.
 

qY jnmq gurmiq bRhmu pCfixE

   
 

(gurU arjn sfihb jI)

   
 

Understanding Akal Purkh through the Guru's teachings.

   
       
 

mhfn sLFqI dy puMj, bfxI dy boihQf, pMjvy pfqsLfh gurU arjn sfihb jI iek ajyhy bRhm igafnI sn, ijnHF ny afpxy sIs qy qwqI ryq pvfxI, AubldI dyg ivwc bYTxf, qwqI qvI qy bYT ky sLhIdI dyxI qF prvfn kr leI prMqU Drm dy asUlF ƒ aFc nhIN afx idqI. gurU grMQ sfihb ivwc aMikq kIqy afpxy sLbd "qyrf kIaf mITf lfgY ] hir nfmu pdfrQu nfnku mFgY" AuWpr aml kr ky dunIaF ivwc iek invyklI sLhIdI dI imsfl kfiem kIqI.

   
       
 

gurU arjn sfihb ƒ jnm qoN hI gurmiq dI guVHqI imlI sI. afp jI df pRkfsL 15 aprYl 1563 ƒ goieMdvfl ivKy mfqf BfnI jI dI kuKoN hoieaf, jo gurU bytI sn. afp jI ajyhI mhfn sLksIaq sn, ijnHF dy ipqf cOQy gurU rfm dfs jI sn. afp jI dy nfnf qIsry gurU amr dfs jI sn ijnHF kolo, "doihqf bfxI df boihQf" df afsLIrvfd imilaf. afp jI ƒ mhfn kurbfnI dyx vflI pqnI mfqf gMgf jI df sfQ imilaf qy akfl purKu dI imhr sdkf mhfblI XoDf puwqr, gurU hrgoibMd sfihb jI dI dfq pRfpq hoeI.

   
       
 

gurU arjn sfihb ny smuwcI mnuwKqf dy Bly leI anykF hI smfjk suDfr qy Drm dy kfrj kIqy.

   
       
 

gurU kf cwk (aMimRqsr) sLihr dI AusfrI df kfrj jo ik gurU rfm dfs jI ny 1570 ivc afrMB kIqf sI, Aus ivc afp jI ny afpxf pUrf ihsf pfieaf. aMimRqsr sLihr dI AusfrI df kfrj 1588 ivc pUrf hoieaf.

   
 

pfxI df mslf hwl krn leI afp jI ny sB qoN pihlF qfl sMqoKsr iqafr krvfieaf. ies qoN mgroN aMimRqsr srovr sMn 1588 ivwc mukMml kIqf. aMimRqsr srovr dy nfm Auqy sLihr df nfm vI ‘gurU kf cwk’ qoN ‘aMimRqsr’ pY igaf.

   
 

afp jI ny hirmMdr sfihb dI nINh (akqUbr 1588) sFeI mIaF mIr jI koloN rKvfeI. afpxy Drm asQfn df nINh pwQr iksy dUsry Drm dy ivakqI koloN rKvf ky Drm inrpyKqf dI Audfhrx kfiem krn df mfx isrP iswK Drm ƒ hI pRfpq hoieaf hY.

   
 

AUc nIc df Byd Bfv Kqm krn leI qy pfxI df mslf hl krn leI qrnqfrn sfihb df srovr (1000 Put lMmF aqy 900 Put cOVf) iqafr krvfieaf.

   
 

afp jI ny krqfrpur (ijLlHf jlMDr) df ngr vsfieaf jo ik awjkl PLrnIcr df bhuq vwzf kyNdr hY. pfxI df mslf hl krn leI iek KUh vI lvfieaf, ijs df nfm gMgsr riKaf.

   
 

sMn 1595 ivwc KUhF df pfxI suwk jfx krky Psl nf hoeI qy pMjfb ivwc kfl pY igaf. afp jI ny dsvMD dI mfieaf kfl pIVqF dI shfieqf leI KrcI qy bhuq sfry do hrty qy cfr hrty KUh lgvfey qF jo iewk KUh kolo do do cfr cfr KUhF df kMm ilaf jf sky. vzflI qoN lihMdy pfsy afp jI ny Cy hrtF vflf KUh lgvfieaf, jo ajy vI kfiem hY. AuQy gurduafrf Cyhrtf sfihb hY.

   
 

sMn 1597 ivwc lfhOr ivc iBafnk kfl pY igaf sI. BuwK qy ibmfrI kfrn lfhOr sLihr dIaF glIaF qy bjfr muridaF nfl Bry rihMdy sn. gurU arjn sfihb jI ny lMgr lgvfey. iekwly iekwly dI afp dyK Bfl kIqI. XqImF dI syvf sMBfl leI afsLRm bxfey. siqgurU jI ny duKIaF df iKafl kIqf qy akbr koloN Aus sfl pMjfb df bhuq sfrf mfmlf mfP krvf idqf.

   
 

sMn 1595 qoN 1599 qwk mfJy ivwc sKq kfl ipaf irhf qy lokF ivwc mlyrIaf qy sIqlf (cyck) bImfrIaF df vI jor pY igaf. gurU hirgoibMd sfihb jI df jnm sMn 1595 ivwc vzflI ivKy hoieaf sI. BuwKy qy rog pIVqF dI shfieqf krdy smy mfqf gMgf jI qy bflk (gurU) hirgoibMd sfihb jI vI nfl hI sn. cyck vfly ielfky ivwc ivcrn krky, aMimRqsr vfips afx qy (gurU) hirgoibMd sfihb ƒ cyck inkl afeI. vihmI lokF ny slfh idwqI ik dyvI dy mMdr mwQf itkf ilafE. gurU sfihb ny smJfieaf ik sIqlf koeI dyvI nhIN hY, sgoN bImfrI hY. ielfj nfl TIk ho jfvygI. akfl purKu qy Brosf rwKo qy ardfs kro.

   
 

gAuVI mhlf 5 ] nyqR pRgfsu kIaf gurdyv ] Brm gey pUrn BeI syv ]1] rhfAu] sIqlf qy riKaf ibhfrI ] pfrbRhm pRB ikrpf DfrI ]1] nfnk nfmu jpY so jIvY ] sfDsMig hir aMimRqu pIvY ]2]103]172] (200)

   
 

gurU Gr dy kfrj sPLlqf nfl clfAux leI gurU sfihb ny hryk iswK pirvfr ƒ afpxI kmfeI df dsvF ihwsf sFJy kOmI kfrjF leI gur-golk ivwc pfx leI hukm kIqf, ies ƒ dsvMD df nfm idqf igaf.

   
 

gurU arjn sfihb jI ny pihly 4 gurU sfihbF dI bfxI, afpxI bfxI, 15 BgqF dI bfxI, 11 BwtF dI bfxI qy 3 iswKF dI bfxI iekwTI krky, Aus ƒ qrqIb vfr kIqf. rfmsr ivc gurU grMQ sfihb dI bfxI ilKx df kfrj afrMB kIqf. afp jI bfxI ilKvFdy sn aqy BfeI gurdfs jI ilKdy jFdy sn. gurU grMQ sfihb ajyhy grMQ hn, ijnHF ivwc hornf DrmF qy nIvIaF jfqF vfly mhfn BgqF dI bfxI ƒ brfbr df mfx imilaf hY. gurU grMQ sfihb dI afid bIV dI iqafrI hox AuprMq, pihlf pRkfsL hirmMdr sfihb ivc (1604) kIqf igaf. afp jI ny bfbf buZf jI ƒ pihly gRMQI Qfipaf.

   
 

gurU amr dfs jI ny gurU arjn sfihb jI ƒ "doihqf bfxI df boihQf" hox df vr idwqf sI. AunHF ny gurU grMQ sfihb dI bIV iqafr krky ies ƒ swc sfbq kr idwqf. gurU arjn sfihb jI dI afpxI bfxI 30 rfgF ivc hY. afp jI ny 6 vfrF, suKmnI sfihb, bfrhfmfh, bfvn awKrI, gfQf, Punhy, slok shs ikRqI bfxIaF ilKIaF. (sLbd = 1345, astpdIaF = 62, CMq = 62) BwtF ny gurU arjn sfihb qy gurU rfm dfs jI dI Ausqwq ivc 20 svweIey rcy. ieh gurU grMQ sfihb pMnF 1406 qy aMikq hn. ieqnF vwzf kfrj krn qoN bfad vI afp jI ny afpxy afp ƒ inmfxF dwsdy hoey akfl purKu df DMnvfd kIqf aqy gurU grMQ sfihb dy aMq ivc iehI aMikq kIqf.

   
 

slok mhlf 5 ] qyrf kIqf jfqo nfhI mYno jogu kIqoeI ] mY inrguixafry ko guxu nfhI afpy qrsu pieEeI ] qrsu pieaf imhrfmiq hoeI siqguru sjxu imilaf ] nfnk nfmu imlY qF jIvF qnu mnu QIvY hiraf ]1] (1429)

   
 

gurU arjn sfihb Qfl pros ky (gurU grMQ sfihb) afpxy kol nhIN rwiKaf. blik mnuwKqf dy Bly leI hirmMdr sfihb ivc rwK idwqf.

   
       
 

gurU arjn sfihb jI ƒ afrMB qoN hI bhuq musLklF df sfhmxf krnf ipaf.

   
       
 

sKI srvrF ny afp jI df bhuq ivroD kIqf qy jhFgIr dy mn aMdr eIrKf Brn leI iek aihm ihwsf pfieaf. ipRQI cMd, bIrbl, sulhI Kfn dy ivroD aqy qrF qrF dIaF sfjLsF df sfhmxf krnf ipaf. . ijhVIaF GtnfvF rfjsI qKq nfl sbMDq huMdIaF hn, AunHF df kfrx Cupfieaf jFdf hY. 17[10[1605 ƒ akbr dI mOq ho geI qy 30 meI 1606 ƒ gurU arjn sfihb jI ƒ sLhId kIqf igaf. swq mhIinaF ivc ieqnF kuJ hox ipCy iek vwzI rfjsI sfjLs hI ho skdI hY. bfbr, ihmfjLUM, akbr ƒ iksy gurU sfihb ny iqlk nhIN lgfieaf qF gurU arjn sfihb Kusro ƒ iks qrF lgf skdy sn. ieh vI iek sfijLs GVI geI sI. rkq bIj nhIN bxnf cfhIdf hY. ies leI sjf ies qrF idqI geI qF ik KUn jmIn qy nf zuly. rkq bIjL nf bxy.

   
 

pihly idn srIr Aupr qwqI ryq pfeI geI, ijs nfl srIr qy Cfly pY gey. dUjy idn afp jI ƒ AubldI dyg ivc pfieaf igaf, ijs nfl afp jI df mfs AuWKV igaf. qIsry idn afp jI ƒ qwqI qvI qy ibTfieaf igaf. ieqny qsIhy Jwl ky sLhIdI pfAux dI vfikafq dunIaF dy ieiqhfs ivc iek mhfn kurbfnI hY. dunIaF dy ieiqhfs ivwc kdy iksy pfpI qy qwqI ryq nhIN pfeI geI hY qy nf hI iksy pfpI ƒ hfQI dy awgy suitaf igaf hY. gurU arjn sfihb jI ajyhy mhfn sLhId sn, ijnHF df KLUn jmIn qy nhIN zuilaf. gurU arjn sfihb ny jbr df mukfblf sbr nfl kIqf.

   
 

sbr aMdir sfbrI qnu eyvY jflyinΩ ] hoin njIik Kudfie dY Byqu n iksY dyin ]116] (1384)

   
 

vwzI qoN vwzI musLkl ƒ vI sbr nfl shfrn dI isiKaf dyx leI, AunHF dy sLhIdI purb qy TMzf jl sB ƒ iplfieaf jFdf hY. gurU arjn sfihb ny bcpn ivc gurU amrdfs jI df drvfjf isr nfl Koilaf sI. smF afAux qy Drm df drvfjLf, afp jI ny Drm dI Kfqr sLhIdI pRfpq krky Koilaf.

   
 

gurU arjn sfihb jI ƒ afAux vflIaF GtnfvF bfry pihlF hI pqf sI. ies leI sLhIdI leI cwlx qoN pihlF hI afp jI ny 25 meI 1606 ƒ afpxy hoxhfr, mhfblI spuqr, gurU hrgoibMd sfihb jI ƒ gurgwdI dy idqI.

   
 

klm nfl bfxI ilKI jf skdI hY. iksy dI JUTI pRsMsf nhIN. iehI kfrx hY ik Aus smyN dy kvIaF kfnHf, CwjU, pIlo aqy sLfh husYn dI rcnF gurU grMQ sfihb ivc sLfiml krnI pRvfn nhIN kIqI. gurU arjn sfihb jI ny sLhIdI svIkfr kIqI prMqU asUlF nfl smJOqf nhIN kIqf.

   
 

ipRQI cMd ny gurU Gr leI keI qrF dIaF rukfvtF pYdf kIqIaF ijnHF ƒ gurU sfihb ny bVI sihxsLIlqf nfl shfiraf. ipRQI cMd ny bflk (gurU) hirgoibMd sfihb ƒ jfnoN mfrn leI keI Xqn kIqy. dfeI dy QxF rfhIN jLihr, spyry rfhIN jLihrIlf swp Cwz dyxf, iKzfvy rfhIN dhIN ivwc jLihr pf ky Kvfx dI koisLsL, afid. bflk (gurU) hirgoibMd sfihb AuWqy dusLtf dIaF mMdIaF krqUqF df iblkul rqf Br BI mfVf asr nhIN hoieaf. prmfqmf ny afpxy syvk dI afp rwiKaf kIqI. gurU dy prqfp nfl Auh cMdrf bRfhmx pyt ivc sUl AuWTx nfl mr igaf. ieqny vfr hox dy bfvjLUd gurU arjn sfihb ny ipRQI cMd ƒ koeI ros jF iglf nf Byijaf. sgoN akfl purKu df sLukrfnf kIqf.

   
 

BYrAu mhlf 5 ] lypu n lfgo iql kf mUil ] dustu bRfhmxu mUaf hoie kY sUl ]1] hir jn rfKy pfrbRhim afip ] pfpI mUaf gur prqfip ]1] rhfAu ] (1137)

   
       
 

swqf qy blvMz hMkfr ivwc af ky gurU Gr dy kIrqn dI syvf iqafg ky cly gey sn. gurU jI ny ieh kIrqn dI dfq afm sMgq ivc dy idqI, ijs sdkf awj qusIN sMgq ivcoN keIaF ƒ vDIaf kIrqn krdf vyK skdy ho. jdoN swqf qy blvMz ny BfeI lwDf jI dy prAupkfr sdkf gurU sfihb kol mfPI dI mMg leI qF vfips iPr syvf dy idqI geI.

   
 

bIrbl ny gurU Gr dy ivruD akbr dy mn ivwc jihr Brn leI keI vfr Xqn kIqy pr Auh sPLl nf ho sikaf. ikAuNik akbr gurU sfihb dy srbwq dy Bly dy kfrjF ƒ vyK ky iswK-mwq qoN bhuq pRBfivq ho cukf sI.

   
 

sulhI Kfn gurU sfihb AuWpr cVHfeI krn dy ierfdy nfl afieaf pr GoVy smyq bldy BwTy ivwc sV ky svfh ho igaf. akfl purKu df DMnvfd krdy hoey afp jI ny ieh sbd Aucfrn kIqf "sulhI qy nfrfiex rfKu ] sulhI kf hfQu khI n phucY sulhI hoie mUaf nfpfku ]1] rhfAu ]" (825)

   
       
 

ijQy gurU sfihb klm dy DnI sn Aus dy nfl nfl qyg dy vI DnI sn. gurU arjn sfihb ny afpxy anMd kfrj dy smyN jMz df bUtf AuKyiVaf. ieh Gtnf iehI dwsdI hY ik ikRpfn qy hor sLsqrF dI isKlfeI afrMB ho cukI sI.

   
 

jAu qAu pRym Kylx kf cfAu ] isru Dir qlI glI myrI afAu ] iequ mfrig pYru DrIjY ] isru dIjY kfix n kIjY ]20] (1412)

   
 

afp jI ƒ afx vfly smyN dIaF musLklF df aMdfjLf sI. ies leI isKF ƒ GoiVaF df vpfr krn leI kfbl qy Aus qoN vI pry blK-buKfry qwk jfx leI AuqsLfhq kIqf. afriQk suDfrF dy nfl nfl iswK cMgy GoV svfr vI bx gey. ieh gux afAux vfly smyN ivwc bhuq shfeI hoey.

   
 

afp jI ivc Auh swB gux sn jo afp jI ny bRhm igafnI sMbMDI suKmnI sfihb ivc aMikq kIqy hn. aqy AunHF qy pUrI qrF cl ky mfrg drsLn kIqf.

  • ijs qrF bRhmigafnI ivkfrF vloN sdf-bydfgL rihMdy hn. TIk Ausy qrF afp jI ny ieqnIaF musIbqF hox dy bfvjUd ivkfr rihq jIvn bqIq kIqf.
  • bflk (gurU) hirgoibMd sfihb ƒ jfnoN mfrn leI keI Xqn kIqy pr afp jI ny Kud bRhmigafnIaF dI qrF koeI pfp nhIN kIqf.
  • kfl pIVqF, rogIaF dI shfieqf krdy smyN afp jI df vqIrf bRhmigafnI dI qrF sB nfl ieko ijhf irhf. iksy qrF df amIr grIb vflf ivqkrf nhIN kIqf.
  • afp jI Aupr keI qrF dy afrQk, pirvfrk, smfjk qy rfjnIqk hmly hoey prMqU iek bRhmigafnI vFgU afpxf hOslf kfiem rwiKaf.
  • ijs qrF DrqI ƒ koeI qF Koddf hY qy koeI cMdn df lypx krdf hY pr DrqI koeI prvfh nhIN krdI. TIk Ausy qrF Bfvy afp jI dy sIs qy qwqI ryq pfeI geI, dyg ivwc Aubfilaf igaf, qwqI qvI qy ibTfieaf igaf pr afp jI azol rhy qy iksy qrF df kroD mn ivc nhIN kIqf. sLhIdI qF prvfn kr leI prMqU bRhmigafnI dI qrF, Drm dy asUlF ƒ aFc nhIN afx idqI.
   
 

astpdI ] bRhm igafnI sdf inrlyp ] jYsy jl mih kml alyp ] bRhm igafnI sdf inrdoK ] jYsy sUru srb kAu soK ] bRhm igafnI kY idRsit smfin ] jYsy rfj rMk kAu lfgY quil pvfn ] bRhm igafnI kY DIrju eyk ] ijAu bsuDf koAU KodY koAU cMdn lyp ] bRhm igafnI kf iehY gunfAu ] nfnk ijAu pfvk kf shj suBfAu ]1] (272)

   
 

BfeI gurdfs jI gurU arjn sfihb jI dy njLdIkI iswK sn. AunHF ƒ gurU jI dI sLhIdI bfry pUrI qy shI jfxkfrI sI, pr Auh gurU jI dI sLhIdI bfry kyvl iek pAuVI ivwc rhwsmeI ZMg nfl hI ijkr krdy hn. afp df kQn hY ik aMq smyN siqgurF ny duK-klysL Jwly pr afp zoly nhIN, sgoN akfl purKu nfl aByd juVy rhy.

   
 

rihdy guru drIafAu ivic mIn kulIn hyqu inrbfxI] drsnu dyiK pqMg ijAu joqI aMdir joiq smfxI] sbd suriq ilv imrg ijAu suK sMpt ivic rYix ivhfxI] guru Aupdysu n ivsrY bfbIhy ijAu afK vKfxI] gurmuiK suKPlu iprm rsu shj smfiD sfD sMig jfxI] gur arjn ivthu kurbfxI ]23] (24-23-6)

   
 

kl΄ kvI hwQ joV ky gurU arjn sfihb dI isPLiq Aucfrdf hY ik afp jI ny bcpn qoN hI gurU dI miq duafrf bRhm ƒ pCfixaf. "qY jnmq gurmiq bRhmu pCfixE ] kl΄ joiV kr sujsu vKfixE ]" (1407)

   
       
 

ijnHF ny gurU arjn sfihb ƒ jipaf hY, Bfv gurU dI mwq duafrf afpxf jIvn Zfl ilaf, Auh dubfrf grB jUn qy duwKF ivc nhIN afey.

   
 

jp΄Au ijnΩ arjun dyv gurU iPir sMkt join grB n afXAu ]6] (1409)

   
       
 

awj qwk koeI vI swcf iswK kohVI nhIN idKfeI idqf hY. Aus df kfrn ieh hY ik gurU grMQ sfihb dI isiKaF nfl Aus dy aMdrly pMj vYrI (kfm, kRoD, loB, moh, hMkfr) qy bfhrly pMjy vYrI (kfmI pursL, kRoDI, loBI, moh vflf, hMkfrI) kuJ ivgfV nhIN skdy hn.

   
 

ies leI afAu awj qoN asIN gurU grMQ sfihb ƒ isiKaf df afDfr mMn ky afpxf qy hor sBnf df Blf kmfeIey.

   
 

kbIrf jhf igafnu qh Drmu hY jhf JUTu qh pfpu ] jhf loBu qh kflu hY jhf iKmf qh afip ]155] (1372)

   
 

sfzy gurpurb mnfey qF hI sPl hn jy kr asIN rojfnF, gurbfxI ƒ pVHIey, suxIey, smJIey qy gurbfxI rfhIN dwsy hoey mfrg qy cwl ky Aus akflu purKu dy hukmu anusfr afpxf jIvn sPl krIey.

   
       
 

"vfihgurU jI kf KLflsf vfihgurU jI kI PLqih"

   
 

( zf: srbjIq isMG )

( Dr. Sarbjit Singh )

 

afr aYc 1 / eI - 8, sYktr - 8,

RH1 / E-8, Sector-8,

 

vfsLI, nvIN muMbeI - 400703[

Vashi, Navi Mumbai - 400703.

   

   

Web = http://www.sikhism.com/gurbani

   

http://www.geocities.com/sarbjitsingh/




.