.

gurbfxI ivc pOrfxk kQfvF
(iksLq nM: 04)

pRo: ieMdr isMG ‘Gwgf’

(K) buwD avqfr :- buwD df arQ hY jfigaf hoieaf, igafnvfl, AUc buwDI vflf. gOqm goqr ivc ÈfkX vMÈI rfjf suDodn dy Gr, afieaf dyvI dy Audr qoN kipl ngrI dy luibnI bfg ivc bI[ sI[ 624 mfG sudI 15 ƒ buwD df jnm hoieaf. ies mhfqmf dy isDfrQ, sfkXmunI aqy gOqm nfm BI hn. 19 sfl dI Aumr ivc dMzpfxI dI puwqrI gopf nfl ivafh hoieaf. ijs qoN rfhul puwqr ny jnm ilaf. iewk kmjor buwZf, iewk qVp irhf rogI aqy iewk murdf vyKx qoN vYrfg pYdf ho igaf. aTfeI brs dI Aumr ivc sdIvIN suwK dI Bfl ivc GroN inkl ky sMinafsI bx igaf. ies ny gXf (ibhfr) ivc iewk ipwpl hyT keI sfl iDafn prfiex ho ky ibqfey. ieQoN hI ies ƒ boD (igafn) hox krky jfgRiq pRfpq hoeI. qd qoN buwD nfm pRiswD hoieaf. buwD ny vYidk Drm dI QF afpxf nvF rfh aKiqafr kIqf nvF Drm clfieaf. buwD ny mukiq mfrg dy awT sfDn dwsy jo ieh hn- (1) ÈuB ivÈvfs (2) ÈuwB ivcfr (3) ÈuwB bolbfxI (4) ÈuwB krm (5) ÈuwB jIvn (6) ÈuwB koiÈÈ (7) ÈuwB icMqn (8) ÈuwB iDafn. awsI brs dI Aumr Bog ky mhfqmf buwD df dyhFq hoieaf. mrn vyly afpxy cyilaF ƒ cfr AupdyÈy idwqy, jo ieh hn - (1) ieMdrIaF ƒ kfbU ivc rwKxf (2) afpxy afp ƒ jgfAuxf qy afpxI Kud pRIiKaf krdy rihxf (3) ijvyN jl qoN bixaf icwkV jl nfl hI Doieaf jFdf hY, iqvyN mn dy ivkfr mn ƒ smJx nfl hI dUr hoxgy (4) ijnHF df sMklp, vfxI, aqy ikRaf pivwqr hY, Auh sdf sFq aqy suKI rihMdy hn. buwwD dy Drm dIaF do sfKF ho geIaF. iewk ‘‘hInXfn``, ijsdf pRcfr bRhmf, mlyÈIaf, ÈRI lMkf. dUjf ‘‘mhfXn``, ijsdf pRcfr iqwbq, cIn aqy jfpfn ivc hY. ihMdU mwq dy gRMQF ivc buwD ƒ ivȃ df nOvF avqfr iliKaf hY. (m: koÈ pMnf-882)

dUjI khfxI muqfbk mhfqmf buwD ƒ Dfrmk bulMdIaF CUhx vflf mhFpurK jfxky bRfhmxF ny Ausƒ ivȃ df nOvF avqfr prvfn kr ilaf. buwD dy rUp ivc ivȃ, dYNqF qy pfpI mnuwKF ƒ vydF dy AupdyÈ dI avwigaf krn, jfq pfq qoVn, aqy rwb dI hoNd qoN munkr hox df AuqÈfh dyx leI aqy ies qrHF AuhnF df afpxf hI Kfqmf krn leI pRgt hoey sn. (ihMdU imiQhfÈ koÈ pMnf -62)

ivcfr :- vYidk mwq vfilaF leI mhfqmf buwD bhuq Kqrnfk sI. bfkI avqfr qF klipq ijhy, ibnF iksy ivcfrDfrf qoN sMsfr qy afey ivKf idwqy. kuwJ smyN iewQy aYÈ pRsqI krky inwjI kfrnF vs jMg juwD lVky vfps cly gey. mhfqmf buwD bfkI avqfrF nfloN iewk vwKrI lfsfnI, ieiqhfsk sKÈIaq sI. AuhnF burfeIaF bRfhmxF vwloN PYlfeIaF hoeIaF vyKIaF pVHIaF AuhnF sB dy prKcy AuWzf idwqy. sdIaF mgroN iksy AuWcI sKÈIaq vwloN bRfhmx vfdI soc dIaF jVHF qy ieh kfrI vfr sI. AuhnF ny bRfhmx ƒ jfqI afDfr qy AuUcf mMnx qoN sfP ienkfr kr idwqf. sfry iensfnF ivc bRfbrI vflf AupdyÈ BfrqI lokF ny pihlI vfr suixaf sI. AuhnF ny aihMsf df BI pRcfr kIqf, pr awj ies ƒ glq rMgx dy ky buwD jI ƒ bdnfm kIqf jf irhf hY. aKy ‘‘aihMsf prmo Drm dy pRcfr kfrn dyÈ gulfm hoieaf``. ieh soc pfp BI hY, buwD dy syvk smrft aÈok ny inafkfrI qy PKrXog rfj sQfpq kIqf. Bfrq dy kOmI JMzy ivc jo cwkr hY ieh aÈok vwloN idwqf igaf Drm cwkr hY. Bfrq dyÈ dI jo srkfrI mohr AuWqy cfr Èyr AuWkry hoey hn (idsdy iqMn hn, ikAuNik iewk Èyr ipCokV ivc hY) ieh BI mhfn ÈkqI df icMnH smrft aÈok ny hI iqafr krvfieaf sI. ies mhfn rfjy ny Drm cwkr ƒ ÈyrF aqy sfhnF dy moiZaF qy itkfieaf hoieaF dI mohr BI bxvfeI sI. Bfv sI ik rfj Drm qy afDfrq hovy. iksy nfl ainaF nf hovy. sfry iensfn brfbr hox. ieh Drm ÈyrF aqy GoiVaF dy isr qy itkfieaf igaf hY. Bfv hY ik ieh sohxy qfj agr sMBfl ky rwKxy hn qF Èyr vrgI dlyrI aqy GoVy vrgI axQwk dOV jF qfkq. sfry arb mulkF ivc qlvfr aqy bfj srkfrI mohrF aqy notF qy pRmuwKqf nfl Cipaf vyiKaf jf skdf hY. Bfv ik bfj dI Auzfn aqy pMCIaF pur Jpt, dUroN vyKx dI smrwQf. qlvfr jF ikrpfn qF hY eI sfiraF hiQafrF df muwZ, ÈkqI df kyNdr ibMdU. Bfrq dy krMsI notF qy Poto imlygI, nMgmnMgy gFDI dI jF zFzI mfrc krdy pYdl lokF dI. kyvl ds rupY dy not AuWpr gYNzf, Èyr aqy hfQI ivKfey hn. bfkI notF qy iksy qfkq df icMnH nhIN hY. Bfrq df rfÈtrI pMCI BI mor hY. jo suMdr qF bVf hY pr ÈkqIhIx. hF nwcdf bVf sohxf hY kyvl mornIaF duafly. sfzy mhfn BfrqI qF duÈmxF awgy BI sdIaF qwk nwcdy rhy hn. mhfqmf buuwD ny aihMsf df AupdyÈ Aus rUp ivc idwqf sI ikAuNik bRfhmx lok Xwg dy nF qy axigxq pÈUaF dI blI idMdy af rhy sn. hr smyN Kfxy ivc mfs sdI hI pRmuwKqf sI. ieQoN qwk kukrm awgy vwD gey sn mnuwKF dI blI BI idwqI jFdI sI. kFÈI, ielfhfbfd, hirdvfr aidk aKOqI Drm asQfnF qy mnuwK ƒ svrg df lflc dy ky mMqr pVH ky kql kr idwqf jFdf sI. ivDvf aOrq ƒ ijAUx df koeI aiDkfr nhIN sI. Aus ƒ pqI dI icKf ivc sfV ky mfr idwqf jFdf sI. iehnF duÈt krmF ivruwD mhfqmf buwD ny Ëordfr afvfË AuTfeI. iehnF jfieË gwlF krnoN rokx vfsqy bRfhmxF vwloN buwD ƒ bdnfm kIqf igaf. AuhnF ny bRfhmx dI AUcqf ƒ rwd kIqf. vydF ƒ rwbI ikrq mMnxoN ienkfr kIqf. sgoN ieh pRcfiraf ik vyd, corF, TwgF aqy bdmfÈF dy ilKy hoey hn. ieh DrmI purKF dy qF kdficq ilKy hoey nhIN hn. mYN iehnF ƒ hrigË nhIN mMnfgF (hvflf pusqk-ihMdU Drm jF klMk? ky[ afr[ bflI) buwD ny avqfrF ƒ Kud nhIN mMinaf qy Ausy ƒ avqfr bxf Diraf. awTvIN sdI ivc ÈMkrfcfrIaf vwloN anyk sfijÈF rc ky boDIaF ƒ kucilaf igaf, mMdr Zfhy gey, Aus dy buwq qoVy gey. buwD dy joqI joq smfAux dy QF ƒ klMkq iliKaf igaf. Ausy buwD ƒ ivȃ df avqfr BI grdfinaf igaf. nfl ieh BI ilK mfiraf ik ivȃ ny iehnF ƒ jfqI pRbMD qoVn vfly bury bMdy bxfieaf hY. nfsqk bxfieaf hY. vydF avqfrF ƒ nf mMnx vfly bxfieaf hY. iehnF glqIaF krky afpxy afp hI Kqm ho jfx vfly bxfieaf hY.

sfry gurU grMQ sfihb ivc mhfqmf buwD dI rfeI mfqr alocnf nhIN imlygI. hF ikqy kqfeIN AuhnF dy syvkF vwloN kIqIaF glqIaF df ËrUr iËkr kIqf iml jfvygf, mfmUlI ijhf hI. pr bVy duwK nfl kihxf pYNdf hY ik iewk ieiqhfsk mhFpurK dI suwcI ivcfrDfrf ƒ Bulfky, kfmI, kroDI, DoKybfj, inwjI kfrnF krky lV mrn vfly aqy klipq dyvI dyviqaF dIaF khfxIaF iswK styjF qy KUb suxfeIaF jf rhIaF hn. mhfqmf buwD vrgy mhFpurK df Buwl ky BI nfm nhIN ilaf jFdf. iehnF dy prAupkfr dIaF anyk sfKIaF hn, koeI nhIN suxfeI jFdI. buwD jI df iewk hor slogn sI, Ërf pVHo :-

buDmM srxMm gwCfmI. buwDIvfn bxn leI buwD dI Èrx ivc afAu.

DmMm srxMm gwCfmI. cMgy iensfn bxn leI buwD vwloN drsfey mfrg qy clo.

sMGMm srxMm gwCfmI. jy Blf cfhuMdy ho qF eykqf dy sUqr ivc proey rho.

mwD eyÈIaf dy iksy QF qoN ierfn af vsy lokF dy do DVy iewk dUjy ƒ mfrn
lwgy. lgBg iqMn hËfr sfl pihlF iewk DVy df muwKI jrqusq bx igaf. jrqusq df DVf ijwq igaf. hfiraF lokF dy toly Bfrq vwl plfien kr gey, jo bfd ivc ierfn qoN afAux krky afrIan aKvfey. afpxy syvkF ƒ AupdyÈ dy ky sdf cyqfvnI rUp ivc Xfd rwKx leI iliKaf sI - ‘‘qusIN dyvqy bdrUhF qoN pYdf hoey ho. Èrfb pINdy ho qy hor nÈy vrqdy ho, iPr nIc kMm krdy ho. mYN apxy syvkF ƒ hukm idMdf hF ik Auh dyviqaF ƒ sdf vfsqy iqafg dyx. ieh dyvqy JUTy hn, durfcfrI hn, Èrfrq dI jVH hn. jo aqI ËihrIly hn, qbfhkfrI hn, qy sB qoN kmIxy hn``. (hvflf- jFbfj rfKf, ey[ afr[ drÈI, pMnf-129)

mhfqmf buwD df ieh spÈt aYlfn sI ik aY Boly loko ! myry afKy qy awKF bMd krky kdI ivÈvfs nf kirE. ieh gwl kdI mn ivc nf afAux idE ik mhfqmf buwD ny afKI hY, TIk hI hovgI. qusIN afpxI akl nfl cMgI qrHF prK krnI hY jy dlIl qy KrI Auqry qF svIkfr krnI hY. iesy qrHF hI vydF qy hor Drm grMQF ƒ prKxf hY jy TIk lwgy qF mMnxf hY. iksy dy afKy jF Dfrmk dbfE hyT af ky avqfr dI gwl ƒ kdI nhIN mMnxf. sfrI kfienfq pRmfqmf ny bxfeI hY, Aus dI rËf ivc cwl rhI hY. sfry Aus iewko dy gux gf rhy hn, afid.

ByY ivic isD ‘‘buD`` sur nfQ.. BY ivic afzfxy afkfs.. (464)

cAurfsIh isD, ‘‘buD`` qyqIs koit muin jn, sB cfhih hir jIA qyro nfAu.. (669)

afKih eIsru afKih isD.. afKih kyqy kIqy ‘‘buD``.. (6)

kyqy ieMd cMd sUr kyqy, kyqy mMzl dys.. kyqy isD ‘‘buD`` nfQ kyqy, kyqy dyvI vys.. (7)

buwD ƒ cOvI avqfrF ivc Dwky nfl hI dfKl kIqf igaf sI. ies dI Auqm iPlfsPI qy pivwqr ivcfrDfrf ƒ imwtI Gwty rolx vfsqy. ies qrHF krky aqy awTvIN sdI ivc sMkrfcfrIaf vwloN XojnfbMd smUhk kql krky Bfrq ivwcoN buwD Drm dIaF jVHF AuKfV idwqIaF geIaF.

(g) nfrd avqfr :- iewk irÈI jo bRhmf dy mwQy ivcoN pYdf hoieaf. ivȃ purfx ivc iliKaf hY ik ieh kÈXp df puwqr sI. mhFBfrq aqy hor keI grMQF ivc iliKaf hY, nfrd ny dkÈ dI isRÈtI rcnf ivc jd ivGn pfieaf, qd dkÈ ny srfp dy idwqf ik jfh qUM iPr iksy iesqrI dy grB ivc jf ky dubfrf jnm lY. ies srfp kfrn nfrd dy ipqf bRhmf ny dkÈ dy bhuq qrly kIqy. qd dkÈ ny afpxf srfp nrm krky ieh mMn ilaf ik nfrd myrI (dkÈ dI) lVkI aqy bRhmf dy sMjog qoN jnm lvy, iesy qrHF hoieaf. kihMdy ny ieh iewk vfrI pfqfl ivc BI igaf AuQoN df hfl vyK ky bVf KuÈ hoieaf. ies df ikRÈn dI kQf nfl BI sbMD joVdy hn. iesy ny kMs ƒ dwisaf sI ik dyvkI dy grB qoN jo lVkf pYdf hovygf, Auh ivȃ df avqfr hY. Aus dy hwQoN qyrI mOq hovygI. iesy kfrn kMs ny dyvkI dy bwcy mfry. iewk hor pusqk ivc iliKaf ik bRhmf ny puwqr nfrd ƒ ikhf ik ivafh krvf lY. nfrd ny afiKaf ik myrf ipqf bRhmf JUTf gurU hY, mYN Aus df ikhf ikAuN mMnF. ikRÈn df AupfÈk hoxf hI aslI BgqI hY. ies qoN guwsy ivc af ky bRhmf ny nfrd ƒ srfp dy idwqf ik jfh quUM sdf Bog ivlfs ivc hI glqfn rhyNgf. nfrd ny moVvF vfr kridaF bRhmf ƒ srfp idwqf ik quUM afpxI puwqrI ƒ BogyN. qyrI ieMnI bdnfmI hovy ik lok qyrI pUjf nf krn. nfrd bfry ieh BI iliKaf imldf hY ik Auh iewDr AuWDr cuglI krky JgVy krvf idMdf sI. iesy leI cugl jF PsfdI afdmI ƒ nfrd kih ky TwTf krdy hn. (mhfn koÈ, pMnf-698)

ivcfr :- ihMdU grMQF muqfbk nfrd iewk avqfrI purÈ hY. ies avqfrI purÈ ny DrqI Auqy ivcridaF koeI iewk nyk kMm kIqf hovy qF ilK Byjxf. lyKk afAux vflI pusqk df aMg bxf lvygf. ‘‘kuPr kQf`` muqfbk bRhmf aqy nfrd df afpsI klyÈ inwq hoieaf krdf sI. ipE puwqr iewk dUjy ivruwD srfp rUpI agn bfx KUb Cwizaf krdy sn. jy idl kry qF srfp dI mfr Gtf vDf vI ilaf krdy sn. hor vyKo ieh nfrd jI avqfr ƒ kfdr vwloN inÈicq kIqy qrIky, jnm lYx qoN BI Èrm afeI. iesy leI iewk vfrI qF ieh mF dy grB rfhIN nf jMm ky iswDf hI bRhmf dy mwQy ivcoN AuWg ipaf. vfh ikaf lf juafb ivigafnk kfZ hY, pOrfxk lyKkF dI. ies ƒ ipAu bRhmy ny ikvyN pfilaf koeI ivsQfr nhIN hY. iewk hor grMQ dy muqfbk ieh kÈXp df puwqr sI. ajIb Jmylf hY. awgy jf ky iliKaf hY ik nfrd ny dkÈ ƒ isRÈtI rcnf krn qoN roikaf. jdoN ik keI grMQ kihMdy ny ik isRÈtI dI rcnf bRhmf ny kIqI hY. afpxy nyk kMm ivc Kfhm Kfh tMg aVfAuNdf vyK dy dkÈ ny nfrd ƒ dubfrf jnm lYx df srfp dy idwqf. pihlF vFg mwQy ivcoN nhIN. ies df mqlb ik mfqf dI kuwK rfhIN jnm lYxf bhuq vwzf ‘‘pfp`` hY ? ies ihsfb qF sfrI isRÈtI dy kuwl jIv smyq mnuwKF dy pfpI hI igxy jfxgy ?

ies qoN pihlF bRhmf ny afpxI iewk lVkI dkÈ ƒ idwqI sI. iewQy ieh Xfd rhy ik purfxy grMQF ivc ivafh afid df ikqy ikqy hI iËkr imldf hY. vrnf bhuqIaF lVkIaF iksy dUjy ƒ jdoN jIa cfhy sONp idwqIaF jFdIaF sn. bRhmf dI bytI aqy dkÈ dy sMjog qoN KUbsUrq ds lVkIaF jnmIaF. iehnF ivcoN sB qoN suMdr qy isafxI lVkI afpxy qy kIqf aihsfn cukfAux leI dkÈ ny afpxy shury bRhmf ƒ dy idwqI, jo ik lVkI df nfnf lwgdf sI. bRhmf ny afpxI dohqI nfl sMjog kIqf qy srfp pUrf krn vfsqy nfrd avqfr df jnm hoieaf. ies sqXuwg ivcoN awK dy Por ivc dvfpur jF qRyqy ivc BI clf jFdf hY. ijnHF df ik lwKF sflF df Pfslf dwsIdf hY. jdoN idl kry ieh dyvqy ikqy AuWpr svrg lok ivc cly jFdy hn qy jdoN DrqI qy sYr krn dI iewCf jfgy DrqI qy af puwjdy hn. ikRÈn dIaF Cy BYxF ƒ BI iesy nfrd ny cuglI lf ky kMs qoN mrvfieaf sI. awgoN iewk vfrI ipqf bRhmf ny puwqr nfrd ƒ ivafh krvf lYx dI slfh idwqI. nfrd ny afpxy afp ƒ sB qoN suMdr jfxky ivȃ afid dIaF pqnIaF ƒ hI psMd krn dI koiÈÈ dIqI. bRhmf kol iÈkfieq hoeI qF ies ƒ bMdr mUMhF hox df srfp imilaf aqy nfl hI ikhf igaf ik qUM sdf qIvIaF df gulfm hovyNgf. ies ny bdly ivc afpxy ipqf bRhmf ƒ srfp Tok idwqf ik jfh quUM JUTf gurU hYN. awgy qoN qyrI koeI pUjf nhIN krygf. qUM afpxI bytI ƒ Bogx df pfp kryN, qyrI ieMnI bdnfmI hovy ikqy mUMh ivKfx jogf nf rhyN. iesy qrHF hoieaf sfry Bfrq ivc rfjsQfn dy kyvl puskr vfly sQfn qy bRhmf df mMdr qy mUrqI bxf ky pUjf kIqI jFdI hY. hor iksy QF BI pUjf nhIN huMdI. kihx ƒ bRhmf isRÈtI df rcyqf pr afpxy nflfiek puwqr hwQoN Kuafr huMdf irhf, srfp kfrn duwK Bogdf irhf. pUjf qoN vFJf kr idwqf igaf. stfr inAUË tI[ vI[ cYnl qy 5 akqUbr 2005 ƒ ivKfieaf jf irhf sI ik dunIaf ƒ bxfAux vfly Bgvfn bRhmf jI df iewko iewk Gr jo puÈkr dy sQfn qy hY ZihMdf jf irhf hY. keI QfvF qy qRyVF pft geIaF hn. ivcfry Bgvfn bRhmf jI dI mUrqI tuwt geI hY. ihMdU ivÈvfs muqfbk tuwtI (KMizq) mUrqI dI pUjf nhIN ho skdI. ieh ny aKOqI Drm grMQF dIaF ‘‘pivwqr`` khfxIaF. jo awj BI ihMdU sfD afpxI jMqf df kilafx krn vfsqy hr roË dIvfnF ivc aqy tI[ vI[ cYnlF qy suxfAuNdy hn. jy lyKk ƒ iksy kfrn nfrd dy ‘‘Aupkfr`` nf lwBy hox qF qusIN lwBx dI koiÈÈ ËrUr kirE. qF ik ivcfry ihMdusqfnI lokF df lok pRlok sMvr jfvy. ihMdU lok sdIaF qwk bypwqI gulfmI ivc iËwlq BrI nrkI iËMdgI bqIq krdy rhy. nfrd ny iksy duÈmx ƒ kdy srfp dy ky Bsm nf kIqf. apxy lokF dy gloN gulfmI nf lfhI.

sB qoN iËafdf duwKdfeI pihlU qF ieh hY ik iehnF ‘‘kuPr kQfvF`` ƒ gurU grMQ sfihb dI hËUrI ivc jfhl qy mUrK lok (aKOqI sMq, bRhm igafnI) bVI ZITqfeI nfl suxf suxf ky iswK sMgqF ƒ AuWlU bxfeI jf rhy hn. afm iswK gurbfxI igafn qoN korf hY. jo kUVf qy kcrf ieh icwty kwiCaF qy nMgIaF lwqf vfly ‘‘mhFpurK`` suxf jFdy hn, sMgqF pRsfid smJ ky pRvfn kr lYNdIaF hn. gurbfxI ivc iehnF dyvI dyviqaF qy avqfrF df KUb mwkU Twipaf igaf hY. prmfxF dy drÈn kro -

nfrdu nfcY kil kf BfAu.. jqI sqI kh rfKih pfAu..

nfnk nfm ivthu kurbfxu.. aMDI dunIaf sfihb jfxu.. (349)

mfno ies bury smyN ivc hr mnuwK dy aMdr nfrd dI cMcl rUh pRvyÈ kr geI hY. Bly iensfn leI ijAuxf aOKf ho igaf hY. hy nfnk qUM rwb dy byaMq guxF df js gfAuNdf rhu. dunIaf qF aigafnqf ivc Btk rhI hY. iewk pRmyÈr hI sujfx hY. sB ƒ bÉÈ skdf hY.

ihMdU mUly BUly aKutI jfhI.. nfrid kihaf is pUj krfhI..

aMDy gUMgy aMD aMDfru.. pfQru ly pUjih mugD gvfr..

Eih jf afip zuby qum khf qfrxhfr.. (556)

ihMdU lok mUloN hI kurfhy pY gey. nfrd dy rcy grMQ pMc rfqr pVHky pwQrF ƒ Bgvfn smJ ky pUjx lwg pey. ikAuNik pwQr qoN koeI igafn nhIN imldf ies leI ihMdU aigafnqf dI hnHyrI Kwz ivc grk ho gey. igafn hIx mnuwK aMnHf hY, gUMgf BI hY, pUrI iËMdgI aMDkfrmeI hY. pwQrF dI pUjf krky mnuwK hor mhFmUrK bx jFdf hY. hy BfeI pwQr qF jVH vsqU hn. Kud zuwb jFdy hn quhfƒ sMsfr smuMdr qoN ikvyN pfr krvf skdy hn?

nf sfbUru hovY iPir mMgY nfrdu kry KuafrI..

lbu aMDyrf bMdIKfnf aAugx pYir luhfrI.. (1191)

mfno mnuwK bysbrf ho igaf hY, ikAuNik nfrd vrgI cMcl BYVI mwq vflf hY. ijAuN ijAuN loB lflc vwl luBfiemfn huMdf jFdf hY iqAuN iqAuN hor bury kMm krdf hY. lflc aqy aigafnqf mfnisk gulfmI vwl lY jFdy hn. aAugxF dIaF byVIaF jkV lYNdIaF hn. iensfn iPr hYvfn bx ky gMdy rfh cwl pYNdf hY.

hor qy hor awj qwk koeI ihMdU prvfr afpxy puwqr df nfm nfrd rwKx leI iqafr nhIN hY. sdIaF bIq geIaF ieMnF bdnfm qy niKwD dyvqf (?) hY ieh afp. jn smUMh ies dy nfm qoN BI nPrq krdf hY. aijhy hI hor BI keI pfqr/ ivakqI hn, ijvyN kMs, BbIÈx, rfvx, kuMBkrx, ÈkunI, ginkf afid. iehnF vfly nfm BI rwKx qoN ihMdU lok Qr Qr kMbdy hn. ikaf bfq hY dyviqaF dI ?




.