੋਟ:-੮ ਬੰਦ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ੧੩ ਬੰਦ ਤਕ ਪੱਖ ਪੇਸ਼
ਕਰਦਿਆਂ ਸਜਾ ਤੇ ਰੋਕ ਵੀ ਲਗ ਗਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਂ ਵੀ ਮਿਲ ਗਿਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ
ਪਹਿਲਾਂ ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਥੱਲੇ ਕੁਚਲਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ।)
= ਸਾਤ ਘੜੀ ਜਬ ਬੀਤੀ ਸੁਣੀ।। ਅਜਹੁ ਨ ਆਇਓ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਧਣੀ।। ੧੪।।
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸੱਤ ਘੜੀਆਂ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਂਦਆਂ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀਆ, ਤੇ ਹੋਰ
ਸਮਾਂ ਨਾਂ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਵੀ ਆਖਿਆ ਤੇ ਹੋਰ ਉਲਝਾਉਂਦਿਆਂ ਇਹ ਵੀ ਆਖਿਆ ਤੇਰਾ ਰੱਬ (ਪੱਖ) ਅਜੇ ਤੱਕ
ਪ੍ਰਗਟ ਨਹ਼ੀ ਹੋਇਆ। ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਗਲਤ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਠੀਕ ਸਾਬਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।
(ਇਵੇਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਗਵਾਹ ਤੇ ਸਬੂਤ ਹੁੰਦਿਆਂ ੧੯੪੭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ੧੯੪੭ ਤੋਂ
ਬਾਅਦ ਤੇ ੧੯੮੪ ਵੇਲੇ ਦੇ ਕਤਲਿਆਮ ਦਾ ਸਿਖਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਇਨਸਾਫ ਜਾਣ ਬੁਝ ਕੇ ਨਾ ਦਿਤਾ ਗਿਆ।)
= ਪਾਖੰਤਣ ਬਾਜ ਬਜਾਇਲਾ।। ਗਰੁੜ ਚੜੇ ਗੋਬਿੰਦ ਆਇਲਾ।। ੧੫।।
ਇਕ ਦਮ ਖੰਬਾਂ ਦੀ ਫੜਫੜਾਹਟ ਸੁਣੀ ਕਿਉਂਕਿ ਗਰੁੜ ਤੇ ਚੜ ਕੇ ਗੋਬਿੰਦ ਆ
ਗਿਆ।
(ਨੋਟ:- ਗੁਰਮਤਿ ਰੱਬ ਨੂੰ ਅਜੂਨੀ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਉਹ ਕਦੀ ਵੀ ਜੂਨਾਂ
ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਸਗੋਂ ਕਰੜੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿਤੀ ਹੈ:-ਸੋ ਮੁਖ ਜਲਉ ਜਿਤ ਕਹਹਿ ਠਾਕੁਰ ਜੋਨੀ।।
ਪੰਨਾ ੧੧੩੬) ਗਰੁੜ ਕੀ ਹੈ:- ਵਿਨਤਾ ਦੇ ਗਰਭ ਤੋਂ ਕਸ਼ਯਪ ਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਜੋ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਅਤੇ
ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅੱਧਾ ਧੜ ਪੰਛੀ ਦਾ ਤੇ ਉਪਰਲਾ ਭਾਗ ਮਨੁਖ ਦਾ ਹੈ। (ਜੋ ਹੋ
ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ) ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਗਰੁੜ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਜਿਤ ਕੇ ਸੁਰਗ ਤੋਂ
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਲੈ ਆਇਆ ਤਾਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਰੀਝ ਕੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਵਰ ਮੰਗ, ਗਰੁੜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਸਦਾ ਆਪ
ਦੇ ਉਪਰ ਰਹਾਂ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਮੰਨ ਲਈ, ਪਰ ਗਰੁੜ ਨੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲ ਚੰਗੀ
ਨਹੀਂ ਹੋਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਹੋਵਾਗੇ। ਗਰੁੜ ਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਿ
ਆਪ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵਰ ਲੈ ਲਓ, ਵਿਸ਼ਨੂ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਤੂ ਮੇਰੀ ਸਵਾਰੀ ਬਣ ਜਾ। ਹੁਣ ਚਿੰਤਾ ਇਹ ਹੋਈ
ਕਿ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਹੇਠ ਉਤੇ ਹੋਣਾ ਪਿਆ, ਅੰਤ ਵੱਡੀ ਵਿਚਾਰ ਪਿਛੋਂ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਕਿ
ਗਰੁੜ ਵਿਸ਼ਨੂ ਦੇ ਝੰਡੇ ਉਪਰ ਰਹੇ (੩੯੯ ਪੰਨਾ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼) (ਇਹ ਹੇਠਾਂ ਉਤੇ ਵਾਲਾ ਸਿਲਸਲਾ ਆਪਣੇ ਆਪ
ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾ ਹੀ ਸੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਕੁੱਝ
ਸੰਵਾਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।) ਗਰੁੜੁ:- ਸੱਪ ਦਾ ਵਿਹੁ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਦਵਾਈ, ਗੁਰ ਸ਼ਬਦ ਰੂਪ ਗਰੁੜ ਚੱਟਿਆ।
(੪00 ਪੰਨਾ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼)
“ਸੌ ਹੱਥ ਰੱਸਾ” ! ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ, ਪਈ ਰੱਬ ਸਰੀਰ ਧਾਰਕੇ ਕਦੀ ਨਹੀਂ
ਆਉਂਦਾ। ਇਹ ਨਿਰੋਲ ਕਲਪਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਕੋਈ ਅਵਤਾਰੀ ਪੁਰਸ਼ ਜਾਂ ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ
ਹੈ। ਫਿਰ ਗਰੁੜ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪੰਛੀ ਹੈ, ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕੁਲ ਕਾਇਨਾਤ ਦਾ ਮਾਲਕ। ਕੀ ਮਾਮੂਲੀ ਨਿਕੇ ਜਿਹੇ
ਪੰਛੀ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਦਾ ਆ ਗਿਆ? ਫਿਰ ਉਹ ਕਿਹੜਾ ਗਰੁੜ ਸੀ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਰੱਬ ਬਹੁੜਿਆ? (ਨੋਟ:-੧
ਗਰੁੜ ਇੱਕ ਪੰਛੀ, ੨ ਸੱਪ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ ਉਤਾਰਨ ਵਾਲਾ ਗਾਰੁੜੀ ਮੰਤ੍ਰ, ੩ ਮਾਇਆ ਨਾਗਣੀ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ ਉਤਾਰਨ
ਲਈ ਸ਼ਬਦ ਰੂਪੀ ਮੰਤ੍ਰ) ਜਿਵੇਂ:-
(੧) ਬਿਖੁ ਕਾ ਮਾਰਣੁ ਹਰਿ ਨਾਮ ਹੈ ਗੁਰ ਗਰੁੜ ਸਬਦੁ ਮੁਖਿ ਪਾਇ।। (ਸਲੋਕ
ਵਾਰਾਂ ਤੇ ਵਧੀਕ ਮ: ੩ ਪੰਨਾ ੧੪੧੫)
(੨) ਗਰੁੜੁ ਸਬਦੁ ਮੁਖਿ ਪਾਇਆ ਹਉਮੈ ਬਿਖੁ ਹਰਿ ਮਾਰੀ।। (ਮਲਾਰ ਮ:
੩ ਪੰਨਾ ੧੨੬0)
(੩) ਚਹੁ ਦਿਸ ਫੂਲਿ ਰਹੀ ਬਿਖਿਆ ਬਿਖੁ ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰ ਮੂਖਿ ਗਰੁੜਾਰੀ।। (ਸਾਰਗ
ਮ: ੫ ਪੰਨਾ ੧੨0੯)
(੪) ਬਿਸੀਅਰ ਬਿਸੂ ਭਰੇ ਹੈ ਪੂਰਨ ਗੁਰੁ ਗਰੁੜ ਸਬਦੁ ਮੁਖਿ ਪਾਵੈਗੋ।। (ਕਾਨਡਾ
ਮ: ੪ ਪੰਨਾ ੧੩੧0)
(੫) ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਆਨਿ ਮਿਲਾਵਉ ਗੁਰ ਸਾਧੂ ਘਸਿ ਗਰੁੜੁ ਸਬਦੁ ਮੁਖਿ
ਲੀਠਾ।। (ਗਉੜੀ ਮ: ੪ ਪੰਨਾ ੧੭੧)
ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਉਪਰੋਕਤ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਸਿਧੇ ਅੱਖਰੀ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ,
ਬਹੁਤੀਂ ਥਾਈਂ ਭਾਵ ਅਰਥ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ, ਹੋਰ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ਜਿਵੇਂ:-
(੧) ਫੀਲੁ ਰਬਾਬੀ ਬਲਦੁ ਪਖਾਵਜ ਕਉਆ ਤਾਲ ਬਜਾਵੈ।।
ਪਹਿਰਿ ਚੋਲਨਾ ਗਦਹਾ ਨਾਚੈ ਭੈਸਾ ਭਗਤਿ ਕਰਾਵੈ।। ੧।। (ਆਸਾ ਕਬੀਰ
ਪੰਨਾ ੪੭੧)
(੨) ਕੋਈ ਬੋਲੈ ਨਿਰਵਾ ਕੋਈ ਬੋਲੈ ਦੂਰਿ।।
ਜਲ ਕੀ ਮਾਛੁਲੀ ਚਰੈ ਖਜੂਰਿ।। ੧।। (ਟੋਡੀ ਨਾਮਦੇਵ ਪੰਨਾ ੭੨੯)
ਸੋ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਨੇਕੀ ਦੇ ਤਦੋਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਡੰਕੇ ਵੱਜ ਚੁਕੇ ਸਨ।
ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ, ਮੌਲਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਵੰਗਾਰ ਚੁਕੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਨੇ
ਕੀ, ਪਰਉਪਕਾਰ, ਨਿਡਰਤਾ, ਸੱਚ ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ, ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ ਸਮੱਰਥਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਾਫੀ ਲੋਕ
ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਇਸ਼ਾਰੇ ਤੇ ਜਾਨ ਵਾਰਨ ਵਾਲੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਲਗ ਪਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਹਮੈਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਦਾ
ਗਿਆ ਕਿ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਬਗੈਰ ਕਸੂਰ ਤੋਂ ਬੰਨ ਕੇ ਹਾਥੀ ਅੱਗੇ ਸੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ੳਹੁ ਵੀ
ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤ ਕੇ ਉਧਰ ਨੂੰ ਚੱਲ ਪਏ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਬੇਅੰਤ ਜਗਾ ਸੰਗਤ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਗਾਈ ਹੈ ਜਿਵੇਂ
“ਵਿਚਿ ਸੰਗਤਿ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਵਸੈ ਜੀਉ।।” (ਪੰਨਾ ੯੪) ਜਦੋਂ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਛੱਪਰ ਬਣਾਉਣ ਸਬੰਧੀ
ਸ਼ਬਦ ਪੜਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਓਥੇ ਵੀ ਸਤਸੰਗੀ ਜਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮੇ ਨੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜ ਕੇ, ਬਹੁਤ ਛੇਤੀ ਉਨਾਂ
ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਮਕਾਨ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸੋਹਣੇ ਮਕਾਨ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਗੁਆਂਢਣ ਭੈਣ ਪੁਛਦੀ ਹੈ ਕਿ
ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਇਹ ਮਕਾਨ? (ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਥੇ ਵੀ ਜੀਵਨ ਛੱਪਰੀ ਦਾ ਸਤਸੰਗੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸੋਹਣਾ
ਬਣਨਾ ਹੀ ਹੈ) ਤਾਂ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦਸਦੇ ਹਨ:-
ਪਾੜ ਪੜੋਸਣਿ ਪੂਛ ਲੇ ਨਾਮਾ ਕਾ ਪਹਿ ਛਾਨਿ ਛਵਾਈ ਹੋ।।
ਤੋ ਪਹਿ ਦੁਗਣੀ ਮਜੂਰੀ ਦੈਹਉ ਮੋ ਕਉ ਬੇਢੀ ਦੇਹੁ ਬਤਾਈ ਹੋ।। ੧।।
ਰੀ ਬਾਈ ਬੇਢੀ ਪ੍ਰਾਨ ਅਧਾਰਾ।। ੧।। ਰਹਾਉ।। (ਘਰੁ ੪ ਸੋਰਠਿ ਨਾਮਦੇਵ
ਪੰਨਾ ੬੬੬)
ਇਥੇ ਵੀ ਛੱਪਰੀ ਰੱਬ ਨੇ ਸਰੀਰ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈ ਸਗੋਂ ਸਤਸੰਗੀ ਜਨਾਂ
ਨੂੰ ਹੀ ਰੱਬ ਰੂਪ ਗੁਰਮਤਿ ਪਰਵਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇ:-
ਕਬੀਰ ਪਾਨੀ ਹੂਆ ਤ ਕਿਆ ਭਇਆ ਸੀਰਾ ਤਾਤਾ ਹੋਇ।।
ਹਰਿ ਜਨ ਐਸਾ ਚਾਹੀਐ ਜੈਸਾ ਹਰਿ ਹੀ ਹੋਇ।। ੧੪੯।। (ਸਲੋਕ ਕਬੀਰ ਪੰਨਾ
੧੩੯੮)
ਜਿਨਾ ਨ ਵਿਸਰੈ ਨਾਮ ਸੇ ਕਿਨੇਹਿਆ।। ਭੇਦ ਨਾ ਜਾਣਹੁ ਮੂਲਿ ਸਾਈ ਜੇਹਿਆ।। (ਆਸਾ
ਮ: ੫ ਪੰਨਾ: ੪0੧)
ਤੋਹੀ ਮੋਹੀ ਮੋਹੀ ਤੋਹੀ ਅੰਤਰੁ ਕੈਸਾ।। ਕਨਿਕ ਕਟਿਕ ਜਲ ਤਰੰਗ ਜੈਸਾ।। (ਸਿਰੀਰਾਗੁ
ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਪੰਨਾ ੯੪)
ਸੁਖੁ ਦੁਖੁ ਜਿਹ ਪਰਸੈ ਨਹੀ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਅਭਿਮਾਨੁ।।
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਨੁ ਰੇ ਮਨਾ ਸੋ ਮੂਰਤਿ ਭਗਵਾਨ।। ੧੩।। (ਸਲੋਕ ਮ: ੯
ਪੰਨਾ: ੧੪੨੮)
ਅਬ ਤਉ ਜਾਇ ਚਢੇ ਸਿੰਘਾਸਨਿ ਮਿਲੇ ਹੈ ਸਾਰਿੰਗਪਾਨੀ।।
ਰਾਮ ਕਬੀਰਾ ਏਕ ਭਏ ਹੈ ਕੋਇ ਨ ਸਕੈ ਪਛਾਨੀ।। (ਰਾਮਕਲੀ ਕਬੀਰ ਪੰਨਾ:
੯੮੬)
ਸੋ ਇਹਨਾ ਸਤਸੰਗੀ ਜਨਾਂ ਨੇ ਹੀ ਰੱਬ ਰੂਪ ਅਖਵਾਉਣਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਮਝ ਪਈ ਕਿ
ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਕੋਲ ਕਿਹੜਾ ਭਗਵਾਨ ਕਿਹੜੇ ਗਰੁੜ ਤੇ ਚੜ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਗਰੁੜ:- ਸ਼ਬਦ ਉਪਦੇਸ਼ ਰੂਪੀ
ਗਰੁੜ। ਗੋਬਿੰਦ:- ਗੋਬਿੰਦ ਰੂਪ ਸਤਸੰਗੀ ਜਨ। ਰੱਬ ਵਰਗੇ ਸਤਸੰਗੀ ਜਨ ਜਿਵੇਂ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਮਕਾਨ
ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਦਾ ਸਰਦਾ ਖਰਚਾ ਵੀ ਪੱਲਿਓਂ ਕੀਤਾ ਸੇਵਾ ਵੀ ਹੱਥੀਂ ਕੀਤੀ ਸੋਹਣਾ ਮਕਾਨ ਵੇਖਦਿਆਂ
ਹੀ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਕਚਿਹਰੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਾਮਦੇਵ ਦੇ ਹਮੈਤੀ ਕਾਫੀ ਗਿਣਤੀ
ਵਿੱਚ ਪੁੱਜੇ।
= ਅਪਨੇ ਭਗਤ ਪਰਿ ਕੀ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲ।। ਗਰੁੜ ਚੜੇ ਆਏ ਗੋਪਾਲ।। ੧੯।।
ਆਪਣੇ ਸੇਵਕ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਗਰੁੜ ਤੇ (ਸੱਚ ਸ਼ਬਦ) ਪ੍ਰਭੂ ਜੀ (ਸਤਸੰਗੀ ਰੂਪ)
ਆਏ। ਬਹੁਤ ਸਿਰ ਖਪਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿਰ ਵੀ ਗਰੀਬਾਂ, ਸੱਚ ਦੇ ਪਾਂਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਿਆਂ ਦੀ ਆਸ ਨਾ
ਬੱਝੀ ਤਾਂ ਗਰੁੜ ਤੇ ਚੜ ਕੇ ਆਏ ਗੋਪਾਲ (ਬਹਾਦਰ ਲੋਕਾਂ) ਮੈਨੂੰ ਆਖਿਆ:-
= ਕਹਹਿ ਤ ਧਰਣਿ ਇਕੋਡੀ ਕਰਉ।। ਕਹਹਿ ਤ ਲੇ ਕਰਿ ਉਪਰਿ ਧਰਉ।। ੧੭।।
ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰ ਵਾਲੇ ਸਤਸੰਗੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ! ਜੇ ਇਜ਼ਾਜ਼ਤ ਦਿਓ ਤਾਂ
ਧਰਤੀ ਟੇਢੀ ਕਰ ਦੇਈਏ? ਆਖੇਂ ਤਾਂ ਹੇਠਲੀ ਉਪਰ ਕਰ ਦੇਈਏ? (ਨੋਟ:- ਇਸ਼ਾਰਾ ਰਾਜ ਭਾਗ ਟੇਡਾ ਕਰਨ ਵਲ
ਹੈ। ਰਾਜ ਭਾਗ ਟੇਡਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਹੋਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ, ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦੇ ਦਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
੧੭0੮ ਈ: ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਖਾਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਵੇਲੇ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ
ਰਾਜਭਾਗ ਵੇਲੇ ਅਤੇ ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹੀ ਮਿਸਾਲ ਕਾਫੀ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ
ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਜ਼ੌਹਰ ਦਿਖਾਏ, ਗਿਣਤੀ ਭਾਵੇਂ ਥੋੜੀ ਸੀ।)
= ਕਹਹਿ ਤ ਮੁਈ ਗਉ ਦੇਊ ਜੀਆਇ।। ਸਭੁ ਕੋਈ ਦੇਖੈ ਪਤੀਆਇ।। ੧੮।।
ਜੇ ਆਖੇਂ ਤਾਂ ਮੁਰਦਿਆਂ ਵਰਗੇ (ਸੱਚ ਤੋਂ ਬੇਮੁਖ) ਹੋ ਚੁਕੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲੋਂ
ਬਹਾਦਰੀ ਵਾਲੇ ਕਾਰਜ ਕਰਵਾ ਦੇਈਏ ਭਾਵ ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਹਾਮੀ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਭਰ ਸਕਦੇ। ਸਾਰੇ ਤਸੱਲੀ ਨਾਲ
ਦੇਖ ਲੈਣਗੇ ਕਿ ਨਾਮਦੇਵ ਦੇ ਨਿਰਗੁਣ ਸਰਗੁਣ ਸਰੂਪ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਕਿੰਨੇ ਬਲਸ਼ਾਲੀ ਹਨ।
= ਨਾਮਾ ਪ੍ਰਣਵੈ ਸੇਲਮ ਸੇਲ।। ਗਊ ਦੁਹਾਈ ਬਛਰਾ ਮੇਲਿ।। ੧੯।।
ਨਾਮਦੇਵ ਨੇ ਆਖਿਆ ਰੱਸੀ ਪਾ ਕੇ ਗਾਂ ਵੱਸ ਕਰੋ। ਵੱਛਾ ਛੱਡ ਕੇ ਗਾਂ ਚੋ ਲਈ।
(ਸੇਲਮ ਸੇਲ:-ਰੱਸੀ ਨਾਲ ਪਿਛਲੇ ਖੁਰ (ਪੈਰ) ਬੰਨ ਕੇ, ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ ੨੨੮) (ਗਊ:-ਗਰੀਬ ਜੰਤਾ,
ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ੩੮੯) ਜਿਵੇਂ ਵਸ ਵਿੱਚ ਕਰਕੇ ਗਊ ਚੋ ਲਈਦੀ ਹੈ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਧੀਰਜ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਹਕੂਮਤ
ਨਾਲ ਸਿਝਣਾ ਹੈ। ਮੈ (ਨਾਮਦੇਵ) ਕੁੱਝ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਨਾਂ ਭਾਈ ਧੱਕਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਆਪਣੇ ਅਤੇ
ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰੋਹ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਰਖਕੇ ਪੱਖ ਪੇਸ਼ਕਰਨਾ ਹੈ। ਐਨੀ ਛੇਤੀ ਸਹਿਜ ਸੱਚ ਦਾ ਪੱਲਾ ਨਹੀਂ
ਛੱਡੀਦਾ।
ਖਿਮਾ ਧੀਰਜੁ ਕਰਿ ਗਊ ਲਵੇਰੀ ਸਹਜੇ ਬਛਰਾ ਖੀਰੁ ਪੀਐ।। (ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮ:
੧ ਪੰਨਾ 1359)
ਖਿਮਾ ਤੇ ਧੀਰਜ ਦੀ ਗਾਂ ਸਹਿਜ (ਟਿਕਾਅ) ਦਾ ਵੱਛਾ ਦੁੱਧ ਪੀਵੇ। (ਨੋਟ -
ਹਿੰਸਾ ਗੁਰਮਤ ਦਾ ਅੰਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇ ਪਾਣੀ ਸਿਰੋਂ ਲੰਘ ਜਾਵੇ ਇਨਸਾਫ ਨਾਹ ਮਿਲੇ, ਸਾਰੇ ਹੀਲੇ
ਵਸੀਲੇ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣ ਫਿਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਜਾਇਜ ਹੈ)
ਚੂੰ ਕਾਰ ਅਜ਼ ਹਮਾ ਹੀਲਤੇ ਦਰ ਗੁਜ਼ਸ਼ਤ।।
ਹਲਾਲ ਅਸਤ ਬੁਰਦਨ ਬ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰ ਦਸਤ।। (ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਾ)
= ਦੂਧਹਿ ਦੁਹਿ ਜਬ ਮਟੁਕੀ ਭਰੀ।। ਲੇ ਬਾਦਿਸਾਹ ਕੇ ਆਗੈ ਧਰੀ।। ੨0. ।
ਦੁਧ ਚੋ ਕੇ ਮਟੁਕੀ (ਬਰਤਨ) ਭਰ ਕੇ ਬਾਦਸਾਹ ਦੇ ਅੱਗੇ ਧਰ ਦਿਤੀ, ਭਾਵ
ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਾਦਸਾਹ ਦੇ ਨੂਮਾਇਦਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਪੱਖ ਵਿਚਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਖ਼ਰ ਨਿਚੋੜ ਬਾਦਸ਼ਾਹ
ਅੱਗੇ ਧਰ ਦਿਤਾ। (ਮਸਲਾ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਗਾਂ ਜਿੰਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸੀ ਦੁਧ ਚੋਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਤਾਂ ਰੱਖੀ ਨਹੀਂ
ਸੀ। ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰਨਾ, ਮਦਾਰੀਆਂ ਵਾਂਗ ਤਮਾਸ਼ੇ ਕਰਨੇ, ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਅਸੂਲ ਨਹੀ। ਭਗਤ ਜਨ
ਰਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਰਾਜ਼ੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਸੱਚ ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਜੁਲਮ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।)
= ਬਾਦਿਸਾਹੁ ਮਹਲ ਮਹਿ ਜਾਇ।। ਅਉਘਟ ਕੀ ਘਟ ਲਾਗੀ ਆਇ।। ੨੧।।
ਅਉਘਟ - ਔਖੀ ਘੜੀ, ਦੁਖਦਾਈ ਵੇਲਾ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ: ੨੪)
ਇਸ ਸਾਰੇ ਘਟਨਾ ਕ੍ਰਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਪਰ
ਉਸਦਾ ਮਨ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ। (ਨੋਟ:- ਜਦੋਂ ਗਾਂ ਜਿੰਦਾ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਔਖਿਆਈ ਕਾਹਦੀ, ਕੰਮ ਨਿਬੜ
ਗਿਆ, ਰੱਖੀ ਸ਼ਰਤ ਤੋਂ ਕੰਮ ਵੱਧ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ।
= ਕਾਜੀ ਮੁਲਾਂ ਬਿਨਤੀ ਫੁਰਮਾਇ।। ਬਖਸੀ ਹਿੰਦੂ ਮੈ ਤੇਰੀ ਗਾਇ।। ੨੨।।
ਰਾਜੇ ਵੱਲੋਂ ਭੇਜੇ ਕਾਜ਼ੀ ਮਉਲਾਣੇ ਮੇਰੇ (ਨਾਮਦੇਵ) ਕੋਲ ਆਏ, ਅਤੇ ਦੱਬੀ
ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਆਖਣ ਲੱਗੇ, ਭਗਤ ਜੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਤੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਰਾਜਾ (ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਤੁਗਲਕ) ਵੀ
ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਗਊਆਂ ਹਾਂ ਸਾਨੂੰ ਬਖਸ਼ ਦਿਉ।
ਰਾਜਾ ਜੀ ਇਹ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੱਸੋ ਤੁਹਾਡੀ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ
ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ ਕੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?
(ਨੋਟ:- ਜਦੋਂ ਗਾਂ ਜੀਵਤ ਹੋ ਗਈ ਦੁਧ ਦੀ ਮਟਕੀ ਰਾਜੇ ਅੱਗੇ ਪੇਸ਼ਕਰ
ਦਿਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਬਿਪਤਾ ਕਾਹਦੀ? ਜੇ ਕਰਾਮਾਤ ਰਾਹੀਂ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਗਊ ਜੀਵਤ ਕਰ ਸਕਦੇ
ਹਨ, ਮੋਈ ਗਾਂ ਤੋਂ ਦੁਧ ਚੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਰਾਮਾਤ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਾਲਮ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਹੀ ਖਤਮ ਕਿਉਂ ਨ
ਕਰ ਦਿੱਤਾ? ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਮੌਲਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਹੀ ਦੇ ਦਿੰਦੇ। ਇੱਕ ਗਊ ਜਿਵਾਲਣ ਤੇ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਕਿਤਨੇ
ਕੁ ਮਹਾਨ ਬਣ ਗਏ? ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਗਾਂ ਜਿੰਦਾ ਕਿਉਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ?
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਡਰਨ ਦਾ ਅਸਲ ਕਾਰਨ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚਲਾ “ਕਹਹਿ ਤ ਧਰਣਿ ਇਕੋਡੀ ਕਰਉ।।
ਕਹਹਿ ਤ ਲੇ ਕਰਿ ਊਪਰਿ ਧਰਉ।।” (ਪੰਨਾ ੧੧੬੬) ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਰੋਹ ਭਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ
ਹੈ। ਧਰਤੀ ਕਿਸੇ ਦੇ ਆਖਿਆ ਉਲਟੀ ਟੇਡੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਸਿਆਣੇ
ਰਹਿਬਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਰਾਜ ਪਲਟਾ ਵੀ ਲੈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਜੜ ਪੁੱਟ
ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਾਲਮ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਬਦ ਅਰਥਾਂ ਨਾਲ ਜਿਥੇ ਗੱਲ ਸ਼ਪਸ਼ਟ
ਨਾ ਹੋਵੇ ਉਥੇ ਭਾਵ ਅਰਥ ਕਰਨੇ
ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਵੇਖੋ ਇਹੋ ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਤੁਗਲਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹਾਥੀ ਅੱਗੇ
ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੁਈ ਗਾਂ ਜਿੰਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਆਪ ਹੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ
“ਬਖਸੀ ਹਿੰਦੂ ਮੈ ਤੇਰੀ ਗਾਇ”। ਬਖਸ਼ਣ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਤੇ ਮੈ ਤੇਰੀ ਗਾਂ ਹਾਂ, ਹੇ ਨਾਮਦੇਵ ਮੈਨੂੰ
ਮੁਆਫ ਕਰ ਦੇ ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾ ਦੇ ਆਖੇ ਪਾਪ ਕਰ ਚਲਿਆ ਸਾਂ ਮੈਂ ਅੱਗੋਂ ਕਦੀ ਅਜਿਹਾ ਫੁਰਮਾਣ
ਤੁਹਾਡੇ ਖਿਲਾਫ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ।
= ਨਾਮਾ ਕਹੈ ਸੁਨਹੁ ਬਾਦਿਸਾਹ।। ਇਹੁ ਕਿਛੁ ਪਤੀਆ ਮੁਝੈ ਦਿਖਾਇ।। ੨੩।।
ਮੈਂ (ਨਾਮਦੇਵ) ਆਖਿਆ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਕਲਾਮੀ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣ
ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਸਵਰਨਾ, ਜੇ ਸਚਮੁਚ ਹੀ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਪਛਤਾਵਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਇਹ
ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦਿਵਾਉ।
= ਇਸ ਪਤੀਆ ਕਾ ਇਹੈ ਪਰਵਾਨੁ।। ਸਾਚਿ ਸੀਲਿ ਚਾਲਹੁ ਸੁਲਿਤਾਨ।। ੨੪।।
(ਸੀਲਿ-ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਮਿਤ੍ਰਤਾ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਭਾਵ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ: ੨0੫)
ਇਸ ਮੁਆਫੀ ਨਾਮੇ ਦਾ ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਇਹ ਹੈ ਬਾਦਸ਼ਾਹ! ਤੂੰ ਅੱਗੋਂ ਕਿਸੇ ਗਰੀਬ
ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨ ਕਰੇਂ ਪਰਜਾ ਨੂੰ ਸੁਖੀ ਰੱਖੇਂ, ਸਚਾਈ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਖੁਦ ਚੱਲੇਂ, ਤੇ ਇਨਸਾਫ ਵਾਲਾ ਸੱਚਾ
ਧਰਮੀ ਰਾਜ ਕਰੇਂ।
= ਨਾਮਦੇਉ ਸਭ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ।। ਮਿਲਿ ਹਿੰਦੂ ਸਭ ਨਾਮੇ ਪਹਿ ਜਾਹਿ।। ੨੫।।
ਇਸ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮਾਣ ਭਰੀ ਸੱਚ ਦੀ ਜਿਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸੋਭਾ ਘਰ ਘਰ
ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਹਮਦਰਦ ਸਤਸੰਗੀ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਤੇ ਜਥੇ ਬਣਾ ਕੇ ਵਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ
ਨੂੰ ਮਿਲੇ।
= ਜਉ ਅਬ ਕੀ ਬਾਰ ਨ ਜੀਵੈ ਗਾਇ।। ਤ ਨਾਮਦੇਵ ਕਾ ਪਤੀਆ ਜਾਇ।। ੨੬।।
(ਪਤੀਆ-ਪਰਤਾਵਾ, ਇਮਤਿਹਾਨ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਪੰਨਾ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ੭੩੯)
ਸਾਰੇ ਸਤਸੰਗੀ ਭਰਾ ਆ ਕੇ ਵਧਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਆਖਿਆ ਭਗਤ ਜੀ! ਬੜਾ ਵੱਡਾ
ਇਮਤਿਹਾਨ ਸੀ ਤੁਹਾਡਾ, ਜੇ ਐਤਕੀਂ ਤੁਸੀਂ ਦਲੇਰੀ ਤੇ ਸਿਆਣਪ ਨਾ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸਮੇਤ
ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜ਼ਾਲਮ ਨੇ ਰੋਲ ਰੋਲ ਮਾਰਨਾ ਸੀ। ਤੁਹਾਡੀ ਨੇਕੀ ਪਰਉਪਕਾਰ ਕਾਰਨ ਜਨ ਸਮੂਹ
ਨੇ ਵੀ ਤੁਹਾਡਾ ਸਾਥ ਦਿਤਾ। ਇਸੇ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਰੋਹ ਅਤੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਦੱਬਾ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ
ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਪਸ਼ੂ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਥੋੜੀ ਜਿਊਣ
ਦੀ ਸਮਝ ਪਈ ਹੈ, ਨਹੀ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਾਡੇ ਭਰਾ ਹਨ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਸੱਚ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ
ਦੂਰ ਹਨ ਤੇ ਨਰਕ ਮਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਦੇ ਹਨ।
= ਨਾਮੇ ਕੀ ਕੀਰਤਿ ਰਹੀ ਸੰਸਾਰਿ।। ਭਗਤ ਜਨਾ ਲੇ ਉਧਰਿਆ ਪਾਰਿ।। ੨੭।।
ਇਸ ਸਿਆਣਪ ਅਤੇ ਦਲੇਰੀ ਕਾਰਨ ਨਾਮਦੇਵ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਘਰ ਘਰ ਹੋਣ ਲਗ ਪਈ ਲੋਕ
ਧੰਨ ਨਾਮਦੇਵ ਧੰਨ ਨਾਮਦੇਵ ਆਖਣ ਲਗੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਨਾਮਦੇਵ ਭਗਤ ਜਨਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਸੰਸਾਰਕ ਕਲੇਸ਼
ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
= ਸਗਲ ਕਲੇਸ ਨਿੰਦਕ ਭਇਆ ਖੇਦੁ।।
ਨਾਮੇ ਨਾਰਾਇਨ ਨਾਹੀ ਭੇਦੁ।। ੨੮।। (ਪੰਨਾ ੧੧੬੬)
(ਖੇਦ-ਸ਼ੋਕ, ਘਬਰਾਹਟ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ ੩੮੪)
ਨਾਮਦੇਵ ਦੇ ਫਿਰ ਬਚ ਜਾਣ ਤੇ ਨਿਦਕਾਂ (ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਕਾਜ਼ੀਆਂ) ਨੂੰ ਸਾਰੇ
ਕਲੇਸ਼ ਚੋਂ ਸ਼ੋਕ, ਘਬਰਾਹਟ ਪੈਦਾ ਹੋਈ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਦੀ ਖਾਣੀ ਪਈ। ਨਾਮਦੇਵ ਤੇ ਨਾਰਾਇਨ (ਰੱਬ)
ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਿੰਦਕਾਂ ਚੁਗਲਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁਖ ਹੋਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਾਮਦੇਵ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ
ਦੇ ਉਲਟ ਰਾਜੇ ਨੇ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ। ਵਿਰੋਧੀ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ
ਦੁਖ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਨਹੀ ਸਨ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਨਾਮਦੇਵ ਨੂੰ ਧਾਮਿਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਏ ਸਗੋਂ ਉਹ
ਤਾਂ ਝੂਠਾ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁਚਾਉਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਰਵਾਉਣਾ
ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਨੋਟ:- ਇੱਕ ਫਰਕ ਇਥੇ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅੱਜ ਅਖੌਤੀ ਸਾਧਾਂ ਦੀ
ਗੰਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਜਦੋਂ ਭਾਂਡੇ ਭਜਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਭਰਮ ਮਾਰੇ ਅਗਿਆਨੀ ਲੋਕ ਇਹਨਾਂ ਸਾਧਾਂ ਦੇ ਮਗਰ ਵੀ
ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣਾ ਧਾਰਮਿਕ, ਆਰਥਿਕ,
ਸਰੀਰਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਾਮਦੇਵ ਤੇ ਕਬੀਰ ਜੀ ਵਰਗੇ ਭਗਤ ਸਹਿਬਾਨ ਨਾਲ ਝੂਠੇ ਧਰਮੀਆਂ ਦਾ ਅਤੇ
ਰਾਜਨੀਤਕਾਂ ਦਾ ਜ਼ਾਲਮਾਨਾਂ ਹੱਦ ਤੱਕ ਇਸ ਲਈ ਉਤਰ ਆਉਣਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਗਰੀਬ ਪਛੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਨਕਲਾਬੀ,
ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸੋਚ ਵੱਲ
ਵਧਣਾ, ਇਹਨਾਂ ਅਖੌਤੀ ਧਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨਾਲ
ਇਸੇ ਲੁੱਟ ਖਾਣੀ ਚੰਡਾਲ ਚੌਂਕੜੀ ਨੇ ਭਾਰੀ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ
ਸੋਚ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਰਉਪਕਾਰ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਰੀਬਾਂ ਨੇ ਸਾਥ ਦਿਤਾ ਤੇ ਸਮੇਂ
ਸਮੇਂ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਲੋਟੂਆਂ ਦੇ ਦੰਦ ਖੱਟੇ ਕੀਤੇ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਭਗਤ
ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸ਼ਾਖਸ਼ਾਤ ਗਵਾਹ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਠੱਗਾਂ ਪਿਛੇ ਕੀਤੇ
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਿੰਨਾ ਬੇੜਾ ਗਰਕ ਕਰ ਰਹੇ, ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਉਦੋਂ ਲਗੂ ਜਦੋਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੋਚ ਮਾਰ ਕੇ ਤਬਾਹ
ਕਰ ਦੇਣਗੇ, ਉਦੋਂ ਰੋਣ ਤੋਂ ਸਿਵਾ ਹੋਰ ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ, ਜਾਂ ਪੁਛੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨਾ ਨਾਲ ਬੀਤੀ
ਜਾਂ ਪੜੋ ਮਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਸਾਧ ਸੰਤ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਗੰਦ ਖਿਲਾਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਸਿਖੀ ਬੇੜੇ
ਨੂੰ ਵੀ ਲੈ ਡੁੱਬਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅੱਜ ਦੀ ਤਰਾਸਦੀ ਅਖੌਤੀ ਸੰਤਾਂ, ਜਥੇਦਾਰਾਂ, ਆਗੂਆਂ
ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਕਈ ਤਾਂ ਸਮਝਣ ਲਗ ਪਏ ਹਨ, ਕਈ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਮਝ ਜਾਣਗੇ।
ਸਾਰੰਸ਼:- ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਅੱਖਰੀ ਬਣਤਰ ਤੋਂ ਓਪਰੀ ਨਜ਼ਰੇ ਵੇਖਿਆ ਅਜਿਹਾ
ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਸਰਬ ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਇੱਕ ਨਿਕੇ ਜਿਹੇ ਪੰਛੀ ਤੇ ਸਵਾਰੀ ਕਰਦਿਆਂ
ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਾਸਤੇ ਆਣ ਪੁੱਜਾ। ਉਸਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਨਾਮੇਦਵ ਜੀ ਨੇ ਗਊ ਜੀਵਤ ਕਰ
ਦਿਤੀ। ਬਲਕਿ ਦੁਧ ਚੋ ਕੇ ਰਾਜੇ ਅੱਗੇ ਜਾ ਰੱਖਿਆ। ਪਰ ਕੀ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਅਜਿਹੇ ਰੱਬ ਦੇ ਪੂਜਾਰੀ ਸਨ?
ਕੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਰੱਖਦੀ ਹੈ? ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਤੇ ਅਨੇਕ ਔਕੜਾਂ ਆਈਆਂ ਕੀ
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨਾਲ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਤੇ ਫਤਿਹ
ਪਾਈ? ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਰੱਬ ੴ ਸਰੂਪ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਉਹ ਜਨਮ ਮਰਨ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ। ਉਹ
ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਹੈ, ਅਜੂਨੀ ਹੈ, ਸੈਭੰ ਹੈ।
ਸੰਕਟਿ ਨਹੀ ਪਰੈ ਜੋਨਿ ਨਹੀਂ ਆਵੈ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨ ਜਾ ਕੋ ਰੇ।।
ਕਬੀਰ ਕੋ ਸੁਆਮੀ ਐਸੋ ਠਾਕੁਰੁ ਜਾ ਕੈ ਮਾਈ ਨ ਬਾਪੋ ਰੇ।। ੨।। ੧੯।। ੭0. ।
(ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਪੰਨਾ: ੩੩੯)
ਅਚੱਲ ਵਟਾਲੇ ਵਿਖੇ ਸਿਧ ਜੋਗੀਆਂ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ
ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਕਹੀ ਸੀ ਕੇ ਤੁਸੀ ਕਰਾਮਾਤ ਵਿਖਾਓ। ਦੇਰੀ ਕਿਉਂ ਲਾਈ ਹੈ? ਜੋ ਜਵਾਬ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਦਿਤਾ, ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ:-
ਸਿਧਿ ਬੋਲਣਿ ਸੁਣਿ ਨਾਨਕਾ ਤੁਹਿ ਜਗ ਨੋ ਕਿਆ ਕਰਾਮਾਤ ਦਿਖਾਈ?
ਕੁਛ ਵਿਖਾਲੋ ਅਸਾਂ ਨੋ ਤੁਹਿ ਕਿਉਂ ਢਿਲ ਅਵੇਹੀ ਲਾਈ?
ਬਾਬਾ ਬੋਲੇ ਨਾਥ ਜੀ! ਅਸਾਂ ਤੇ ਵੇਖਣ ਜੋਗ ਵਸਤੁ (ਕਰਾਮਾਤ) ਨਾ ਕਾਈ।
ਗੁਰ ਸੰਗਤਿ ਬਾਣੀ ਬਿਨਾ ਦੂਜੀ ਓਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਰਾਈ (ਵਾਰ ੧/੪੨)
ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਜਪੁ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਫੁਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ “ਰਿਧਿ ਸਿਧ ਅਵਰਾ ਸਾਦ”
(ਪੰਨਾ ੭) ਸਤਿਗੁਰੂ ਪੰਜਵੇਂ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਵਿਖਾਉਣ ਲਈ ਆਖਿਆ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨਾਹ ਕਰ
ਦਿਤੀ। ਸਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਫਤਵਾ ਦਿਤਾ। ਅੱਠਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅੱਗੇ ਇਹੀ ਸਵਾਲ
ਆਇਆ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੂੰ ਕਰਾਮਾਤ ਜਾਂ ਮੌਤ
ਕਬੂਲਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਉਹਨਾਂ ਮੌਤ ਪਰਵਾਨ ਕੀਤੀ। ਕਰਾਮਾਤ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਉਤੇ
ਕਿੰਨੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਆਈਆਂ, ਕਰਾਮਾਤ ਨਾਲ ਬਚ ਜਾਂਦੇ। ਕਰਾਮਾਤ ਨਾ ਦੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਹੋਵੇ ਤਾਂ
ਹੋ ਵੀ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਹੈ ਹੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੀਤਾ ਕੀ ਜਾਵੇ। ਸਾਰਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਲਸਾਨੀ
ਬਹਾਦੁਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਸਿੰਘਾ-ਸਿੰਘਣੀਆਂ ਭੁਝੰਗੀਆਂ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਤਸੀਹੇ
ਝੱਲੇ, ਮੌਤ ਪਰਵਾਨ ਕੀਤੀ ਪਰ ਝੁਕੇ ਨਹੀਂ। ਸਿਦਕ ਤੇ ਅੜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਅਸਲ ਕਰਾਮਾਤ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ
ਲਗਭਗ ਪੰਜਾਹ ਲੱਖ ਵਿਹਲੜ ਸਾਧ, ਕਰਾਮਾਤੀ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਹਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਨੇ ਦੇਸ਼
ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਯੋਗਦਾਨ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜੰਤਾ ਦਾ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ
ਸੰਵਾਰਿਆ। ਸਗੋਂ ਰੋਟੀ ਕਪੜਾ ਭੀ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਬਣ ਸਕਦਾ
ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਖੇਚਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਗ਼ੈਬੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਰੇ ਕੰਮ
ਕਰਵਾ ਲੈਣੇ ਸਨ। ਪਰ ਇਹ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨਿਰਾ ਇੱਕ ਫਰੇਬ ਹੈ, ਠੱਗੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ
ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਖਬਰ ਅਗਾਊਂ ਦੇ ਕੇ, ਆਖਿਆ ਸੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹੋ। ਇਹਨਾਂ ਪਠਾਣਾਂ
ਨੇ ਠੋਕ ਕੇ ਆਖਿਆ ਸੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਬੜੇ ਵਡੇ ਵਡੇ ਪੀਰ ਫਕੀਰ ਹਨ ਜਾਦੂ ਟੂਣੇ ਮੰਤਰ ਕਰਨਗੇ ਮੁਗਲ
ਬਾਬਰ ਦੀ ਫੌਜ਼ ਅੰਨੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ, ਭੱਜ ਜਾਵੇਗੀ। ਫਿਰ ਜੋ ਹਾਲਤ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਹੋਈ ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ
ਨੇ ਬਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਸਾਨੂੰ ਇਉਂ ਸਮਝਾਈ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਰਾਸ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਭਰਮ ਨਿਕਲ
ਜਾਵੇ:-
ਕੋਟੀ ਹੂ ਪੀਰ ਵਰਜਿ ਰਹਾਏ ਜਾ ਮੀਰੁ ਸੁਣਿਆ ਧਾਇਆ।।
ਥਾਨ ਮੁਕਾਮ ਜਲੇ ਬਿਜ ਮੰਦਰ ਮੁਛਿ ਮੁਛਿ ਕੁਇਰ ਰੁਲਾਇਆ।।
ਕੋਈ ਮੁਗਲੁ ਨ ਹੋਆ ਅੰਧਾ ਕਿਨੈ ਨ ਪਚਾ ਲਾਇਆ।। ੪।। (ਆਸਾ ਮ: ੧ ਪੰਨਾ
੪੨੨)
ਰਾਜਨੀਤੀ, ਪੈਸਾ ਤੇ ਗਿਆਨ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹਥਿਆਰ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਅੱਗੇ ਹਰ
ਐਰਾ-ਗੈਰਾ ਝੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰ ਵਾਲੇ ਮਰਜੀਵੜੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਵਲੋਂ ਵਰੋਸਾਏ ਸਿਖ
ਭਗਤ, ਜ਼ਾਲਮ ਦਾ ਮੂੰਹ ਤੋੜ ਜੁਆਬ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਗੰਗਾ ਜਮੁਨਾ ਉਲਟੀਆਂ ਵਗ ਪੈਣ ਬੇਸ਼ੱਕ, ਪਰ “ਜਨ
ਪਰਉਪਕਾਰੀ” ਆਪਣੇ ਅਸੂਲ ਤੋਂ ਪੈਰ ਪਿਛਾਂਹ ਨਹੀਂ ਹਟਾਉਂਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਿਰਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ “ਮਨੁ
ਨ ਡਿਗੈ ਤਨੁ ਕਾਹੇ ਕਉ ਡਰਾਇ।। ਚਰਨ ਕਮਲ ਚਿਤੁ ਰਹਿਓ ਸਮਾਇ।। ਰਹਾਉ।।” (ਪੰਨਾ ੧੧੬੬)
ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਤੱਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਆਮ ਲੇਖਕਾਂ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਸੰਤਾਂ
ਵਲੋਂ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਨੂੰ, ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਉਲਝਾ ਕੇ, ਅਜਿਹਾ ਕੁਰਾਹੇ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ
ਕਿ ਵਾਪਸ ਮੁੜਨਾ ਅਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਗ਼ੈਬੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਝੂਠੀ ਟੇਕ ਕਾਇਰ ਤੇ ਡਰਪੋਕ ਲੋਕ ਰਖਦੇ
ਹਨ। ਉਹ ਖੁਦ ਵੀ ਬਰਬਾਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸੰਗੀ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗਲਤ ਸਿਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਕੁਰਾਹੇ
ਪਾ ਕੇ ਮਰਵਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਾਬਰ, ਜਹਾਂਗੀਰ, ਸ਼ਾਹਜਹਾਨ ਤੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਬਹੁਤ ਜ਼ਾਲਮ ਸਨ। ਸਤਿਗੁਰੂ
ਸਾਹਿਬਾਨ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੇ ਸਨ, ਪਰ ਕੀ ਇਹ ਜ਼ਾਬਰ ਰਾਜੇ ਰੱਤ ਪੀਣੇ ਜਰਨੈਲ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨਾਲ ਖਤਮ ਕੀਤੇ
ਜਾ ਸਕੇ? ਸੌ ਸਾਲ ਤੱਕ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਘੋਰ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਮਾਂ ਰਿਹਾ, ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਮੁਲ ਪਏ, ਸਰਬਨਾਸ਼ ਦੀ
ਕਗਾਰ ਤੇ ਪੁੱਜ ਗਏ। ਤਦੋਂ ਬਹੁਤ ਨਾਮ ਰਸੀਏ ਭਜਨੀਕ ਸਿੱਖ ਸਨ। ਕੀ ਕਰਾਮਾਤ ਰਾਹੀਂ ਸਿਖਾਂ ਤੇ ਜੁਲਮ
ਹੋਣੋ ਰੋਕਿਆ? ਕੀ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ? ਅੱਜ ਵੀ ਅਣਗਿਣਤ ਅਖੌਤੀ ਸੰਤ ਬ੍ਰਹਮਗਿਆਨੀ ਤੁਰੇ ਫਿਰਦੇ ਨਜ਼ਰ
ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਿਖ ਪੰਥ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਇਹਨਾਂ ਕੁੱਝ ਸਵਾਰਿਆ ਹੈ? ਹੁਣ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ
ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਖੁੰਢੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ? ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਤੇ ਟੇਕ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਜਾਨਮਾਲ ਦੀ ਤਬਾਹੀ
ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਕੁੱਝ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਦੱਸੋ? ਗਵਾਹੀ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਗੁਰੂ
ਨਾਨਕ ਦੇ ਗਏ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕੋਲ ਗੋਬਿੰਦ ਗਰੁੜ ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਪੰਜਵੇਂ
ਪਾਤਸ਼ਾਹ, ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ, ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ, ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਕੋਲ ਕਦੀ ਗੋਬਿੰਦ ਗਰੁੜ ਤੇ ਸਵਾਰ
ਹੋ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ? ਕੀ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਸ਼ਕਤੀ ਸੀ? ਇਹ ਰੱਬ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਨਹੀਂ ਸਨ? ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ
ਨੇ ਸ਼ਪਸ਼ਟ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਿਆ ਦਿਤੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਪੀਰੀ ਤੇ ਮੀਰੀ, ਭਗਤੀ ਤੇ ਸ਼ਕਤੀ, ਸੰਤ ਤੇ ਸਿਪਾਹੀ,
ਬਾਣੀ ਤੇ ਬਾਣਾ। ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਤੇ ਸ਼ਸ਼ਤਰ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਅਕਾਲ ਦੇ
ਪੁਜਾਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਏਕਤਾ ਦੇ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਪਰੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਇਸੇ ਦੀ ਬਦੌਲਤ, ਸਿਖ ਸਭ ਬਰਕਤਾਂ, ਤਾਕਤਾਂ,
ਤਖਤਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਰੀਤਾਂ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਦੀ ਟੇਕ ਰੱਖਣ ਲੱਗੇ ਹਾਂ
ਹੋਰ ਨਿਵਾਣਾ ਵਿਚ, ਡੂੰਘੀ ਦਲਦਲ ਵਿੱਚ ਧੱਸਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਵਕਤ ਉਹਨਾਂ ਦੀ
ਰੱਖਿਆ ਵਾਸਤੇ ਭਗਵਾਨ ਗਰੁੜ ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਆ ਪੁੱਜਾ ਸੀ, ਕੀ ਅੱਜ ਇੱਕ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਸਿੱਖ, ਸਾਧ,
ਬ੍ਰਹਮਗਿਆਨੀ ਨਹੀਂ, ਜੋ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਰੂਪੀ ਬੇੜੇ ਨੂੰ ਡੁਬਣੋ ਬਚਾ ਲਵੇ? ਜਾਂ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ ਕੋਈ
ਨਹੀ, ਜਾਂ ਭਲਾ ਕਰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਦੋਵਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕਤਾਂ ਸੱਚ ਜਰੂਰ ਹੈ ਵੀਰੋ
ਭੈਣੋ! ਵੇਲਾ ਹੈ ਜਾਗਣ ਦਾ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ, ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਆਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਣਵਾਨ
ਬਣਾਉਣ ਦਾ। ਫਿਰ ਸਭੇ ਖੈਰਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।
ਸਲੋਕ: ਫਾਹੇ ਕਾਟੇ ਮਿਟੇ ਗਵਨ ਫਤਿਹ ਭਈ ਮਨਿ ਜੀਤ।।
ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਤੇ ਥਿਤ ਪਾਈ ਫਿਰਨ ਮਿਟੇ ਨਿਤ ਨੀਤ।। ੧।। (ਮ: ੫ ਪੰਨਾ
੨੫੮) (ਚਲਦਾ)
