.

sMqF dy kOqk[[?

(Bfg pihlf, iksLq nM: 09)

BfeI suKivMdr isMG 'sBrf'

gurmiq rmjF isrlyK hyT gurmiq lyK dy pMnf 109 ‘qy BfeI rxDIr isMG ilKdy hn qd gurbfxI dy anumfn mfqr arQF df iDafn Drnf jfp ismrn pRqI kI shfeI ho skdf hY. ies qwq alwK srUp ƒ siqgurF ny hI sfgo pFg liKaf aqy ies qwq lKqf dI sFgo pFg ÈfKÈfq kfrqf aMdr hI gurbfxI ÈfKÈfqkfr hoeI. qFqy gurbfxI akfl purK df sfiKafq igafn hY. ies Dur kI bfxI dy qq ÈfiKafq arQ Dur dI phMuc vfly purK hI smJ skdy hn. ies qq vfsqvI arQF dI ÈfKÈfq lKqf qoN ibhUn arQF df iDafn kI arQ rwKdf hY.

gurmiq lyK, pMnf 109

ivcfr—BfeI sfihb kihMdy hn ik Dur kI bfxI dy qq sfiKafq arQ Dur dI phuMc vfly purK hI smJ skdy hn. qdy rMg lf idwqy hn iehnF aKOqI bRhmigafnIaF ny arQ smJ ky, ijMny arQ iehnF ny kIqy hn arQ krdy smyN hor iksy ny nhIN kIqy. JUTIaF khfxIaF joV joV ky arQF dy anrQ krI jf rhy hn. sfry df sfrf bRfhmxvfdI krmkFz iswK Drm ivc iehnF sfDF df hI PYlfieaf hoieaf hY. bRfhmx vI kihMdf sI ik gIqf dy arQ myry qoN ibnHF hor koeI nhIN kr skdf. ÈUdr ƒ mMdr ivc hI nhIN sI vVn idMdf. sfry aiDkfr bRfhmx ny afpxy vfsqy rfKvyN rwKy hoey sn. iesy qrHF dI Êlq ibafnI ieh iswK kOm dy aKOqI sfD kr rhy hn ik sfry aiDkfr iehnF sfDF kol hI hn. ieh sfry sfD bRfhmxI mwqF df hI pRcfr kr rhy hn aqy nfm ismrn dI gwl ƒ gurmiq dy Ault aYnI guMJldfr bxf ky pyÈ krky ieh iswD krn dy koJy Xqn ivc hn ik ieh nfm ismrn kyvl BfeI sfihb hI kr skdy hn. ‘‘gurU nfnk dyv jI’’ ny sfiraF ƒ brfbrI dy hwk idMidaF ‘BfeI’ lkb nfl invfijaf. ijsdf mqlb hY Brf. ik asIN sfry Brf hF. pr iehnF sfDF ny kdy vI iksy hor ƒ brfbrI ‘qy afAux hI nhIN idwqf. ieh plMiGaf ‘qy cVH ky bYTdy hn dUjI sMgq Qwly ËmIn ‘qy bYTdI hY. nfm dfn dIaF gwlF krky iehnF keI gurU dy ÈrIk dyhDfrI pYdf kr idwqy hn. jy pRo: sfihb isMG, igafnI idwq isMG aqy hor ivdvfn isMG sUrmy nf huMdy qF ieh sfD afp hI gurU bx jFdy aqy iswK gurduafiraF aMdr ihMdU dyvI-dyviqaF dIaF mUrqIaF rwKIaF hMudIaF aqy twl KVkdy. iehnF suihrd ivdvfnF dI gurbfxI gurmiq anusfr soc imÈnrI kfljF dy rfhIN sMgqF ivc PYlI jo hux vI gurmiq iswDFqF dI pihrydfrI dI syvf kr rhy hn aqy gur ikrpf sdkf krdy rihxgy.

BfeI sfihb awgy ilKdy hn ik sRI akfl purK dI bKÈI hoeI KMzf KVgyÈI klf df nfm hI BgEuqI hY. BgEuqI dy arQ dyvI dy krny inrHy mnmqI aigafnI purÈF df kMm hY.

gurmiq lyK, pMnf 191

ivcfr—iesdf mqlb ik BfeI sfihb vI dsm gRMQ dy pwky hfmI hn. irwJ rhI dfl dI dyg ivcoN iek dfxf toihaF hI pqf lwg jFdf hY. ieQy tUk mfqr vMngIaF, ijsnUM ieh dsm gRMQ aqy hux afr:aYs:aYs: dy afKy lg ky dsm gurU gRMQ sfihb vI kihx lwg pey hn. pr aKOqI dsm gRMQ ivcly hyT ilKy qRIaf cirwqr afpxy pirvfr ivc bYT ky arQF smyq ieh sfD suxfAux-svYXf-afsn aOr ailMgn cuMbn afj Bly qumry kis lY hY.. rIJ hY jon Aupfie gumfnI hY qfih Aupfie so qoih irJ hY.. posq, BFg aPIm, Èrfb Kuvfie qumY qb afp cVY hY. koit Aupfv kro n mIq pY kyl kry ibnu jfn n dY hY..13..

arQ—awj Guwt Guwt ky mYN quhfzy nfl jwPIaF pfvFgI aqy cuMbn lvFgI aqy qusIN ijs Aupfv nfl vI KuÈ hovogy mYN AuhI Aupfa krFgI. posq, BMg, aPIm aqy Èrfb afid df quhfnUM syvn krfvFgI. iPr afp Éud pIvFgI. pr awj Bog kIqy qoN ibnHF mYN quhfnUM jfx nhIN dyvFgI..13..

posq BFg aPIm imlfie.. afsn qf qr idEu bnfie..

cuMbn ley ailMgn ley.. ilMg qy iqh Bg mo Bey..28..

arQ—posq, BMg aqy aPIm Kf ky, Ausny keI pRkfr dy afsn bxfey. rfjy ny cuMmx ley aqy jwPIaF pfeIaF aqy nfl hI AusdI Bg ivc ilMg vfV idwqf.

Bg mo ilMg idEu rfjf jb.. ruic AupjI qrunI ky ijX qb..

lpit lpit afsn qr geI.. cuMbn krn BUpn ky BeI..15..

arQ—jdoN rfjy ny iesqrI dI jonI ivc ilMg vfiVaf qF iesqrI bhuq KuÈ hoeI. rfjy dy hyTF peI Auh Guwt Guwt ky jwPIaF pfAux lwgI aqy rfjy dIaF cuMmIaF lYx lwgI.

so 405 cirwqrF ivcoN kyvl vMngI mfqr ieh iliKaf hY. keI dsm gRMQ dy hfmI ieh vI kihMdy hn ik klgIDr ny iehnF cirwqrF duafrf ivBcfrn aOrqF dy mkr PrybF qoN sfvDfn rihx leI Éflsy ƒ icqfvnI idwqI hY.

pr iehnf ivdvfnF aqy sfDF ƒ ieh pqf hoxf cfhIdf hY ik iehnF cirwqrF ivc qF quhfzI mnOq dy Ault sgoN kfm pUrqI ihq QFvy QFvy kok ÈfsqR dy hvfly dy ky posq, BMg aqy aPIm afidk niÈaF dI KuwlHm KuwlHI vrqoN dwsI hY qy nfl hI ivBcfr smyN koeI mnuwK AuproN af jfvy qF AusqoN mukrn dy keI qrIky dwsy hoey hn. blik rom nfÈk pfAuzrF rfhIN kyshIn ho ky mrd qoN qINvIN bx ky bc jfx dy suJfa vI idwqy hoey hn, ijs qoN ieh rcnf aMimRq dfqf gurU pfqÈfh vwloN iswD krnI AuhnF dI AuWcI suwcI Èfn ƒ vwtf lfAux aqy smuwcy iswK pMQ dI sUJ-bUJ aqy isdk ƒ iswDI vMgfr hY. ijhVy sfD aqy ivdvfn PokIaF aqy kwcIaF ipwlIaF dlIlF rfhIN dÈmyÈ bfxI iswD krnoN nhIN sMgdy. AuhnF koloN zUMGy BfvF vflIaF rcnfvF dy XQfrQ dI kI afs ho skdI hY.

ijQoN qk BgEqI dy arQ df sMbMD hY. ies pEuVI ivc kvI ny afpxy ieÈt BgvqI dyvI ƒ hI mMgl rUp ivc sMboiDaf hY. ikAuNik dyvI BgvqI dI pUjf ihMdU Drm ivc iek ivÈyÈ aMg hY. purfxF ivc dyvI BgvqI bVI ÈkqIÈflI mMnI hY ijs df kfrx iksy vI sMkt smyN dyviqaF ƒ AusdI shfieqf nfl hI afey sMkt qoN Cutkfrf pfAuNidaF drsfieaf igaf hY.

skMp, pdm aqy mwqsX afid purfxF ivc dyvI BgEuqI dy anykF pRsMg hn. dyvI Bfgvq, mfrkMzy aqy kflkf purfx qF ilKy hI BgEuqI dI mhwqqf drsfAux leI hn. blik ieh vI iliKaf hY ik aijhf koeI pdfrQ nhIN jo durgf sqRoq qoN pRfpq nf hovy. ihMdU mwq dy purfx muqfibk dyvI BgvqI hI bRhm, iÈv aqy ivÈnUM ƒ jnm dyx vflI hY.

ijs qrHF hux vI afr:aYs:aYs: ieh kih rhI hY ik dsvyN pfqÈfh dyvI pUjk hoey hn, jfpdf hY BgEuqI jI shfie qoN ieh iswD ho irhf hY ik ieh kih dyxgy ik nON iswK gurUaF dI shfieqf krn vflI vI ieh BgEuqI durgf hI hY. ieh gurU dy iswK kdy vI brdfÈq nhIN krngy. iksy Kfx vflI cIË ivc rqf ku vI Ëihr df Èwk pY jfvy Auh prHF vgHf suwtI dI hY. KfeI dI nhIN. ieh gurU pMQ ƒ hwk hY ik Auh inrpwK ivdvfnF dIaF goÈtIaF (ivcfr) krvf ky bVy sucwjy ZMg nfl PYslf ilaf jfvy ik dsm gRMQ ivclIaF ikhVIaF rcnfvF ‘‘sRI gurU goibMd isMG’’ ikRq hn aqy ikhVIaF kvIaF dIaF hn.

BfeI rxDIr isMG ny afpxI pusqk ‘axizwTI dunIaF’ ivc BUqF-pRyqF dI, mnuwKF dI jfn kwZx afey iBafnk jmdUqF dI, Drmrfj dy dÌqr dI, surg nrk dI, iprqlok afid dI awzrI hoNd bfry bVI Ëordfr vkflq kIqI hoeI hY. bRfhmxI gRMQF vfly ies kUV kubfVy ƒ swc iswD krn leI BfeI sfihb ny vI gurbfxI ivcoN 200 ÈbdF dy hvfly idwqy hoey hn. ijs ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ ƒ asIN sMsfr Br dy Drm gRMQF nfloN inafry aqy sdIvI swc vfly bRhm igafn df aQfh BMzfr mMndy hF. Aus ‘‘gurU sfihb’’ dI bfxI ieko smyN do ivroDI iswDFq krn leI BfeI sfihb vrq rhy hn, ieho hI iehnF sfDF dI gurmiq iswDFq pRqI aigafnqf df pwkf sbUq hY. ipwCy vI arj kr afieaf hF ik iswK kOm ivcly ieh afpUM bxy sfD awj qk bRfhmxvfdI ivcfrDfrf df hI pRcfr krdy af rhy hn. BfeI rxDIr isMG Éud afpxIaF ilKIaF gwlF ƒ afp hI kwt rhy hn dyKo—pusqk ‘axizwTI dunIaF’ dy 55 sÌy ‘qy ilKdy hn—eysy kIrqn soihly dI bfxI ivc aglyrI quk ieh inÈcf vI krfAuNdI hY ik

‘‘inj Gir mhlu pfvhu suK sihjy bhuir n hoiegy Pyrf..’’

(pMnf 13)

ieh vfk dwsdf hY ik gurmiq nfm arfDx vfilaF ƒ afpxy inj Gr, afpxI inj kfieaf aMdr hI mhlI vfihgurU dy mihl df suK sihj CyqI hI pRfpq ho jFdf hY. aYsy suK sihj syqI inj Gr ivc vfihgurU mhlIÈr df mhl pfvx hfiraF df jnm mrn sglf imt jFdf hY. Auhnf df Pyr ies sMsfr ivc afAuxf nhIN hMudf. gurU krqfr dI ikrpf nfl hI ieh afAuxf jfxf imtdf hY. gurU krqfr dy pRqfp krky hI vfihgurU df qy vfihgurU dy mihl df mn ivKy bsyrf huMdf hY, ijs dI Kfiqr ieh mnuwKf dyh jnm Dfr ky eyQy afey hF.

so ieh gwl gurmiq anusfr krky, BfeI sfihb iPr dyh qoN bfhr iksy ‘awgy’ df aQvf pRBU dI swcI drgfh dI awzrI hoNd df iËkr lY qurdy hn aqy gurbfxI ÈbdF dI aXog vrqoN krdy hn aqy ies qrHF afpxy khy ƒ afp kwtdy hn.

iswD hoieaF ik swcI drgfh hY. ies swcI drgfh dI hoNd hsqI qoN koeI iswK mfqr ienkfr nhIN kr skdf. ieh swcI drgfh pRlok ivc hY qy eys lok dy pryzy agly lok ivc hY. so gurmiq iswDFq aMdr ‘awgf’ iswD hoieaf qy ËrUr iswD hoieaf.

so BfeI sfihb ies pfvn gurvfk ‘‘hY hjUr kq dUir bqfvhU’’ dI KMznf krdy hoey kih rhy hn ik Auh swcI drgfh bhuq dUr hY, bhuq dUr hY. BfeI sfihb afpxI mnmuKqfeI df sbUq dy rhy hn ikAuNik gurbfxI hY ‘‘mnmuKf no hir dUr hY myrI ijMduVIey..’’

pRmfqmf dI klf, pRmfqmf afp hY, Ausdf hukm Auh afp hY. AusdI kudrq Auh afp hY ‘‘kudriq kr kY visaf soie’’.. aqy ‘‘krqy kudrqI musqfk’’.. ieh idsdf sMsfr Auh vfihgurU afp hY, ijhVy guriswK hfËrf hËUr jfhrf ËrUr df anBEu pRkfÈ, aMqr afqmy mfxdy hn, AuhnF ƒ iksy asmfnI drgfh, drbfr dI loV nhIN hY. aglI drgfh df BY bRfhmxvfd hY. bRfhmxvfdI drgfh nfl gurmiq df dUr df vI sMbMD nhIN hY. gurU dy iswK gurU dy ies bcn ‘qy pihrf idMdy rihxgy—

1: ‘‘dUr nfhI, myro pRB ipafrf..’’ (pMnf 1197)

2: ‘‘nyrY, nfhI dUr.. inj afqmY rihaf BrpUr..’’ (pMnf 657)

3: ‘‘puhp miD ijEu bfs bsq hY mukir mih jYsy CfeI..

qYsy hI hir bsY inrMqr Git hI Kojhu BfeI..’’ (pMnf 684)

4: ‘‘jh jh pyKf qh hjUr..’’ (pMnf 677)

jy koeI khy ik bfxI ivc awgy dI ipwCy dI gwl kIqI hY. hF kIqI hY inrMkfr awgy hY sMsfr ipwCy. aDrm ipwCy hY Drm awgy, swc awgy hY JUT ipwCy, qn ipwCy, mn ivckfr, afqmf awgy hY. hlq (sMsfr) qoN surqI krky AuWpr AuT ky plq inrMkfr ivc lInqf, surqI aDrm qoN AuWcI AuWT ky Drm ivc lIn ho jfxI awgf hY. surqI JUT qoN AuWcI AuWT ky swc ivc lIn ho jfxI aMdr vwsdy pRmfqmf nfl iek-imk ho jfxf hI hY. swc df rUp ho jfxf hI rwbI drgfh dI sdf hfËrI hY. gur vfk hY ‘‘siqgur myrf sdf sdf n afvY n jfie..’’ ‘‘Auh aibnfsI purK hY sB mih rihaf smfie..’’ ijhVy lIn nhIN huMdy Auh jUnF ivc pY ky duK-suK Bogdy hn.

suafrQ iswDI gRsI soc dI Aupj, bRfhmxI igafn ny ihMdU kOm ivc sYNkVy iPrky pYdf kr idwqy. gurmiq iswDFq dI KMznF krn vfly sfDF dy kfrn iehI hflq iswK kOm dI ho rhI hY. ‘‘DMn gurU gRMQ sihb’’ jI df iswDFq pwkf aqy atwl hY. AuhnF ny vwK-vwK simaF qy awz-awz DrmF vfilaF ƒ igafn bKiÈÈ kridaF AupdyÈ rUpI bfxI AucfrI hY. gurmiq igafn ƒ smJx leI bhuq sfvDfnI, iekfgrqf aqy inrMqr lgn vflI sfDnf dI loV hY. bfËfr ivc ivkdI ssqI ÈY by-kdrI huMdI hY aqy mihMgI vsqU kdr pvf rhI huMdI hY. iesy qrHF ssqy Bf imly igafn dI kdr vI Gwt hI huMdI hY. gurbfxI igafn inrmolk hIrf hY. ssqy Bfa hwQ ikvyN afvy? bfr-bfr ivcfrn dI loV hY. ieko gwl ƒ keI vfr ivcfrIey qF ‘nfnk’ dIaF guwJIaF rmjF dI kuJ smJ pYNdI hY. pr bRfhmx dIaF ilKqF df asr kbUilaf hox krky, iswK kOm ivc afpUM bxy sfD afp hI pfvn gurbfxI dy pwky iswDFq dI KMznf kr rhy hn. jo ieh mrjI ilKI jFdy hn iehnF ƒ puwCx vflf koeI nhIN hY.

awgy BfeI sfihb ilKdy hn—iek KMz idb mMzl hI hn. bVI dUr hn, pr iehnF mMzlF ivc ies srIr ivc huMidaF BI sUKm srIr sMXukq gurmiq nfm aiBafs dI brkq nfl bVI CyqI phuMc jfeIdf hY. srIr iqafgx qoN ipwCoN qF phuMcxf hI hoieaf.

swcKMz drÈn, pMnf 16

ivcfr—BfeI sfihb dy ies GVy GVfey asmfnI swcKMz ƒ gurbfxI ny nhIN mMinaf. aYsy asmfnI swcKMz vfsqy gurmiq ivc koeI QF nhIN hY. ‘jpujI’ sfihb dI 33vIN pAuVI qk dy igafn dI TIk-TIk smJ af jfvy aqy Aus anusfr ivcrn df aiBafs pwkI qrHF idRV ho jfvy qF awgy 34vIN pAuVI qoN afrMB hox vfly KMzF dy igafn ƒ smJx dI aqy jIvn ivc vsfAux dI Gflxf sihl ho jFdI hY. hr pAuVI ƒ smJ ky Aus ƒ jIvn ivc Zflxf hY. suafs-suafs Aus igafn dI roN clfAuxI hY. 35, 36 pAuVIaF ivcly aiBafs ny 37vIN pAuVI ƒ smJx Xog bxf ky, Aus ivclI avsQf df anMd bKiÈÈ krnf hY. guriswK dI jIvn avsQf hI swcKMz bx jFdI hY. ies KMz ivc apiVaf afpxy afpy dy aMdr lwgy pRBU drbfr df afqimk Jlkfr vwjdf hY. anhd DunI afrMB ho ky ivsmfdI afnMd dI pRfpqI ƒ swcKMz mMinaf hY. aYsy guriswKF dI avsQf gurbfxI ivc drj hY:

ab qAu jfie cZy isMGfsn imly hY sfirMgpfnI..

rfm kbIrf eyk Bey hY koie n skY pCfnI..6..969..

‘‘dr drÈn kf pRIqm hovY mukiq bYkuMTy krY ikaf..360..

aYsf hir dIbfnu BgqF dy ihrdy ivc vwsdf hY. AuWpr asmfnF ivc aYsy swcKMz dI koeI hoNd nhIN hY. Auh aMdir mhl asrfEu hY. gur Purmfn hY:

nf jfnf bYkuMT khf hI..

jfn jfnu sB khih qhfhI..1..rhfAu..

khn khfvn kh pqIaeI hY..

qEu mnu mfnY jf qy hAumY jeI hY..

jb lgu min bYkuMT kI afs..

qb lgu hoie nhI crn invfsu..

sfD sMgiq bYkuMTy afih.. (pMnf 325)

jl qrMg aru Pyn budbudf jl qy iBMn n hoeI.. (pMnf 485)

AuWpr ilKy kbIr sfihb dy Èbd bfry BfeI sfihb ny swcKMz drÈn ivc mnGVq ivcfr idwqy hn jo iblkul inrmUl hn. gurmiq lyK pusqk ivc vI BfeI sfihb ny sfry BgqF kbIr, ÌrId sfihb afid ƒ krmKMz ivc ltkdy iliKaf hY ik ieh vI swcKMz nhIN phuMcy. ikAuNik Aus aKOqI asmfnI swcKMz ivc aKOqI BfeI sfihb hI af jf skdy sn hor qF sB Qwly hn. Bgq kbIr Aukq Èbd ivc bcn krdy hn ik ijnHF ny aKOqI asmfnI swcKMz dI afs afpxy mn ivc rwKI hoeI hY AuhnF df kdy vI pRBU crnF ivc invfs nhIN ho skdf. gurU pRmfqmf dy crn kI hn? gurbfxI Èbd ieh crn ijhVy afpxy ihrdy ivc vsfAuNdy hn Auh sdf swcKMz ivc invfs rwKdy hn AuhnF guriswKF ƒ jIvn mukq kihMdy hn.

BfeI gurdfs jI vI spwÈt krdy hn ‘‘sfDsMgq scKMz hY, Bgiq vCl huie vsgiq afieaf..’’ ijQy bYT ky gurmuK ipafry gurbfxI gurU pRmfqmf (swc) dI isÌq slfh ivc juVdy hn ieh swcKMz hY. iewQy iehnF ÈbdF dy pRmfx vI idwqy jf skdy hn:

1: ‘‘qh pfvs isMD DUp nhIN ChIaf qh Auqpiq prlEu nfhI..

jIvn imrquk duK suKu ibafpy suMn smfiD doAU qh nfhI..

(kbIr jI, pMnf 333)

2: bygmpurf shr ko nfEu.. dUK aMdMhu nhI iqih TfEu..

BfeI rxDIr isMG ny iehnF dovF ÈbdF dy arQ swcKMz drÈn ivc gurmiq iswDFq dy Ault afpxI injmwq anusfr kIqy hoey hn. hir isMGfsxu dIaEu isrI guru qh bYTf XEu.. Èbd dy arQ vI glq kIqy hoey hn.

aMq ivc bynqI krdf hF ik iehnF ilKqF ivc BfeI rxDIr isMG ny gurmiq iswDFq jIvn ivc vsfAux vfly isMGF ƒ jo gflHF kwZIaF hn asIN ieh gflHF AuhnF ƒ vfps AuhnF dy afpy bxfey swcKMz ivc igÌt kr rhy hF. ikAuNik asIN ‘‘DMn gurU gRMQ sfihb’’ dy iswK hF nf ik iksy mnuwK dy.




.