.

dsm gMRQ ivvfd df hwl gurmiq afsLy aqy iswK prMprfvF muqfbk kwZx dI apIl
sLfhbfd mfrkMzf, 17 nvMbr (ieMdrjIq isMG): ngr dIaF pRmuwK iswK sMsQfvF dI iek aihm mIitMg dsm gMRQ sbMDI cl rhy vfd ivvfd ‘qy crcf leI hoeI. hfjLr bulfiraF ny iek mqy rfhIN ivdvfnF aqy buDIjIvIaF nUM ies msly df gurmiq afsLy aqy iswK prMprfvF muqfbk koeI hwl kwZx dI apIl kIqI qF jo ies msly kfrn pMQ nUM duPyV hox qoN bcfieaf jf sky. mIitMg ivc ies gwl ‘qy vI icMqf pRgtfeI geI ik afr[aYs[aYs[ vrgIaF pMQ doKI qfkqF ies muwdy dI afV ivc apxf bRfhmxvfdI eyjMzf iswK pMQ ‘qy lfgU kr ky pMQk qfkq df Gfx krnf cfhMuudIaF hn aqy iswKF nUM ihMdU Drm df aMg sfbq krnf cfhMudIaF hn.
gurU qyg bhfdr syvk sBf dy pRDfn s[ blhfr isMG ny ikhf ik iqRaf cirwqr vrgIaF rcnfvF nUM gurU goibMd isMG dy pivwqr nF nfl joVnf iksy qrHF vI TIk nhIN. hirafxf iswK gurdvfrf kmytI dy hlkf sLfhbfd dy pRDfn suKdyv isMG ivrk ny iqwKI sur apnfAuidaF ikhf ik ieiqhfs gvfh hY ik ijs kOm nUM KLqm krnf hovy Aus dy sfihq nUM ivgfV idAu. AunHF dsm gRMQ dy hfmI golkDfrIaF nUM svfl kIqf ik kI Auh apxy bwicaF nUM ies gMRQ ivc drj asLlIl rcnfvF df pfT arQF sihq kr ky suxf skdy hn? AunHF ikhf ik kI Auh pRvfn krngy ik AunHF dy bwcy nisLaF ivc glqfn ho ky nfjfiejL ijnsI sbMD kfiem krn. s[ gurcrn isMG inhMg isMG ny ies mOky ikhf ik pihlF qF tI[vI[ cYnl vfilaF ny nMgyjL BrpUr pRogrfm ivKf ky pMjfb dI jvfnI aqy siBafcfr df byVf grk kIqf hY qy rhI ksr aKOqI bfby qy inhMg jQybMdIaF ny dsm gMRQ df pRcfr kr ky kwZ idqI hY. gurmiq pRcfr kyNdr dy bulfry akflI mihMdrjIq isMG ny ikhf ik iswK rihq mirafdf muqfbk gurU gMRQ sfihb dy qul iksy hor pusqk jF rcnf df pRkfsL krnf mirafdf dI AulMGxf hY idaflpurf BfeIky ‘c mnfey gey PLiqh idvs dy pRbMDkF ny ies dI AulMGxf jfx buwJ ky kIqI hY. ies sbMDI smUh pMQ drdIaF nUM jQybMd ho ky ieho ijhy pMQ ivroDIaF ivruD morcf KolHx dI loV hY. sLhId AUDm isMG susfietI dy jnrl skwqr kulvMq isMG nglf ny ies sbMD ivc afm iswK sMgqF ivc jfgrUkqf pYdf krn dI loV ‘qy jLor idqf. nOjvfn syvk sBf dy muwK syvfdfr s[ BgvMq isMG ny ikhf ik gurU goibMd isMG dy joqI joq smfAux qoN bfad jd iswKF dy isrF dy mul pey qy AunHF ‘qy aQfh jLulm kIqy gey qF iswK Gr Gft Cwz ky jMglF byilaF vl cly gey. ies smyN gurdvfry qy gurDfm bRfhmxvfdI qfkqF qy hwQ ivc af gey qy AunHF ny ies mOky df BrpUr PLfiedf lYNidaF iswK sfihq aqy ieiqhfs nUM imlgoBf bxfAux ivc koeI ksr bfkI nhIN CwzI ijs df KLimafjLf awj pMQ Bugq irhf hY. lokl gurdvfrf pRbMDk kmytI dy mYNbr s[ suKmIq isMG nglf ny ikhf ik ijnHF df PLrj rihq mirafdf ‘qy pihrf dyx df sI Auh KLud mirafdf df AulMGx kr rhy hn.
iswK stUzYNts susfietI dy pRDfn dljIq isMG ny ikhf ik gurU goibMd isMG ny afp iswKF nUM sRI gurU gMRQ sfihb dy lV lfieaf. AunHF ikhf ik Auh lok apxy aMdr JfqI mfrn ik Auh hux dsm gMRQ dy lV lg ky gurU goibMd isMG dy hukm dI adUlI nhIN kr rhy. iswK vYlPLyar susfietI dy muwK syvfdfr s[ mnmohn isMG ny ikhf ik jQydfr pMQ nUM drpysL smisafvF dy hwl leI sMjIdf nhIN aqy apxy aKLOqI hukmnfimaF dI dihsLq nfl pMQ pRsq lokF nUM BYaBIq krn df Xqn kr rhy hn. lokl gurdvfrf kmytI dy mYNbr aqy sLfhbfd kmytI dy Aup pRDfn s[ qrlocn isMG hFzf ny ies muwdy ‘qy spoksmYn dI sLlfGf kridaF ikhf ik ies aKLbfr ny dsm gMRQ sbMDI aihm muwdy ‘qy sMgqF jfgrUk krn df aihm kfrj kIqf hY aqy ‘scu suxfiesI scu kI bylf’ dy afdrsL ‘qy apxy afp nUM KLrf sfbq kIqf hY. mIitMg ivc hornF qoN ielfvf iswK vYlPyar susfietI dy pRDfn svrn isMG iBMzr, bldyv isMG JrolI klF, BuipMdr isMG, gurdIp isMG, plivMdr isMG, sfihbjLfdf PLiqh isMG aKfVf dy jQydfr mnjIq isMG ny Bfg ilaf.

rojLfnf spoksmYn dIaF gUMjF
ijQy rojLfnf spoksmYn pMjfbI aKLbfrF df isrqfj bx igaf hY, AuQy lokF df hrmn ipafrf, swcI gwl mUMh ‘qy kihx vflf inzr ispfhI vI bx igaf hY. isK Drm sbMDI gLlq, imiQhfsk GtnfvF ibafn kr ky gurUaF dIaF kurbfnIaF, dyxdfrIaF qy isiKafvF nUM qoV mroV ky qy iswK ieiqhfs bfry shI jfxkfrI nf dyx vfly aKOqI lIzrF, ijnHF ny iswK Drm dy nF ‘qy arbF rupey kmfey, df BFzf curfhy ivc BMn ky, iswK ieiqhfs dI shI jfxkfrI, aslI iswK Drm dI mirafdf bfry cfnxf pfAux df Auprflf isrPL spoksmYn hI kr sikaf hY. sLomxI gurdvfrf pRbMDk kmytI dy arbF rupey dy bjt ivc iswK Drm nUM pRPwulq krn leI ikhVy ikhVy Auprfly huMdy hn, ikqy njLr nhIN afey. aKOqI iswK lIzrF dy apxy sihbjLfdy kys ktvf ky aMgryjL bxy iPrdy hn. spoksmYn Gr Gr phuMcy qF hI iswKI bfry shI jfxkfrI imlygI.
— srvn isMG pqMg,
ipMz mfxUky ,
qih[ inhfl isMG vflf, ijLlf mogf

pUrf swc
afp jI nUM ieh aKLbfr kwZx leI bhuq bhuq vDfeI hovy. pihlF spoksmYn mYgjLIn jo mhInfvfrI sI, Auh vI bhuq vDIaf sI. mYN krIb 6 sfl qoN pVHdf af irhf hF. myry kol afp jI dy sfry mYgjLIn hn jo ik bhuq vDIaf hn. idl nhIN krdf ik ienHF nUM rwdI ivc dyvF. afp jI ny awj qk jo vI iliKaf hY jF jo vI kihMdy ho, Auh iblkul swc hMudf hY. pqf nhIN afp nUM afAux vfly smyN dIaF gwlF df iks qrHF pqf lwg jFdf hY. afp jI ny vydFqI leI ijhVf stNYz ilaf hY, Auh bhuq hI sLlfGfXog hY. ieMnI ihMmq vfihgurU ny afp nUM bKLsLI hY. vfihgurU awgy vI afp jI nUM ihMmq bKLsLy . afp jI iesI qrHF swc df sfQ idMdy rho. iswKF nUM afp jI jo syD dy rhy ho, ieh afp jI dI syvf sdkf iswK ieiqhfs ivc ilKI jfvygI. afp jI jo jfxkfrI apxI aKLbfr qy mYgjLIn ivc dyNdy ho, hor aKLbfrF ies bfry soc vI nhIN skdIaF. afp jI ny jQydfr vydFqI df prdf PLfsL kIqf hY, ies kMm leI asI afp jI dy bhuq DnvfdI hF.
— kulijMdr isMG.

 

iswKF nUM jLlIl krn dy Xqn ikAuN kIqy jf rhy hn?
iswKF dI igxqI Bfrq ivc bhuq Gwt hY. kyvl do PLI sdI. pr iswKF ny dysL dI pRgqI aqy ivkfs ivc mhwqvpUrn Xogdfn pfieaf hY aqy awj dysL jy qyjLI nfl qrwkI dIaF mMjLlF qih kr irhf hY qF Aus ivc vI iswK pUrI qrHF ihwsydfr hn. 1947 ivc jd dysL dI vMz hoeI aqy dysL afjLfd hoieaf qF iswKF ny apxy afp nUM Bfrq nfl joV idqf aqy kFgrsI nyqfvF dy vfaidaF Auqy ivsLvfs kr ky apxf kuwJ nf svfiraf.
dysL dI afjLfdI dy nfl-nfl ijQy bfkI dy dysL vfsIaF ny suwK-sLFqI df sfh ilaf AuQy iswKF Auqy aiqafcfrF df nvF dOr sLurU hoieaf. kFgrs iswKF nfl sfry vfady Bul geI aqy iswKF nUM mMJdfr ivc Dkyl idqf igaf. dysL dy sfry pRFqF df punrgTn hoieaf. BfsLf dy afDfr ‘qy nvyN pRFq hoNd ivc afey pr pMjfb nUM mukMml qOr ‘qy njLr aMdfjL kr idqf igaf. pMjfbIaF nUM, ivsLysL kr ky iswKF nUM apxy aiDkfrF dI pRfpqI leI sMGrsL krnf ipaf aqy 1 nvMbr, 1966 nUM pMjfbI sUbf hoNd ivc afieaf pr ieh sUbf lMgVf qy lUlHf sI. nf rfjDfnI, nf hfeI kort, n isMcfeI qy ibjlI pRfjYktF qy aiDkfr, pMjfb dy pfxIaF dI kfxI vMz aqy pMjfbI BfsLfeI ielfky pMjfb qoN bfhr rwKy gey. 1975 ivc dysL ivc aYmrjYNsI lwgI qy akflIaF ny iehdy ivruD morcf lgfieaf aqy iPr sLurU hoieaf iswKF Auqy aiqafcfrF df nvF dOr.
iswKF nUM bdnfm krn dy nfl nfl dysL DRohI vI grdfinaf igaf. nf qF iswK dysL DRohI sn qy nf hI afqMkvfdI. kuwJ nOjuafnF ny jd vyiKaf ik inaF imlx dy sfry hIly vsIly asPLl ho gey hn qF hiQafrbMd sMGrsL df rfh apxfieaf, BfvyN ieh spwsLt sI ik awj dy Xug ivc koeI ihMsk sMGrsL sPLl nhIN ho skdf.
hux bRfhmxvfdI soc AuBr ky sfhmxy afeI. dysL dI bhuigxqI bRfhmxI soc dI DfrnI hY. ieh bhuigxqI iksy vI Gwt igxqI nUM nf aiDkfr dyx leI iqafr hY aqy nf AuunHF nUM suqMqr jIvn jIAUx dyxf cfhuMdI hY. bhuigxqI sfhmxy bhuq vwzf svfl AuiTaf ik iswKF nUM iks qrHF bdnfm kIqf jfey. Aus ny purfxy PLfrmUly ‘qy aml kIqf -kuwqy nUM pihlF bdnfm kr idAu qy iPr Aus nUM mfr idAu. dysL df smuwcf pRYs ijhVf apxy afp nUM Drm inrpwK kihMdf hY, iswKF ‘qy hmly krn lwgf. qlvfr nfloN klm ivc vwD sLkqI hY, dy isDFq ‘qy aml kridaF iswKF ivruD jLordfr pRcfr sLurU ho igaf. dysL Br dIaF aKLbfrF aqy rsfilaF ny iswK dI mUl hoNd ‘qy vI vfr kr idqy. AunHF dy mfx siqkfr nUM cunOqI idqI geI. pRiswD pwqrkfr igrI lfl jYn ny tfeImjL afPL ieMzIaf ivc iek lyK lVI pRkfsLq kIqI ‘‘iswK ieiqhfs ivc GVI dIaF sUeIaF bVI qyjLI nfl GuMm rhIaF hn, awgy vwD rhIaF hn. bhuq dyrI ho jfeygI iswKF nUM apxy afp nUM sMBflx ivc. 11 vwj cuwky hn aqy 12 vwjx nUM kyvl iek GMtf bfkI rih igaf hY. pMQ scmuc hI KLqry ivc hY. ies nUM iksy bfhrlI sLkqI qoN KLqrf nhIN, nf iehdy ivruD koeI sfijLsL kr irhf hY pr iswK afp hI KLudkusLI krn dy rfh ‘qy qur pey hn. ijhVy lok pMQ df nF lYNdy hn, Auh koeI cwj dI gwl nhIN kr rhy. iswK apxy afp hI KLqrf tfl skdy hn. AuunHF dI koeI shfieqf nhIN kr skdf. asI iswKF nUM nrkF ivc izgx qoN rok nhIN skdy. iswK cunOqI nUM sfhmxy vyKx nhIN qF 12 vwjx vfly hn. pihlF muslmfnF nUM ijnHF ny vrglfieaf Aus df nqIjf sfzy sfhmxy hY. iswKF nUM Auho ijhI siQqI qoN bcxf cfhIdf hY.’’
ieiqhfs duhrfieaf jf skdf hY aqy duhrfieaf igaf. ieiqhfs qbfhI ilaf skdf hY. ieho ijhI ivcfrDfrf df jnm ho igaf aqy bRfhmxvfdI pRYs ny srkfr nUM Auksfieaf, BVkfieaf ijs df iswtf iswKF dy swB qoN pivwqr qIrQ asQfn Auqy PLOjI hmly ivc inkilaf. Aus qoN bfad ieMdrf gFDI dI hiqaf aqy iswKF df XojnfbwD qrIky nfl kqlyafm. KfVkU lihr ny jnm ilaf aqy pUry ds sfl qk iswK nOjuafnF nUM golIaF df isLkfr bxfieaf igaf. amn sLFqI dI bhflI dy nF ‘qy hjLfrF iswKF nUM mOq dy Gft Auqfr idqf igaf.
qIjf pVfa AudoN sLurU hoieaf jd kybl tI[vI[ hoNd ivc afieaf. iswKF dy rIqI irvfjF, BfsLf qy ivrsy nUM KLqm krn dy Xqn hoey. ielYktRfink mIzIaf ny iswKF nUM tI[vI[ sIrIalF ivc koJy ZMg nfl pRysL krnf sLurU kr idqf pr mMdBfgI gwl ieh hY ik iswKF nUM bdnfm krn leI pMjfbI cYnlF, eI[tI[sI[ pMjfbI, jLI tI[vI[[[[[[[[[ pMjfbI afid nUM vriqaf jf irhf hY. kI ho irhf hY? hr cYnl pMjfbIaq aqy iswKI ivrsy nUM vwD qoN vwD ivgfV ky pysL kr irhf hY. iswK mrXfdf anusfr kIrqn iek kysDfrI iswK hI kr skdf hY pr cYnlF qy piqq iswK gIq gfAuNdy idKfey jFdy hn. keI vfrI gfiek lokF nUM aMimRq Ckx dI apIl krdf hY pr Auh KLud kysDfrI nhIN huMdf.
sIrIalF ivc iswKF nUM sLrfbI aqy ivBcfrI vjoN pysL kIqf jFdf hY. Gr df muKI qF iswK idKfieaf jFdf hY pr Gr dy bfkI dy mYNbr klIn sLyvn huMdy hn. ieh mYNbr buq pUjf krdy hn aqy bRfhmxvfdI rIqF dI pflxf krdy hn. iswK lVkIaF nUM piqq krn ivc vI pMj cYnl apxI BUimkf inBf rhy hn. sIrIalF aqy iPLlmF ivc iswK kuVIaF ihMdUaF nfl ivafh krdIaF idKfeIaF jFdIaF hn.
aglf pVfa hY iswKF nUM BYVy aMdfjL ivc pusqkF aMdr pysL kr krnf. aYm[bI[zI[ dIaF pusqkF ivc gurU hiriksLn sfihb bfry AUl jlUl iliKaf igaf hY. pusqkF ivc iswK gurUaF dIaF pRfpqIaF nUM Cuitafieaf igaf hY. ipCly idnIN ihMdI dy rojLfnf aKLbfr ‘dYink Bfskr’ ny gurU sfihbfn aqy iswK ieiqhfs nfl sbMDq qwQF nUM qroV mroV ky pysL kIqf hY. gurU sfihbfn dIaf PLotoaF nfl isgrt pINdy hoey iek lyKk dI PLoto CfpI geI hY. ieMzIan kONsl afPL rIsrc aqy tyRinMg dIaF pusqkF ivc iswK gurUaF Auqy apmfnjnk hmly kIqy gey hn. sRI gurU qygL bhfdr jI bfry koJI sLbdfvlI vrqI geI hY. sRI gurU goibMd isMG jI bfry ikhf igaf hY ik AunHf ny jIvn qoN inrfsL ho ky bfdsLfh bhfdr sLfh dI sLrn leI.
iswKF ‘qy hmly sMBldy njLr nhIN afAuNdy. awgy qoN awgy gwl vDdI jf rhI hY. pihlF iswKF nUM bdnfm krn dI muihMm clfeI geI qy hux iswKF nUM jLlIl krn df bIVf pRYWs ny cuikaf hY. mMinaf ik iswK nOjuafnF ivc piqqpuxy dI lihr sunfmI df rUp Dfrn kr geI hY pr ies df ieh mqlb nhIN ik iswKF dy jjLbfq nUM Tys phuMcfeI jfey. piqqpuxf ikAuN vwD irhf hY? iehdy leI kyvl sLoRmxI gurdvfrf pRbMDk kmytI qy sLoRmxI akflI dl ijLMmyvfr hn. sLoRmxI kmytI akflI dl dy pRDfn s[ pRkfsL isMG bfdl ny sLoRmxI kmytI nUM apxI dfsI bxf ilaf hY. ipCly iek sfl qoN qF kmytI dy pRDfn s[ avqfr isMG mwkV afp dy dfs bx ky rih gey hn. sLoRmxI kmytI ny pUrI qrHF rfjnIqk rUp Dfrn kr ilaf hY. hux Aus nUM ivhl nhIN ik Auh Drm pRcfr vl iDafn dyvy. ipCly keI sflF qoN kmytI Drm pRcfr qoN iknfrfksLI kr cuwkI hY. kmytI dy pRDfn ny keI vfrI pRcfr leI tI[vI[ cYnl clfAux dI gwl kIqI pr Auh hux kih rhy hn ik KLrcy leI pYsf nhIN. ruipaf qF rfjnIqk afDfr bnfAux ‘qy KLricaf jf irhf hY.
hux iek hor nvyN pVfa dI sLurUafq ho geI hY. iswKF nUM jLlIl krn leI ‘afAUtluk’ (aMgyRjLI) mYgjLIn ny apxy iek aMk ivc iliKaf hY ik iswK DVf DV kys ktvf rhy hn. iehdy do kfrn dwsy gey hn : smfjk qy afrQk. nOjuafnF nUM pgVI bMnHxf bhuq aOKf lgdf hY aqy dfVHI dI sMBfl nhIN ho skdI. hor kfrn ieh hY ik pMjfbI nOjuafn rujLgfr dI qlfsL ivc ivdysLF ivc jfx dy ieCuk hn. amrIkf ivc hoey 9/11 dy kFz qoN bfad AunHF lokF ‘qy hmly kIqy gey ijnHF ny pgVIaF bMnHIaF qy dfVHIaF rKIaF hoeIaF sn. ies leI Auh hmilaF qoN bcx leI piqq ho rhy hn qfik Auh vI hornF vFg hI lwgx. iek hor dlIl ieh idqI geI hY ik iswK nOjuafn nisLaF dy afdI hn, ies leI Auh nisLaF df syvn krn leI piqq ho rhy hn qfik AunHF nUM koeI pihcfx nf sky.
mYgjLIn ilKdf hY ik ipMzF ivc ijQy iek nfeI huMdf sI, AuQy hux iqMn cfr nfeI af ky bYT gey hn aqy kqfrF ivc bYT ky iswK bwcy qy nOjuafn kys ktvf rhy hn. ikMnI sLrmnfk gwl hY. mYgjLIn ilKdf hY ik ijQy iksfn aqy jwt iswK pgVI qoN mukq ho rhy hn, AuQy KqrI iswK apxy iswKI srUp nUM kfiem rK rhy hn. kfrn ieh disaf igaf hY ik ikAuNik iswK gurU KqrI sn, ies leI Auh gurUaF dy afdysLF dI pflxf kr rhy hn. ikMnI PokI dlIl hY ieh. kI iehdy ivc koeI vjLn hY? asl ivc jwt iswKF qy KqrI iswKF nUM doPfV krn df koJf Xqn kIqf igaf hY.
afAUtluk qoN bfad tfeImjL afPL ieMzIaf ny vI iswKF ivruD BMzI pRcfr kIqf hY. ieh lVI hux sLurU ho geI hY. tI[vI[ cYnl vI ivKf rhy hn ik iswK, nfeIaF dIaF dukfnF ‘qy bYTy kys ktvf rhy hn.
ieh ilKqF koeI iekwlIaF dukwlIaF nhIN. iehdy ipCy bRfhmxvfdI mfniskqf kMm kr rhI hY. afr[aYs[aYs[ qF kihMdf hI hY ik iswK ihMdUaF df iek ihwsf hI hn qy jy ienHF dy isr qoN pgVI Auqr geI qF ieh apxy afp ihMdUaF ivc jjLb ho jfxgy. ieh iek zUMGI sfijLsL hY iswKF nUM jLlIl krn dI. mMinaf ik iswK kOm ivc bhuq vwzI igrfvt afeI hY pr kI ihMdUaF qy muslmfnF ivc igrfvt nhIN afeI? kI ihMdUaF ny jnyAU pihnxf Cwz nhIN idqf? kI sfry muslmfn rojLy rKdy hn? iPr iswKF nUM ikAuN insLfnf bxfieaf jf irhf hY? ikAuNik pgVI Auqrn nfl AunHF dI iswKI sLfn KLqm ho jFdI hY.
iswK kOm dy rihnumfAu! akflIAu! apxy afp nUM iswK aiDkfrF dI riKaf krn vfly kihx vfilAu, kI qusI rfj swqf hfsl krn leI hI lVdy JgVdy rhogy? pr jy kOm hI nf rhI qF rfj iksy ‘qy krogy? ihMdUaF ny qF quhfnUM kdI apxy Auqy rfj nhIN krn dyxf. kI afm iswK jnqf akflI nyqfvF nUM JMjoV ky jgfeygI? sRI akfl qKLq dy muwK syvfdfrF ny kuwJ nhIN krnf. Auh qF apxy mflk dI afvfjL hn. AunHF df qF kMm hY inrdosLF nUM sRI akfl qKLq sfhib ‘qy qlb krnf qy qnKLfhF lgfAuxIaF. Drm pRcfr nfl AunHF df kI vfsqf? Drm pRcfr ivc iks nUM idlcspI hY. kI suwqI hoeI kOm jfgygI? jLrf Xfd kro apxy ieiqhfs nUM. 1762 dy GlUGfry smyN iswKF dI kuwl afbfdI 30 hjLfr sI, ijnHF ivcoN 24 hjLfr sLhId ho gey. pr jQydfr jwsf isMG afhlUvflIaf qy jwsf isMG rfmgVHIaf ny ikhf, inrfsL hox dI koeI loV nhIN, asI vDFgy, PwulFgy qy jd qk ieh dunIaF kfiem hY, ies DrqI ‘qy jIAUNdy rhFgy.
kI akflI nyqf sMBlxgy aqy siQqI nUM sMBflxg? smF nfjLuk hY. jy ieh KuMJ igaf qF AunHF nUM gurUaF ny kdI muafPL nhIN krnf (jy Auh gurUaF nUM mMndy hn qF).

dsm gRMQ dy muwdy ‘qy pMQ ‘c duPyV leI vydFqI ijLMmyvfr : dl KLflsf
ajnflf, 14 nvMbr (suKdyv isMG) :
dl KLflsf ny dsm gRMQ dy muwdy Auqy pMQ ivc pey duPyV leI pUrn rUp ivc akfl qKLq sfihb dy muwK syvfdfr joigMdr isMG vydFqI nUM hI ijLMmyvfr Tihrfieaf hY. pfrtI dy ajnflf sb-dPLqr ivKy iek pRYWs kfnPLrMs nUM sMboDn kridaF jnrl skwqr BfeI kMvrpfl isMG ny ikhf ik iswKF dy gurU qF sRI gurU gRMQ sfihb hI hn. sRI gurU gRMQ sfihb qoN ibnf iksy gRMQ jF pusqk df pRkfsL aqy aKMz pfT nhIN ho skdf. AunHF ikhf ik rihq mirafdf dy pMnf nMbr 12 ivc ‘gurdvfry’ dy isrlyK hyT pYrf (h) ivc spwsLt qOr ‘qy hdfieq hY ik gurU gRMQ sfihb jI dy vfkr iksy pusqk nUM asQfpn nhIN kIqf jf skdf. AunHF spwsLt kIqf ik ijnHF jQybMdIaF ny dsm gRMQ df aKMz pfT krvfieaf hY, AunHF ny iswK rihq mrXfdf dI AulMGxf kIqI hY. BfeI kMvrpfl isMG ny ikhf ik igafnI vydFqI hux iswK kOm df Brosf guaf bYTf hY ikAuNik Aus ny 5 sfl pihlF iek hdfieq jfrI kr ky iswK icMqkF aqy gurmiq dI soJI rwKx vfly mfhrF dI kmytI df gTn kIqf sI pr awj qk Aus kmytI vloN kIqI iksy vI kfrvfeI dI AuG suG nhIN inklI. AunHF ikhf ik vydFqI dI lfprvfhI qy iZl-mT ny kOm df bhuq nuksfn kIqf hY aqy awj vI dsm gRMQ dy muwdy ‘qy kOm df vMizaf jfxf vydFqI dI asPLlqf nUM hI ibafn krdf hY.

AunHF duK pRgt kIqf ik dsm gRMQ bfry ivvfd isDFqk hY pr ies nUM vI DiVaF dI Byt cVHfieaf jf irhf hY. AunHF disaf ik dl KLflsf vloN sRI gurU qyg bhfdr jI dy 332vyN sLhIdI idvs nUM smripq 20 nvMbr nUM nyVy gurdvfrf smfDF bfbf buwZf sfihb jI, rmdfs (ajnflf) ivKy pMQk knvYnsLn krvfeI jf rhI hY. ies knvYnsLn ivc kOm dy AuGy ivdvfn aqy pMQk sMsQfvF dy bulfry sRI gurU qyg bhfdr jI dy jIvn drsLn aqy sLhIdI dy sMklp Auqy ivcfr sFJy krngy. ies mOky AunHF nfl pfrtI skwqr bldyv isMG gRMQgVH, pRDfn zf[ arpfl isMG CInf, kulivMdr isMG mMdrFvflf, suirMdrpfl psMG qflpurf, amrIk isMG ajnflf, suKivMdr isMG Pwqyvfl, joigMdr isMG DfrIvfl, cmkOr isMG qyVf, ipRMsIpl divMdrjIq kOr qy prmjIq isMG lwKUvfl hfjLr sn.

dsm gRMQ ‘qy ivcfr krn leI pMQk ivdvfnF dI kmytI kfiem hovy : ipRMsIpl joigMdr isMG KMt
bwsI pTfxF, 14 nvMbr (gurmIq isMG) : ipRMsIpl joigMdr isMG KMt ny ikhf hY ik dsm gRMQ bfry Auh pihlF qoN hI ieh mMg krdy rhy hn ik ies bfry ivdvfnF dI iek aijhI kmytI kfiem kr idqI jfvy, ijs ivc sfry ivdvfn pUrn guriswK hox aqy Aus nUM ibnF iksy dbfa dy kMm krn idqf jfvy, jo swB ieqrfjLXog ilKqF, ijnHF dI dsm gRMQ ivc GuspYT kr ky gurU sfihb dy mhfn cirwqr nUM cirwqrhIx ivKfAux dI koisLsL kIqI geI hY, nUM dsm gRMQ ivcoN bfhr krn dI sLRomxI kmytI nUM isLPLfrsL kry. aigAuN sLRomxI kmytI ibnF dyrI kIiqaF ies ivcoN ieqrfjLXog ilKqF nUM kZy.
iek svfl dy jvfb ivc ipRMsIpl KMt ny ikhf ik jy dsm gRMQ ivc jfpu sfihb, cOpeI sfihb, svYXy afid bfxI gurU goibMd isMG jI dI sI qF gurU sfihb ny Aus nUM gurU gRMQ sfihb ivc drj ikAuN nhIN kIqf. jy ieqrfjLXog ilKqF nUM Cwz ky bfkI rcnf nUM gurU sfihb dI mMn vI ilaf jfvy qF vI gurU sfihb ny gurU gRMQ sfihb nUM gurgwdI ikAuN idqI. jdoN gurU sfihb ny gurgwdI sRI gurU gRMQ sfihb nUM idqI hY qF ienHF aKOqI Dfrmk afgUaF nUM koeI aiDkfr nhIN rih jFdf ik Auh dsm gRMQ nUM gurU gRMQ sfihb dy brfbr qrjIh dyx. AunHF ikhf ik ‘rojLfnf spoksmYn’ ivc Cipaf iesLiqhfr pVH ky afm lokF nUM vI ieh pqf lwg igaf hY ik scfeI iknHF lokF kol hY. gurdvfrf suDfr lihr dI gl kridaF ipRMsIpl KMt ny spwsLt kIqf ik ieh awj dy smyN dI swB qoN vwzI loV hY.

aslI bfxI nUM dsmysL gurU jI ny afp hI gurU gMRQ sfihb ‘c drj kr ky sMpUrn kr idqf sI’
biTMzf, 14 nvMbr (ikrpfl isMG) : biTMzf ijLlyH dy ipMz idaflpurf ivKy dmdmI tksfl dy bfbf hrnfm isMG DuMmf aqy inhMg jwQybMdIaF dI agvfeI ‘c mnfey gey PLiqh idvs, ijs nUM lgpg sfry zyrydfrF aqy sLoRmxI kmytI ny pUrf sihXog idqf, dy afKLrI idn kl pMjy qKLqF dy muwK syvfdfrF dI hfjLrI ivc pfs kIqy gey miqaF ‘qy iswK icMqkF dy ivcfr jfxn leI sMpkr kIqf igaf qF BfeI rqn isMG, pRDfn KLflsf gurdvfrf pRbMD suDfr jwQf ny ikhf ik ieh bVI mMdBfgI gwl hY ik ijs lcr rcnf nUM apxy pRvfr ivc bYT ky piVHaf nhIN jf skdf, Aus nUM ieh awKr-awKr gurU goibMd isMG dI rcnf kih ky gurU sfihbfn dI mhfn sLKLsIaq nUM Zfh lfAux df koJf Xqn kr rhy hn, ijs nUM kdficq brdfsLq nhIN kIqf jf skdf. BfeI rqn isMG ny spoksmYn nUM apIl kIqI ik jy ieh golkDfrI afpxy ies koJy kfrnfmy ‘c suDfeI nhIN krdy qF sMgqF dy ivcfr jfnx leI jpujI sfihb dI lgfqfr CfpI jf rhI ivafiKaf dI smfpqI AuprMq ivrsf isMG goibMd sdn idwlI vloN pRo[ rqn isMG jwgI qoN aKOqI dsm gRMQ dI rcnf dI krvfeI ivafiKaf ‘coN iqRaf cirwqr dI lVIvfr ivafiKaf sLurU kr idqI jfvy qF jo hr guriswK nUM ieh pqf lwg sky ik ies ivc iliKaf kI hY? ies dy nfl hI awj dy ieiqhfs dI QF s: jsibMdr isMG dubeI vloN ilKq pusqk ‘‘dsm gRMQ df ilKfrI kOx’’ lVIvfr CfpxI sLurU kr idqI jfvy qF jo iswK sMgq df ieh vI BulyKf dUr ho jfvy ik asl ivc ies df rcnhfr hY kOx. ies lcr kivqf nUM gurU goibMd isMG jI dI rcnf mMnx vfilaF nUM pMQ doKI dsidaF AunHF ivruD pMQk pRMprfvF anusfr kfrvfeI krn dI mMg kridaF syvf mukq cIPL mYzIkl aPLsr zf[ lKivMdr kOr ny ikhf ik kI ‘‘ros n kIjY Auqr dIjY’’ aqy ibbyk buwD dI vrqoN krnI pMQk pRMprf nhIN hY jF ienHF afr[aYs[aYs[ dy eyjMtF leI lfTI dI BfsLf hI pMQk pRMprf hY. AunHF ikhf ik iswKF ivc KLfnf jMgI krvfAux df Tykf iehnF golkDfrIaF ny lY riKaf hY. KLflsf rfj imsLn trwst dy pRDfn BfeI mihMdr isMG KMzf ny ikhf ik ibbyk buwD qoN sKxy inhMg isMGF ny aKOqI dsm gRMQ dI rcnf ivc BMg, aPLIm afid nisLaF dI vrqoN qy aml kridaF hI afpxIaF inhMg CfAuxIaF nUM nisLaF dy awzy bxf riKaf hY aqy ivBcfr dI KuwlHI ivafiKaf ‘qy aml kridaF zyryDfrIaF ny ablf iesqrIaF dI pwq luwtx dI Kuwl lY rwKI hY, ijs kfrn keI sfD jylH ‘c bYTy hn aqy keIaF ‘qy blfqkfr dy kys cl rhy hn pr ienHF ivcoN bhuiqaF dy kfrnfmy hflI Aujfgr hox vfly hn. iswK rihq mirafdf dI Et ‘c mqy pfs krn vfilaF nUM sLoRmxI Kflsf pMcfieq mYNbr aqy qIsry morcy dy srkl nQfxf dy pRDfn s[ hirMdr isMG drvysL ny suafl kIqf ik kI Ausy iswK rihq mrXfdf ‘c ieh gwl drj nhIN ik gurU gRMQ sfihb jI dy qul iksy pusqk nUM pRkfsL nhIN kIqf jf skdf. kI iehnF golkDfrIlaF qy pujfrIaF ny gurU gRMQ sfihb jI brfbr asLlIl aKOqI dsm gRMQ nUM pRkfsL krky avwigaf nhIN kIqI. BfeI nirMjn isMG pRymI ny ikhf ik jo bfxI gurU df drjf rwKdI hY, Aus nUM gurU goibMd isMG jI ny afp hI afid sRI gurU gRMQ sfihb ‘c drj kr ky gRMQ sfihb nUM sMpUrnqf bKisLsL krky gurgwdI dy idqI sI, ies leI sRI gurU gRMQ sfihb jI dy qul hor iksy pusqk nUM siqkfr dyxf jF pRkfsL krnf gurU goibMd isMG jI dI hukm abdUlI krn vflI inMdnXog kfrvfeI hY.

mfVI sLbdfvlI vrqx ‘qy DrmI POjI amrIk isMG ny vydFqI nUM Ptkfiraf
biTMzf, 14 nvMbr (gursyvk isMG)
: akfl qKLq dy muwK syvfdfr joigMdr isMG vydFqI vloN gurmiq nUM smrpq iswKF pRqI vfr-vfr ijs qrHF dI mMdI sLbdfvlI vrqI jf rhI hY, Aus df sKLq noits lYNidaF iswK DrmI PLOjI aYsosIeysLn dy pRDfn BfeI amrIk isMG ny iek ibafn ivc vydFqI nUM ikhf ik Aus vloN iswKF ‘qy hmly krn smyN ieh ikhxf ik kMzy df mUMh iCqr nfl BMinaf jfxf cfhIdf hY ny sfbq kr idqf hY ik vydFqI iswK pMQ dy doKI dIvfn sucf nMd dIaF lIhF ‘qy cldf qF ho skdf hY pr iek swcf iswK nhIN ho skdf. vydFqI vloN vfr vfr idqy jf rhy ieho jhy ibafnF ‘qy apxf gwusf jLfhr krdy hoey BfeI amrIk isMG ny ikhf ik ieh gwlF afm nhIN hn blik vydFqI vloN iswK kOm nUM iswDI vMgfr hY, ijs df mukfblf hux iswKF nUM hr hflq ivc krnf pvygf. AunHF ikhf ik Auh ies sbMDI bhuq CyqI hI DrmI PLOjIaF dI iek mIitMg bulf rhy hn, ikAuNik ienHF PLOjIaF ny pihlF vI sfry DrmF df siqkfr krdy hoey bgLYr iksy nUM nuksfn pucfey apxy gurU kI KLfqr apxIaF bYirkF CwzIaF sn aqy awj vI ijhVy gurU nfl ipafr krdy hn aqy bgLYr iksy lflc dy gurU GrF dI rfKI kr skdy hn, AunHF nUM hI ies mIitMg ivc afAux dI bynqI kIqI jfvygI.

‘PLiqh idvs’ mOky syvfdfr vydFqI vloN iek vfr iPr bolI geI mMdI sLbdfvlI bfry pRqIkrm idMidaF AunHF vydFqI nUM ikhf ik asIN vI 13 qfrIKL df idn kfly idvs vjoN hI mnfieaf hY aqy jy vydFqI jF Aus dy zFgDfrIaF ivc ihMmq hY qF, pihlF Aus df mUMh kflf kr ky vyK lYx. ies leI AunHF nUM 10 idnF df smF idqf jFdf hY, nhIN qF ieh apxy mUMh afp kfly kr lYx, ikAuNik AunHF ny gurU goibMd isMG nUM jLlIl krn dI koisLsL kIqI hY. AunHF ikhf ik DrmI PLOjI vydFqI dIaF krqUqF nUM vyKidaF hoieaF Aus nUM pihlF hI pMQ ivcoN Cyk cuwky hn, ies kr ky AunHF ny gurdvfrf suDfr lihr ivc vI ihwsf nhIN sI ilaf aqy DrmI PLOjIaF ny bfkI gurU Gr dy doKIaF nUM vI msMdF df drjf idqf hoieaf hY. spoksmYn aKLbfr dI pRsLMsf kridaF BfeI amrIk isMG ny ikhf ik spoksmYn ny iswKF dI mr cuwkI jLmIr nUM jgfAux dI koisLsL kIqI hY, ies leI DrmI PLOjI spoksmYn dy nfl moZy nfl moZf joVH ky hr smyN KVy hn.

dsm gRMQ ivvfd : sMgq vloN vydFqI qy dUjy ‘golkDfrI’ pMQ ‘coN KLfrj!
cMzIgVH, 13 nvMbr (p[p[):
vwK-vwK ielfikaF ‘coN cMzIgVH iekwTy hoey iswK ivdvfnF aqy srgrm kfrkunF ny ‘PLqih idvs’ ivc vydFqI vloN sLfml hox df sKLq noits ilaf hY. iswK ivdvfnF ny sFJI rfey pRgt kIqI hY ik vydFqI apxy ies kfrnfmy kfrn pMQ ‘coN Kfirj smiJaf jfxf cfhIdf hY. vydFqI ny pihlF qF rihq mirafdf dI AulMGxf dIaF isLkfieqF nUM njLraMdfjL kIqf sI pr hux Auh afp rihq mirafdf dI AulMGxf df vwzf dosLI hY. rihq mirafdf qoVn vflf iswK qnKLfhIaf huMdf hY qy iek qnKLfhIaf gRMQI, pujfrI jF syvfdfr nhIN lg skdf. ivdvfnF ny sMgqF nUM apIl kIqI hY ik koeI iswK ies qnKLfhIey qy pMQ dy mujrm nfl rotI-bytI dI sFJ nf rKy. jd qk ieh pMQ qoN Buwl bKsLvf ky qnKLfh nhIN luafAuuNdf, ies nUM iksy vI smfgm ivc sLfml nf hox idqf jfvy. ies sMdysL ‘qy dsqKLq krn vfilaF ivc hyT ilKy ivdvfn vI sLfml hn: zf[ hrijMdr isMG idlgIr, ipRMsIpl nirMdr isMG jMmU, s[ amrjIq isMG cMdI, s[ joigMdr isMG dIp, s[ mihMdr isMG josL, s[ suKivMdr isMG sBrF, s[ suKdyv isMG mohflI, krnl gurdIp isMG, s[ rfijMdr isMG KLflsf pMcfieq, s[ rivMdr isMG KLflsf, s[ jgmohx isMG, igafnI s[ Aupkfr isMG PLrIdfbfd, bIbI hrvMs kOr, s[ gurqyj isMG, s[ inrml isMG biTMzf, s[ jrnYl isMG nvF sLihr afid. zf[ gursLrnjIq isMG ny zf[ idlgIr nUM ies sMdysL ivc apxf nF sLfml krn dI rjLfmMdI PLon ‘qy idqI hY.

iswK DVybMdI qoN AuT ky dsm gRMQ dy smfgm ‘c sLfml hoey pujfrIaF nUM Gr qorn : DnOlf
KmfxoN, 13 nvMbr (surjIq isMG KmfxoN, hrjIq mfvI):
‘pMjF qKLqF dy jQydfrF ny awj gurmiq ivroDI smfgm ivc sLfml ho ky apxy afp ‘qy afr[aYs[aYs[ dI mohr lgf leI hY. smF af igaf hY jdoN iswK kOm nUM srbwq KLflsf swd ky ienHF nUM qKLqF dI ‘jQydfrI’ qoN lFBy kr dyxf cfhIdf hY.’’ ieh sLbd mIrI-pIrI dl dy muwK syvfdfr guirMdrpfl isMG DnOlf ny awj dyr sLfm KmfxoN ivKy iek ivsLysL mulfkfq dOrfn khy. s[ DnOlf ny ikhf ik hMkfr ivc aMnHy hoey ‘jQydfr’ ieh vI Buwl gey hn ik iswK kOm nUM gurU gRMQ sfhib dy lV lfAux vfly gurU goibMd isMG ny iswKF nUM AupdysL hI ieh idqf sI ik iswK df isr gurU gRMQ sfihb awgy hI Jukxf cfhIdf hY pr ienHF nrYxU mhMq dy msMdF df isr gurU awgy nhIN afr[aYs[aYs[ awgy Juk igaf. jfgdI jLmIr vfly ‘qwq gurmiq tksfl’ vfilaF ny ijs qrHF spoksmYn rfhIN afr[aYs[aYs[ dy koJy ierfidaF df ‘altrfsfAUNz’ kr ky pysL kr idqf sI, Aus nUM vyK ky AunHF nUM idaflpury vfly smfgmF dy bfeIkft dI ‘kfl’ dyxI cfhIdI sI pr awj ijs qrHF ienHF ny iek dUjy qoN vDky AuQy hfjLrI BrI hY, Aus nfl ienHF ny pUrI kOm df isr nIvF kr idqf hY. jy ieh mOkfpRsq jQydfr afp asqIPLy dy ky pUrI kOm qoN muafPLI nhIN mMgdy qF iswK kOm nUM cfhIdf hY ik afpsI DVybMdI Cwz ky gurU dy qKLqF ‘qy kfbjL msMdF nUM GrF nUM qorn df Auprflf kry. ies sfry zrfmy dy ipCy akflI dl nUM jwPf mfrI bYTy afr[aYs[aYs[ dy sUbydfr pRkfsL isMG bfdl df hwQ hY. awj BfvyN sLoRmxI kmytI df pRDfn AuQy hfjLr nhIN hoieaf pr ijs qrHF AuQy rijMdr isMG mihqy nUM apxf eylcI bxf ky Byijaf hY, Aus ny vI bfdl dI kpqfnI nUM hI slUt mfiraf hY aqy gurU Gr nUM ipwT ivKfeI hY. awj df smfgm kr ky pMQ doKI qfkqF, aKOqI jQydfrF aqy mOkfpRsqF ny bilAU stfr aprysLn dI Xfd nUM qfjLf krf idqf hY. gurU leI sLhIdIaF pfAux vfly isMGF dy nF vrq ky gurU dy sLrIk pYdf krn vfly lokF nUM kOm kdy vI muafPL nhIN krygI. jykr awj vI pMQk khfAux vfly lokF ny iekwTy ho ky gurU dI brfbrI krn vfly lokF nUM nwQ nf pfeI qF afAux vflIaF nslF ienHF nUM kdy muafPL nhIN krngIaF. s[ DnOlf ny jjLbfqI huMdy ikhf ik mYN iek inmfxy iswK dy nfqy pUrI kOm nUM apIl krdf hF ik jy gurU goibMd isMG dy KLflsy ho qF POrn akfl qKLq ‘qy srbwq KLflsf bulfAu.

bfdl dl dy srpRsq ny ikhf, dsm gRMQ df pRkfsL mirafdf dI AulMGxf
anMdpur sfihb, 13 nvMbr (suirMdr isMG soÍQ
): isafixaF df kQn hY mnuwK nUM jdoN kuwJ bolxf cfhIdf hY AudoN Auh cuwp rihMdf hY. kuwJ aijhI hI hflq Aus vyly sfzy kuwJ afgUaF dI ho jFdI hY, jdoN AunHF qoN ‘dsm gRMQ’ bfry kuwJ vI puiCaf jfvy. jdoN ies pwqrkfr ny sLoRmxI akflI dl dy srpRsq bfbf ajIq isMG qoN ies bfry puiCaf qF AunHF df jvfb sI mYN ies bfry kuwJ vI kihxf nhIN cfhuMdf ikAuuNik mYN ies nUM piVHaf hI nhIN. vYsy AunHF ies gwl nfl sihmqI pRgt kIqI ik sRI gurU gRMQ sfihb dy brfbr dsm gRMQ df pRkfsL nhIN ho skdf. igafn afsLrm dy muKI BfeI hrismrn isMG ny qF ‘‘mYN ies muwdy bfry apxy ivcfr nhIN dyxf cfhuMdf’’ kih ky mobfeIl hI bMd kr idqf. qKLq kysgVH sfihb dy muwK syvfdfr ny vI ieh kih ky pwlf JfV ilaf ik ajy asIN koeI gwl nhIN kr skdy. AuDr jdoN sLoRmxI kmytI dy pRDfn avqfr isMG mwkV nfl ies bfry gwl kIqI qF AunHF ikhf ik Auh ienHF smfgmF ivc sLfml nhIN hoxgy.

‘pMQk mirafdf dI rKvflI krn vflI sIt Auqy bYTf pujfrI afp hI mirafdf df Gfx krn lwg ipaf
cMzIgVH, 13 nvMbr (jI[sI[ Bfrdvfj):
sLoRmxI KLflsf pMcfieq, dsm gRMQ ivcfr mMc ieMtrnYsLnl, dl KLflsf ieMtrnYsLnl, sLoRmxI iswK smfj, mIrI pIrI dl, gurU nfnk ieMstIicAUt afPL iswK stwzIjL, iswK imsLnrI kflj PLrIdfbfd aqy hor keI iswK jQybMdIaF qy ivdvfnF ny awj sYktr 46 dy gurU isMG sBf gurdvfry ivc iekwT kr ky aKOqI dsm gRMQ nUM dmdmI tksfl vloN sRI gurU gRMQ sfihb dy brfbr ruqbf dyx dy ivroD ivc ‘kflf idvs’ mnfieaf. iek pfsy biTMzf ijLlHy dy idaflpurf ipMz ivc dmdmI tksfl ny ‘‘PLqih idvs’’ mnfieaf AuQy jQybMdIaF aqy iswK ivdvfnF ny sMgq vloN hwQ KVy krvf ky, ‘‘boly so inhfl’’ dy jYkfiraF dI gUMj ivc Cy mqy pfs kIqy, ijnHF ivc swB qoN aihm qy pRBfvsLflI mqf sI akfl qKLq dy muwK syvfdfr joigMdr isMG vydFqI dI sKLq sLbdF ivc aflocnf krnf. ies mqy rfhIN ikhf igaf ik vydFqI pMQ ivroDI qfkqF df sfQ dy irhf hY aqy Auh iswK aKvfAux df hwkdfr nhIN hY. ies mqy rfhIN ieh aYlfn vI kIqf igaf ik vydFqI dy iksy vI hukm nUM mMinaf nf jfvy aqy iswK sMgq nUM bynqI kridaF mqf piVHaf igaf ik akfl qKLq Auqy bYTy pujfrI, Aus dmdmI tksfl dy ivruD kuwJ nhIN bol rhy, ijhVI tksfl aKOqI dsm gRMQ nUM iswK rihq mirafdf qoN Ault sRI gurU gRMQ sfihb dy brfbr iswK sMgq qoN mMnvfAux dI koisLsL ‘c lwgI hoeI hY. ies mqy qoN iehI sMkyq imldf hY ik iek qrHF nfl igafnI joigMdr isMG vydFqI nUM hI iswK pMQ ‘coN Cyk idqf igaf. pRvfn kIqy miqaF rfhIN ienHF jQybMdIaF ny pRx ilaf ik sRI gurU gRMQ sfihb dy jugo-jug atl scfeI vfly AupdysLF df JMzf hr hflq ivc Aucf riKaf jfvy. aijhf krnf sMsfr dy Bly leI srvoqm krm hY. ieh vI ikhf igaf ik ipCly keI sflF qoN bI[jy[pI[ ny bfdl dl aqy vydFqI rfhIN aKOqI dsm gRMQ nUM sRI gurU gRMQ sfihb df sLrIk pRcfrn dI pRikiraf ivc aQfh vfDf kIqf hY. ieh gMdI pusqk, awDy qoN vwD asLlIl aqy GtIaf rcnfvF df pulMdf hY. ies df bhuqf ihwsf sfkq mq nfl sbMDq hY. smuwcy KLflsf pMQ nUM sLrfrqI aqy gMdy ansrF qoN sucyq rihx df hokf idMdy hoey ies iekwT ny pujfrI sLyRxI nUM jLor dy ky afiKaf ik gurU aqy iswK sLrDfluaF ivckfr ivcoilaF dI hoNd nUM rwd kIqf jfvy aqy KLflsy nUM iksy iksm dy bfhrI pRBfvF qoN mukq krvfieaf jfvy. iek hor mqy rfhIN ikhf igaf ik dmdmI tksfl (iBMzrF mihqf) aslI imsLn qoN iQVk cukI hY aqy mUloN hI ies dy Ault cwl rhI hY. tksfl dIaF kfrvfeIaF qoN KLbrdfr krdy hoey ivdvfnF qy jQybMdIaF ny iBMzrf mihqf jQy nUM iswK rfh qoN Btkfieaf aqy ibprn dI rIq dI pRqIinD krfr idqf. sYktr 46 dy gurdvfry ivc kIqI ies ivcfr gosLtI dOrfn iqMn idn pihlF PLrIdfbfd ivc vydFqI dy hiQafrbMd guMizaF vloN qwq gurmiq dy pYrokfrF Auqy GtIaf pwDr dy kIqy hmly dI vI Gor inMdf kIqI geI aqy ies Gtnf df mukfblf mhMqF, msMdF qy pujfrI jmfq dI purfxy smyN kIqI guMzfgrdI nfl mukfblf kIqf igaf. sBf ny inqnym dIaF bfxIaF arQfq jfpu sfihb, svwXy afid nUM aKOqI dsm gRMQ df ihwsf nf mMnx bfry vI mqf pfs kIqf aqy ikhf ik ienHF bfxIaF nUM ies kr ky ies asLlIl pusqk ivc sLfml kIqf igaf qF jo iswKI dy Ault rcnfvF nUM gurU ilKq hox df BulyKf KVHf kIqf jfvy aqy bdnfm rcnfvF nUM gurU dy nF nfl joiVaf jf sky. awj dI ivcfr gosLtI ivc sLoRmxI KLflsf pMcfieq dy knvInr s[ rfijMdr isMG, iswK ieiqhfs rIsrc borz, sLoRmxI gurdvfrf pRbMDk kmytI dy sfbkf zfierYktr zf[ hrijMdr isMG idlgIr aqy s[ gurqyj isMG aqy iswK imsLnrI lihr dy moZI s[ mihMdr isMG josL ny ieiqhfs ivcoN AudfhrxF dy ky aKOqI dsm gRMQ nUM hwd drjy df gMd, lwcr, nIc drjy dI ikRq disaf aqy iswK kOm nUM gumrfh hox qoN bcfAux leI ipMz-ipMz dy gurUGrF ‘c sMmyln kr ky sMgqF nUM shI jfxkfrI dyx dI loV ‘qy jLor idqf. lgBg sfry hI bulfiraF ny spoksmYn vloN inBfeI BUimkf dI sLlfGf kIqI aqy ikhf ik bfkI mIzIaf nUM vI iswK kOm dI BlfeI vfsqy loVINdI jfxkfrI dyxI cfhIdI hY. kflf idvs mnfAux dy sbMD ivc, kuwJ ivdvfnF qy nyqfvF ny kfly kpVy pfey hoey sn. PLrIdfbfd dI Gtnf ‘c aihm BUimkf inBfAux vfilaF nUM snmfnq vI kIqf igaf, ijnHF ny vydFqI dy hiQafrbMd guMizaF qoN mfr KfDI pr swc bolx aqy vydFqI qoN jvfb mMgx df idRV ierfdf qy isdk nhIN Cwizaf. ienHF snmfnq sLKLsIaqF ivc PLrIdfbfd dy mfqf sfihb kOr aqy imsLnrI kflj dI aiDafpk bIbI hrbMs kOr vI sLfml sI. dl KLflsf dy pRDfn s[ sqnfm isMG pfAuNtf sfihb, iswK nfrI mMc dI pRDfn bIbI hrijMdr kOr, jMmU ksLmIr dI dsLmysL jQybMdI dy ieMncfrj s[ mnmohn isMG, jsivMdr isMG zubeI, suKimMdr isMG smrf, igafnI jgmohn isMG, AuqrFcl qoN amrjIq isMG cMdI, biTMzf qoN s[ ikrpfl isMG, sMqoK isMG, jgqfr isMG qy hrisLMdr isMG, idwlI dI gurmiq pRcfr sBf dy bldyv isMG, mIrI pIrI dy guirMdrpfl isMG DnOlf aqy joigMdr isMG dIp ny iswK kOm nUM shI idsLf ivc jfgrUk hox aqy Drm df shI rfh aKiqafr krn leI pRyiraf.




.