.

Cy (6) pMQk lihrF dI loV

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imÈnrI, idWlI

# gurU nfnk pfqsLfh rfhIN pRgt isWK Drm hI asl ‘c sMsfr pWDr df ieko-ieWk aqy sdIv kflI Drm hY. ies dI hoNd sMsfr dy afrMB qoN hY.

# ieh Drm, ielfhI igafn df hI pRgtfvf hY. ieh ielfhI qy sdIvI igafn, sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI soJI qy jIvn-jfc qoN pRgt huMdf hY.

# ielfhI igafn vflf ieh Drm krmkFzI ZMgF nfl pRcfiraf, psfiraf jF bcfieaf nhIN jf skdf, ijvyN ik aj ies dy pRcfr-pRsfr leI ho irhf hY.

# ies ielfhI igafn dy pRcfr df ÈurUafq ZMg EhI hY, jo sMsfrk igafnF df hY. PLrk hY ik sMsfrk igafnF dy Ault ieh inrf igafn nhIN, hryk mnuWK dI jIvn jfc aqy akfl purKu dI bKisLsL nfl vI juiVaf hY. jLrUrI hY ik ieh rWbI igafn vMzx qoN pihlF-ies dy pRcfrkF dI injI jIvn rihxI ‘c vI ieh igafn hovy.

# sMsfrk igafn inWq AuBrdy aqy alop huMdy rihMdy hn. ielfhI igafn aqy ies qoN pYdf hox vflf ielfhI Drm, isWK Drm vI sdIv kflI aqy srb dysI Drm hY.

# iesy leI srb kflI ‘qy srbdysLI ies isWK Drm dy PYlfa-sMBfl qy pRsfr leI ajyhIaF dUr-drÈI lihrF dI loV hY ijnHF rfhIN pIVHI dr pIVHI, ieh rWbI igafn afp muhfry, jnm qoN hI pRfpq ho sky. ies dy Ault aj ajyhf koeI Audm hY hI nhIN.

ienHF Cy (6) lihrF dI vWzI loV hI ikAuN?- sfnUM BlI BFq smJ lYxf cfhIdf hY ik isWK Drm dy bcfa leI lMmy smyN dy ajyhy poRgrfmF dI loV hY ijnHF rfhIN ieh rWbI igafn afp muhfry pusLq-dr-pusLq jnm dy nfl hI pRfpq ho sky-TIk Ausy qrHF ijvyN hryk sMsfrk igafn vI mwuZoN hI lYxf huMdf hY. vWzf PLrk ieh ik sMsfrk igafn qF hr iksy dI apnI loV muqfbk huMdy hn, koeI iek lvy jF dUjf. ies dy Ault shI arQF ‘c iensfn bxn leI ielfhI igafn hr iksy leI jLrUrI hY. ies dy pRsfr sMBfl leI vkqI jF krmkFzI ZMgF df AuWkf mul nhIN, jdik mOjUdf pRclq isWKI pRcfr-pRsfr dy sfry hI ZMg vkq tpfAU, rotI rojLI dy afhr, cODrmyN nUM jnm dyx vfly qy krm kFzF nfl BrpUr hn. drasl isWK Drm dI ajokI aDogqI df mUl kfrn vI iehI hY.

ies vkq isWK pMQ ijhVI aDogqI dI KWz ivc izWg cuWkf hY, iehdI sMBfl leI, jykr pMQ dIaF iBMn-iBMn jQybMdIaF, drdI aqy icMqk afpsI qflmyl nfl hyT idWqy Cy (6) pRfjYktF Aupr sFJf aml bxf lYx, qF XkInn pMQ iPr qoN bhuq jldI apxI aslIaq vl vWD skdf hY. loV hY ienHF pRfjYktF nUM, pusLq-dr-pusLq df ZMg dy ky sdIvI pMQk lihrF df rUp dyx dI.

pMQ dI ajokI dy kfrxF qy ivcfr krnI hovy jF iehdI sMBfl leI qrIky hI igxvfAuxy hox qF zyVH sO qoN Aupr qF dfs iekWlf hI igxvf skdf hY. iPr pMQ aMdr qF vWzy drdI qy ivcfrk bYTy hn. qF qy sfrI gl ivcfrF aqy hwl ZUMzx dy dfiery ‘c hI GMumdI rih jfvygI ‘qy aj bhuqf iehI ho irhf hY. ies dy bfvjUd insLcy nfl ikhf jf skdf hY, jykr pMQk pWDr qy asIN hyT idWqIaF Cy lihrF qy hI kyNdrq ho jfeIey, XkInn pMQ dI ivgVI sMBflx ‘c bhuqI dyr nhIN lwgygI. qF qy ieh Cy lihrF kI hn:

1 gurbfxI gurmiq kivjL (bicaF vfsqy) (Gurbani-GurmatQwiz for Children)- bcpn qoN hI isWK bicaF ivckfr gurbfxI jIvn jfc aqy gurbfxI isDFq dI jfgrqI leI gurbfxI pRmfxF nMU gurbfxI isDFqF dy afDfr qy cfr-cfr pWDrF (levels) qy ilaf jfvy. sB qoN sOKy, Aus qoN kuJ aAuKy, hor aAuKy aqy hor vWD aAuKy. vrqoN leI lgBg pMjvIN jmfq qIk dy bWcy, iPr nOvIN jmfq qIk dy, AuprMq bfhrvIN qIk dy bWcy, aMq kflj dy ividafrQI. iPr ienHF nUM pWDr muqfbk grwupF (tImF) ‘c vMz ky, grwup mukfbly krvfey jfx aqy jyqU bicaF nUM ienfm-snmfn-vjLIPLy-qohPLy afid idWqy jfx. ies qrF jdoN bcpx qoN hI gurbfxI jIvx-jfc aqy rihxI-isDFq bfry spWsLtqf hovygI qF ajyhy bWcy apxy jIvn qy BivK dy iksy Kyqr ‘c vI kdy gumrfh nhIN ho skxgy, isWKI jIvn dI imsLfl bxngy. eyQy ieh spWsLt kr dyxf vI jLrUrI hY-gurbfxI isDFqF qy jIvn-jfc dI pWDr muqfbk gurbfxI pRmfxF dI vMz smyN, hryk gurbfxI pRmfx dy nfl Aus dy sMKyp arQ (ibnF ivafiKaf) dyxy jLrUrI hn, qf ik pRmfx Xfd krdy smyN bicaF nUM Aus pRmfx dy arQF dI vI soJI hovy. ies ‘c sLWk nhIN jykr ieh pRfjYkt pMQk pWDr dI lihr bx ky AuBr afvy qF kuJ hI smyN bfd, sMsfr ‘c pMQ dI AujlI hoNd muV pRgt ho jfvygI. ienHF kivjLF nUM hor suafdlf bxfAux leI, pWDr muqfbk rsIly ZMg nfl, hryk kivjL sYsLn nUM ajokI qy bIq cuWkI isWK Drm qy sMsfr bfry jfxkfrI df rMg vI cfiVHaf jfvy.

2. Gr Gr ‘c ivsLy bMD_gurmiq dI muÌq pVHfeI_sMsfr pWDr qy (Door to Door_Topic wise_Free Gurmat Coaching_International)- akfl purKu dy inrml BAu ‘c rih ky, inrol gurbfxI ksvWtI qy, pUrn nyk-nIqI nfl, ivsLy bMD (Topic wise) gurmiq pfT iqafr kIqy jfn. ieh pfT gurbfxI isDFq, iPlfsÌI, isWK ieiqhfs dy vWK-vWK ivisLaF nfl sMbMiDq hoxy hn. ienHF gurmiq pfTF rfhIN ivsLy muqfbk, pMQ aMdr inWq pYdf huMdy ‘qy ivroDIaF rfhIN pYdf kIqy jFdy sLMikaF df nfl-nfl invfrx vI jLrUrI hY. pfTF rfhIN hryk ivsLy nUM bVy mnoivigafnk, dlIl BrpUr ZMg nfl, sOKI BfsLf ‘c, sMKyp qy spWsLt gl hovy. ieh gurmiq pfT iksy qrHF dy rfjnIiqk lg-lbyV qoN htky aqy Gt qoN Gt afAuNdy do sO sflF dI pMQk loV nUM pUrf krdy hox. gurmiq pfTF ‘c gurbfxI dy pRmfx Gt qoN Gt hox, pr gurbfxI isDFqF pwKoN pWkV pWkI hovy. nfl-nfl loV muqfbk sUcnf vI hovy ik amuWkf jIvn mfrg gurbfxI qoN hI af irhf hY.

gurmiq pfTF nUM gurmuKI qoN bfd, ihMdI, aMgRyjLI aqy suivDf, loV anusfr sMsfr dI iksy vI BfsLf ‘c dyxf hY. ienHF pfTF nUM ivdysLF ‘c vs rhy gurmiq ivdvfnF dI mdd nfl, AuQoN dIaF BfsLfvF ivc, anuvfd aqy AunHF hI dysLF dIaF pRYsF ‘c hI CpvfAuxf vDyry lfhyvMd ho skdf hY. ielYktrfink mIzIey df lfB lY ky iehnF dIaF sI zI, zIvIzI, sIrIal, vfrqflfp afid leI vI pRbMD kIqf jfvy. iPr ienHF hI pfTF dy afDfr qy pMQ dy bWicaF dI pWDr dy sMKyp pfT, KyzF, vfrqflfp, suafl-juafb afid iqafr krky kOm dy bicaF ivckfr phuMcfAux df nIXq pRbMD krnf vI jLrUrI hY.

ies isstm nUM (Multi Level Management) dy afDfr qy ies qrHF sUqrbwD kIqf jfvy ik afAuNdy kuJ sflF ‘c gurU dr nfl sMbMiDq hryk prvfr qIk ibnF mMgy-ibnf mMgvfey, ibnF Bytf afpmuhfry Gt qoN Gt iek gurmiq pfT mhInf vfrI nIXm nfl, sMsfr Br ‘c pwujy. insLfnf ieh hovy ik gurmiq dI ivsLuWD jfxkfrI hryk sMbMiDq prvfr nUM arMB qoN hI, pusLq-dr-pusLq pRfpq hovy, ieh Aus df jmFdrU hWk hY. gurU kIaF sMgqF dI jfxkfrI leI ieQy ieh dWs dyxf vI jLrUrI hY ik akfl purKu dI bKisLsL nfl ies pMQk lihr aQvf pRfjYkt df arMB gurmiq aYjUkysLn sYNtr, idWlI’ qoN ho cuWkf hY. cl rhy ies pRfjYkt leI hor vDyry jfxkfrI, gurmiq pfT nM: 95 ‘afpsI jfx pihcfx’ ‘c sMgqF leI pRfpq hY. sYNtr vloN ies smyN lgBg do sO dy krIb gurmiq pfT, sMgqF dy BrvyN sihXog nfl muPLq qy ibnf Bytf, ibnf mMgy-mMgvfey, dysL-ivdysL dIaF sMgqF ivcfly puWj rhy hn. drdI sWjxF-sMsQfvF dI syvf ‘c apIl hY ik ies cflU ho cuWky pRfjYkt nUM sucfrU ZMg nfl clfAux leI qn-mn qy DMn nfl agy afAux. ienHF gurmiq pfTF leI ieh vI jLrUrI hY ik rfieltI dI mMg rKy ibnF, vYb-sfeItF, pMQk mYgjLInF, aÉbfrF afid dy vsIilaF df sihXog lY ky, sMsfr Br dIaF sMgqF qIk gurmiq dI suWcI-sWcI rosLnI nMU phuMcfieaF jfvy. ‘gurmiq aYjukysLn sYNtr, idWlI" vloN ieh aYlfn pihlF qoN hI kIqf hoieaf hY aqy ies dy leI www.sikhmarg.com vrgIaF pMQk drdI sfeItF df BrvF sihXog vI iml irhf hY, dUijaF nUM vI agy afAux leI ‘gurmiq aYjukysLn sYNtr,idWlI" vloN apIl kIqI jFdI hY.

3. gurbfxI ivcfr smfgm- gurduafrf sfihbfn ‘c pRbMDkF dy sihXog nfl, "gurmiq ivcfr smfgmF" dI lVI df arMB kIqf jfvy. drasl jykr gurduafiraF aMdr, ibnF rok-tok ieh islislf arMB ho jfvy qF isWKI pRcfr-pRsfr leI bhuq hI lfhyvMd qrIkf hY. mOjUdf gurduafrf isstm qF ivcly smyN dI dyx aqy bRfhmxI lIhF Aupr hI hY. mUl rUp ‘c ieh isWK Drm dy pRsfr df nIXm hY hI nhIN. hux suafl ieh hY asF AuQy krnf kI hY? iehnF smfgmF leI gurbfxI df pRkFz jIvn-rihxI vflf ivdvfn hoxf jLrUrI hY. gurmiq isDFq df iek-iek ivsLf lY ky; ijvyN hAumY, nfm-ismrn, gurU, aMimRq afid, iqMn qoN cfr GMty df iek smfgm riKaf hovy. Aus pUry smfgm nUM amuWkf ivdvfn, gurbfxI afDfr qy iekwilaF hI inBfey. Aus ivdvfn nUM iek kIrqnI jQy df sihXog hfsl honf vI jLrUrI hY, ijhVf ik sMbMiDq ivsLy Aupr pihlF qoN nIXq sLbdF df arMB qy smfpqI smyN kIrqn kry aqy loV anusfr ivc-ivc tUkF vjoN sfjLF rfhIN bfxI df gfiex vI krdf rvy. ies qrHF gurmiq-gurbfxI dy iek smyN qy kyvl ieWk-ieWk ivsLy nMU lY ky sMgqF dI inrol gurbfxI afDfr qy iqafrI krvfeI jfvy. ies df vWzf lfB hovygf ik sMgqF ivckfr hfjLrI Br irhf koeI anmqI jF anpVH vI, gurbfxI jIvn-jfc dIaF JoÜIaF Br ky jfvygf. ies dy Ault ajoky ivgVy, gurmiq pRcfr isstm ivcoN qF pVHy ilKy sUJvfnF leI vI gurmiq qoN mnmWq-axmWq nUM inKyVnf aAuKf hoieaf ipaf hY.

4. gurisWK PLYmlI klWb- mUl rUp ‘c gurisWK PLYmlI klWb’ gurU kIaF sMgqF ivckfr afpsI qy prvfrk pWDr qy nyVqf pYdf krn df bVf suafdlf qy anoKf ZMg hn. klWbF leI jLrUrI hY ik iek Kfs Kyqr sIMmF imWQ ky lgBg gurU dr nfl sMbMiDq hryk prvfr nUM ies df mYNbr ilaf jfvy. ies qrHF GWt qoN GWt mhIny ‘c iek vfrI ienHF prvfrF df afpsI myl imlfp (klWb) krvfieaf jfvy. ies syvf leI gurduafiraF dy mukfbly Kflsf skUl jF kflj vDyry lfhyvMd hn. kfrn ieh ik gurduafiraF ‘c qF ivsLysL smfgmF df vkq pWkf nhIN huMdf jdik skUlF-kfljF dIaF iblizMgF ‘c, ies syvf leI ijLafdf nhIN qF aYqvfr df lfB qF pWkf hI ilaf jf skdf hY. ies qoN ielfvf lfAUzspIkr-mfeIk vI aj hryk Kflsf-skUl kflj ‘c huMdf hY. ieQy iek hor vWzf lfB, klWb dOrfn loVINdy sYÈnF leI kmry, kursIaF-tyblF df vI pRbMD bixaf huMdf hY.

gurisWK PLYmlI klWbF dI sMcfln syvf?- drasl ieh gurisWK PLYmlI klWb kI hn? iek qrIky ielfky dIaF sMgqF df prvfrk pWDr qy afpsI myl-imlfp, njLdIkI qy duWK-suWK dI sFJ. ienHF klwbF (iekWTF) dOrfn lgBg iek GMty df ajyhf sYsLn jLrUrI hY ijWQy gurmiq-gurbfxI dy pRkFz jIvn-rihxI-soJI vfly ivdvfn nUM bulf ky, iksy iek gurmiq ivsLy qy lYkcr krvfieaf jfvy. ies qoN ibnF ienHF klwbF df mksd hI nhIN rih jfvygf. ies qoN CuWt ies dOrfn bicaF dIaF KyzF, lgBg iek GMty leI prvfrF df afpsI myl-jol sYsLn hoxf hY. iesy dohrfn iek-iek GMty df sYsLn jdNo vWK-vWK kmiraF ‘c vWK-vWK bYTkF ijvyN pqI-pqnI bYTk (Couple Sitting) kyvl pqnIaF qy kyvl pqIaF dI bYTk (Male & Female Divided Sittings) nOjuafn bicaF dI bYTk (Youngs Sitting) aqy Coty bicaF dI afpsI sFJ qy KyzF leI, pRbMDkF vloN ivsLysL pRbMD (Baby Sitting) vI jLrUrI hY.

ies dy vWzy lfB ho skdy hn ik hr pWDr qy hryk Aumr dI vWK vWK kYtygrI dIaF sMgqF dI afpsI jfx pihcfx, duWK-suWK dI sFJ, gurmiq pwKoN vWK vWK pWDr dy ÈMikaF-suaflF df invfrx qy hor bhuq kuJ. klWb sYsLn dI muWK loV nUM iDafn ‘c rKdy hoey, AuQy loV anusfr lMgr-cfa pfxI df pRbMD (Fast Food level) bfhroN iqafr krvfieaf sucWjy ZMg df hovy qy hfjLr prvfrF ivcfly smyN-smyN nfl CWkf idWqf jfvy.pr ieh AuQy iqafr nf kIqf jfvy. ajyhy gurisWK PLYmlI klWbF df isWK bWcy-bWcIaF leI vr-irsLqy pKoN vfDU df lfB ho skdf hY aqy hor anjfxy ‘c keI lfB vI.

drasl, dfs dy mn ‘c ajyhI pMQk lihr df ivcfr sMn 1997-98 dohrfn, apxy ivdysLF dy gurmiq pRcfr dy dOry smyN amrIkf, kYlyPLornIaF ‘c AuiTaf. bfd ‘c AuntyrIE, gurduafrf bRfmptn, kYnyzf ‘c pRbMDkF dy sihXog nfl, qjrby dy qOr qy vrqoN ‘c ilaFdf qy ieh iek sPLl qjrbf sI. vWKrI gl hY dobfrf jfx smyN AuQy pRbMDkI adl-bdl ho cuWkf sI aqy nvyN pRbMDkF nfl ies pwKoN sFJ nf bx skI. iPr vI ‘gurisWK PLYmlI klWb’ iek ajyhI sdIvI qy imlvIN pMQk lihr sfbq ho skdI hY jo pusLq-dr-puÈq, KyqrI pWDr qy gurisWK prvfrF dy afpsI myl-imlfp, nyVqf, AunHF ivckfr gurmiq pwKoN ieksfrqf leI, pMQk pWDr qy bhuq vWzI pRfpqI sfbq ho skdI hY. ies qoN pihlF ies gurmiq pfT df nF ‘kyvl pMj lihrF’ hI sI.

5[ gurmiq aYjUkysLnl sYsLnjL (Gurmat Educational Sessions) -gurduafrf sfihbfn ivc sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dy pRkfsL smyN siqkfr dy apxy nIXm huMdy hn aqy Auh AuQy jLrUrI vI hn. ies qoN vWD gurbfxI hryk mnuWK leI jIvx-jfc qy Aus dI Kurfk hY. dUjy qF kI ? pRcfrk-pRbMDk kmjLorIaF kfrx aj sMgqF df vWzf ihWsf gurduafry jfxf hI CWz cuWkf hY. gurbfxI dI KusLbU AunHF dUr jf cuWkIaF sMgqF qIk phMucfAux leI jLrUrI hY ik lgBg cfr-pMj sO dI hfjLrI vfly afzItorIam jF PLrinsLz hfl buWk krvf ky AuQy vWK-vWK gurmiq dy ivsLy lY ky, hfjLr sMgqF ‘c spWsLt kIqy jfx. AuQy vI jLrUrI hY ik gurbfxI soJI-jIvn vfly spWsLt-vkqf, imWTbolVy, cMgI idWK vfly pMQk ivdvfn df lfhf lY ky aqy iek vyly, ieko hI ivsLf lY ky lgBg iqMn-cfr GMitaF dy sYsLn ‘c pUrf smF Aus ivsLy nUM smripq hovy. ieQy vI rfgI jQy dI sFJ ‘qy bfkI ZMg ‘gurbfxI ivcfr smfgm’ (Gurbani Vichar Smagam) vflf ho hoxf hY. ies pRfjYkt df mUl rUp pRfjYkt nM: 3 vflf hI hY. PLrk hY ik eyQy joVy afid nhIN Auqfrny. ieQy ‘gurU gRMQ sfihb’ df pRkfsL nf hox kfrx siqkfr nIXmF ‘c PLrk honf kudrqI hY. AuNJ qjrby dy qor qy ‘gurmiq aYjUkysLn sYNtr, idwlI’ vloN ajyhy cfr sYsLn krvfey jf cuWky hn. iehnF dIaF vIzIE rIlF vI sYNtr pfs mOjUd hn, mMgvf ky ies loVINdI pMQk lihr bfry aMdfjLf ilaf jf skdf hY. sYsLnf vflI ies lihr nUM hor smJx leI gurmiq pfT nM: 13 "isWKI vDy Puly qF ikvyN- isWKI pRcfr dy iqMny ipV KflI" vDyry shfeI ho skdf hY.

6. GWt smF-inXimq gurmiq klfsF- Kfs kr gurU dr nfl sMbMD rKx vflf hryk mnuWK, BfvyN iksy vI Kyqr ‘c ivcr irhf hY. zfktr, dukfndfr, ieNzstrIailst, ieMjInIar, aYzminstRytr, iksfn, ividafrQI, pRcfrk, gurduafrf pRbMDk jF koeI hor. gurbfxI df hI PYslf hY ik afqmk jIvn qoN ibnF, Auh aigafnqf BrpUr psLU jIvn hI bqIq kr irhf hY.aj sfzI bhuqf krky hflq iehI hY ikAuNik ies smyN pMQ pfs ajyhf koeI pRbMD jF ZMg hY hI nhIN ijs nfl iksy dy jIvn ‘c iksy sucwjy ZMg, inXimq gurmiq dI isMcfeI ho sky. gurmiq klfsF qF BfvyN ivloikqry qrIky sMsfr Br ‘c iek jF dUjy ZMg cl rhIaF hn. iPr vI hQlf pRfjYkt bfkI ibafny pMj pRfjYktF dI qrHF pMQ aMdr iblkul nvIN qrHF df hovygf. ies leI jLrUrI hY ik ies dI rUp-ryKf aqy mhWqv nUM pUrI gihrfeI qoN smiJaf jfvy. AuNJ ies ivsLy nUM pUrI qrHF spWsLt krn leI gurmiq pfT nUM 93 "pRomosLnl gurmiq klfsF" idWqf jf cuWkf hY, drdI sMgqF Aus df vI pUrf lfB lY skdIaF hn.

sMsfr Br ‘c cl rhy dUjy mjLmUnF dIaF inXimq klfsF qy skUlF-kfljF dI qrjL qy hI ieh Gr-Gr ‘c gurmiq klfsF dI lihr honI hY. duWK qF ieh hY ik sMsfrk mjLmUnF leI qF asF izgrIaF, izplomy, pRoPLYsrF, XUnIvristIaF qy prmoÈnF leI vzy-vzy pRbMD kr rKy hn. iPr ijhVf mjLmUn sMsfr dy sfry mjLmUnF-igafnF df jnmdfqf hY, ijs dI pRfpqI qoN ibnF mnuWK sMsfr pWDr qy sB kuJ pRfpq krky vI iensfn nhIN bn skdf. Aus srb-Auc, pRBu dIaF bÉÈÈF dy ÉËfny, rWbI igafn dI pVHfeI-soJI leI asIN pUrI qrHF avysly hF. ies leI, asF GWt qoN GWt sMsfr pWDr dI pVHfeI df pRbMD vI nhIN kIqf, ies qoN agy dI gl qF bfd ‘c hI sLurU hMudI hY.

ienHF "pRomosLnl gurmiq klfsF" klfsF leI vI inXmf anusfr dfKlf, prIiKaf-srtIiPLkyt df nIXm loVINdf hY. tIcr aqy poRPYsr gurbfxI, –gurmiq dy ivdvfn qy nfl-nfl gurbfxI jIvn jfc vfly hoxy jLrUrI hn. poRÌYsr ies nMU afjIvkf bxfAux jF gupq qOr qy vfips PLMz ‘c jmF krvf dyx pr syvf-Bytf jLrUrI hY. iesy qrHF adfry dy ÉricaF nUM clfAux aqy AuQy pVHfeI dy pWDr ‘c AuWcqf ilafAux leI, isiKafrQIaF qoN vI Krcf-syvf lYxI hY. afrMBk kors qoN ielfvf pRcfrk lfeIn dy iewCuk sWjxF leI smyN-smyN nfl pRomosLnl, irPLrYsLr aqy izplomf kors hoxy vI jLrUrI hn. afrMB ‘c BfvyN kuJ idWkq afvy pr ajyhIaF klfsF dI mhfnqf nUM kors krn vfly swjxF dy jIvn ‘c afeI soJI ‘qy qbdIlI hI ibafn kr skygI. GWt smF-inXimq gurmiq klfsF vI pMQ dI sdIv kflI loV hn.

ies dy Ault aj sMsfr Br ‘c ivloikqry ZMg gurmiq klfsF cl rhIaF hn. drasl ieh ZMg sMn 1956 dI dyx hY aqy pMQ aMdr ienHF klfsF dI bx cuWkI loV nUM vI awKoN Auhly nhIN kIqf jf skdf. iPr vI ieh klfsF, kOm nUM qbfhI qoN bcfAux df hWl nhIN hn. sMn 1956 df ijLkr hY, dfs kYNp kflj, pMjfb XUnIvristI-idWlI df ividafrQI sI, AuQy iek hor drdI sWjx nfl imlfp hoieaf. akfl purKu ny Kyz vrqI, pRyrxf bKsLI ik iksy ajyhy pMQk pRogrfm dI loV hY ijs qoN sMgqF ivckfr gurbfxI stWzI dI loV mihsUs hovy. ikAuNik gurbfxI qF hY hI stWzI dy nfl jIvn-jfc df ivsLf. jdik mOjUdf pRcfr pRbMD ivcoN ieh muWK socxI hI alop hY. iesy df sMqfp, aj smuwcI mfnvqf qy Kfs kr isWK kOm Bog rhI hY. iesy df nqIjf hY ik sMsfr nUM igafn dI rosLnI ‘c ilafAux dI dfavydfr isWK, aj gurbfxI dy lfeIt-hfAUs df sivWc dbfAux Xog vI nhIN rih igaf. smuWcf pMQ burI qrHF aMD ivsLvfsLF, bRfhmxI krm kFzF, hUVHmwq qy durmWq dy mfieaf jfl ‘c Ps ky rih cuWkf hY. ies df ieko-iek hwl hY, gurbfxI dI stWzI aqy ies qoN pRfpq isiKaf rfhIN, isWKI jIvn nUM muV sQfpq krnf. KYr! pfqsLfh vloN sMn 1956 vflI Ausy bKisLsL df isWtf hY, ik ijhVI soc Aus smyN pMQ aMdr hY hI nhIN sI, aj sMsfr pWDr dI pMQk lihr bx cuWkI hY ‘qy kuJ imsLnrI adfry vI hoNd ‘c af cuwky hn. dUjy lPjLF ‘c ijhVI pRyrxf, qVp ‘qy pRogrfm, sMn 1956 ‘c kyvl do sWjxF qoN afrMB hoieaf, lMmI Gflxf ‘qy imhnq bfd, aj pUrI kOm df ihWsf bx cuWkf hY. ies qrHF Aus smyN, ies pRogrfm ipWCy krqy ny jo soc bKsLI, Aus dI sPlqf vI apxy jIvn kfl ‘c hI dyKx nUM iml geI.

ies qrHF spWsLt hY ik ijhVf pRogrfm hWQly pRfjYkt nM: Cy rfhIN pMQ-hyqUaF aqy drdIaF sfhmxy riKaf jf irhf hY, Aus df mUl Auprokq ibafnI pMQk lihr sMn 1956 hI hY. ies pRfjYkt nUM ies dy mUl prIpyK ‘c smJx leI ies gl nUM vI insLcy krxf hY ik ies dI rUp-ryKf, pihly cldy af rhy klfsF vfly pRfjYkt qoN iblkul vWK hY. ieQoN qIk ik dfs dIaF afpxIaF sMsfr smwuc pRgt ho cuWkIaF imsLnrI sMsQFvf qy kflj vI ies loV nUM pUrf nhIN kr skdy. ikAuNik ienHF cl rhy pRfjYktF df lfB jF qF Auh lY skdy hn ijhVy pUrf smF, apxy prvfrF qoN kwt ky qy AuQy jf ky kors krx jF Coty-moty qrIky prvfr df koeI mYNbr pqRfcfr kors kr lvy. ies dy Ault gurbfxI jIvn cUMik hryk dy jIvn dI injI loV hY, ies leI ajoky cl rhy ieh sfry pRfjYkt kOm dI pRYktIkl ‘qy rYgUlr gurmiq dI pVHfeI vflI loV nUM pUrf nhIN kr skdy. iehI kfrn hY ik hQlf pRfjYkt ienHF sfry cl rhy pRfjYktF qoN iblkul iBMn aqy ajy pMQ dI soc ‘c nhIN. jLrUrI hY ik pihlF ies nvyN pRfjYkt nUM ies dI gihrfeI qoN pUrI qrHF GoiKaf jfvy aqy pMQk qOr qy ies nUM sMBfilaf jfvy. ieQy dohrf dyxf cfhuMdy ik ies df vyrvf gurmiq pfT nM: 93 "pRomosLnl gurmiq klfsF" ‘c idWqf jf cuWkf hY.

iPr vI "pRomosLnl gurmiq klfsF" vflI lihr dy ivsLy qy iek Jfq ies qrF hY. smyN dI loV hY, aijhIaF GWt smF (Part Time) gurmiq klfsF, lgBg hPqy ‘c iek jF do idn, do-do GMty dI klfs hoxI cfhIdI hY. pRfjYkt dy ÉricaF df afDfr BfvNy dsvMD hI hovy, iPr vI pRoPYsr, vyqn pRfpq ‘qy rYgUlr hon. islybs-pIrIaz-ivsLy pWky hoxy jLrUrI hn. ividafrQIaF pfsoN Krcf-PIs vI leI jfvy. smyN-smyN nfl dfKlf smF nIXq hovy aqy ividafrQIaF dy pypr ley jfn. kihx qoN Bfv, ieMn-ibMn Ausy qrHF, ijvyN skUlF-kfljF dI pVHfeI df nIXm hY. vWzf PLrk ieh ik ieQy pRoPYsr sfry gurbfxI jIvn-soJI pwKoN spWsLt, pfhulDfrI aqy gurU dy inrml BAu vfly hoxy jLrUrI hn. ikAuNik ieh ielfhI aqy jIvn igafn hY, inrf purf sMsfrk igafn nhIN. sMsfrk igafnF dy Ault, ieh igafn hryk mnuWKf jIvn dI loV hY. ies gurU igafn df mksd mnuWKf jIvn dy sMsfrk ‘qy afqmk jIvn ivcfly sMquln nUM kfiem krnf hY, jdik bfkI sfry hI sMsfrk igafn hn, ies qoN vWD hor kuJ nhIN.

ies smyN sMsfr Br ‘c cl rhIaF gurmiq klfsF (imMnI siq sMgF) dy Ault, ieQy sMBv nhIN hovygf, ijvyN ijs dI mrjLI hY pVHn afvy jF jdoN cfhvy Gr bYT jfvy. ajyhI hflq ‘c Aus df nF-Aus dy dfÉly ‘qy idWqI Krcf-PIs dy bfvjUd, anusLfsn aDIn kitaf jf skygf. cl rhy purfxy klfsF (imnI siq sMgF) vflf nIXm ieQy lfgU nhIN hovygf ik iksy klfs ‘c af rhy iqMn-iqMn sflF qoN hfjLrI Br rhy sWjx df ruqbf vI AuhI qy acfnk afAux vflf pihilaF nUM itWc smJ irhf hovy jF apxy afp nUM AunHF qoN vI vWD isafxf. ieQy qF klfs pWDr muqfbk snmfn df Prk hovygf. TIk Ausy qrHF ijvyN iek qIjI df ividafrQI aqy dUjf aWTvIN jmfq df.

iesy qrF pRoPYsr sWjx ieQy smyN ‘qy islybs dy pfbMd hoxy hn. cUMik Dfrimk klfsF hn, ies leI ieQy, smyN smyN nfl ivijLitNg pRoPYsrF aqy ivijLitNg ividafrQIaF vflI gl nUM njLroN Ehly nhIN kIqf jf skdf. ieh vWKrI gl hY ik AuhnF leI ivsLysL ZMg AulIikaf hovy. iehnF klfsF leI GWt qoN GWt afrMBk, pRomosLnl, imsLnrI izplomf afid iBMn-iBMn kors jLrUrI hn. BfvyN mOjUdf klfsF Bfv imnI siq sMgF dI qrHF, iehnF nIXmq klfsF ‘c vI hryk vrg ‘qy ikrq vflf sWjx jF ividafrQI vI ihWsf lY skygf. ies qoN vWD pRcfrk ikWqy dy cfhvfnF leI imsLnrI izplomf kors, AuprMq iek mhIny df pRYktIkl tRyinMg kors afid hoxy jLrUrI hn. iesy qrHF ies pRfjYkt qoN anykF guWJy lfBF qoN CuWt kuJ Ëfhrf lfB vI ho skdy hn ijvyN:

1[ pMQ aMdr gurmiq pRoPYsrF df nvF ‘qy siqkfr BrpUr ikwqf-Aujfgr hovygf. isWK nOjvfnF ivcfly vWD cuWkI byrujLgfrI nUM cMgy ZMg nfl TwlH pvygI.

2[ isWK nOjvfn pnIrI dI soc ‘c af cWukI igrfvt "asF gurbfxI dI stWzI krky ikhVf BfeI-gRMQI bxnf hY" ies nMU vI TIk idsLf imlygI.

3[ pihlF qoN cldy klfs isstm (imnI siq sMgF) kfrx, sMgqF ivcfly gurbfxI stWzI dI pYdf ho cuWkI loV dI nIXmq BrpfeI leI rsqf pWDrf hovygf.

4[ anykF nUM gurmiq dI pVHfeI leI cfa pYdf hovygf, ijs df nqIjf, pMQ aMdr qyjLI nfl vDdy jf rhy krmkFzf, bRfhmxvfd, mn mwqF, hUVmWqF, dur mwqF, gurUzMmf, zyrfvfd nUM rukfvt afvygI.

5 vWzI Aumr dy lokF ‘c gurmiq dI pVHfeI leI nIXmq lihr pYdf ho jfvy qF bicaF leI vI iksy Xog ZMg ajyhI lihr cflU krn dI loV vDygI. bicaF leI ies lihr df rUp "pMjfbI dI pVHfeI aqy gurmiq" gurmiq pfT nN:30 ‘c idWqf igaf hY.

Cy (6) pMQk lihrF df kuJ ipCokV- ies ‘c do rfvF nhIN ik ies smyN pMQ ‘c af cuWkI BfrI igrfvt kfrx lgBg hryk pMQ drdI pryÈfn hY. aj isWK prvfrF ivc isWKI jIvx dI hoNd nhIN, ies dy Ault bRfhmxI ‘qy anumqI soc jF hUVHmwq qy durmWq hI pRDfn hn. isWK pnIrI qyjLI nfl isWK Drm nUM iqafg rhI hY, ksUr AunHF df vI nhIN ikAuNik mfipaF qoN, isWK skUlF-kfljF qoN, gurduafiraF qy isWK pRcfrkF qoN AunHF nUM jo iml irhf hY Aus ‘c isWKI df kyvl pihrfvf ‘qy jËbf hI bfkI hY. ajyhy hflfq ‘c pMQ drdI jo hWQ pYr mfr irhf hY, AuQy vI bhuqf vkqI kMm hI ho irhf hY. keI vfrI qF AunHF rfhI isdk-idlI nfl kIqf kMm vI krmkFz hI sfbq ho rhy hn. aigafnqf vWs kIqy jf rhy kMm qF pMQ df nuksfn vWD, Pfiedf Gwt kr rhy hn-nqIjf mn mwqF ‘qy gurmiq ivroDI kMmF nMU hI vfDf iml irhf hY. mOjUdf sLqfbdIaF dIaF lVIaF qy kIrqn smfgm vI iesy lVI ‘c hI afAuNdy hn.

loV hY, Auprokq Cy lihrF nUM pMQk pWDr qy ieWk-ieWk krky hWQ ‘c leIey. injI qOr qy, sMsQf pWDr qy jF ‘gurmiq aYjUkysLn sYNtr-idWlI nfl sFJ krky, smF hY jykr ajy vI kuJ kr skIey qF. Auh nf hovy sWp qF vfr krky clf jfvy qy lkIr hI ipWtdy rih jfeIey. vkqI jF Byzcfl ‘c kIqy jf rhy isWKI pRcfr dy kMm inrf-purf pMQ dI qfkq ‘qy pYsf jLfieaf krnf hI hn, ies qoN vD kuJ nhIN. akfl purKu dy Et afsry, dUr-drÈqf qy iemfndfrI nfl pusLq-dr-pusLq dy afDfr qy cuky kdm hI pMQ dI ivgVI nUM sMBfl skdy hn. gurbfxI df Drm qF hY hI pusLq dr pusLq dI jIvn jfc, iesy soc nUM sfhmxy rK ky ieh Cy lihrF vflf ivsLf sfhmxy ilaFdf igaf hY.

drasl ijs mnuWK nUM akfl purKu ny gurU dr nfl iksy vI rsqy sFJ bKsLI hY, pMQ df PLrjL hY gurmiq dI soJI Aus nMU Gr bYTy, afp muhfry nIXm nfl ibnF mMgy-ibnF mMgvfey, muPLq imly. coxF vfly pMQ ‘c dfiKl ho cuWky dYNq ny pMQ nMU ies pwKoN iblkul apMg kr idWqf hY. jy kr prvfrk pWDr qy GWt qoN GWt mhInf vfrI iek gurmiq pfT vI pusLq dr pusLq puWj jfvy qF afAuNdy kuJ sflF ‘c pMQk rihxI ‘c vWzf ienklfb af skdf hY. pMQ kol drdIaF df Gftf nhIN, iemfndfrI vI hY. Gftf hY qF kyvl gurmiq jIvn dI soJI, pRcfr isstm ‘c af cuWky inGfr df. Gr Gr ‘c gurmiq dI inXimq aqy pfTkRm anusfr muPLq pVHfeI vflf pRojYkt nM: 2 iesy pfsy iek kdm hY.

sWcfeI hY, ik aj nwby pRqI-sLWq qoN Aupr sMgq gurduafry jfxf hI CWz cuWkI hY aqy ijMnI sMgq gurduafry jf rhI Aus aMdr vI ‘gurU gRMQ sfihb’ df siqkfr ZMg, mUrqI pUjf dy pWDr df, krmkFzI jF suKxf-clIhy hI rih igaf hY. cUMik isWK Drm gurbfxI qoN pRgt hox vfly ielfhI igafn df Drm hY. iesy kfrn ies df afDfr dlIl hY aqy aMnHI sLrDf nUM ieQy koeI QF nhIN. dUjy pfsy, krm kFzF df afDfr hI idmfg nUM pUrI qrHF bMd krky dUijaF dy iesLfry qy bFdr-nfc hI hY. AuQy anykF imiQhfisk, pOrfixk khfxIaF, iPr AuhnF gpOVF Aupr krmkFzIaF df aMnF ivsLvfs, ies df vWzf sbUq hn. kyvl Bfrq ‘c hI nhIN blik sfry sMsfr ‘c BFq-BFq dy ajyhy ivsLvfsF df jfl iviCaf iml jfvygf. krmkFzI jIvn ‘c, Drm ‘qy rWb dy nF qy luWtx vflf vI mnuWK hY aqy luitaf jfx vflf vI mnuWK hI hY. AuQy nF qF ilaf jFdf rWb qy Bgvfn df, pUjf krvfeI jFdI hY apxI jF ÈÉsI. iek jF dUjI sLkl ‘c ivcfly mnuWK hI Kloqf huMdf hY, PLrk hY ikDry ies df rUp bRfhmx hY ikDry koeI hor. ienHF sfry rWbF qy Bgvfnf dy aMdr dI Bfvnf ieko hI huMdI hY. ieh Bfvnf huMdI hY,‘Drm, rwb qy Bgvfn dy nF qy aMD-ivsLvfsF, krm kFzF df jfl ivCf ky lokfeI dI lut KusuWt ‘qy apxI pyt pUjf df rsqf vWzf krnf’. gurU ky ies dUly pMQ ‘c vI coxF dy crx pY jfx qoN bfd ieQy vI qF Ausy hI pujfrI vfd nUM jnm hI nhIN imilaf blik pikafeI vI imlI hY. iesy kfrx, aj isWK Drm dI asl hflq qF dUijaF qoN vI bdqr hoeI peI hY.

ielfhI jF gurbfxI igafn qF sWcI sLrDf nUM jnm dyNdf qy aMnHI sLrDf df nfs krdf hY. jIvn ‘c ivcfr ÈkqI nUM mjLbUq krdf qy iek pRBU vflf atWl ivsLvfs idRV krvfAuNdf hY. iensfn dy jIvn nUM krm kFzF aqy Pokt ivsLvfsF qoN Cutkfrf imlxf sLurU ho jFdf hY. jIvn ‘coN aigafnqf muWkdI jFdI hY qy nqIjf ies ivcoN hyrf- PyrIaF, kukrm, TWgIaF, jLulm, ivqkry afid vflIaF KotF GtdIaF jFdIaF hn. jIvn ‘c inKfr afAuNdf hY. aj jdoN asF ‘gurU gRMQ sfihb’ vflf srb-AuWqm rsqf Cwz ky, pUrn pRcfr isstm hI krmkFzI bnf idWqf hY Ausy df nqIjf hY ik isWKI df BivK vI DuMdlf hoieaf ipaf hY. ies qrHF ienHF Cy lihrF df nqIjf jdoN iPr iek vfrI, isWK dy jIvn dI pusLq-dr-pusLq isMcfeI df pRbMD prvfr pWDr qy jF kivjL lihr rfhIN BuJMgI pWDr qy ho igaf qF ieh JMjt vI sdf leI muWk jfvygf.

pihly nMbr qy asF gl kIqI gurbfxI-gurmiq kivjLF dI. aMdfjLf lfE! jykr ajyhf koeI ZMg bcpx qoN hI prpWk ho jfvy qF pMQ bfhr dy ivroDI hmilaF qoN apxy afp pUrI qrF hmysLF leI bc skdf hY. TIk Ausy qrF ijvyN dsmysL jI dy smyN qIk pMQk ikly aMdr koeI vzy qoN vzf ivroDI vI syNDf nf mfr sikaf. aj qF hflq ieh hY ik jMmdf isWK b‘cf, isKI bfry isr qy sLMikaF dI pMz lY ky pYdf huMdf hY, aMdfjLf lfAuNdy dyr nhIN lgdI. gurbfxI kivjL vflf pRfjYkt nM: 1 apxy afp ‘c invyklf ZMg hovygf aqy iesy df aglf inWKrvF rUp ho skdf hY "gurmiq lyK mflfvF" df clx Bfv inrol bicaF dI bolI ‘c hI gurmiq isDFqF Aupr suKWly qy spWsLt lyK.

jykr isWK pnIrI bcpx qoN hI isDFqk qOr qy spWsLt ho jfvy qF sMsfr pWDr qy ivcrdf isWK bWcf sMsfr dy iksy vI Kyqr ‘c mfr nhIN Kfeygf, qF iPr Aus dy piqq hox jF hUVHmwq vflI gl qF rihMdI hI nhIN. ies smyN hflq ieh hY ik bWcy qF kI, anumqI ‘qy ivprn dIaF rIqF hUVHmwq, mnmq qy durmWq hI isWK rihxI Aupr apxI eyzI pWkV bnfeI bYTIaF hn ik pMQk pWDr dy vWzy-vzy pRcfrk,pRbMDk qy nyqf vI isWK Drm dy nF qy ijs df pRgtfvf qy pRcfr kr rhy hn asl ‘c Auh isWK Drm hY hI nhIN. iesy kfrn pRcfr dI ijMnI vWzI sLqfbdIaF qy kIrqn drbfrF vflI pWDr, AuwnF hI pMQ df BivWK kflf qy DuMdlf. ajyhI hflq ‘c jdoN smripq sMgqF nUM hI isWKI nhIN iml rhI qF isWK bicaF dI gl hI muWk jFdI hY. isWKI jIvn df inafrfpx qF kyvl gurbfxI dy spWsLt-srl arQF qy jIvn-jfc qoN hI sMBv hY.

ajokI pMQk hflq df bhuq vWzf hWl hngurbfxI ivcfr smfgm’ qy gurisWK PLYmlI klWb’ pRfjYkt nM: 3 qy 4 dI. gurU nfnk pfqsLfh dy smyN qoN lY ky dsmysL ipqf qIk ijMnIaF vI sfKIaF imldIaF hn, ijnHF nfl iksy iek jF dUjy gurbfxI sLbd df ijLkr afAuNdf hY. dyKx dI gl hY, BfvyN sfKI sjx TWg dI hY, BfvyN kljugI pFzy dI jF koeI hor. iek vkq qy iek sfKI dy nfl ieko hI sLbd df ijLkr afieaf hY. ikAuN? sbUq hY, BfvyN iksy nfl ivcfr vtFdrf hoieaf jF gurU-drbfr, iek vkq qy ieko hI sLbd dI tyk leI jFdI sI. ivsLy-isDFq nUM ivcfrF rfhIN ieMnF spWsLt kr idWqf jFdf sI ik gurmiq dI gl iksy anpVH aqy anumqI dy Dur jIvn ‘c vI Ds jFdI. pfqsLfh vloN smyN smyN sQfpq pRcfrkF aqy msMdf df vI iehI pRcfr ZMg sI. gurbfxI ivcoN ieh sbUq vI imldy hn ik gurbfxI nUM sMgqF nfl iml ky gfieaf jFdf sI aqy ivcfr sMgqF srvx krdIaF sn. aj vflf inXm nhIN sI-rfgI, gfiex kr rhy hn , nf AunHF nUM sLbd dy arQF df pqf hY qy nf AunHF nUM ijhVy sux ky JUm rhy hn jF koeI suWqy pey hn, bs kIrqn ho irhf hY. ikAuNik bhuiqaF dy qF ply hI kuJ nhIN pY irhf huMdf, jIvn ‘c qbdIlI afeygI ikhVy rsqy, sfry pfsy kMn-rs pRDfn hY. pihly pfqsLfh qo dsmysL ipqf qIk, gurU prvfrF ivcoN vI dukfnF KwulHIaF, ies dy bfvjUd iek vI dukfn sPl nhIN hoeI. ikAuNik gurbfxI aiBafs dy nfl nfl, sMgqF gurbfxI jIvn vloN vI jfigRq sn. ies dy Ault aj koeI anpVH jF gurU dr df ivroDI-pfKMzI vI dukfn jF zyrf KolHdf hY, qF AuQy vI lfeInF lg jFdIaF hn. sWcfeI hY ik aj anykF ajyhy zyry vI Kuly pey hn jo KuWlm-KuWlf isWKI isDFqF df mjLfk Auzf rhy hn, iPr vI BIVF hn. ieQoN qIk, aj ijhVf isKI df pRcfr gurduafiraF ‘c ho irhf hY, Aus ivcoN hI gurbfxI jIvx nUM ZUMzxf sOKI gl nhIN. ies qbfhI df muK kfrx hY pMQ aMdr vWD cukI gurbfxI jIvn pwKoN aigafnqf. ieh aigafnqf ikDroN bfhroN nhIN af rhI. iehI qF pRfpqI hY ijhVI mOjUdf pRcfr pRbMD, gurduafrf isstm qy by-aMq hf PYldy jf rhy zyrfvfd qoN inkl rhy "isKI dy pRcfr" ivcoN. rihMdI ksr pUrI kr rhy hn, mOjUdf gurbfxI soJI pwKoN, gurbfxI pwKoN aigafnqf dy jug ivc inWq pYr psfrdy, sfzy kIrqn drbfrF qy sLqfbdIaF dI hoV. blik ieh kIrqn drbfr qF sB qoN agy hn sfnUM, GMzy hyVy dI msqI dy ky suafAux ivc. sfry df hwl hY, pMQ ivcoN coxvyN, gurmiq soJI ‘qy rihxI vfly ivdvfnF nUM ienHF Cy lihrF dy afDfr qy agy ilaFdf jfvy. ies df nqIjf hovygf pMQ aMdr gurmiq soJI-jIvn df muV AuBfr. ies qrF gurbfxI soJI aqy jIvn vfly pMQk ivdvfnF-pRcfrkF ivc vI vfDf hovygf.

smJx dI loV hY, pfqsLfh ny pihlF DrmsflfvF kfiem nhIN sn kIqIaF gurduafiraF dI gl qF Aus qoN vI bfd afAuNdI hY. gurdyv ny pihlF sMgqF kfiem kIqIaF aqy Aus leI sfry sMsfr df dOrf kIqf. dUr drfjL, ibKVy pYNzy, hryk vrg ivckfr pwuj ky lokfeI nMU gurbfxI ivcly ielfhI igafn nfl joiVaf. XkInn pfqsLfh ijnHF-ijnHF kol puWjy, nf hI qF Auh gurbfxI siqkfr nUM jfxdy sn aqy nf hI jIvn dIaF sWcfeIaF nUM. ijAu-ijAuN AuhnF aMdr gurbfxI jIvn dI soJI afeI, jIvn plt gey. AuhnF aMdr gurbfxI df siqkfr viDaf qy lKF ny gurdyv qoN crx pfhul lY ky isWK Drm ‘c pRvysL kIqf, kroVF gurmiq jIvn dy sLrDflU qy hmdrd pYdf hoey. ijhVy vfho dfhI isWK vI sWjy, drasl Auh vI pihlF sLrDflU bxy. sLrDflU vI ajyhy ik BfeI lihxy qoN gurU aMgd qIk ho inWbVy. zfkU ibDIaf qoN jrnYl ibDI cMd AuBry. ies qoN bfd gurdyv ny DrmsflfvF (gurduafiraF) df iPr vI arMB nhIN kIqf blik pRcfr kyNdrF df islislf afrMB kIqf. sB qoN pihlF krqfr pur sfihb, iPr KzUr sfihb, goieMdvfl sfihb, aMimRqsr, kIrqpur sfihb iesy lVI ‘c aMq anMdpur sfihb, dmdmf sfihb-sfbo kI qlvMzI qIk ieh islislf cflU irhf.

ieQoN qIk ik pMjvyN jfmy smyN drbfr sfihb df kyNdrI sQfn kfiem ho jfx dy bfd vI pfqsLfh ny nF hI pRcfr dOiraF df islislf bMd kIqf ‘qy nF hI pRcfr kyNdrF df. ieiqhfs nUM gihrfeI qoN pVcoilaf jfvy qF inWKr ky sfhmxy afAuNdf hY ik dsmysL ipqf ny Coty-vzy lgBg 15 jMg lVy. ienHF jMgF df kul smF cfr-pMj sfl hI bxdf hY. lVfeI vI AudoN lVI jdoN vYrI, hmlfvr ho ky afieaf. afp ny kdy hmlf nhIN kIqf qy nf hI jFdy qy vfr kIqf. kihx qoN Bfv, jMgF qoN bfkI ijMnf smF vI gurdyv nUM bicaf, cldy af rhy nIXm anusfr hmysLF pRcfr dOiraF qy hI rhy. ieQoN qIk ik pRcfr dOiraF nUM iqafg ky ‘drbfr sfihb’ aMimRqsr vI jfnf jLrUrI nhIN smiJaf.

isWtf ieh ik gurbfxI igafn kyvl gurduafiraF dI cfr dIvfrI leI nhIN. ieh sMsfr Br ‘c vWs rhy hryk mnuK dI pusLq-dr-pusLq afqmk Kurfk hY. gurbfxI df bIj sfry sMsfr ‘c pYxf hY, iesy gurbfxI dy bIj qo sfD sMgq rUpI pOdy ny Auwgxf hY. iehI sfDsMgq jdoN DrmsflfvF mOjUdf gurduafiraF ‘c pwujygI qF iesy pOdy nUM jo Pl lwgygf Aus df nF hovygf ‘isWK’. ihsfb lgfE aj jdoN bIj hI nhIN pY irhf, qF sMgq ikQoN aqy isWK ikQoN?

XkInn sfnUM gurduafiraF ‘c sMgqF kfiem krx leI AuhnF qIk vI pwujxf hovygf ijhVy gurbfxI nUM aj sfzIaF nflfiekIaF kfrx kyvl isWKF dI loV mMnI bYTy hn. gurU kIaF AunHF sMgqF qIk vI pwujxf hovygf jO vWzI igxqI ivc gurduafrf iqafg cuWkIaF hn. Auh isK pnIrI ijhVI krmkFzI aqy an-aiDkfrI pRcfr pRbMD kfrx isWKI vl pUrI qrHF ipWT krI KloqI hY. jy ajy vI iZWl kIqI geI qF ies nuksfn dI Br peI bhuq aAuKI ho jfvygI. ies dy leI sfnUM ajyhy pRcfrkF dI vI loV hY ijhVy gurbfxI soJI pwKoN iblkul spWsLt hon dy nfl nfl afp vI gurbfxI jIvn hI jIa rhy hon, suBfa dy imWT-bolVy, prsnYiltI pwKoN smfj ‘c sB qoN agy, kQnI-krnI dy sUry aqy gurU afigaf-siqkfr nUM pUrI qrHF smripq hox. iPr ajyhy ivdvfnF dIaF syvfvF df lfB lY ky hfl dI GVI kuJ afiztoiram jF PrinsLz hfl buWk krvf ky ‘gurmiq aYjUkysLnlL sYsLn’ kIqy qy krvfey jfx qy nfl nfl ienHF bfkI lihrF nUM sMBfilaf jfvy.

#85s95.3s06#

 

Including this Self Learning Gurmat Lesson No 85

Cy (6) pMQk lihrF dI loV

For all the Gurmat Lessons written upon Self Learning base by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases these are 400/- or 500/-) per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24 Ph 91-11-26236119 & ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26236119 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.