.

MY FAITHFUL WIFE

HER GRIEVANCES TOO SHALL REMAIN

Gr prvfr

myrI supqnI: ijs df ros vI rhU hI rhU

blbIr isMG sUc, aYzvokyt, luiDafxf*

jYsy sir sirqf skl mY smuMdR bzo, myr mY sumyr bzo jgqu bKfn hY . qrvr ibKY jYsy cMdn ibrKu bzo, Dfq mY knk aiq Auqm kY mfn hY . pMCIan mY hMs imRg rfjn mY sfrdUl, rfgn mY isrIrfgu pfrs pKfn hY . igaFnn mY igafnu aru iDafnn mY iDafn gur, skl Drm mY igRhsqu pRDfn hY ]376] (kibWq-BfeI gurdfs jI)

jy myrI byby qoN bfad koeI iksy bwicaF dIaF vPLfdfr mfqfvF ’coN mF mYN bhuq njLdIk qoN dyKI hovy qF Auh myry bwicaF dI vPfdfr mF myrI supqnI sRImqI suirMdr kOr nMU hI khFgf. ijs ny bwicaF dy pflx-posx dI ijMLmyvfrI jy Aus pUrI qndyhI nfl inBfeI aqy myrI byhwd syvf-sMBfl kIqI nf huMdI qF sfzy jIvn dI sPlqf nfl cwl rhI gwzI bhuq pihly hI aDUrf sPr kr tuwt cuwkI hoxI sI. ies cl rhI gwzI nMU clfAux vflI jy mYN afpxI supqnI nMU hI mMn lvF qF ies ivc koeI aiqkQnI nhIN hovygI. myrI aqy myry bwicaF dI sPlqf jo vI hY df ishrf myrI supqnI nMU hI jFdf hY. jy iPr vI myry sPl jIvn ivwc ikDry asPlqf dI Jlk, iksy pwK qoN iksy nMU myry qoN vwD myry soimaF qy sImfvF muqfbk vwD qrwkI krn df aihsfs pRfpq hoieaf hovy qF Aus afpxI asPlqf leI mYN Kud hI ijLMmyvfr hF. aijhI njLr afAuNdI myrI iksy vI asPlqf leI afm aOrqF vFg myrI supqnI df ros hmysLf jrUr rhUgf. ieh ros df rihxf qy hoxf hr ivafhuqf jIvn df nkfrfqmk ihwsf hY pr jykr aOrq dy ieh nkfrfqmk pwK nMU axdyiKaf kr idwqf jfvy qF awj myrI supqnI vFg hI aOrq dI hI mrd nfloN pirvfr qy smfj nMU nroaf bxfAux leI sB qoN vwzI dyx hY qy awgoN vI rhygI.

awj dy smfj ivwc sPl jIvn leI donF hI pqI-pqnI nMU bhuq kuwJ gvfAuxf qy Bwulxf pYNdf hY. jy smfjI pRfxI nhIN bxnf qF jIvn nMU ijAux dy hor vI bhuq ZMg-qrIky hn pr Auh ZMg-qrIky KulHyafm mfnqf pRfpq nhIN hn Bfvy inrfs lokF leI Ah gYr-mfnqf pRfpq rihx-sihx nMU apxfAuxf iksy pRkfr vI AusfrU pirvfr qy smfj nMU sLoBf nhIN dy skdf qy nf hI sPl jIvn dI siQrqf leI lfBkfrI hY. myrI supqnI dI sfzy afpsI ivafhuqf jIvn nMU siQr bxfeI rwKx leI muwK BUimkf smuwcy qOr qy rhI ijs dy sdkf mYnMU hmysLf ieAuN lwigaf ik ijvyN bMdy ny jnm hI, iewk sPl aOrq jo Aus dI ipafrI supqnI dy qOr ’qy jIvn sfQx vjoN ivcrdI hY, dy leI hI ilaf hovy. hor pursLF dI khfxI ies qoN alwg vI ho skdI hY ikAuNik hux aOrqF iewk GrylU dfiery qoN bfhr af ky mrd nfl moZy nfl moZf lf ky kmfeI krn lwg peIaF hn. myrI supqnI hmysLf kihMdI hY ik jy mYN vI ijafdf pVHI huMdI qF mYN vI kuwJ hor dI hor hI hMudI! ieh Aus df ros rwb nfl hmysLf rhU.

iensfnI ivafhuqf jIvn dI mhwqqf ijwQy kudrqI qy bykfbU kfm-vfsLnf nfloN vDyry vI hY AuwQy ieh gUMJldfr vI hY. jy smfj nMU afpxy nfloN alwg kr deIey qF bMdy nfloN psLUaF vwloN kfm-vfsLnf dI kIqI jFdI pUrqI vDyry nroey ZMg nfl, mnpsMd qy suqMqr khI jf skdI hY. AunHF df kfm-vfsLnf jbq anusfr kfbU ivwc hY. pr kudrq vwloN mrd-aOrq nMU ieh byrok kfm-iewCf hY pr PrjLF nfl jrUr Gyry hoey hn ikAuNik Auh smfjI jIv hn qy ienHF dIaF smfj qy afpxy-afp pRqI bysLumfr ijLMmyvfrIaF hn. ieh smfjI Gyry nMU mwdy njLr rwKdy hoey smfjI jIv df afpxy-afp PrjL bx jFdf hY ik Auh kfm-vfsLnf dI pUrqI smfjI inXmF anusfr iewk iensfnI anusLfsn ivc rih ky kry qy vPLfdfrI nfl inBfey. ieh cfhnf dI pUrqI aOrq qy mrd Aucycy qOr qy pqI-pqnI ny iensfnI anusLfsn qy bykfbU kfm-vfsLnf ivwc aMqr pf ky cwlxf huMdf hY. jy myrI supqnI inrI pqnI hI hMudI qy mF Gwt hMudI qF awj nf mYN AuWc-ividaf hfsl kIqI huMdI qy nf koeI hor vI myry ivwc gux huMdf. ieh lyK jF hor kuwJ ilKx qy bxn dI qF smJ hI kI hoxI sI blik bwicaF df pflx posx vI ieho ijhf vDIaf nhIN hoxf sI. iensfnI anusLfsn qy bykfbU kfm-vfsLnf dy squMln nMU bxfeI rwKx df ishrf vI myrI supqnI nMU hI jFdf hY.

myrI supqnI dy pyky pirvfr df ipCokV 1947 ’c bxy pfiksqfn df hY. AuDroN afieaF nMU ijwQy jLmIn alft hoeI, Auh kOzIaF dy Bfa vyc ky ipMz rUpovflI (gurdfspur) rihx lwg pey ijwQy myrI supqnI sRImqI suirMdr kOr (isMdoN) df jnm hoieaf. ieh awT BYxF qy iewk Brf ’coN qy mF-ipE dI sB qoN CotI lfzlI DI hY. myrI supqnI df pyky pirvfr -ies df Brf-BqIjy afid nrm suBfa qy bVy imlfpVy hn. myrI supqnI df bhuq hI sLFq suBfa Brf srdfr ieMdr isMG afpxy kunby ivc ipMz srbq gVH (atfrI), qihsIl: smrflf, ijlHf luiDafxf ivKy pwky qOr ’qy af ky vs igaf hY. srdfr ieMdr isMG pihlF ipMz rUpovflI qoN luiDafxy dy hI ipMz: rfmgVH-gONsgVH irhf ijwQy BrpUr sfdgI nfl sfzI sLfdI iswK rIqI-irvfjF anusfr 11 jUn 1972 nMU hoeI .

ijwQy sfzy ivafh dI sfdgI dI gwl hY hI AuWQy sfzy bwicaf dy hor qrHF dI hI sfdgI sI. mYN pYsy ikQoNN ley qy ikvyN ley, moVy ik nhIN jF moVny vI hn ik nhIN? ieh sB buJfrq hI rhy qF cMgf! pr ikvyN myrI supqnI pYsf pYsf krky joVy pYisaF nfl hr vfrI Auh afpxy isMgfr leI gihxy bxfAuNdI qy hr afpxy bwcy dy ivafh smyN afpxy gihixaf dI sLkl-nmUnf bdlfky Aus dy ivafh ivwc qohPy vjoN dy idMdI sI qy Kud nklI ipwql dy gihixaF nfl ivafh ’c isMgfr krky jwg idKfvy leI sLgn krdI sI. Aus vyly jdoN sfzIaF dono dIaF awKF imldIaF qy asIN ikvyN afpxf bxfAutIpuxf afpxy KusLI vfly bxy gYr-kudrqI ichry nfl Zk rhy huMdy sF Auh sfnMU hI pqf hY. ies dy bfvjUd bdnfm mMzI ivc bYT ky vI byeImfnI df pwlf nf PiVaf qy sIimq dfiery ivc rih ky imhnq hI imhnq kIqI. dwso? iPr myrI supqnI nMU ros rhU ik nf rhU?

myrI supqnI dI suMdrqf dyKx sfr myry mUMh ivcoN iewk dm iehI inkilaf sI ik,"ieh swc-muwc hI hIr nfloN vI sohxI hY". ieh mYN ieAuN kih idwqf sI ijvyN mYN hIr Kud dyKI hovy jF hor hIrF nfl irhf hovF BfvyN mYN ivafh qoN pihlF hIrF dI suMdrqf qoN axjfx nhIN sI. iewk kuVI nMU mYN ieh kihMdy suixaf sI ik aOrq df JUT, Aus df gihxf huMdf hY ikAuNik mrd pRDfn smfj aOrq dy swc nMU brdfsLq nhIN kr skdf.

jdoN mYN kuVI qoN zr igaf sI:- kuVI ny pihl kIqI qy afKr kih idwqf, "mYN qhfzy ibnF nhIN rih skdI, mYnMU Bjf ky ikDry lY jfE". mYN nfbflg sI pr mYnMU smJ jrUr sI. mYN ikhf,"puils afpF nMU iksy rylvy stysLn jF bws awzy ’qy hI PV lvygI, mYN TyT BfsLf rfhIN ikhf ik qyry nfl puils awz mfVI krU qy myry nfl awz! jy ieh vI nf hoieaf qF afpxy kol pYsy qy koeI afsrf hoxf nhIN Aus hflfq ivwc jy puils dy Dwky ’c nf vI afey qF bdmfsLF dy aiVwky qF jrUr hI cVH jfvFgy iPr qMU ikDry hor hovyNgI qy mYN ikDry hor". Aus nMU qF isrP myry nfl bdnfm ho ky, myry nfl ivafh krvfAux qk sI. Aus nfl kI bIqygI jF myry nfl kI bIqygI? Aus nMU ieh sB kuwJ df koeI mqlb nhIN sI pr Aus pfs myry AuTfey svflF df jvfb nf hox kfrn cuwp hoxf hI ipaf. ieh ikhVf kivqrI aMimRqf pRIqm qy icwqrkfr iemrojL (ieMdrjIq isMG sMDU) qy horF dy jwg jfhr rhy njLfiej sbMDF dI khfxI hoxI sI ijnHF dI Ausqq krky, smfj nMU lwcrpuxy vwl Dwk ky, soLsLxkfrI afpxy mksd pUrf krn ivc lwgy hoey hn jF ies pfsy AunHF ny horF nMU lfieaf hoieaf hY. gwl kI iewQy jo kfnMUn qy inXm grIb ’qy lfgU huMdy hn Auh amIr ’qy nhIN? ieh gwl mYN afpxy qjrby aqy Kud vkflq dy pysLy nfl iswDy qOr qy juiVaf hox krky dfavy nfl kih skdf hF.

KYr gwl CotI krdf khF ik mY ijMnI isPq afpxI skI BfbI hrbMs kOr jo myrI supqnI dI skI BYx hY qoN suxI sI ieh Aus qoN vI vD sohxI inklI ijs dI suMdrqf df dfbf myrI supqnI dy hfxdIaF qF afm hI mMndIaF hn sgoN keI CotI Aumr dIaF vI kMnI kqrfAuNdIaF hn jF kih lE dyK ky afpxy afp nMU GtIaf smJdIaF iknfrfksLI kr jFdIaF hn. mYN sLfdI qoN pihlF ienHF nMU nhIN dyiKaf sI pr ies ny afpxI BYx qoN myrI Poto mMgvf ky jrUr dyKI sI. ienHF ny ijvyN myrI Poto dyK ky bIqI pRymlIlf- supnysfjLI dI afpxI socI kflpinkqf ivafh qoN bfad mYnMU dwsI Auh hor vI ipafr dIaF qrMgF pYdf krn vflI sI.

bws iPr kI sI

ieh myrI, mYN iehdf

hor kuwJ njLr nhIN sI afAuNdf

ivafh vfly idn dIaF suKfvIaF jF kih lE ax-suKfvIaF kuwJ aBwul bIqIaF XfdF ieAuN hn:

  • bqOr lfVf nf hI mYN afpxy ivafh smyN ishry lfey qy nf hI hwQ ivwc ikRpfn hI PV ky igaf. iehI kfrn sI jdoN ipMz dy skUl ivwc brfq krfey dI iewk aMbYszr kfr qy imwnI-bws rfhIN phuMcI qF AuWQy KVHI BIV ’coN kuwJ skUl dy bwcy awgy af ky puwCx lwgy ik lfVf kOx hY? mYN Kud hI afpxy vwl sMkyq kridaF ikhf ik lfVf mYN hI hF. ieh sux ky bwcy ipMz vwl ieh kihMdy dOV pey ik lfVf Kud hI bol ipaf. ieh ilKx qoN Bfv hY ik jdoN mYnMU rIqI-irvfj qy pKMzF dy ivroD krn dI pUrI soJI vI nhIN sI Aus smyN qoN hI mYN afpxy ipE qy imly awCy AusqfdF dI bdOlq hux qk PjUl rIqI-irvfj qy pKMzF iKlfP, mYN zt ky pihrf idwqf hY. ies ’qy myrf pirvfr awgoN qoN pihrf dy skygf ik nhIN-ieh smF hI dwsygf? ies df mqlb ieh vI nhIN ik lfVy dI pihcfn leI ishrf qy hwQ ivc ikRpfn ivafh smyN hoxI jrUrI nhIN hY.

  •  gRMQI jI nMU smJf idwqf igaf sI ik anMd kfrj smyN sRI gurU gRMQ sfihb dI qfibaf ’c bYT ky lMmI iswiKaf dyx dI khfxI nf qorIN. mMuzy smyq brfq dy 18-19 jo bMdy afey hn pYsy cVHfAux vfly nhIN hn jo gwl mukfeI hoeI hY Aus ivc hI sbr krIN. BfeI jI ny kihxf mMinaf qy Ausy qrHF hI kIqf.

  •  ivafh dI rsm qoN bfad ipMz dy skUl ivc dfrU df dOr cwilaf BfeI jI vI Aus ivwc sLfml hoieaf. dfrU Kud nfl lY ky gey sI. jdoN BfeI jI nMU srkfrI POjI rm df srUr afieaf qF kihx lwgf, "qusIN mYnMU ieh vI dwsxf sI ik ieh pRbMD vI hY qF mYN hor vI Gwt smF lfAuNdf". ieh sux ky sB brfqI qy hor suxn vfly hws pey. .

ieWQy ieh ilK ky mYN sLrfb dI mhqwqf jF sLrfb nMU pIx dI vkflq nhIN kr irhf hF sgoN ieh kihx dI koisLsL krn dy Xqn ivc hF ik Auh ikhVy kfrn hn ijnHF dI hoNd sdkf nsLy CzfAux leI ajy qk Dfrmk iswiKaf kMm nhIN afeI hY. srkfr vwloN idKfvy leI keI gYr-srkfrI sMsQfvF jo ‘nsLf CzfAU muihMm’ aDIn pRcfr qy kMm krdIaF idKfeIaF jFdIaF hn, Auh keI Kud afp nisLaf df syvn vD krdIaF hn. vYsy qF iewQy aijhIaF gYr-srkfrI sMsQfvF afpxy afpxy Kyqr ivwc isrP pysLy dy qOr qy kMm kr rhIaF hn. srkfr ies bhfny AunHF nMU KrIdI rwKdI hY. afm krky aml krn jF aml krvfAux aqy mfVy-cMgy pYx vfly pRBfvF nfl AunHF df koeI vfsqf nhIN huMdf. ies lyKk ny ibnF iksy ielfj jF shuM cuwky isrP mn dI iewCf-sLkqI qy idRVqf dy afsry hI 16 jnvrI 1998 qoN iksy vI nsyL dI vrqoN nhIN kIqI qy nf hI vrqoN krn df awgoN ivcfr hI hY.

  • jdoN ivafh qoN vfpsI smyN asIN sfry kuhfVy ruky qF jdoN mYN afpxI supqnI nMU vI kokf-kolf pIx leI ikhf qF Aus ny GuMz ivwcoNN hI nf kr idwqI qF mYN ienHF hI ikhf sI ik afpF afpxf ivafhuqf jIvn nfh qoN nhIN sLurU krnf qy Aus ny myrI mMn ky Jwt hI Auh TMZf pfxI pI ilaf. hux ieAuN lwgdf hY ijvyN Aus ny myrIaF hux qk sfrIaF mMnIaF qy pUrI syvf kIqI pr mYN Gwt. ieh ros Aus nNMU rhU hI rhU.

sfzy ivafhuqf jIvn ’coN iqMn bwcy pYdf hoey hn. pihlf lVkf bljIq isMG df jnm imqI: 07 apRYl 1974 hY jo Gr hI hoieaf sI qy KLusLI ivwc guV vMizaf qy Kfdf sI. myrf ipqf s[ pRIqm isMG, muMzy dy jnm hox bfad, Ausy idn hI myry lVky nMU bfhr muhwly ivwc cuwk ky GuMmfAuNdf hoieaf guV vMzx lwgf qy iksy vihmF-BrmF ivwc nhIN pYNdf sI. dUsrI bwcI qy sfzI vwzI lVkI prmjIq kOr df jnm kmFz hspqfl, cMzIgVH ivKy imqI: 19 PrvrI 1976 nMU hoieaf qy KLusIL ivc Aus dy jnm smyN imTfeI vMzI qy KfDI aqy afpxy mfqf-ipqf vwl Ausy vyly hI tYlIgrfm ByjI qy iliKaf sI,"God blessed me/us a beautiful daughter, congratulation to all" Balbir Singh. iesy pRkfr Ausy kmFz hspqfl, cMzIgVH ivKy dUsrI lVkI kmljIq kOr dy jnm imqI: 09 PrvrI 1979 nMU vI kIqf igaf sI. jo hux ieh sfzy sfry bwcy sLfdI-sLudf hn. pr afeI-clfeI dy jIvn nMU dyK ky puwqr bljIq isMG (pVHfeI:bI[ey qk) qy vwzI myrI ipafrI lVkI prmjIq kOr hux ijwQy vI hn AuWQy hI ikvyN nf ikvyN, AunHF ny idl lfieaf hoieaf hY. myrI lVkI prmjIq kOr (pVHfeI: aYm[ey-pfrt pihlf-pMjfbI) jdoN vI mYnMU imlI sI, afpxI sfrI khfxI suxf ky, keI vfr myry gl lwg ky ro peI sI. CotI lVkI kmljIq kOr, Auh pfeIaF geIaF rukfvtF dy bfvjUd afpxy iemfndfr AuWc-kotI iswiKaf mfihrF qy rihbrF qoN syD lY ky sLfn nfl cVHdI klf vwl vD rhI hY. pRmfqmf dy Gr dyr jrUr hY pr aMDyr nhIN ho skdf. ies idRV ivsvfs nfl jIvn jIa rhy hF. myrI supqnI df ros qF iPr vI rhU hI rhU.

myrI supqnI ny bwicaF nMU kdI vI igwly ibsqry ’qy pey rihx nhIN idwqf sI. mYN bwcy kdI roNdy nhIN dyKy sn qy hmysLf ies ny afpxy nfl hI pUrI sPfeI rwKdy hoey sulfey qy ies ny Kud hI pUrI KusLI KusLI cuwky qy sMBfly. Gr aMdr kdI vI koeI durgMD nhIN afAux idwqI hY. mYN pVHfeI krdf irhf. cfhy mYN afpxy bwicaF nMU cuwkx afid ivc afpxI pqnI df koeI hwQ nhIN vtfieaf pr mYN afpxI pVHfeI df bhfnf bxf ky pihly 15-16 sfl dUr vI nhIN sI hoieaf. ijvyN hux dwsdI hY ik quhfzf suBfa mYnMU rfs nhIN afieaf. ies ny ieh gwl mYnMU isrP ds ku sflF qoNN dwsI hY. pr pihlF jo vI kIqf ies ny myrI KLusLI leI hI kIqf qy mYnMU kdI mihsUs hox vI nhIN idwqf sI ik myrf suBfa Aus nMU rfs nhIN af irhf. ies nMU nfrI dI sihx- sLkqI kih ilaf jfvy jF afpxy aiDkfrF nMU Buwl ky qy afpxf afp Cupf ky ijAux dI aQfh sLkqI jF sihxsLIlqf hI ikhf jfvy? hux mYnMU ieh aihsfs krvf idwqf hY ik aOrq dy mfmly ivwc myrf suBfa vI myry bfpU vrgf hI irhf hY. BfvyN ieh gwl vI myrI pqnI dy mfmly ’c myry hwk ivc nhIN jFdI hY pr KLusLI vI hY ik mYN afpxy bfpU df qF hF qy jy mYN BONdU hI huMdf qF mynMU kuJ hor aKvfAuxf pYxf sI! pr mYN ies jIvn sfQI dI kdr ies qrHF ibafn krdf hF:

nI mYN ilKdf hF, qyry krky,

nhIN qF mYN kuwJ hor hI hoxf sI.

jy bfhr nf BVkdf,

qF jylH ivc jrUr hI hoxf sI.

ies leI ieh vI jrUrI hY ik pqI-pqnI pfs ieh sB kuwJ smJx dI smrQf hovy. KYr sfzI muwZlI ividaf Gwt pr ipCokV dy ivrsy ’c imly igafn qy iswiKaf ny sfzy pqI-pqnI dy irsLqy ivwc iksy mfrU pRivrqI dy pRvysL hox dI kdI vI koeI guMjfiesL nf pYdf hox idwqI qy nf hI kdI bxI. ies df bhuqf ishrf vI myrI supqnI nMU hI jFdf hY. hux dy smyN ’c afeI qbdIlI nMU dyK ky Auh ieh kihx qoN mjLbUr hY ik mYN hI qyry nfl kwt geI qy jy ikDry mYN ijafdf pVHI huMdI jF koeI hor hMudI qF qyry nfl kwtdI vI nf!

myrI supqnI vwloN kIqf ivroD vI afpxI BUimkf inBfAuNdf irhf pr AusfrU! pr nyVy qoN dyKx vfilaF nMU ivafhuqf jIvn df ieh AusfrU AuBfr irsLqy ivc qryVF qoN vD hor kuwJ vI njLr nhIN afAuNdf sI. ieh gwl pMjfbI pirvfrF qy hI nhIN sgoN ies pUry dysL dy nfl ieh ivdysLF ’c rihx vfilaF pirvfrF ’qy vI ZuwkdI hY joy dyKI qy suxI jf skdI hY. jdoN pqI-pqnI df afpsI ros, pirvfr leI mfrU ruwK aKiqafr kr jfvy qF Auh ivafhuqf jIvn sPl jIvn AuWkf hI nhIN rihMdf. ieWQy ieh iswty ’qy phuMcx leI Kud pqI-pqnI df inrxf suqMqr qOr ’qy pUrI sUJ-bUJ qy bgYr jldbfjLI qoN ilaf hoxf cfhIdf hY. ieh nfjLk mfmlf hY qy mfrU bxI siQqI smyN vI aMiqm PYslf lYx leI mF-ipE, BYx-BrfvF qy irsLqydfrF smyq dosqF-imwqrF dI axcfhI dKl-aMdfjI qoN bhuq hI sfvDfn rihx dI loV huMdI hY. myry Kud PYsly lYx dI afdq nMU dyK ky myrI supqnI ny Gr ivwc myrI vDIkI vI aksr ies krky brdfsLq kIqI ikAuNik Aus ny smJ ilaf sI ik myrf pqI iksy df lfeI-lwg nhIN sgoN suqMqr rih ky PYsly lYx dI ihMmq rKdf hY.

jdoN myrI supqnI KLusL hovy qF sfzy bIqy jIvn bfry jdoN mYN Aus dIaF awKF ivwc awKF pf ky puwCdf hF qF iPr Auh ieh kihMdI QwkdI nhIN ik, "quhfzy vrgy sPl iensfn Gwt hI hMudy hn. BfrqI hvfeI sYnf (eyar Pors) dI nOkrI krn dy nfl nfl AuWc-ividaf pRfpq krnf. nf myry shuiraF dI koeI jfiedfd qy nf hI quhfnMU koeI myry pyikaF vwloN afsrf sI. iekwly-dukwly sfrIaF pirvfrk ijMLmyvfrIaF inBfAuxIaF. bwicaF nMU pVHfAuxf-ivafhuxf. do vfrI mkfn pfAuxf. Zoaf-ZuafeI ivc lwgy hI rihxf. vkflq dy pysLy nfl juiVaf sfrf kcihrI df kMm inptfAuxf qy nfl hI gMBIrqf nfl ilLKx df vI pMgf pfeI rwKxf. Blf kI sfry ilKx vfly eynf srIr qoV ky ilKdy hn? aYvyN asmfn isr ’qy cuwikaf hoieaf hY! nf idn dyKxf qy nf hI rfq dyKxI. mYnMU qF njLr nhIN afAuNdf, kI quhfzy ilKx nfl dnIaf bdl geI hY jF bdl jfAUgI? hux qk vI ies ijMd nMU afrfm krky bYTx nMU nhIN imilaf. swc puwCoN! kfhdI ijMdVI lMGfeI? iewk Jmyly ’coN inkldy sI qy nfl hI dUsry Jmyly ’c Psy njLr afAuNdy sI. DMn qusIN! mYN qF aYvyN hI kdI duKI hoeI bol bYTdI hF. myrf mn AuWkf hI aijhy iensfn nMU kuwJ vI mfVf kihx nMU nhIN krdf afid afid".

pr iPr vI kih idMdI hY ik ,"aOrq dI ijMdVI vI kI hY? sfrI Aumr Jmyly hI Jmyly! duwK hI duwK! iewk qoN bfad dUsrI jrUrq KVHI dI KVHI hI rhI. pirvfrk loVF dI pUrqI hI sqfAuNdI rhI. suwK dyKx nMU nsIb hI nhIN hoieaf. afpxI vI kI ijMdgI sI? aOqrf! nrk hI nrk pwly ipaf. rwbf! agly jnm ivc mYnMU mnuwK df jIvn deIN, aOrq nf bxfeI. kdI vI Buwl ky, koeI ibnF jfiedfd vfly dy DI nf ivafhy. myry ipE srdfr Piqh isMG jo rwb df nFE lYx vflf bVf hI Blf lok sI dy clfxy bfad sfzy mfVy idn afey. BrjfeI dI ijAuN muKiqafrI sI Gr ivc. mF hrnfm kOr ny vI rwb df nF lY ky hI myry ipE qoN bfad idn gujLfry. jy myrf ipE hMudf ibnF jfiedfd vfly dy kdI nf ivafhudf afid afid". jdoN aijhy duKI ipCokV nMU Xfd krdI df mn mYN hor pfsy iljfx dI koisLsL krn leI ikhf, "cwl Cwz bfkI dI gwl! ieh dws ik afpxy jIvn dI pRym kQf qy pRym khfxI ikvyN bIqI?" qF Aus ny jvfb idwqf ik, "qusIN afpxI hvs pUrI krdy rhy qy mYN afigaf df pflx kIqf, hor kI sI? mYnMU ieh ieAuN lwigaf ijvyN Aus ny myry sfry jIvn dI kIqI krfeI imhnq ’qy pUrI qrHF suhfgf jF kih lE pfxI hI Pyr idwqf hovy? ieh gwl pUrI swcI nhIN ho skdI ikAuNik Aus qoN bfad Auh keI vfr kih cuwkI hY ik myrI iewko gwl khI ajy vI nhIN Cwzdy! jy khI gwl pUrI swc hovy qF ies qoN vD myrI supqnI dy mnuwKI hwkF dI AulMGxf hor ho vI kI skdI hY?

iehnF gwlF ’coN bhuqIaF swcIaF vI hn. mYnMU hux qk Xfd hY ik iewk myry jIvn dy gUVHy mddgfr imwqr dI mF myry ivafh qoN bfad myrI pqnI nMU dyKx sfzy Gr afeI qF Auh myrI pqnI dI sMudrqf nMU hYrfngI nfl dyKdI hoeI sfzy Aus vyly sXuwkq pirvfr dy Cwpr bxy qy kuwJ pwky Cwqy do kmry vfly mkfn vwl JfqI mfridaF bolI ik,"kuVI dy mfipaf ny ieh irsLqf krn qoN pihlF hor kuwJ dyiKaf hI nf! isrP muMzf dyK ky hI ieh irsLqf kIqf hoxf hY[[[[[[[?". myrI supqnI df myry nfl sLihrI grIbI kwtI df ros qF hmysLf rhU hI rhU.

jo pRym myrI supqnI dy kudrqI suBfa qy Bolypx ivc sI Auh Aus aMdr jfgirqI afAux nfl Gwtdf njLr afieaf. kI bMdy ny ies leI hI aOrq dy ieh kudrqI suBfa qy Bolypx nMU kfiem rwKx leI Aus nMU sdIaF qoN gulfm qy cfridvfrI aMdr jfxbuwJ ky qF nhIN rwiKaf hoieaf hY? Auh ikho ijhf injLfm hovygf jo ies dI hwdbMdI krygf ik aOrq qy mrd df afpxf suqMqr aiDkfr Kyqr ikQoN qk hovy? ies vyly smfj nMU aYvyN hI aMnyHvfh KyrMU KyrUM krky, KLuwlyafm njfiej sbMD bxf ky jIvn ijAux vflIaF aOrqF qy mrdF dI vfh-vfh krI jfxf, kI jfiej hY? kI awj df pRbMDkI-ZFcf hr aOrq qy mrd nMU smfijk pRxflI, bxy kfnMUnf qy inXmF nMU qoV ky mnmrjI nfl KulHyafm ijAux qy rihx dI afigaf dy skdf hY? ajy qF jvfb grIb qy amIr leI iewQy amlI rUp ivwc ieksfr nhIN hY.

awj pirvfr ivc pdfrQvfd dI dOV ny afpsI moh qy pirvfrk irsLqy nMU hor vI mwDm pf idqf hY. ies ivc sbr qoN pdfrQvfd dI vDdI jf rhI sImf ivckfr pqI-pqnI afpxf sQfn ikvyN insicq krn, ieh pdfrQvfd dI dOV dy Xuwg ivc donf leI smJxf qy PYslf krnf kiTn ho irhf hY. myry iKafl nfl ies qruwtI qoN AuWnq vrg qF iblkuwl hI aCUqf nhIN irhf jo AuWnq vrg hyTF qoN lY ky Aupr qk bhuq qnfE qy drdmeI siQqI ivc pRvysL kr cuwikaf hY. ies vD rhI dOV df kfrn iehI lwgdf hY ik mnuwK afpxI mfnisk sLkqI qy soc dI vrqoN dI QF pdfrQvfd dI sLkqI nfl dUsry ’qy BfrU hox dI dOV ivc bycYn hY. dUsrf cfhy gaFZI, irsLqydfr, imwqr-dosq jF Aus dy spMrk ’c afAux vflf hor koeI vI ikAuN nf hovy? AuWnq vrg aMdr sbr dI Gft spsLt qOr qy Aus dI bycYnI df kfrn bxI hoeI idKfeI idMdI hY.

iesy krky iewk isafxy bjLurg vkIl df kihxf sI ik awj mnuwK afpxy leI Gwt guaFZI leI ijafdf kMm krdf bycYn, qnfE qy inrfsLqf df isLkfr hY. ies dOV ivc dOVn dI pqI-pqnI dI sFJ qF hYY hI pr ies dy Ault AunHF dI afpsI sihmqI aqy sFJ isrP afrfm nfl sfdf jIvn ijAux qk dI cfhnf qryVF Cwz geI hY jF iblkuwl hI tuwt cuwkI hY. AuWnq vrg ny ies idsLf vwloN afpxI mfnisk sLkqI qy soc dI vrqoN Cwz ky gYr-ishqmMd mukfbly vwl Jok idwqI hoeI hY. myrI supqnI vI mYnMU ies ivsLy ’qy ieh kih ky cuwp krf idMdI hY ik pVHfeI aijhIaF gwlF krn leI kIqI sI. qusIN ZihMdI klf dI ikAuN socdy rihMdy ho? cMgf myry vwloN qF svyr qoN hI kcihrI jfxf bMd kr idE afid afid! hux qF ieAuN lgdf hY ijvyN AusfrU, ZihMdI qy cVHdI klf afid dy mfany hI bdl cwuky hox? soc ’c ikqnf Prk hY? hux lflc dy mfany hn cVHdI klf qy sbr dy mfany hn ZihMdI klf. ieh Prk hux rhU hI rhU.

pRiswDI Kwt ky sMsfr qoN jf cuwkI kivqrI aMimRqf pRIqm qy icwqrkfr sLfier iemrojL (ieMdrjIq isMG sMDU) dy jwg jfhr rhy njLfiej sbMDF pRqI qy ies qoN vI vD jfxkfrI rwKx vfly ‘pMjfbI sfihwq akfzmI’ dy pRmuwK sfihqkfrF vwloN imqI 16 dsMbr 2006 nMU pMjfbI Bvn, luiDafxf ivKy rUbrU ByNt mOky iemrojL (awj) qoN puwCy svflF dy sfhmxy Aus dI sKLsLIaq bfry bhuqf kihxf TIk nhIN ikAuNik Auh isrP ienHF hI Auqr dy pfieaf ik Kud ivakqI hI smfj hY qy hor smfj qy smfjI bMDnF nMU inkfr ky ijAuxf cfhIdf hY. ieh jvfb ‘awj’ dy smfj dy sdMrB ivc iblkul hI nhIN Zuwkdf qy gYr-kudrqI vI hY. ieh jvfb dy ky Aus ny ijvyN afpxy mF-ipE dy rwKy nFE nMU nkfr ky Kud rwKy afpxy nvyN nFE iemrojL (ijs df mfanf Aus dy afp dwsx anusfr ‘awj’ hY) nMU vI nkfr idwqf hovy? mOjUdf Bfv awj dy smfj nMU Aus pfs dyx leI ibnF ‘lwcrpuxy dI Jlk’ qoN hor kuwJ vI nhIN sI.

 

iemrojL (awj) dy smfj pRqI nf-pwKI sKLsLIaq ’coN hI mYnMU kivqrI aMimRqf pRIqm hor vI nIvyN pwDr dI njLr afeI qy ‘awj’ pRqI Auh vI cuwp vwt ky clI geI. pqf nhIN ikAuN jF Auh iksy lflc ivc af geI sI? ieh iemrojL (awj) nMU dyK ky mYnMU myrI supqnI sRImqI suirMdr kOr dI hux qk dI kIqI Gflxf, sbr qy jbq vwl iDafn clf igaf qy mYN ieh lyK ilKx df mn aMdr hI icwqr bxfAux lwg ipaf sI BfvyN myrI supqnI mYnMU dosLI vjoN hI ikAuNN nf dyKy ikAuNik Aus nMU mYN sYr-spfty leI bhuq smyN qoN iljf hI nhIN sikaf qy hor anMdmeI jIvn myl leI smF vI nhIN idwqf? ieh myrI iksy pfisAuN sLoBf vflI gwl nhIN sgoN myrI supqnI dy pwK qoN ieh myrI byvsI qy aDUrfpx hI hY. ieh myrf vqIrf myrI mfVI mflI siQqI qy afpxy-afp pYdf kIqy ruJyivaF nfl vI juiVaf hoieaf hY. swc puwCoN qF ieh myry mn aMdr hY ik mYN afpxI buwDI muqfbk afpxI AusfrU qy agFh vDU jfxkfrI jrUr ilK jfvF pr myrI supqnI dI soc, myry ies ivcfr nfl myl nhIN KFdI. iPr vI ieh afpxy sbr, jbq qy Gflxf nMU lgfqfr inBfAuNdI hoeI jyqU hY. ajy qF myrI supqnI dI imhnq dI qulnf AuWnq vrg dI hI gwl krky hI hoeI hY. mYN ikvyN afpxf ipCokV qy ies dysL aMdr dyKy BuwKy-nMgy JOpVIaF ’c rih rhy byshfrf smfj nMU Buwl ky ijAuxf iswK lvF jF Ausy qrHF ijAux df hokf dy dyvF? ieh soc nf rlx df duwK rhU hI rhU.

gwl iewQy mukf ky nf hI pirvfrk jLuMmyvfrIaF qoN KihVf Cuzfieaf jf skdf hY qy nf hI aOrq nMU iensfP idwqy jfx dI gwl pUrI huMdI hY. ho skdf hY ik BfrqI aOrq dy ipCVypx qy cuwp kfrn hI Aus nMU afpxf sbr qy smfjI jbq qoV ky, GrylU ijLMmyvfrIaF nMU Cwz ky bfgI hoxf hI pYNdf hovy? ies ivwc ksUr iks df hY? kI koeI smfijk ivigafnI ibnF koeI bdl idwqy, ies qrHF dI bxI siQqI nMU dyKdf cuwp rih skdf hY ijvyN hux qk huMdf af irhf hY? kI lwcr smfj dI sQfpnf leI ijvyN ho irhf nMU kbUl kr lYxf cfhIdf hY? ieh sfry svflF df jvfb mYnMU myrI sMqustI leI, myrI supqnI dy anusLfsn qoN hux qk imldf hY ijs dI smfj nMU vwzI pirvfrk dyx hY.

pr kI Aus dI pUrn sMqusLtI df myry pfs koeI hwl hY? ies dy jvfb ivwc qF mYN afpxy afp nMU dosLI hI mMndf hF. ieh kihx qoN vI mYnMU sMkoc nhIN hY ik Gflxf, sbr qy smfjI jbq dI ksvwtI nMU imQ ky myrI supqnI vrgIaF aOrqF mOjUdf smfj leI bhuq lfBkfrI hn pr ies dy bfvjUd aijhIaF aOrqF dI kivqrI aMimRqf pRIqm dy mukfbly koeI kdr nhIN hY. iehI kfrn hY ik smfj idno-idn lwcrpuxy df isLkfr huMdf jf irhf hY qy ivafh df bMDn tuwtx iknfry hY.

jy lwcrpuxy dI hI vkflq krnI hY qF hr iewk nMU smfjI qfxfbfxf BMg krky aOrq qy mrd dI pUrn afjLfdI leI kivqrI aMimRqf pRIqm qy icwqrkfr sLfier iemrojL (ieMdrjIq isMG sMDU) vFg hI njLfiej sbMD bxf ky rihx dI KulH dy dyxI cfhIdI hY. smfjI bMDnF qy prdy qoN GuMz cuwk hI dyxf hovygf. ijnHF nMU vI nMU ivafh vrgI sMsQf qoN bgYr jIvn ijAux ivc sPLlqf njLr afAuNdI hY AunHF nMU jldI hI smfj qy ivafh dI sMsQf iqafg dyxI cfhIdI hY qy horF nMU iehnF qoN sfvDfn rihx dI vI AuqnI hI loV hY ikAuNik mOjUdf siQqI ivwc ieh ivnfsLkfrI hI sfbq ho skdy hn. kI awj dy smfijk ivigafnI ies doDfrI qy dohrI vMz nMU mfnqf idvfAux leI srkfr nMU koeI suJfa dyx dy Xog hn?

Drm aqy aDrmI sLbd ivwc aMqr smJy ibnF jo Drm dI gwl krdf hY Aus nMU aDrmI hI ikhf jf skdf ijvyN ies icwqrkfr qy kivqrI aMimRqf pRIqm dy zrfeIvr (sLfier) iemrojL (ieMdrjIq isMG sMDU) ny Drm nMU isrP ieh kih ky inMd idwqf ik dysL dI vMz 1947 vyly dy kqlF df pCqfvf iksy Drm vfly ny nMgy-icwty rUp ivwc nhIN kIqf. kfnMUn vI aprFD nMU GtfAux ivc hI shfeI huMdy hn pr pUrI qrHF aprfD nMU Kqm qF nhIN kr sky. koeI vI ajy qk pRbMDkI bxqr qy kfnMUn inrdosLqf qy sMpUrxqf BrBUr nhIN hY. ies df mqlb ieh vI nhIN kwiZaf jf skdf ik aijhIaF smfj mfrU byqukIaF gwlF krky lokF nMU lwcrpuxy dy vfDy leI smfj nMU nkfrn dIaF slfhF idMdy rhIey qy kfnMUn dI muwZoN hI axdyKI krn dI vkflq krIey. ies vyly ieh ikhVI isafxp vflI gwl hY. ies qrHF krnf smfj nMU AusfrU idsLf vwl iljfx vfly hr gRihsqI nMU mUrK kihx vFg hI hY.

jdoN ik myrI lVkI kmljIq kOr sUc jo bI[eyy (afnrj)[, aYl aYl[bI-gurU nfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr qoN, aYl aYl[aYm -pMjfbI XUnIvristI, pitaflf; X[jI[sI- nYt pfs aqy hux pI aYc[zI (ividafrQx) pMjfbI XUnIvristI, pitaflf hY ny Kud aOrq dy nfqy aOrqF nMU suJfa idMidaF mrd pRDfn smfj qoN aOrqF leI mMg kridaF ikhf hY ik, "iewk pfsy qF AupXogI qy Tos kdm cuwky jfx jo smyN dI loV hY, ijs nfl aOrq dI siQqI ’c suDfr leI Aus nMU muwZlI isiKaf dy nfl hI afriQk suqMqrqf dy ishqmMd, iemndfrI nfl swcI-muwcI dy suihrd, insLkpt qy Kry mOky idwqy jfx qy dUsry pfsy aOrq nMU Kud afpxy afp dy iesqrIqv dIaF ieKlfkI kdrF kImqF df aihsfs krdy hoey afpxy svY-mfx df siqkfr qy gorv hoxf cfhIdf hY qy ies nMU kfiem rwKx dI loV hY". ies pwDr dI Xogqf rwK ky gwl krn dI ihMmq ijwQy smfj, AusqfdF dI iswiKaf ny idwqI AuWQy GroN KLfs krky myrI supqnI dy sihXog nMU ajy qk vI axdyiKaf nhIN kIqf jf skdf. ieho ijhI hoxhfr pnIrI kivqrI aMimRqf pRIqm qy icwqrkfr iemrojL dy cirwqr rfhIN drsfieaf inwjvfd qy qMdrusq smfj rihq hMZfey lwcr jIvn qoN nhIN iml skdI. smfj qoN ibnF mnuwK iekwlf jMgl ivc rih ky jMglI jIv qF aKvf skdf pr Auh smfjI jIv nhIN bx skdf.

 

pr lyKk mOjUdf smfjI siQqI nMU mwdy njLr rwKdy hoey afpxI supqnI dI nroaf smfj bxfAux dI idsLf vwl Aus dI, bwicaF dI kIqI aquwt syvf-sMBfl qy afly-duafly nfl myl-imlfp bxfeI rwKx pRqI ijLMmyvfrI bdly dosLI vjoN bhuq hI inmrqf nfl Aus awgy isr JkfAuNdf hY qy Aus dI Ausqq ivwc hor kuwJ ilKx qoN sLbdF dI Gft kfrn asmrQ mihsUs krdf hoieaf hmysLf Aus dy KLusLI KLusLI pirvfr ivwc rihMidaF cVHdI klf dI kfmnf krdf hY pr Aus df ros myry iKlfP rhU hI rhU ikAuNik mYN pdfrQvfd ’c hor zuwbx leI by-ihsfbf Dn iekwTf nf krn df ijwQy dosLI hF AuWQy sPl smfjI jIv vI hF:

mYN qYnMU qoiVaf qy roilaf,

iks ny iks nMU vwD qoiVaf qy roilaf?

ieh igly isLkvy muwk jfxgy,

ieh irsLqy jdoN hmysLf leI tuwt jfxgy.

mfJ mhlf 5 ] ijqu Gir ipir sohfgu bxfieaf ] iqqu Gir sKIey mMglu gfieaf ] and ibnod iqqY Gir sohih jo Dn kMiq isgfrI jIAu ]1] sf guxvMqI sf vzBfgix ] puqRvMqI sIlvMiq sohfgix ] rUpvMiq sf suGiV ibcKix jo Dn kMq ipafrI jIAu ]2] acfrvMiq sfeI prDfny ] sB isMgfr bxy iqsu igafny ] sf kulvMqI sf sBrfeI jo ipir kY rMig svfrI jIAu ]3] mihmf iqs kI khxu n jfey ] jo ipir myil leI aMig lfey ] iQru suhgu vru agmu agocru jn nfnk pRym sfDfrI jIAu ]4]4]11] {pMnf 97}

arQ :—hy sKI ! ijs ihrdy-Gr ivc pRBU-pqI ny (afpxy prkfsL nfl) cMgf Bfg lf idwqf hovy, Aus ihrdy-Gr ivc (pRB-pqI dI) isPLiq-sflfh df gIq gfieaf jFdf hY . ijs jIv-iesqRI nUM Ksm-pRBU ny afqmk suMdrqf bKLsL idwqI hovy, Aus dy ihrdy-Gr ivc afqmk afnMd soBdy hn afqmk KLusLIaF soBdIaF hn .1.

jyhVI jIv-iesqRI Ksm-pRBU dI ipafrI bx jfey, Auh sB guxF dI mflk bx jFdI hY, Auh vwzy BfgF vflI ho jFdI hY, Auh (afqm-igafn-rUp) puwqr vflI, cMgy suBfAu vflI qy suhfg-Bfg vflI bx jFdI hY . Aus df afqmk jIvn sohxf bx jFdf hY, Auh sucwjI GfVq vfly mn dI mflk qy cMgI sUJ dI mflk bx jFdI hY .2.

jyhVI jIv-iesqRI pRBU-pqI dy pRym-rMg ivc (rMgIj ky) sohxy jIvn vflI bx jFdI hY Aus df afcrn AuWcf ho jFdf hY Auh (sMgiq ivc) mMnI-pRmMnI jFdI hY, pRBU-pqI nfl zUMGI sFJ df sdkf sfry afqmk gux Aus dy jIvn nMU svfr dyNdy hn, Auh AuWcI kul vflI smJI jFdI hY, Auh BrfvF vflI ho jFdI hY .3.

ijs jIv-iesqRI nµU pRBU-pqI ny afpxy crnF ivc joV ky afpxy ivc lIn kr ilaf hovy, Aus dI vizafeI ibafn nhIN kIqI jf skdI . hy dfs nfnk ! jyhVf prmfqmf aphuMc hY ijs qk igafn-ieMidRaF dI phuMc nhIN ho skdI Auh Aus jIv-iesqRI df sdf kfiem rihx vflf suhfg-Bfg bx jFdf hY, Aus jIv-iesqRI nMU Aus dy pRym df afsrf sdf imilaf rihMdf hY .4.4.11.

afsf mhlf 5 ] inj BgqI sIlvMqI nfir ] rUip anUp pUrI afcfir ] ijqu igRih vsY so igRhu soBfvMqf ] gurmuiK pfeI iknY ivrlY jMqf ]1] sukrxI kfmix gur imil hm pfeI ] jij kfij prQfie suhfeI ]1] rhfAu ] ijcru vsI ipqf kY sfiQ ] iqcru kMqu bhu iPrY Audfis ] kir syvf sqpurKu mnfieaf ] guir afxI Gr mih qf srb suK pfieaf ]2] bqIh sulKxI scu sMqiq pUq ] afigafkfrI suGV srUp ] ieC pUry mn kMq suafmI ] sgl sMqoKI dyr jyTfnI ]3] sB prvfrY mfih sryst ] mqI dyvI dyvr jyst ] DMnu su igRhu ijqu pRgtI afie ] jn nfnk suKy suiK ivhfie ]4]3] {pMnf 370-371}

arQ :—(hy BfeI !) gurU ƒ iml ky mYN sRysLt krxI (-rUp) iesq®I hfsl kIqI hY jyhVI ivafh sLfdIaF ivc hr QF sohxI lwgdI hY .1.rhfAu.

afqmf dy kMm afAux vflI (prmfqmf dI) BgqI (mfno) imwTy suBfv vflI iesq®I hY (jo) rUp ivc byimsfl hY (jo) afcrx ivc mukMml hY . ijs (ihrdy-) Gr ivc (ieh iesqRI) vwsdI hY Auh Gr soBf vflf bx jFdf hY, pr iksy ivrly jIv ny gurU dI srn pY ky (ieh iesqRI) pRfpq kIqI hY .1.

(ieh BgqI-rUp iesq®I) ijqnf icr gurU dy pfs hI rihMdI hY Auqnf icr jIv bhuq Btkdf iPrdf hY . jdoN (gurU dI rfhIN jIv ny) syvf kr ky prmfqmf ƒ pRsMn kIqf, qdoN gurU ny (ies dy ihrdy-) Gr ivc ilaf ibTfeI qy ies ny sfry suK afnMd pRfpq kr ley .2.

(ieh BgqI-rUp iesq®I dieaf, inmRqf, lwjf afidk) bwqI sohxy lwCxF vflI hY, sdf-iQr prmfqmf df nfm ies dI sMqfn hY, puwqr hn, (ieh iesq®I) afigaf ivc qurn vflI hY, sucwjI hY, sohxy rUp vflI hY . jIv-kMq Ksm dI (hryk) iewCf ieh pUrI krdI hY, idrfxI ijTfxI (afsf iq®sLnf) ƒ ieh hr qrHF sMqoK dyNdI hY (sLFq krdI hY) .3.

(imwTf bol, inmRqf, syvf, dfn, dieaf) sfry (afqmk) prvfr ivc (BgqI) sB qoN AuWqm hY, sfry idAurF jyTF (igafn-ieMid®aF) ƒ mwqF dyx vflI hY (cMgy rfhy pfx vflI hY) . hy dfs nfnk ! (afK—) Auh ihrdf-Gr BfgF vflf hY, ijs Gr ivc (ieh BgqI-iesq®I) af drsLn dyNdI hY, (ijs mnuwK dy ihrdy ivc prgt huMdI hY Aus dI Aumr) suK afnMd ivc bIqdI hY .4.3.

ieik ibMdu jqn kir rfKdy sy jqI khfvih ] ibnu gur sbd n CUthI BRim afvih jfvih ]6] ieik igrhI syvk sfiDkf gurmqI lfgy ] nfmu dfnu iesnfnu idRVu hir Bgiq su jfgy ]7] gur qy dru Gru jfxIaY so jfie isÖfxY ] nfnk nfmu n vIsrY sfcy mnu mfnY ]8]14] {pMnf 418-419}

(arQ) anykF bMdy aYsy hn jo jqn kr ky vIrj ƒ rok rwKdy hn, qy afpxy afp ƒ jqI sdFdy hn . pr gurU dy sLbd qoN ibnf Auh BI (ko®D afidk qfmsI suBfv qoN) KLlfsI nhIN pRfpq krdy . (jqI hox dI hI) Btkxf ivc pY ky jnm mrn dy gyV ivc pey rihMdy hn .6.

(pr) anykF igRhsqI aYsy hn jo syvf krdy hn syvf dy sfDn krdy hn, qy gurU dI idwqI miq Auqy qurdy hn . Auh nfm jpdy hn, hornF ƒ nfm jpx leI pRyrdy hn, afpxf afcrn pivq® rwKdy hn . Auh prmfqmf dI BgqI ivc afpxy afp ƒ id®VH kr ky (ivkfrF dy hwilaF vloN) sucyq rihMdy hn .7.

hy nfnk ! prmfqmf df dr prmfqmf df Gr gurU pfsoN (gurU dI srn ipaF) pCfixaf jf skdf hY . AuhI mnuwK pCfxdf hY jo gurU dy pfs jFdf hY . Aus ƒ prmfqmf df nfm nhIN ivsrdf, Aus df mn sdf-iQr rihx vfly prmfqmf (dI Xfd) ivc igwJ jFdf hY .8.14.

mfrU mhlf 1 ] mnmuKu lhir Gru qij ivgUcY avrf ky Gr hyrY ] igRh Drmu gvfey siqguru n BytY durmiq GUmn GyrY ] idsMqru BvY pfT piV Qfkf iqRsnf hoie vDyrY ] kfcI ipMzI sbdu n cInY Audru BrY jYsy ZorY ]1] bfbf aYsI rvq rvY sMinafsI ] gur kY sbid eyk ilv lfgI qyrY nfim rqy iqRpqfsI ]1] rhfAu ] GolI gyrU rMgu cVfieaf vsqR ByK ByKfrI ] kfpV Pfir bnfeI iKMQf JolI mfieafDfrI ] Gir Gir mfgY jgu prboDY min aMDY piq hfrI ] Brim Bulfxf sbdu n cInY jUaY bfjI hfrI ]2] aMqir agin n gur ibnu bUJY bfhir pUar qfpY ] gur syvf ibnu Bgiq n hovI ikAu kir cInis afpY ] inMdf kir kir nrk invfsI aMqir afqm jfpY ] aTsiT qIrQ Brim ivgUcih ikAu mlu DopY pfpY ]3] CfxI Kfku ibBUq cVfeI mfieaf kf mgu johY ] aMqir bfhir eyku n jfxY sfcu khy qy CohY ] pfTu pVY muiK JUTo bolY ingury kI miq EhY ] nfmu n jpeI ikAu suKu pfvY ibnu nfvY ikAu sohY ]4] mUMzu muzfie jtf isK bfDI moin rhY aiBmfnf ] mnUaf zolY dhids DfvY ibnu rq afqm igafnf ] aMimRqu Coiz mhf ibKu pIvY mfieaf kf dyvfnf ] ikrqu n imteI hukmu n bUJY psUaf mfih smfnf ]5] hfQ kmMzlu kfpVIaf min iqRsnf AupjI BfrI ] iesqRI qij kir kfim ivafipaf icqu lfieaf pr nfrI ] isK kry kir sbdu n cInY lµptu hY bfjfrI ] aMqir ibKu bfhir inBrfqI qf jmu kry KuafrI ]6] so sMinafsI jo siqgur syvY ivchu afpu gvfey ] Cfdn Bojn kI afs n kreI aicMqu imlY so pfey ] bkY n bolY iKmf Dnu sMgRhY qfmsu nfim jlfey ] Dnu igrhI sMinafsI jogI ij hir crxI icqu lfey ]7] afs inrfs rhY sMinafsI eyksu isAu ilv lfey ] hir rsu pIvY qf sfiq afvY inj Gir qfVI lfey ] mnUaf n zolY gurmuiK bUJY Dfvqu vrij rhfey ] igRhu srIru gurmqI Kojy nfmu pdfrQu pfey ]8] bRhmf ibsnu mhysu sryst nfim rqy vIcfrI ] KfxI bfxI ggn pqflI jMqf joiq qumfrI ] siB suK mukiq nfm Duin bfxI scu nfmu Aur DfrI ] nfm ibnf nhI CUtis nfnk sfcI qru qU qfrI ]9]7] {pMnf 1012-1013}

arQ :—hy pRBU ! asl sMinafsI Auh hY jo ajyhf jIvn jIvy ik gurU dy sLbd ivc juV ky Aus dI lgn iek (qyry crnF) ivc lwgI rhy . qyry nfm-rMg ivc rMgIj ky (mfieaf vloN) Aus ƒ sdf iq®pqI rhygI .1.rhfAu.

pr afpxy mn dy ipwCy qurn vflf mnuwK (iqafg dy) josL ivc afpxf Gr iqafg ky (iPr rotI afidk dI KLfqr) hornF dy Gr qwkdf iPrdf hY . igRhsq inbfhux df PLrjL (ikrq krnI) Cwz dyNdf hY (ies gLlq iqafg nfl Aus ƒ) siqgurU (BI) nhIN imldf, qy afpxI BYVI miq dI GuMmx-GyrI ivc (goqy KFdf hY) . (afpxf Gr Cwz ky) hor hor dysF (df) rtn krdf iPrdf hY, (Drm-pusqkF dy) pfT pVH pVH ky BI Qwk jFdf hY, (pr mfieaf dI) iq®sLnf (muwkx dy QF sgoN) vDdI jFdI hY . hoCI miq vflf (mnmuK) gurU dy sLbd ƒ nhIN ivcfrdf, (qy lokF dy GrF qoN vyhlV) psLUaF vFg afpxf iZwz Brdf hY .1.

mnmuK bMdf gyrI Goldf hY, Aus df rMg (afpxy kwpiVaF Auqy) cfVHdf hY, Dfrimk pihrfvy vfly kwpVy pf ky iBKfrI bx jFdf hY . kwpVy pfV ky (pihnx leI) godVI bxFdf hY, qy (aMn aftf afidk) mfieaf pfx leI JolI (iqafr kr lYNdf hY) . (afp qF) hryk Gr ivc (jf ky iBwiCaf) mMgdf hY pr jgq ƒ (sq Drm df) AupdysL krdf hY, afpxf mn aMnHf hox dy kfrn mnmuK afpxI iewjLq gvf lYNdf hY . Btkxf ivc (pY ky jIvn-rfh qoN) KuMiJaf hoieaf gurU dy sLbd ƒ pCfxdf nhIN (ijvyN koeI juafrIaf) jUey ivc bfjLI hfrdf hY (iqvyN ieh mnmuK afpxI mnuwKf jnm dI bfjLI hfr jFdf hY) .2.

(afpxy vloN iqafgI bxy hoey mnmuK dy) mn ivc iq®sLnf dI (bldI) awg gurU qoN ibnf buwJdI nhIN, pr bfhr DUxIaF qpFdf hY . gurU dI dwsI syvf krn qoN ibnf prmfqmf dI BgqI ho nhIN skdI (ieh mnmuK) afpxy afqmk jIvn ƒ ikvyN pCfxy ? AuNÖ aMqr afqmy ies ƒ suwJdf hY ik (ikrqI igRhsqIaF dI) inMidaf kr kr ky nrkI jIvn ibqIq kr irhf hY . aTfhT qIrQF Auqy BON ky BI (mnmuK iqafgI) KLuafr hI huMdy hn, (qIrQF qy jfx nfl) pfpF dI mYl ikvyN Dup skdI hY ? .3.

(lok-ivKfvy leI) suafh Cfxdf hY qy Auh suafh afpxy ipMzy Auqy ml lYNdf hY, pr (aMqr afqmy) mfieaf df rsqf qwkdf rihMdf hY (ik koeI igRhsqI dfnI af ky mfieaf Byt kry) . (bfhroN hor qy aMdroN hor hox krky) afpxy aMdr qy bfhr jgq ivc iek prmfqmf ƒ (ivafpk) nhIN smJ skdf, (jy) ieh swcf vfk Aus ƒ afKIey qF iKwJdf hY . (Drm-pusqkF df) pfT pVHdf (qF) hY pr mUMhoN JUT hI boldf hY, gurU-hIx hox krky Aus dI miq Auh pihly vrgI hI rihMdI hY (Bfv, jLfhrf iqafg nfl Aus dy afqmk jIvn ivc koeI PLrk nhIN pYNdf) . jd qk prmfqmf df nfm nhIN jpdf qd qk afqmk afnMd nhIN imldf, pRBU-nfm qoN ibnf jIvn sucwjf nhIN bx skdf .4.

koeI isr munf lYNdf hY, koeI jtF df jUVf bMnH lYNdf hY, qy mon Dfr ky bYT jFdf hY (ies sfry ByK df) mfx (BI krdf hY) . pr afqmk qOr qy pRBU nfl zUMGI sFJ dy rMg ivc rMgy jfx qoN ibnf Aus df mn zoldf rihMdf hY, qy (mfieaf dI iq®sLnf ivc hI) dsIN pfsIN dOVdf iPrdf hY . (aMqr afqmy) mfieaf df pRymI (rihx krky) prmfqmf df nfm-aMimRq Cwz dyNdf hY qy (iq®sLnf df Auh) jLihr pINdf rihMdf hY (jo ies dy afqmk jIvn ƒ mfr mukFdf hY) . (pr ies mnmuK dy kIh vws ?) ipCly kIqy krmF dy sMskfrF df iekwT (aMdroN) muwkdf nhIN, (AuhnF sMskfrF dy asr hyT jIv) prmfqmf dI rjLf ƒ nhIN smJ skdf, (ies qrHF, iqafgI bx ky BI) psLU-suBfv ivc itikaf rihMdf hY .5.

(mnmuK mnuwK iqafgI bx ky) hwQ ivc icwpI PV lYNdf hY, lIrF df colf pihn lYNdf hY, pr mn ivc mfieaf dI BfrI iq®sLnf pYdf hoeI rihMdI hY (afpxy vloN iqafgI bx ky) afpxI iesq®I Cwz ky afey ƒ kfm-vfsnf ny af dbfieaf, qF prfeI nfr nfl icwq joVdf hY . cyly bxFdf hY, gurU dy sLbd ƒ nhIN pCfxdf, kfm-vfsnf ivc gRisaf hoieaf hY, qy (ies qrHF sMinafsI bxn dy QF lokF dIaF njLrF ivc) msKLrf bixaf hoieaf hY . (mnmuK dy) aMdr (afqmk mOq ilafAux vflI iq®sLnf df) jLihr hY, bfhr (lokF ƒ ivKfx vfsqy) sLFqI Dfrn kIqI hoeI hY . (ajyhy pKMzI ƒ) afqmk mOq-KLuafr krdI hY .6.

asl sMinafsI Auh hY jo gurU dI dwsI syvf krdf hY qy afpxy aMdroN afpf-Bfv dUr krdf hY, (lokF pfsoN) kwpVy qy Bojn dI afs bxfeI nhIN rwKdf, sihj suBfie jo iml jFdf hY Auh lY lYNdf hY, bhuq vD-Gt bol nhIN booldf rihMdf, dUijaF dI vDIkI ƒ shfrn df suBfAu-rUp Dn afpxy aMdr iekwTf krdf hY, pRBU dy nfm dI brkiq nfl aMdroN ko®D sfV dyNdf hY .

jyhVf mnuwK sdf prmfqmf dy crnF ivc icwq joVI rwKdf hY, Auh BfgF vflf hY cfhy Auh igRhsqI hY cfhy sMinafsI hY cfhy jogI hY .7.

asl sMinafsI Auh hY jo mfiek afsF vloN inrfs rihMdf hY qy iek prmfqmf dy crnF ivc suriq joVI rwKdf hY . jdoN mnuwK prmfqmf df nfm-rs pINdf hY qy aMqr afqmy pRBU-crnF ivc juVdf hY qdoN ies dy aMdr sLFqI pYdf huMdI hY . jdoN mnuwK gurU dI srn pY ky (shI jIvn-rfh) smJdf hY Aus df mn mfieaf dI iq®sLnf ivc zoldf nhIN, mfieaf ipwCy dOVdy mn ƒ Auh rok ky rwKdf hY; gurU dI iswiKaf lY ky (jMgl Bflx dy QF) srIr-Gr ƒ Kojdf hY qy prmfqmf df nfm-srmfieaf pRfpq kr lYNdf hY .8.

bRhmf hovy, ivsLƒ hovy, isLv hovy, AuhI sB qoN AuWqm hn jo pRBU dy nfm ivc rMgIj ky suMdr ivcfr dy mflk bx gey . hy pRBU ! (BfvyN) cOhF KfxIaF dy jIvF ivc qy AuhnF dIaF bolIaF ivc, pfqfl afkfsL ivc sB jIvF dy aMdr qyrI hI joiq hY, pr ijnHF ny qyry sdf-iQr nfm ƒ afpxy ihrdy ivc itkfieaf hY ijnHF dy aMdr qyry nfm dI rO jfrI hY ijnHF dI suriq qyrI isPLiq-sflfh dI bfxI ivc hY AuhnF ƒ hI sfry suK hn AuhnF ƒ hI mfieaf dy bMDnF qoN KLlfsI imldI hY .

hy nfnk ! prmfqmf dy nfm qoN ibnf koeI jIv mfieaf dy moh qoN bc nhIN skdf, qUµ BI iehI qfrI qr ijs nfl kdy zuwbx df KLqrf nhIN hovygf .9.7.

*muKI qy bulfrf, iswK ivcfr mMc, luiDafxf
MOBILE: 98143-34544




.