.

sfrf sMsfr isWK Drm vl

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

"gurbfxI iesu jg mih cfnxu"-gurU pfqsLfh df PLYslf hY gurbfxI isiKaf qoN pRfpq jIvn, sMsfr pWDr qy hriek dy jIvn ‘c ielfhI cWmk ‘qy rosLnI dyx dy smRQ hY. sLrq ieh hY ik ajyhy ielfhI rOsLnI BrBUr, jgmgFdy, icMqf rihq-Aujly jIvn df lfB lYx leI mnuWK krqy dI bKsLsL df hWkdfr vI hovy. ies dy arQ hn ik Aus ielfhI rosLnI BrBUr jIvn dI pRfpqI leI "gurbfxI iesu jg mih cfnxu krim vsY min afey " (pM:67) anusfr mnuWK ny pihlF pRBu dI krm-bKsLsL df hWkdfr vI bnxf hY qF hI mnuWK ies gLYbI ‘qy kuWdrqI anMd nUM mfx skdf hY.

suWqy isWD suafl pYdf huMdf hY ik ies ielfhI ‘cfnx’ aWQvf jIvn jfgRqI vflf ieh anMd mfnx leI akflpurKu dy ‘krm’-bKsLsL df pfqR bnx df ZMg kI hY? ies Aupr gurbfxI dI syD hY "Aulfhno mY kfhU n dIE ] mn mIT quhfro kIE" (pM:978) Bfv krqy dI bKsLsL df pfqR bnx leI jLrUrI hY, mnuWK aMdr pUrx afqm smrpx dI Bfvnf hovy. pRBu dy kIqy qy ‘ikAuN’-ikMqU vflf suBfa nf hovy. kyvl iehI ZMg hY krqy dI bKsLsL aqy jIvn leI sdIvI KusLIaF hfsl krn df. mnuWK gurbfxI gurU dI afigaf ‘c jIvn bqIq kry. pRBu dI hriek dyx aqy krnI agy iKVy mWQy isr Jukfvy. iesdy Ault "slfmu jbfbu dovY kry muMZhu GuQf jfie ] nfnk dovY kUVIaf Qfie n kfeI pfie " (pM:474) Bfv ikAuN-ikMqU jF slfm-juafb vflf suBfa hI jIv nUM pRBu ipqf qoN dUr lY jFdf hY. ieh nhIN ik gl mrjLI dI hoeI qF mWQy tykdf iPLry, jy mrjLI dy Ault hovy qF rWb nUM AulHfmy dyxy sLurU kr idWqy. smrpq jIvn df mWqlb hY krqy nfl AulHfmy vfly suBfa df nf hoxf. krqy nfloN apxy afp nUM vWD isafxf aqy ikAuN-ikMqU vflf suBfa hI hY ijsqoN mnuWKf jIvn aMdr anmWqF, mnmWqF, hUVmWqF, durmWqF, ivprmWqF aqy hor bhuq kuJ pRvysL kr jFdf hY.

iesdy nfl nfl ieh vI iek sWcfeI hY ik ajoky smyN acxcyq hI mnuWK jIvn dy Ausy mfrg qy tur ipaf hY ijsqoN AusdI aglI sFJ ‘gurbfxI jIvn jfc’ nfl sihjy hI bx skdI hY. mnuKf ijLMdgI dy iesy moV nUM jykr smyN nfl ‘igafn gurU dI PLqih’ hI kih idWqf jfvy qF sLfied vDyry TIk hovygf. dUjy lPLjLF ‘c aj sfrf sMsfr apxy afp ijs pfsy tur ipaf hY iesdI aglI mMijLl jF jIvn jfc kyvl ‘isWK Drm hI hY’. pWQr-mVHI-kWbr-qWsvIr-srIr pUjf aj apxy afp bIqy juWg dIaF glF bxdIaf jf rhIaF hn. bRfhmx-sLUdr, jfq-vrx, kfly-gory, svyr-sLfm, iQWqF-vfrF, dyvI-dyviqaF PLrjLI BgvfnF dIaF glF aqy hor ajyhf sB bIqy juWg dy ivsLvfs huMdy jf rhy hn. afE! ies sWcfeI nUM QoVf hor gihrfeI qoN smJx df jWqx krIey.

igafn gurU dI PLqih-acfnk hI sfrf sMsfr qyjLI nfl igafn dy mfrg qy tur ipaf hY. asl ‘c ieh jIvn df AuhI rsqf hY jo agly pVfa qy gurbxI jIvn-jfc nfl joV dyNdf hY. mnuWKf jIvn df ieh Auh rsqf hY ijs dy leI gurU nfnk pfqsLfh ds jfmy Dfrx krky ies df bIj pfieaf sI. XkInx ds jfmy lfky mnuWKf DrqI ‘c bIijaf ieh bIj hux puMgrx lg ipaf hY. igafn dy ajoky AuBr rhy juWg ‘c mnuWK dI dOV sfieMsdfn, ieMnijnIar, aYzminstrytr, zfktr, pYQfloijst, sfeIkfloijst, KgolsLfsqRI aqy hor bhuq kuJ bnx vl hI lgI hoeI hY. kuWdrq ivcoN inWq nvIaF KojF, kuWdrq dy rfjL qy gihrfeIaf vl dWbf-dWb vWD irhf ieh mnuWK df ieh kWdm Ausy hI mMijLl vl vWD irhf hY. ieh Auh mMijLl hY ijs Aupr puWjky mnuWK dy apxy GVy hoey sfry Drm-ivsLvfs mfno afpxy afp hI ckxf-cUr ho rhy hn. sWc dI ksvWtI qy ienHF Pokt ivsLvfsF-krmkFzf nfl BrBUr, sMsfr df lgBg hr iek mMinaF-pRvfinaf igaf Drm, pWqJWV vFÕ JWV qy PLV-PLVf irhf hY. nyVy BivK ‘c ajyhy bnfvtI DrmF nUM afpxI hoNd, afpxy afp hI muWkdI njLr af rhI hY.

kuWdrq dI sFJ qoN nhIN blik mnuWK dy mn qoN- ajoky smyN Auh sfry Drm ijnHF df jnm krqy dI kuWdrq ivcoN nhIN blik mnuWK dy mn qoN hoieaf hY. ijnHF DrmF bfry gurbfxI df PYslf "Pokt Drm" jF ‘CozIly pfKMzf’ hI hY. jdoN mnuWK ienHF pKMz BrBUr, krmkFzI ‘qy mMgF-vfsnfvF rsqy pYdf hoey DrmF dI pWkV ‘coN pUrI qrHF afjLfd ho jFdf hY qF ieQy puWjky hriek mnuWK df Drm ihMdU, muslmfn, iesfeI, XhUdI, pfrsI jF kuJ hor nhIN rih jFdf. Aus smyN Auh kyvl Ausy igafn df pUjfrI ho jFdf hY, ijhVf ik kuWdrq ivcoN pYdf huMdf hY aqy AunHF byaMq igafnF ivcoN ijs vI igafn nfl Auh juV cuWkf huMdf hY. ieQy hI bWs nhIN, kuWdrq ivcoN inWq nvIaF KojF aqy AunHF KojF ‘coN inWq nvyN lfB, nvIaF kfZF ‘qy pRfpqIaF-iehI bx cuWkf hY, ajoky sfieMsfdfn df Drm. ienHF KojF nfl AusdI ZUMzx dI BuWK GWtdI nhIN blik vWDdI hI jFdI hY. iesdf muWK kfrn, ijQoN Auh sfrIaF kfZF kWZ irhf huMdf hY Auh kfidr dI Aus kuWdrq ivcoN hn ijsdf koeI aMq-isrf hY hI nhIN. iPLr sfieMsdfnF dIaF inWq nvIaF kfZF df nqIjf, iek jF dUjy igafn nfl juV ky zfktr, ienjInIar, iksfn, pYQfloijst, arQsLfsqRI , bfeIafloijst, ienzstRIailst afid bx jfxf hI, mnuWK df Drm bxdy jf rhy huMdy hn. jnm dy Drm qF Aus leI kyvl kihx mfqr, apxy afp dy pRgtfvy leI jF Kfnf purI hI bx ky rih cuWky huMdy hn. KYr! mnuWK df jIvn jdoN kuWdrq coN inWq pYdf ho rhy igafnF qy AunHF ‘coN KojF qy kfZF nfl juVdf jFdf hY qF Auh igafn qy kfZF hI Ausdf Drm bxdy jFdy hn. iesdy Ault AusnUM apxy mfqf ipqf qoN imilaf Drm kyvl kihx jF ibafnx dI sImF qy puWj jFdf hY.

isWKI igafn qoN korf isWK- iesdy Ault jdoN gurU nfnk df isWK aKvfAux vflf vI sMsfr dy Ausy vihx ‘c bih jFdf hY. isWKI qoN bfgLI hox dIaF glF krdf hY jF isWKF df hI koeI nyqf, pRbMDk, buDIjIvI vI jdoN isWK nOjuafnF bfry iehI bolI boldf hY. ajoky smyN Drm pKo isWK nOjuafnF c af rhI AupRfmqf bfry afKdf hY "dyKo jI! ies smyN isWK nojuafnF ‘c af rhI Drm vlo byruWKI, smyN df ruJfx qy sMsfr pWDr df iPLnoimnf hY". ieQoN ieh gl afpxy afp hI spWsLt ho jFdI hY ik ajyhy nOjuafnF aqy ajyhy isWK nyqfvF, pRbMDkF, pRcfrkF afid nUM vI gurbfxI isWiKaf jIvn dI AuWkf soJI nhIN. afm isWK nojuafn dI qF gl hI CWz dyvo! isWK Drm dy ienHF BWl bxy pRbMDkF, nyqfvF, bulfiraF nUM vI nhIN pqf ik gurU nfnk pfqsLfh vloN pRgt, mnuWK mfqr leI ieko iek rWbI Drm Bfv gurbfxI qoN pYdf hox vfly isWK Drm aqy iesqoN Ault mn qoN pYdf pYdf, pRclq axigxq DrmF dy smUh ‘c PLrk ikWQy hY?

isWK Drm aqy ajOkIaF kfZF- gurU pfqsLfh ny qF sYNkVy sfl pihlF hI mnuWK nUM kuWdrq dI pAuVI cVHfky rWbI igafn df pujfrI bnx leI cyqfieaf sI ‘qy sfrI gurbfxI rcnf ivcoN ies swcfeI dy drsLn kIqy jf skdy hn. KUbI ieh ik aj mnuWK apxy afp hI Ausy rsqy cl ipaf hY. PLrk hY qF kyvl ieMnF ik gurU nfnk dr df koeI pFDI agy hoky, ajy AusdI bFh pWkVx vflf nhIN inWqiraf. nhIN qF isWDy rsqy pY cuWkf ieh iensfn kdoN df isWK vI sWj cuWkf huMdf. iesy df nqIjf hY ik isWDy rsqy pY ky vI Auh iek moV qy afky aWtk igaf hY aqy AusnUM ies sWc dy rsqy agoN ajy smJ nhIN af rhI. AusnUM pqf nhIN lg irhf ik ieh AuhI rsqf hY ijhVf gurUnfnk pfqsLfh rfhIN pRgt ‘isWK’ Drm vfly pfsy hI jf irhf hY. jykr ajy vI isWKI pWKoN iksy sujfKy ny, jIvn dy TIk rsqy vWD cuWky ies mnuWK dI bFh nf pWkVI qF XkInx ieh mnuWK krmkFzF vfly apxy purfxy rsqy vflI qWbfhI qoN vI iBafnk qWbfhI vfly pfsy vWD jfvyygf. Aus smyN iesdf ijLmyvfr hovygf, kyvl aqy kyvl gurU nfnk df isWK, ijhVf ik isWK aKvf ky vI isWKI qoN KflI bYTf hY.

PLrjLI qy bnfvtI DrmF-Drm ivsLvfsF qoN AuBr irhf qy aMDivsLvfsI bMDnf qoN afjLfd ho irhf ieh mnuWK, aj ijWQy puWj cuWkf hY; pfqsLfh ny qF iesnUM iesqoN vI bhuq agy, gurbfxI rfhIN pRgt ielfhI igafn df pujfrI bxfieaf hY. Auh ielfhI igafn, ijs igafn ivcoN, sMsfr dy sfry igafn jnm lYdy; muWkdy qy Ausy kuWdrq ivcoN inWq nvyN igafn jnm lY lYNdy hn. ijAuN ijAuN mnuWK ienHF igafnF nfl sFJ pFdf aqy ies pfsy agy vWDdf hY; ienHF ivcoN hI Ayus nUM hor agy qoN agy igafn imldy hI jFdy hn. ieQy qF ieMny vWD sMsfrk igafn imldy jFdy hn ijnHf df koeI aMq hY hI nhIN. mnuWK nUM nf hI ienHF dI gihrfeI iml rhI huMdI hY nf aMq. Aus nfl qF ieAuN vfpr rhI huMdI hY ijvyN ik Auh iek aMnHy KUh dI zuMGfeI ‘c hI zuWbdf jf irhf hY huMdf hY pr gihrfeI df aMq nhIN iml irhf huMdf. afiKr mnuWK, kfidr dy Aus sWcy mfrg qy qF cl ipaf huMdf hY ijs rsqy qy clidaF GWt qoN GWt AusnUM bnfvtI DrmF dy pfey sfry BulyiKaF-krmkFzF-sMskfrF, vihmF-sihmF-BrmF, jfq-vrx dy BulyiKaF, iQWqF-vfrF, kfly-gory, bRfhmx-sLUdr, iesqRI-purK vfly ivWqkiraF, svyr-sLfm-mMgl-sLnI, sMgRFdf-misafvF-pUrnmfsLIaF-srfDF-nOrfiqaF vfly PLokt ivsLvfsF qoN sihjy hI CuWtkfrf iml irhf huMdf hY, pr ieh qF sWc dy rsqy qy iPLr iek moV hY.

"scu suxfiesI sc kI bylf"- (pM:723) hjLfrF, lWKF sfl hI nhIN blik anMq kfl qIk dI soJI rWKx vfly gurU nfnk pfqsLfh "afip nrfiexu klf Dfir jg mih prvirXAu" (pM:1395) ny qF sYNkVy vrHy pihlF hI Purmf idWqf sI "sc kI bfxI nfnku afKY scu suxfiesI sc kI bylf"(pM:723) Bfv gurbfxI gurU vflf sWc smF afAux qy apxy afp pRgt huMdf rvygf. pfqsLfh PLurmFdy hn ik aj ijs kUV dI iensfn nUM pihcfx hI nhIN af rhI, igafn gurU vfly suUrj df byaMq pRkfsL "kUV inKuty nfnkf EVik sic rhI" (pM:953) anusfr jdoN ies JUT dy hnyry ivcoN sMsfr nUM kWZ dyvygf qF sMsfr afp muhfry ies agy isr Jukfeyygf. iesy rWbI sWc leI gurdyv iek imsfl dy ky PLurmFdy hn "lokf mq ko PkiV pfie ] lK miVaf kir eykTy eyk rqI ly Bfih"(pM:358) arQ Bfv hn ik BfvyN lWKF Zyr lWkVI dy lgy hox pr AunHF nUM sfV ky suafh krn leI kyvl rWqI Br aWg hI kfPLI huMdI hY. TIk iesyqrHF aigafnqf dy kfly hnyry ‘c rihx dy afdI ho cuWky lok, ijhVy aj "koeI afKY BUqnf ko khY byqflf] koeI afKY afdmI nfnku vycfrf"(pM:991) anusfr BfvyN gurU nUM hI bfvrf ‘qy byqflf qIk kihMdy hn. gurbfxI dIaF rWbI sWcfeIaF df mKOl Auzfx qIk df ibrQf jWqn krdy hn; smF afvygf jdoN ieh aigafnI lok afp hI sWc dI pihcfx krxgy. mflUm huMdf ik aj sWcmuc Auh smF af igaf hY. aj sfrf sMsfr igafn dy rsqy, TIk isWK Drm vl hI vWD irhf hY, ieko-ieWk igafn gurU dI gl idn dIvIN pRgt ho rhI hY. iesqrHF hWQly gurmWq pfT rfhIN asF ies sWcfeI nUM hI qF pihcfnxf hY ik hux mnuWK dI aglI mMijLl rWbI-ielfhI igafn Bfv isWK Drm hI hY. kfsL! apxy afp nUM isWK aKvfAux vfly, jykr bRfhmxI aqy anmqI jUly ivcoN inklky sMsfr pRqI apxy PLrjL dI pihcfx kr skx. iesqrHF Auh lok afp vI gurbfxI-gurUnfnk dI godI df inWG mfnx aqy sMsfr ‘c ies TMzk nUM phuMcf skx. gurbfxI vfly cfnx nfl sMsfr nUM aigafnqf dy hnyry ivcoN kWZx df lfhf lY skx.

ajoky juWg vflf moV kdoN qoN?- gYlIilLE ny krqy dI byaMq rcnf ivcoN jdoN ies sWc nUM pihcfinaf ik "DrqI cWptI nhIN blik gol hY, dUjf- sUrj dy duafly jLmIn GumdI hY nf ik sUrj jLmIn dy duafly GuMmdf hY. Dfrmk aKvfAuNdy aMDivsLvfsIaF ny Ausdf kI hfl kIqf, ies bfry ieiqhfs guafh hY. AupRMq lUQr df kI hfl hoieaf, kOx nhIN jfxdf? iehnF sWjxF df dosL kyvl iehI sI ik krqy dI byaNMq rcnf ivcoN Aujfgr hoeI igafn dI ikrx ny Drm dy pVHdy hyT PYlfey jf rhy aMDivsvfs dI jWkV ivcoN mnuWK nUM JMjoV idWqf sI. ijhVy jIAUVy hux ies kuWdrqI sWc nUM jfx cuWkyy sn, Auh XkInx JURT nfl smJOqf nhIM sn kr skdy. afiKr, inAUtn, afeInstfeIn afid dIaF ivigafnk KojF ny, sMsfr pWDr qy PYlfeIaF jf rhIaf aqy PYlIaF aMDivsLvfsF-jhflqF dIaF pWVHqF nUM JUx ky rK idWqf sI. KUbI ieh ik ieh sfry aMDivsLvfs aqy jhflqF pRclq sn qF Auh vI Drm dy lybl hyT. sWcy igafn vflf Drm hmysLF mnuWK dy mn nMUN Koldf hY, suaFdf nhIN. aMDivsLvfsF dy sMglF nUM qoVdf hY, mnuWK nUM apxI jWkV ‘c nhIN blik glvWkVI ‘c lYNdf hY. gYlLIilE afid dy jIvn iesdI imsfl hn. gurUnfnk pfqsLfh rfhIN bKisLaf gurbfxI igafn aqy sWc dI rfKI leI afpf kurbfx krn vfly byaMq sLhId iesy sWcfeI df sbUq hn. sMsfr pWDr qy Drm dy nfm Aupr jo PYilaf sI, drasl Auh Drm nhIN sI- pfqsLfh dy sLbdF ‘c "sic kflu kUVu vriqaf kil kflK byqfl"(pM:468) kyvl kUV hI kUV sI .

"kUVu amfvs scu cMdRmf dIsY nfhI kh ciVaf"-(pM:145) afE! hux apxy rojLfnf dy jIvn ivcoN ies sWc dI pihcfx krIey aqy apxy afp nUM ies pKoN sMBflx df rWqf jWqn krIey. krmkFzF df Jmylf aqy KoKlfpx-drasl iehI sI, sMsfr ‘c PYilaf hoieaf Auh Drm ijsdI jykr rWqI Br vI pihcfx kr lvIey qF dUjy pfsy sWc dy Aujfgr huMdy dyr nhIN lgdI. kl qIk mnuWK ijnHF krmkFzF nUM Drm mMndf af irhf sI, aWj AunHF hI krmkFzF nUM "rIqF-irvfjF" df nfm dyx leI mjbUr hY. mUhoN mMn irhf hY "PkV jfqI PkVu nfAu ] sBnf jIaf iekf CfAu " (pM:83) Bfv jfq-pfq-vrx vMz vfly ZoNg kyvl kuJ lokF rfhIN dUijaF qy hfvI hox dIaF kutl cflF sn. jdoN sWc dy sUrj dI ikrx ny aKOqI sLUdrF ‘qy dilq vrgF ivWckfr svYmfn dI icMgfrI rosLn kIqI qF ienHF sLfqrF vloN aCUq-AuDfr aqy dilq-afdIvfsI AuWQfn dIaf glF arMB ho geIaF, iPLr vI hoeIaF Koty hI mMn nfl. jdoN aWKF nUM cuMiDafAyux vflI, igafn gurU dI rosLnI df pRBfv iesqRI vrg vl afAuxf afrMB hoieaf qF "iKisafxI ibWlI KMbf nOcy" anusfr iesqRI-AuQfn dy mgrmWCI aFsU sLurU ho gey.

jdoN iesy igafn dI rosLnI ny, krqy dI byaMq rcnF ivcoN sUrj-cMd dI vflI sWxfeI nUM pRgt kIqf qF smudR mMQn vflI imiQhfsk khfxI qy afDfrq rfhU-kyqU rsqy pYdf kIqIaf sUrj-cMd igRhxF dIaF khfxIaf PV-PVfAux lg peIaF. sUrj-cMd vflIaF QoQIaF pUjfvF, jykr apxf KYVf CWz jfx qF ienHF dy afDfr qy plx vfly anykF aMD ivsLvfs bhuqy idn kfiem hI nhIN rih skdy. ‘igaf’ jfky ipMz BrvfAuxy, kUrKyqR dy iesLnfn, hrduafr jfky asQIaF dy ivsrjx, ipWqr lok, surg-nrk, jmrfj-Drmrfj vfly Brm, sMgRFdF-misafvF-pUrnmfsLIaF, sLrfD, nOrfqy, asLtmIaF, svyr-sLfm, mMgl-snI, iQWqF-vfrF dy nfm hyT lokfeI dI lut Koh afid ivsLvfs apxy afp ZY-ZyrI ho jFdy hn.

ieWQy bWs nhIN, ienHF hI rfhU kyqU, igRh-nKqRF qy mMglF snIcrF dIaF klpq khfxIaF dy afDfr qy hsq-ryKf, ijAuqsL ividaf, rfsLI Pl, hfroskop afid dy ZoNg apxy afp hI muWk jFdy hn. anykF vihmF-BrmF-jhflqF df jfl bux ky; grIbF-mjbUrF-duKIaF df byrihmI nfl KUn cUsxf, afiKr iehI qF rih cuWkf sI mnuWK df Drm. kUV dy hnyry ‘c zuWbf mnuWK; iek luWt irhf sI-dUjf luitaf jf irhf sI. dovyN pfsy amulf mnuWKf jIvn hI qWbfh ho irhf sI. "aMDI rXiq igafn ivhUxI Bfih Bry murdfru" (pM:469) vflI hflq bxI peI sI. igafn dI rosLnI qoN dUr, mnuWK aigafnqf dy hnyry nUM hI Drm mMxky, bhumuly mnuwKf jnm nfl iKlvfV kr irhf hY pr kdoN qIk?

nfsiqkqf, kimAuinjLm, sfkq mWq aqy aKOqI sfmvfd-drasl ieko hI cIjL nUM vWKo-vWK nF idWqy gey hn. gurbfxI gurU dy igafn qoN ibnF sfmvfd df mWqlb hI iksy dI smJ ‘c afAuxf sOKI gl nhIN. amIrF dI kWqlo-gfrq aqy luWt-KsuWt qoN aslI sfmvfd kdy pYdf hI nhIM ho skdf. sfmvfd dI pRfpqI hoxI hY qF gurbfxI afsLy anusfr "nfm jpo-ikrq kro-vMz Cko" dy suinhrI aml ivcoN, iksy lYinnvfd-mfrksvfd ‘coN nhIN. afiKr ieh nfsiqkqf-kimAuinjLm asmfn qoN nhIN izWgy. kUV Drm qoN pYdf hoey aMDivsLvfsF aqy jhflqF qoN bgfvq df hI dUjf nfm hn. ienHF aMDivsLvfsF Aupr aDfrq mnuWKf mn dI Aupj bnfvtI DrmF qoN pYdf hoeIaF smfjk burfeIaF, sVFd, kqlo gfrq aqy Brf mfrU kfrnfimaF nUM dyKky hI mnuWK Drm nUM aPLIm qIk mMn ky nfsiqk-kimAuinst bx bYTf sI.

"sfkq sMg nf kIjIaY"- gurU pfqsLfh ny, ienHF nfsiqkF dI qrHF mnuWK smfj aMdr PYly hjLfrF DrmF nUM mMnx qy mnfAux vfilaF nUM vI sfkq hI ikhf hY. akflpurKu df lV CWzky dyvI-dyviqaF, afp imWQy Bgvfnf, pWQrF, mVHIaF, kWbrF, psLUaF, spF, pOiDaF, ibrKF, ndIaF afid iksy vI ikrqm dy pujfrI nUM vI sfkq (pRBu Builaf) kihky hI invfijaf hY. kfrn ieko hY ik ieh lok DrmI aKvf ky vI pRmfqmf qoN pUrI qrHF nfsmJ qy inrol Pokt krmF ‘c hI AulJy hoey hn. ghu nfl ivcfiraf jfvy qF ies sWcfeI nUM smJdy dyr nhIN lgdI ik ajyhy lok Dfrmk aKvf ky vI Auh krqUqF kr idKFdy hn ijhVIaF Drm jF rWb qoN bfgLI nfsqk aKvfAux vfly vI nhIN krdy. donF dI mUl soc "KfE pIE aqy aYsL kro-agf iks vyiKaf hY" hI huMdI hY.

sdf qoN mnuWK df ‘gurU’ igafn hI irhf hY- ieh vI sWcfeI hY ik lMmy smyN qoN sMsfr igafn nUM hI gurU mMxdf afieaf hY BfvyN ik asl gurU-rWbI igafn qoN iPr vI korf hI sI. skUl df aiDafpk, sLsqR ividaf dyx vflf, ml-aKfiVaF df afgU, motr mkYinkI df Ausqfd, sLfsqRI jF inrq ividaf dyx vfly-mWqlb ik hr iek ikWqy dy afgU nUM, mnuWK ‘gurU’ hI kihMdf qy mMndf afieaf hY. Bfv ijs kol koeI igafn sI, Aus igafn dy sLfigRdF qoN, Auh gurU hI aKvf irhf sI. dUjy lPLjLF ‘c, jy iesy ivsLy nUM QoVf hor gihrfeI qoN ivcfiraf jfvy qF mnuWK ny sdf qoN apxy jIvn dI agvfhI igafn qoN hI kbUlI hY, mUrqIaF-pWQrF qoN nhIN. ieh qF iesdI Drm jF rWb bfry aigafnqf df isWtf sI ik cflfk qy sLfqr lokF ny AusdI ies nfsmJI df lfB lY ky apxI Audr pUrqI leI lKF-kroVF iesLtF df jfl bux idWqf. iPLr Aus dI iesy kmjLorI df lfB lY ky anykF krmkFz, zr-sihm Ausdy idmfgL Aupr hfvI krdy gey. gur nfnk pfqsLfh aWQvf gurbfxI qoN jIvn jfc lYx vflf mnuWK-vfDU ivsLvfsF df ieh jUlf lfh ky sutx ‘c AuWkf iZWl nhIN krdf. Ausdy jfgRq ho cuWky idmfgL aMdr asl gurU vflI pYdf ho cuWkI smJ, Ausdf isWDf imlfp akflpurKu nfl krvf dyNdI hY. spWsLt hY ik mnuWK dy jIvn dI agvfhI sdf qoN igafn ny hI kIqI hY jdik bnfvtI DrmF ny AusdI soc sLkqI nUM sdf jfm kIqf ‘qy EJV hI pfieaf hY.

"sfihb myrf nIq nvF" (pM:660)- spWsLt hY mnuWK sdf qoN igafn dI hI gulfmI qy pUjf krdf afieaf hY. pr ieh vI sWcfeI hY ik aigafnI mnuWK, iPLr vI igafnF dy ‘gurU’ Bfv sLRomxI igafn aQvf sWcy gurU qoN axjfx sI. Ausy df nqIjf sI ik ieQy vI mnuWK hIM rWb df Tykydfr bxky AusnUM luWtdf ‘qy gumrfh krdf af irhf sI. sWcmuc jykr mrd sUrmy gurU nfnk pfqsLfh, gurbfxI igafn dy sUrj rfhIN ies ielfhI sWc nUM pRgt nf krdy, qF sWc dy pVHdy hyT pl rhy inrol JUTF-pfKMzF dI kdy pihcfx hI nhIN sI af skdI. dUjI sWcfeI ieh vI hY ik sfry sMsfrk igafn cUMik kWudrq dI god ivcoN hI jnm lYdy hn. iesy kfrn mnuWK nUM kuWdrq ivcoN ijMnf igafn pRfpq huMdf hY, AuqnI hI gl kr skdf hY. nvIN Koj afAuNdI hY qF Ausdf pihlF vflf igafn, apxy afp ipCy rih jFdf hY. kl qIk ijhVf mnuWK sfeIkl dI Koj krky hI KusLIaF mnf irhf sI, aj rfktF qIk puj igaf hY. kl qIk tYlIPLon qy hYrfxgI pRgt kr irhf sI, aj vYb sfeIt ‘qy eI-myl dy afnMd mfx irhf hY. kuWdrq ‘c Aus leI kI kuJ ipaf hY, aMdfjLf lfAuxf vI sOKf nhIN. kfrx ieko hY, ijs krqy dI kuWdrq ivcoN mnuWK Koj krdf hY "sfihbu myrf nIq nvf sdf sdf dfqfru" (pM:660) anusfr Auh kuWdrq qF Aus kfidr dI hY ijsdf aMq hY hI nhIN. iesy leI iek qoN bfd iek, AusnUM inWq nvyN igafn imldy jFdy hn, aMq nhIN afAuNdf. sfrf sMsfr iesy dOV vl vWD irhf hY, itkfa imlygf qF gurbfxI Bfv gurU nfnk pfqsLfh dI sLrx ‘c phuMc ky hI. iesqrHF ielfhI gurU nfl juV ky hI mnuWK ‘sWcy gurU’ dI pihcfx vflf bxdf hY.

aj df Drm kyvl isWK Drm-pWCmI dysLF ‘c igafn-ivigafn dIaF inWq ho rhIaF KojF ny mnuWK aMdroN krmkFzI soc, pWQr-pUjf-jhflqF afid vfly Pokt DrmF nUM ihlf ky rWK idWqf hY. sdf qoN Ausdf apxf mMinaf jf irhf Drm hI aj Aus leI kyvl prMprfvF, jjLbfqF ‘qy rIqI irvfjF df iekWT bxky rih igaf hY. kihx nUM BfvyN Auh ihMdU, muslmfn, iesfeI afid, ieQoN qIk ik BfvNy nfsiqk hY pr apxy mUlL ivsLvfsF qoN zoilaf ipaf hY. iesqoN vI vWzf duWK qF ieh hY ik jIvn ivigafn (gurbfxI) dy BMzfry df mfilk aKvf irhf aj df isWK vI, gurbfxI jIvn-isiKaf qoN dUr, afpxI pihcfx Bulfky, inrf purf krmkFzI hI bixaf ipaf hY. hriek bMdf aj pWCmI dysLF vl dOV lfeI bYTf hY, ikAuik igafnF dI rosLnI ny AuQo dy vfsIaF aMdr anykF ielfhI kWdrF-kImqF pYdf kr idWqIaF hn. mnuWK df jIvn kuWdrq dy vwD nyVy af jfx krky, AuQy aj myhnq ‘qy mfnv sLkqI dI hI kImq hY.

aj sfrf sMsfr isWK Drm vl ikvyN? kfrn ieko hY Nik sMsfr aMdr aj inrMqr PLqih igafn gurU kol hI af rhI hY. ijs kuWdrq ivcoN, mnuWK nUM apxy aslI Drm, igafn aqy AusqoN pYdf hox vfly myhnqI jIvn dI smJ afAuxI sLurU hoeI hY, ies aslI mnuWKf Drm df jnm vI kuWdrq ivclIaF KojF ivcoN ho irhf hY. iehnF KojF leI AusnUM afpxy aMdroN afpsI jfq-pfq dy Byd imtfxy jLrUrI ho rhy hn. iQWqF-vfrF, svyr-sLfm, mMglF-snIcrF afid dy dy vihmF Brmf qoN Aupr AuTky pulfVF ‘c puWjky, Ausny lYbfrtrIaF ‘c KVy hoky cOvI GMty kMm krnf hY. ilMg-Byd jF iksy nUM sLUdr, dilq (dubyl) rKx dI Bfvnf qoN AusnUM Aupr AuTxf pY irhf hY. mfnv qfkq df vWD qoN vWD kWdrdfn bxky ies qfkq nUM sMgTq krnf Aus leI jLrUrI ho irhf hY. iksy df hWk Kfxf-rKxf qF dUr, igafn dI ies lMmI dOV vl vWD rhy bysLumfr kMmf-myhnqF kfrx, Aus leI jLrUrI ho igaf hY hr iksy nUM Ausdf hWk dyky kMm krn leI iqafr krnf.

dyKx dI gl hY ik jIvn df ieh AuWqm qy isWDf rsqf, afiKr gurU nfnk pfqsLfh dy Gr vl hI qF jf irhf hY, ikWDry hor nhIN. pWCmI dysL-ijnHF vl aj sfiraF dI dOV lgI peI hY, Ausdf kfrx kfrn kuJ hor nhIN kyvl iehI hY. kuWdrqI qy rWbI igafnF nfl sFJ kfrn awj Auh dysL vWzI AunqI qy hn aqy gurU dr vflIaF AupRokq isiPLqF AunHF dy jIvn ivcoN afp muhfry AuBr rhIaF hn.

kuWdrq rsqy hI kfidr dy drsLn- gurU nfnk pfqsLfh ny krqfr dy drsLn krvfAux leI, kuWdrq dI pAuVI vflf iehI ZMg sfrI bfxI ‘c vriqaf hY. pfqsLfh ny mnuWK nUM ies byaMq rcnf df srdfr hox vflf iehsfs vI krvfieaf hY. PLurmfn hY "avr join qyrI pinhfrI] iesu mih qyrI iskdfrI"(m:5-374) ies rcnf aMdr mnuWK leI byaMq igafn qy AusdIaF loVF BrBUr hn. jykr mnuWK kfidr dy sLukrfny ‘qy inrml BAu ‘c rihky, kuWdrq ivcoN pRBu bKsLIaF byaMq dfqF dI vrqoN kry qF sdf anMdq-sMqoKI jIvn bqIq krygf. iesdy Ault, jykr ies coN kfidr nUMM nhIN pihcfxygf qF kuWdrq dI byaMqqf ‘c hI zuWbky gLrk ho jfvygf. krqy dI rcnf df koeI aMq nhIN, krqy nUM Bulfky mnuWK ijAuN ijAuN agy vDygf, iesdI BuWK hor vDygI. iesy qoN iesdf hMkfr vDygf aMq iehI hMkfr qy BuWK Aus aMdr nisLaF dI ieWlq ‘c vfDf krygI. iek dUjy leI hWsd qy vYr ivroD ‘c vfDf krygI. ies sfry qoN vDygI AusdI aYsL-pRsqI, hWiQafrF dI dOV, jurmF qy ivWBcfr ‘c vfDf. pWCmI dysLF dI dOV aj iesy pfsy hI jf rhI hY. ieh PrjL gurU ky isWKF df hY ik afp vI isWKI dI aslIaq nUM pihcfnx ‘qy sMsfr nUM vI kuWdrq rsqy kfidr nfl joVky mfnv nsl nUM ies BfvI qWbfhI qoN bcfAux.

aj sMsfr qyjLI nfl krmkFzF, Drm dy TykydfrF, Drm qy rWb dy ivcoilaF, Pokt ivsLvfsF-DrmF dy ckRivAUh ivcoN inkl ky apxf irsLqf rWbI igafnF nfl pWkf kr irhf hY. agy jfky ies rsqy qy do ivroDI moV hn. ijvyN ik ijLkr af cuWkf hY iek qf jFdf hY sMsfr dI pUrn qWbfhI vl aqy dUjf pRBU imlfp vl-ijWQy pUrn KyVf, itkfa qy sdIvI afnMd hY. ijWQy mnuKI BfeIcfrf aqy sMpUrn ipafr hY. sMsfr TIk rsqy vl vWDky vI afpxI sMBfl vfly moV qoN anjfx hY. ieh PLrjL isWKF df bxdf hY ik gurbfxI soJI rfhINN, TIk rsqy dI pihcfx krx qy sMsfr nUM vI gfzI rfh qy clfAux. ikAuNik gurU pfqsLfh ny isWKF nUM ies jIvn rfh df vfirs bxfieaf hY. #86s97.3s06#

ijWQy mnuKI BfeIcfrf aqy sMpUrn ipafr hY. sMsfr TIk rsqy vl vWDky vI apxI sMBfl vfly moV qoN anjfx hY.ieh PLrjL isK Drm df bxdf hY ik gurbfxI soJI rfhINN Aus TIk rsqy dI pihcfx kry aqy sMsfr nUM vI gfzI rfh qy clfvy. ikAuNik gurU pfqsLfh ny isKF nUM ies jIvn rfh df vfirs bxfieaf hY. #86s97.3s06#

Including this Self Learning Gurmat Lesson No 86

sfrf sMsfr isWK Drm vl

For all the Gurmat Lessons written upon Self Learning base by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases these are 400/- or 500/-) per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24 Ph 91-11-26236119 & ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26236119 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.