.

gurbfxI ivc pOrfxk kQfvF
(iksLq nM: 07)

pRo: ieMdr isMG ‘Gwgf’

vYvsuqmn avqfr :- ieh swqvyN mnU df nF sI. sUrjbMs dy bfnI ieksvfkU df ipqf aqy sUrj df puwqr sI. (ihMdU imiQhfs koÈ, pMnf- 549)

ivcfr :- gurbfxI ivc ies df koeI iËkr nhIN imldf. ihMdU smfj ivc BI ies df koeI iËafdf pRBfv nhIN vyiKaf jFdf. AuNÖ hY ieh BI korI klpxf qy afDfrq avqfr. sUrj jo awg df ivrft golf hY. DrqI nfloN hjfrF guxf vwzf BI hY. DrqI AuWqy sUrj dIaF ikrnF jUn mhIny ivc inrI awg hI suwt rhIaF pRqIq huMdIaF hn. jo lwgBg DrqI qoN nON kroV mIl dI dUrI qy anumfinaf igaf hY. so iensfn qF kI jIv jMqU BI sUrj qoN pYdf ho skdf hY ? ieh vYvsuqmn Aus dy mhf goly ivcoN jMimaf ilK mfiraf. kI koeI akl vflf mnuwK ies mhF kuPr ƒ svIkfr kr skdf hY ? jo ies ƒ pRvfn kry, kI Aus ƒ isafxf iensfn mMinaf jf skdf hY? Bfrq ivc sB kuJ cldf hY. hor BI bhuq sfry sUrj dy puwqr hn. iewk vfrI bIbI kuMqI (pFzvF dI mF) ny ‘‘mMqr`` pVH ilaf. bs iPr kI sI sUrj vfhodfhI dOVdf hoieaf kuMqI kol af hfjr hoieaf. kuMqI ny Gbrf ky puwCaf, ik qUM kOx hYN ? Aus sUrj nfmIN nOjvfn ny ikhf ik, ‘‘ijsdf qUM mMqr piVHaf hY, sUrj``. kuMqI afKy qUM vfps clf jf, pr Auh nf mMinaf. afKx lwgf mYN qyry grB qoN puwqr pYdf krn qoN ibnF vfps nhIN jfvFgf. kuMqI ƒ ieh svIkfr krnf ipaf. ies sMXog qoN krx pYdf hoieaf. BfvyN Aus smyN kuMqI kuMvfrI sI. iesy leI krx ƒ iqafg geI sI. bfkI pMjy pFzo BI iesy qrHF dyviqaF vwloN kuMqI qy mfdrI ƒ idwqy gey puwqr sn. pFzU rfjy df ibMdI puwqr koeI nhIN sI. so iehnF purfxk kQfvF ivc aijhIaF prfBOiqk khfxIaF df aMq pfrfvfr koeI nhIN hY. iehnF kQfvF muqfbk ivÈv krmf ny afpxI bytI sMjnf sUrj nfl ivafh idwqI. Auh ivcfrI sUrj df qyj brdfÈq nf kr skI. afpxy ieMjnIar ipqf, ivÈvkrmf awgy PirafdI hoeI. ivÈvkrmf ny sUrj ƒ cuwikaf, Krfd qy cfhiVaf qy kwt qrfÈ ky awTvF ihwsf Gwt kr idwqf. awTvF Bfg kwtx qoN bfd ies dI ÈkqI Gt geI qy sMjnf ny pqnI dy rUp ivc ies nfl iËMdgI ibqfeI. sUrj nfloN jo tukVy kwty gey sn, ivÈvkrmf ny AuhnF qoN dyviqaF dy hiQafr bxf idwqy. afh jo sUrj afsmfn ivc dihkdf nËr afAuNdf hY ieh qrfiÈaf hoieaf hY. vfry vfry jfeIey khfxIaF GVn vfilaF qoN ! agr ivÈvkrmf jI ikrpf krky sUrj ƒ qrfÈ ky qyj Gwt nf krdy qF hux qwk sB jIv jMqU, pÈU pMCI sVky suafh ho jfxy sn. pr siqgurU jI qF pfvn bfxI ivc smJf rhy hn ik hr koeI rwbI inam ivc, kudrqI kfƒn ivc bwJ ky afpxy iËMmy leI izAUtI inBf irhf hY. ies ivc iksy ivÈvkrmf afid df koeI dKl nhIN hY. ivÈvkrmf asl ivc vfihgurU hI hY. gurbfxI prmfx pVHo :-

ismrY (rwbI inam) DrqI aru afkfsf.. ismrih cMd sUrj guxqfsf..

pfAux pfxI bYsMqr ismrih, ismrY sgl Aupfrjnf..

ismrih KMz dIp siB loaf.. ismrih pfqfl purIaF scu loaf..

ismrih KfxI ismrih bfxI ismrih sgly hir jnf..

ismrih bRhmy ibsn mhysf.. ismrih dyvqy koit qyqIsf..

ismrih jiKH dYq siB ismrih agnq n jfeI jsu gnf..

ismrih psu pMKI siB BUqf.. ismrih bl prbq aAuDUqf..

lqf blI sfK (vylF) sB ismrih riv rihaf suafmI sB mnf.. (1047)

sB ƒ bxfAux qy clfAux vflf kyvl prmfqmf hY, hor koeI nhIN. gurvfk hn :-

KMz pfqfl asMK mY gxq n hoeI.. [[[[ lK cAurfsIh mydnI quJ hI qy hoeI.. (1283)

DnvMqrI avqfr :- iewk vYd df nF ijsƒ dwKx pUrbI Bfrq ivc qkflF smyN
BytfvF cVHfeIaF jFdIaF hn. dyviqaF df iewk vYd jo smuMdr irVkx smyN inkfilaf sI. ieh afXorvyd df lyKk mMinaf jFdf hY. iksy hor jnm ivc ieh dIrGqms df puwqr sI. ies df jIvn cirwqr mnuwKI sImfvF qoN mukq sI. ies leI ieh hr smyN hr Xuwg ivc ieh bRihmFqk igafn df suafmI sI. ies ƒ suDfpfx ‘‘hwQ ivc aMimRq rwKx vflf``, aqy ‘‘amr`` BI ikhf jFdf hY. dUsry vYdF, ijvyN Byl, idvydfs aqy pflkfpX ny BI afpxf iehI nfm rwiKaf hoieaf sI. iesy nfm df iewk hor pRiswD vYd, ijhVf ivkrmfidwq dy drbfr ivc nON rqnF ivcoN iewk sI. ies df nfm BI DnvMqrI sI. (ihMdU imiQhfs koÈ, pMnf-301)

ivcfr :- ihMdU mwq dy bfkI avqfrF vFg DnvMqrI ny BI mfqf ipqf dy sMXog qoN jnm nhIN ilaf. ikAuNik iehnF dy ieh ‘‘PYÈn`` pRvfn nhIN kIqf igaf. smuMdr ivcoN lwCmI, cMdrmf, aMimRq aqy Ëihr kwZy gey. DnvMqrI vYd BI afpxy rvfieqI Dfrmk suBfa muqfbk pUrf sUrf aMimRq df ktorf hwQ ivc lY ky afx pRgt hoieaf. nf mF dI loV nf ipqf dI ËrUrq. nf bcpn afieaf nf buZfpf sqfvy. mOq qF awj qwk DnvMqrI df kuwJ nhIN ivgfV skI. mOq qF AuhnF ƒ afAuNdI hY jo jnm lYNdy hn. ijs ny jnm hI nhIN ilaf, Auh mrygf ikvyN ? asl ivc iksy ‘‘isafxy`` df afKxf hY ik ‘‘jy PokIaF skImF df hI kVfh bxfAuxf hY qF iGAu dI kmI ikAuN rihx idwqI jfvy``. sMsfr dy do vwzy Drm XhUdI iesfeI qy ieslfm iewko Kudf ƒ mMndy hn. rwb df jnm lYxf AuhnF ivc pRvfn nhIN hY. gurU nfnk sfihb jI ny BI ‘‘akfl, ajUnI, sYBM, afpny afp [[[[`` afKky srbwq dy isrjx vfly ƒ jnm mrn qoN rihq ibafn kIqf hY pr sfzy guaFZIaF (ihMdU smfj) dy Gr iewk nhIN ds vIh nhIN kroVF dI igxqI ivc ‘‘rwb`` pYdf huMdy aqy mrdy rihMdy hn.

afcfrIaf rjnIÈ (EÈo) afpxy smyN df bhuq vwzf iPlfsPr sI. BfvyN ihMdU lyKkF, pwqrkfrF qy Dfrmk pujfrIaF ny Aus dy ivruwD bVf Ëihr Augilaf hY. ikAuNik Ausny pfKMz krm dy bVI bybfkI nfl prKcy Auzfey sn. iewk QF EÈo ilKdf hY -‘‘Bgvfn mr igaf hY, ies ƒ bhuq zUMGf KUh puwt ky dbf idE, AuWpr aimxvIN ieMnI imwtI pf idE ik muV ky bfhr nf af sky. ikAuNik aslI rwb jnm hI nhIN lYNdf, jo jnm lYNdf hY Auh rwb nhIN hY. rwb dy nF qy Pryb hY DoKf hY. ies Bfrq dI irÈIaF munIaF vflI DrqI qy Auqny iensfn nhIN hn ijqny bxfvtI Bgvfn hn. hr pwQr df tukVf ieMnf qfkqvr ho igaf hY ik hjfrF pujfrI Ausy dI ikrpf nfl ies DrqI AuWqy hI ieMdr purI vrgf mnmohk anMd AuTf rhy hn. ÈrDfvfnF dIaF awKF qF huMdIaF hI nhIN. jy awKF huMdIaF qF kroVF bxfvtI BgvfnF dI pUjf ikAuN krdy. afpxf sB kuwJ mUrqIaF awgy inCfvr kr idMdy hn, smyq ijgr dy toty, mfsUm klIaF, kMj kuafrIaF bytIaF dy. Gfh, ruwK, pÈU pMCI kroVF dI igxqI ivc jo Bgvfn hn, iehnF dI mfnqf ƒ pfqfl ivc dPn kr idE. bs iewko Bgvfn kfPI hY jo jnmdf, mrdf nhIN. jo kuwl isRÈtI df isrjxhfr hY``.

ies kflpink Bgvfn dy hwQ ivc aMimRq df ktorf hY. pr ieh ‘‘aMimRq`` kyvl dyvIaF dyviqaF jF bRfhmxF leI rfKvF hY. hor iksy ƒ ies dy nyVy nhIN Ptkx idMdy. jdoN smuMdr irVikaf igaf sI, Aus vkq dYNqF ny (asl ivc ikrqI dRfvV, hfr cuwky lok) brfbr imhnq kIqI. jodN aMimRq vMzx dI GVI afeI qF dyviqaF ny sfry hI ‘‘aMimRq`` qy ajgrI kuMzl mfr ilaf. dYNqF ny bhuq lMmI jMg lV ky dyviqaF ƒ smJOqf krn leI mjbUr kr idwqf. Aus vkq afpxIaF momoTwgxIaF nfl, sflsI (brfbr dI vMz krn vflf bx igaf) ivȃ. dYNqF ny ieqbfr kr ilaf qy ivȃ mohxI (suMdr jvfn aOrq) rUp ivc sfiraF ƒ kqfrF ivc ibTf ky aMimRq CkfAux lwg ipaf. iewk kqfr ivc dyvqy, iewk kqfr ivc dYNq bYT gey. sflsI ‘‘mohxI Bgvfn`` DoKybfj inkilaf. iewk brqx ivc do Kfny bxf ky aMimRq aqy Èrfb Br leI. dYNqF ƒ Èrfb qy dyviqaF ƒ aMimRq iplf idwqf. dYNqF ivcoN AuhnF df iewko iewk qyjbuwDI aqy bhfdr jrnYl ‘‘rfhU`` afpxI kqfr ivcoN awK bcf ky AuWiTaf, dyviqaF vflI kqfr ivc jf bYiTaf. BfvyN ivȃ bVf cqur sI, pr rfhU Ausƒ DoKf dyx ivc kfmXfb ho igaf. mohxI ny rfhU ƒ BI aMimRq ipaf idwqf. BfvyN Ausy vkq pqf lwg igaf sI ik ieh kTor imhnqI hwQ dyvqy dy nhIN ho skdy, ijnHF ivc aMimRq pfieaf igaf hY. ÈnfKq kIqI geI, Èwk TIk inkilaf. dyviqaF ny ‘‘dieaf dy Gr af ky`` rfhU df isr klm kr idwqf ikAuNik Auh aMimRq pI ky amr ho cuwikaf sI. ies leI DV iewk pfsy qy isr iewk pfsy jIvq irhf. Ausy isr ktI hflq nfl jMg CyV idwqf, jo awj qwk jfrI hY. aPsos ik dUjy sfry sfQI dYNq, Èrfb ivc guwt ho cuwky sn. ÈrfbI hflq ivc mohxI dI mUrq ƒ Xfd kr kr Auslvwty lY rhy sn. Buwl cuwky sn ik dyviqaF ny quhfƒ bysuurq krky luwt ilaf hY. quhfƒ aMimRq nhIN akl qoN KflI krn vflI, KfndfnF ƒ bfdÈfhqF ƒ brbfd krn vflI Èrfb ipafeI geI hY. ies sPlqf vfsqy AuhnF ƒ BfvyN afpxy Bgvfn ƒ qIvIN bxf ky ikAuN nf Byjxf ipaf. Auh kfmXfb ho gey ik dYNqF ƒ aMimRq meI igafn qoN vFJy kr idwqf hY. aMimRq meI rfj suwK qoN vMicq kr idwqf igaf. afrQk pwKoN kMgfl kr idwqf igaf. ieh dYNq lok afijhy kurfhy pey ik muV awk qwk nhIN sMBl sky. iewk moihxI dy rUp qy aijhy moihq hoey ik awj qwk surq nhIN af skI. Aus qoN bfd BfvyN afpxIaF awKF dy sfhmxy bhU bytIaF dI iewËq imwtI ivc iml jfvy. ieQoN dy asl vsnIkF ƒ drfvV, disAU, dfs, aCUq jF ÈUdr ikhf jfx lwg ipaf. ieAuN kih leIey ipafr, qlvfr qy sfijÈF duafrf kwKoN hOly kr idwqy gey ieQoN dy asl vsnIk. kIqf igaf sB kuJ ‘‘dyviqaF`` vwloN. iehnF kUVH khfxIaF dI agr dUr qwk pYV nwpI jfvy qF swcfeI dy nyVy qyVy phuMcx ivc shfieqf imldI hY. BfvyN DnvMqrI vYd df iswDf koeI iËkr gurbfxI ivc nhIN hY pr vwzy vYdF bfry siqgurU jI ny agvfeI bÉiÈÈ kIqI hY.

vYdu bulfieaf vYdgI pkiV ZMZoly bFh.. Bolf vYdu n jfxeI krk klyjy mfih..

vYdf vYdu suvYdu qU pihlf rogu pCfxu.. aYsf dfrU loiV lhu ijqu vMÖY rogf Gfix..

ijqu dfrU rog AuiTaih qin suKu vsY afie..
rogu gvfieih afpxf q nfnk vYdu sdfie.. (1279)

kbIr bYdu khyY hAu hI Blf, dfrU myrY vis..
ieh qAu bsqu gupfl kI jb BfvY lyie Kis.. (1368)

kbIr bYdu mUaf rogI mUaf, mUaf sB sMsfru..
eyku kbIrf nf mUaf ijh nfhI rovnhfru.. (1368)

vYdf sMdf sMgu iekTf hoieaf.. aAuKD afey rfis ivic afip Kloieaf.. (1363)

ijs dyÈ dy iewk mhfn rqn (cOdF rqnF ivcoN iewk) aqy cOvI avqfrF ivcoN iewk avqfr DnvMqrI vrgf lf juafb ivakqI hovy, AuQy srIrk qy mfnisk rogF df hoxf bhuq ascrjqf vflI gwl hY. Auh aMimRq dy ktory vflf Kud BI nf irhf, Aus dy sfQI avqfr BI nf rhy. iPr ivcfrI grIb jMqf df rog ikvyN kwitaf jf skdf hY ? kYNsr vrgy iBafnk rogF qoN Cutkfrf idvfAux vfly vYd (zfktr) bdyÈF ivc qF idn rfq imhnq kr rhy hn. ies ‘‘myry Bfrq mhfn`` ivc qF rogIaF apfhjF, nyqrhIxF, pfglF dI igxqI krnI BI sMBv nhIN hY. vfh, vYd DnvMqrI jI vfh.

mohnI avqfr :- ihMdU pOrfxk gRMQF anusfr ivȃ df avqfr jo rfKÈF aqy dyviqaF df JgVf mukfAux leI pRgitaf sI. ies ny suMdr aOrq (mohnI -mn moh lYx vflI) df rUp Dfrky sfiraF ivc iewksfr aMimRq vMzx df iekrfr kIqf sI. pr iewko BFzy ivcoN do Kfny bxf ky dyviqaF ƒ aMimRq aqy rfKÈF ƒ Èrfb ipaf idwqI. (m: ko: pMnf -996)

ivcfr :- ijvyN ik ibpr df sfrf ‘‘kfrobfr`` JUT qy Ausfiraf igaf hY. Aus JUTy ryq mihl ƒ KUb iÈMgfiraf igaf hY. iqvyN hI ivȃ ƒ mnmrËI nfl aOrq bxf ky lY aFdf. aOrq hoxf koeI pfp nhIN hY. iesqrI mnuwK bRfbr snmfn dy hwkdfr hn. pr iewk avqfr iewk Bgvfn ƒ imhnq nfl pRfpq kIqy pdfrQ vMzx vfsqy qIvIN ikAuN bxnf ipaf? kI koeI mnuwK jdoN idl kry nfrI bx skdf hY? juafb hmyÈf nFh ivc imlygf. ieAuN pRqIq huMdf hY ik dyviqaF ny hr cMgf ahudf iËMdgI df hr suwK Dn pdfrQ pRfpq krn leI vfh lf idwqI. ieQy ieh iDafn rhy dyvqy hor koeI nhIN, sfry ihMdU grMQ vl Pyr pf ky bRfhmx ƒ hI dyvqf grdfn rhy hn. ikMnf BI koeI JUT bolxf pvy, koeI BI Pryb krnf pvy, ikMnIaF hI sfijÈF rcxIaF pYx, iewko brqx ivc do Kfny bxfAuxy pYx, Bgvfn ƒ qIvIN bxfAuxf pY jfvy, sB jfieË hY. bs mn vFCq Pl, Dn dOlq iksy hor dy ihwsy nhIN afAuxf cfhIdf. mMƒ ismRqI muqfbk sfry sMsfr dy pdfrQ Dn, sMpdf, dby hoey gupq Kjfny, sB df kudrqI mflk bRfhmx hY. rfjy df rfj prjf df suwK, sB bRfhmx dI ikrpf sdkf hY. bRfhmx jy krop ho jfvy qF sB kuJ nÈt kr skdf hY. aijhy ‘‘ivÈyÈ afiDkfr`` rwb vwloN imly hox df Zol lMmy smyN qoN bhuq AuWcf vjfieaf jf irhf hY. ies qfkqvr ngfrKfny ivc qUqI dI afvfË ikDry guafc hI geI hY. hF qF ivȃ Bgvfn jI, suMdr aOrq bx ky af pDfry.

grbfxI ivc prAupkfrI siqgurU jI ny bfrM bfr guxvfn bxn dI hdfieq kIqI hY. kyvl srIrk suMdrqf ƒ koeI mfx nhIN idwqf. jy iensfn (aOrq mrd dovyN hI) srIr pwKoN bhuq KUbsUrq hY, pr hY aOguxF nfl Biraf. Twg, PrybI, DoKybfË, ivBcfrI AusdI srIrI suMdrqf sgoN afm ivakqI vfsqy PFsI df PMDf bx jFdI hY. gurvfk -

durlB dyh pfeI vzBfgI.. nfm n jpih qy afqmGfqI..

mir n jfhI ijnf ibsrq rfm.. nfm ibhUn jIvn kAun kfm.. (rhfAu)

Kfq pIq Kylq hsq ibsQfr.. kvn arQ imrqk sIgfr..

jo n sunih jsu prmf nMdf.. psu pMKI iqRgd join qy mMdf.. (188)

ankfey rfqiVaf vft duhylI rfm.. pfp kmfvidaf qyrf koie nf bylI rfm.. (546)

hir ky nfm ibnf suMdir hY nktI..

ijAu bysUaf ky Gir pUqu jmqu hY iqs nfmu DirE hY DRktI.. (528)

ivȃ jnfnI bixaf cMgf kMm prAupkfr krn leI nhIN DoKf dyx leI, rUp dI kuvrqoN krn leI. iewk brqx ivc do qrHF df pdfrQ pfky vrqfAux lwigaF afpixaF ƒ ‘‘aimRq`` qy bygfinaF ƒ Èrfb. iewQoN hI Gor ivqkry ƒ drsfAuNdf ieh lok mhfvrf pRclq hoieaf hY, ‘‘iewk hFzI ivc do pyt`` ikAuN? ieho ijhf ivÈvfsGfq Èfied koeI nIc qoN nIc suBfa vflf ivakqI BI krn qoN Èrm krygf. ienHF BgvfnF aqy dyviqaF ny mMd kfry kridaF kdI Èrm nf kIqI. ies prQfey BfeI gurdfs jI dI iewk pAuVI bVI ZukvIN hY. pVHo :-

jy mfAu puqY ivsu dy, iqs qy iksu ipafrf.. jy Gru BMny pfhrU, kAuxu rKxhfrf..

byVI zobY pfqxI, ikAu pfir Auqfrf.. afgU lY AuJiV pvY, iks krY pukfrf..

jy kir KyqY Kfie vfiV, ko lhY n sfrf..
jy gur Brmfey sFg kir ikaf isK ivcfrf..(35/ 22)

BfeI gurdfs jI smJf rhy hn agr mF puwqr ƒ Ëihr Kuaf dyvy qF ikvyN bcygf. mF qoN vwD ipafr krn vflf qF hor koeI nhIN hY. jy pihrydfr Gr df ijMdrf jF drvfËf BMn ky Gr ƒ luwt lvy, iPr hor iksny sMBfl krnI hY ? ijs mlfh ny byVI ƒ iknfry lfAuxf sI jy Auh Kud byVI ƒ zob dyvy, pfr kOx lgfvygf ? jy muKI swjx afpdy lokF ƒ kurfhy pf dyvy iPr rfhI iks qoN puwCIey ? jy KyqI ƒ sMBflx leI kIqI vfV hI Kyq ƒ AujfV dyvy iPr rfKI kOx krygf ? jy gurU pIr DrmmuKI hI afpxy lokF ƒ brbfd krn qy af jfvy, iPr ivcfry syvk kI krn ? kIhdy qoN Drm df swcf rfh puwCx ?

gurbfxI ny aijhIaF mfieaf dIaF pUqlIaF ƒ pUrI qrHF rwd kIqf hY. ies suMdr Twg aOrqF mfieaf df iewk rUp hn. ijs sohxI sUrq dI bdOlq ieh afm lokF ƒ TwgdIaF hn asIN iehnF dI suMdrqf df hI Kfqmf kr idwqf qF ik awgoN iksy ƒ Kuafr nf krn.

nfkhu ktI kfnhu kftI kfit kUit kyY zfrI..
khu kbIr sMqn kI bYrn qIin lok kI ipafrI.. (476)

mfieaf dfsI BgqF kI kfr kmfvY.. crnI lfgY qf mhlu pfvY.. (231)

ghu kir pkrI n afeI hfiQ.. pRIiq krI cflI nhI sfiQ..

khu nfnk kAu iqafig deI.. qb Eh crxI afie peI.. (891)

pfTk jnoN bfkI sfry ‘‘dYNqF`` ny mohxI dy rUp jfl ivc bysurq ho ky aMimRq vfly GVy ivcoN Èrfb pI leI. qy sfry dy sfry sdf leI afqmk qOr qy, guxF krky Kqm ho gey, mfry gey. pr rfhU iehnF df srdfr iPr BI bcdf hoieaf dyviqaF vflI kqfr ivc bYT igaf. Bgvfn moihnI DoKf Kf geI qy rfhU ƒ BI aMimRq ipaf idwqf. do pihrydfrF, sUrj qy cMd ny rfhU ƒ vyK ky pCfx ilaf. cIK pukfr kIqI, ivȃ ny rfhU df isr aqy bfhvF kwt idwqIaF. ikAuNik rfhU amr ho igaf sI, ies leI mrn df svfl hI pYdf nhIN huMdf sI. cMd aqy sUrj qoN bdlf lYx leI rfhU AuhnF dy rfh ivc Klo ky vMgfrdf hY. cMd sUrj zrdy mfry hnyry ivc luk jFdy hn. iehnF khfxIaF dy mnoivigafn ivcoN JfAulf pYYNdf hY ik rfhU bhuq hI blÈflI aqy dUraMdyÈ POjI kmFzr sI. drfvVF ƒ Kqm krn leI afrIan jrvfixaF ny bVy hwQkMzy vrqy. pr rfhU dI KUMryjI df afrIanF qy ieMnf dbdbf ipaf ik ijs ƒ Xfd krky Auh awj BI kMbx lwg jFdy hn. Auh ieMnF qfkqvr sI ik sUrj aqy cMdrmf ƒ BI llkfrn dI smrwQf rwKdf sI. ijs khfxI ivc sUrj cMd rfhU qoN zrdy mUMh lukf lYNdy hn. hoor koeI ikvyN sfhmxy aV skdf hY ? awj qwk bRfhmxI smfj rfhU dI dihÈq dy sfey hyT jIvn ibqf irhf hY. afDuink Ëmfny df rfhU zfktr aMbydkr sI, ijs ny iekwilaF hI sfry afrIan pfpI toly nfl dsq pMjf ilaf. BfvyN rfhU vFg Auh BI afpxy imÈn ivc pUrI qrHF sPl nhIN hoieaf. pr Aus dIaF nIqIaF nfl ÈUdrF ivc jfgrUkqf afeI svYmfx viDaf. ruËgfr dy mOky hwQ afey, kfƒn ivc irËrvyÈn lfgU hoeI. nvyN jmfny df rfhU sI bfbf aMbydkr jI, iehnF afrIafn lokF leI.

ihMdUaF dy keI qIrQ ies imQ nfl bxy hn ik iehnF QfvF qy aMimRq zuilHaf sI. hjfrF sfl qoN nfsmJ jigafsUaF ƒ AuhnF qIrQF qy luwitaf jf irhf hY. igafn koeI nhIN idwqf jf irhf. klipq dyvIaF, klipq dyvqy, klpxf qy aDfrq aMimRq. jo koeI BI nf pI sikaf, sgoN lVdy hoey zuwlH igaf. dUjy pfsy iDafn nfl vyKo, gurU nfnk sfihb jI ny gurbfxI rUpI aMimRq iqafr krky sfzy snmuwK rwK idwqf. afpxy aOguxF nfl Bry mn ƒ guxF BrpUr aMimRq vrgf bxfAuxf hY. ies aMimRq ivc aMimRq vrgI jIvn syD hY. dUjy bMny gMgf ivc klipq aMimRq dIaF bUMdF zuwlHIaF sn. iewDr sqluj dy iknfry anMdpur sfihb ivKy dÈmyÈ ipqf ny KMzy bfty df aMimRq iqafr kIqf sI. vMzx lwgy jNf vrqfAux lwgy vwzf Cotf, AUc nIc df ivqkrf nhIN kIqf. sgoN sfiraF ƒ iewko ijhf aMimRq, iewko brqn ivc Ckfieaf igaf. iewk BFzy ivc ‘‘do pyt`` nhIN kIqy gey. ies aloikk aMimRq ƒ pI ky iswK afps ivc lVy mry nhIN sgoN dyÈ Drm leI lVy, iewËq afbrU leI kurbfn hoey. Bfrq vfsIaF dIaF bytIaF nIlfm ho rhIaF sn. AuhnF dy ivrlfp suxn vflf koeI nhIN sI. iewQy mMdr Zih rhy sn, rokx vflf koeI nhIN sI. sdIaF qoN gulfmI ivc jkVy lok kIiVaF vrgf nrkI jIvn ijAux leI mjbUr kIqy gey, iksy ny bFh nf PVI. sfry BfrqI mrdF dI dsqfr Auqfr idwqI geI sI iksy nf bMnfeI. sfrIaF bIbIaF BYxF ‘‘isroN nMgIaF`` kr idwqIaF geIaF sn iksy ny isr qy hwQ nf rwiKaf. afh dsvyN nfnk ƒ sfry duwKF df aihsfs hoieaf. AuhnF dy hMJU idsy, cIkF suxIaF. ijwQy pihlF pfvn gurbxI afqmk bl bKÈdI af rhI sI. siqgurU jI ny nvF kOqk vrqf ky hOsly ƒ bulMdI qy pucf idwqf. smuMdr irVkx df Pryb nhIN kIqf igaf. sgoN rwbI klfm pVHky KMzy bfty nfl iqafr krky do do Guwt aMimRRq sfiraF ƒ Ckf idwqf. koeI JgVf nhIN koeI vlCl nhIN. aOrq mrd, AuUc nIc nhIN priKaf. sB ƒ snmfn nfl iewko ivDI nfl aMimRq iplf idwqf. bs iPr kI sI, Drm doKIaF ƒ BfjVF pY geIaF. sohxI mhINvfl ny inwjI srIrI BogF vfsqy diraf qry, KunfmI KwtI. swsI puMƒ ny mfrUQlF ivc roNidaF jfn dy idwqI, inwjI suafdF kfrn. mjƒ bfrF sfl KUh gyVdf irhf, aKy myrI mfÈUkf pfxI pIvygI. rFJf bfrF sfl mwJF ƒ pwTy pfAuNdf irhf. gohf hUMJdf irhf, bs hIr slytI dy drÈn huMdy rihx. imrËf jMz hyTF vwiZaf igaf, inwj suafrQ kfrn, iksy dI DI AuDflx krky.

iewDr gurU ky XoiDaF ny afÈkF vfly diraf nhIN qry, sgoN KUn dy diraf qry. iksy hIr dy Gr KurlIaF ivc nhIN suwqy, sgoN jMglF byilaF ivc swpF dIaF isrIaF imwDdy iewËq dI rfKI krdy rhy. iksy dI DI BYx ƒ AuDfl ky nhIN lY gey, sgoN AuDflIaF geIaF ƒ jflmF dy KUnI pMijaF ivcoN mukq krvf ky afpxIaF DIaF bxf ky isr qy ipafr Biraf hwQ rwK ky vfps Gro GrIN pucf idaf krdy sn. swsI puMƒ vFg mfrUQlF ivc inwjI vfsnf kfrn nhIN mry, sgoN dyÈ dI iksmq bdlx leI gulfmI dy PMdy gloN lfhux leI rfjsQfn dy mfrUQlF ivc srIrF ƒ BfAuNdy rhy. PruKsIafr nfdr, abdflI, ËkrIaf, mIr mMƒ afid snmuwK aijhy qfkq dy jOhr ivKfey ik Auh kbrF ivcoN BI ivlkdy suxy jf skdy hn. m: rxjIq isMG qy sR[ hrI isMG nlUey dI DFk aPgfnI lokF dy mnF ivc aijhI bYTI ik Auh supny ivc BI zr zr qrbkx lwg pey. ieh sI dsvyN nfnk vwloN iqafr kIqy amuk azolqf bÉÈx vfly (gurbfxI aqy KMzy kI pfhul) aMimRq dI jfhrI klf. gurvfk :-

suir nr muin jn aMimRq Kojdy su aMimRq gur qy pfieaf..

pfieaf aMimRqu guir ikRpf kInI scf min vsfieaf.. (918)

ies moihnI avqfr bIbI ny mnuwKqf df koeI pfsf nhIN QMimaf. hF JgVy bKyVy bhuq pvfey hn. Cl Pryb bVy kIqy hn qy ihMd vfsIaF ƒ pIx leI do Guwt sfP pfxI nhIN imldf Blf aMimRq dy GVy ikwQoN imlxy hoey ? aMnHy ÈrDflU vwzy iekwTF ivc ihMdU qIrQ qy bhuq AuWcI QF ltkfey bxfvtI aMimRq qy mwKx dy GVy BMn ky aMimRq pRfpq krn dI lflsf krdy hr sfl vyKyy jf skdy hn. ies mukfbly BrI ikiraf ivc bhuq sfiraF ƒ swtF vwjdIaF hn. hF ! sB qoN pihlF GVy qwk phuMcx vfilaF ƒ srkfrF, imAuNspl kmytIaF aqy hor ihMdU jQybMdIaF ienfm dy ky AuqÈfihq ËrUr kr idMdIaF hn. Bly purKo ! aMimRq pIx vfly dyvqy sfry sMsfr qoN kUc kr gey hn, Blf qusIN amr ikvyN ho jfEgy ? bxfvtI dyvqy, klipq aMimRq. ies mnuwKf jIvn ƒ guxvfn prAupkfrI, ivkfrF qoN rihq aMimRq vrgf bxfAuxf sI, Auh ivsr igaf.




.