.

jb lg Kflsf rhY inafrf

ipRMsIpl ig: surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

"jb lg Kflsf rhY inafrf, qb lg qyj dIE mY sfrf ] jb Xh ghY ibpRn kI rIq, hE n krAu ienkI pRqIq" dsmysL ipqf df afgmn purb hovy, ivsfKI purb jF holf mWhlf, sMsfr pWDr dy lgBg ajyhy sfry smfgmF ‘c ienHF pMkqIaF nMU bVy josL-KrosL, sLrDf aqy sWiqkfr nfl gfieaf qy suixaf jFdf hY. ies ivsLvfs nfl gfieaf ‘qy suixaf jFdf hY ik ieh pMkqIaF dsmysL ipqf dI rcnf hn aqy gurU ky isWKF leI afdysL rUp hn. cUMik afdysL rUp hn, ies leI jLrUrI hY ik isWK kOm ny apxy afp nMU ienHF pMkqIaf dy dfiery ‘c hI clfAuxf hY.

kI aWj sWcmuc aijhf ho irhf hY? kI ies rcnf nMU dsmysL jI vloN pMQ leI afdysL mMnky vI kI isWK kOm dI krnI-rhnI-socxI ies afdysL anusfr hY, jF ik nhIN? sWcmuc aj kOm dI hflq Aus qoqy vrgI hY ijs kol bol bolx leI jLbfn qF hY pr soc-sLkqI nhIN, ieh ivcfr-sLkqI qoN pUrI qrHF KflI hY. pRclx hY- ipMjry ‘c bMd, AuzfrIaF mfrn vfly qoqy nMu bjLfr ‘c ivwkdf dyK ky iek syT nUM Aus Aupr qWrs af igaf. syT ny qoqy nM KrId ilaf, pwtI pVHf idWqI "isLkfrI afvygf, dfnf pfvygf, dfnf nf KfvI nhIN qF PWs jfvyNgf". qoyqy nUM ieh bol pwkf krvfky, cMgI qrHF iesdI rtOxI krvfky, syT ny soicaf ‘hux ieh qoqf Psygf nhIN’. syT ny Aus qoqy nMU Cwz idWqf.

aqy iPr ieWk idn…[[ qoqf-aMbF dI tfhxI qy bYTf iehI vfk bol irhf sI ik isLkfrI afieaf, Aus ny dfxf pfieaf. pyV dI sLfK qy bYTf AuhI qoqf vfk qF AuhI bol irhf sI "isLkfrI afvygf, dfnf pfvygf, dfnf nf KfvIN nhIN qF PWs jfvygf" pr iPLr puWj igaf isLkfrI dy Ausy dfny Aupr. pihlF vFÕ, Ausy qrHF iPLr jfl ‘c PWs igaf. jfl ‘c PLisaf ipaf, iPLr vI bol AuhI irhf sI "isLkfrI afvygf, dfnf pfvygf, dfnf nf KfvIN nhIN qF PWs jfvygf". ieMnf krky vI gl AuQy dI AuQy hI rhI. AuhI qoqf iek vfrI iPLr mfrkIt ‘c ivwkx leI puijaf ipaf sI. KUbI ieh, ik Ausdy bol ajy vI Auh sn. syT ny apxy isKfey vfkF qoN qoqy nMU pihcfx ilaf aqy apxy mwQy qy hwQ mfiraf, acxcyq Ausdy mUMhoN inWkilaf "vfh ry ivcfrhIx qoqy! sur qf qyrI bhuq vWDIaf hY, pr qyry kol soJI nhIN. kfsL, krqfr ny qYnUM soJI vI bKsLI huMdI.

TIk iehI hflq aWj isWK kOm dI hY- sur-qfl, gfiex klf qF aWj isWKF kol bhuq hY. gfiex krn leI rfgI-klfkfrF dIaF lfeInF aqy sroiqaF dIaF BIVF-sLrDf ‘c vI koeI kmI njLr nhIN. iPr vI sfrI kOm ibpRn dIaF rIqF ‘c pUrI qrHF jwkVI jf cuWkI hY. sfry pfsy piVHaf suixaf qF iehI jf irhf hY ‘jb Xh ghY ibprn kI rIq, hAu n krAu ien kI pRqIq’. afiKr ajyhy vfqfvrx ‘c sWcfeI vI iehI hY ik ajoky isWKF aqy ienHF dy ajyhy bulfiraF pRBMDkF, lIzrF qy - gurU pfqsLfh pRqIq krn vI qF ikvyN? ieh pMkqIaF dsmysL jI vloN pMQ leI afdysL rUp pRvfnIaF geIaF hn, iPr vI kOm dI jo hflq bnI peI hY, akflpurKu afp hI bKisLsL kr dyvy qF vWKrI gl hY. sWcfeI ieh hY ik kMn rWs aqy klf dI jwkV ‘c af cuWkI ieh kOm, gurbfxI igafn aqy gurbfxI ivcfrDfrf qoN kohF dUr jf cuWkI hY-ikAuN?

ies ‘c do rfvF nhIN ik sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI ivWcly gurbfxI dy mUl afdysL nUM ieh pMkqIaF pUrI qrHF AuGfVdIaF hn. ies leI jLrUrI hY ik asl gl dI qih qIk puWjx leI ienHF ivWcly lPjL Kflsf-inafrf-ghY-ibprn kI rIq qy pRqIq dy arQF nMU ienHF dy hI Bfv arQF ‘c smiJaf jfvy. ieQy pihlF asF asl gl nMu smJx df jWqn krnf hY. iPr Ausy hI ksvWtI qy apxy afp nMU vI prKxf hY. sWcmuc ies iptfrI dy Kulx qy iek vwzf sWc sfhmxy afvygf. awj nOjuafn pIVHI aMdr vwD rhI isWK Drm ‘qy isWKI srUp vloN Auprfmqf, Aus ‘c af rhI afcrx hIxqf aqy piqwqpuxy dy BWVky hoey BFbV dy kfrnF nMU smJx ‘c sfnUM kuJ qF mdWd imlygI hI. loV hY ies mWsly nMU iemfndfrI nfl GoKx aqy AusdI qih qIk puWjx dI.

jb lg ‘Kflsf’?- ijvyN ik awj asIN mMnI bYTy hF ik ivsfKI sMn 1699 nMU dsmysL jI ny Kflsf sjf idWqf, ies qoN pihlF Auh kyvl isWK hI sn. mWqlb ieh hoieaf ik isWK hor hY ‘qy Kflsf hor hY. gihrfeI ‘c igaF pqf lgdy dyr nhIN lgygI ik ieh pRcfr inrmUl ‘qy sWcfeI qoN kohF dUr hY. drasl Kflsf qF isWK dI hI kuafiltI hY. ivsfKI sMn 1699, jdoN nMgI qlvfr dI Dfr vfly iemiqhfn ‘c isWK ny apxy afp df hukmI bMdf hox df sbUq idWqf, qF pfqsLfh ny ies Ayupr KusL hoky, iesnMU Kflsy dy iKqfb nfl invfijaf. ies nMU bolf bKisLaf "vfihgurU jI kf Kflsf] vfihgurU jI kI Pqih" iesdy arQ hn ‘jy kr isWK qn, mn ‘qy DMn krky, sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI afigaf ‘c, hukmI bMdf bxky jIeygf, qF ieh Kflsy dI AupfDI dy lfiek rhygf. gurU gRMQ sfihb jI qoN pRfpq afcrx aqy jIvn vfly isWK nMU, lok pRlok-hr mYdfn Pqih, krqfr afp bKsLygf. akflpurKu dIaF bKisLsLF df pfqr ghygf’. iesy leI qfkId hY "jb lg Kflsf rhY inafrf[[". Kflsy df mWqlb Auh mnuWK ijsny hrqrHF dy ByKI, krmkFzI ‘qy aigafnqf BrpUr jIvn df iqafg kr idWqf hovy. ijsdf jIvn ÃÄ dI ivcfrDfrf qy aDfrq hovy, ajyhf jIvn hI "isKI isiKaf gur vIcfir" (pM: 465) Bfv asl ‘c Kflsf jIvn hY.

dsmysL jI ny afpxy pihly jfmy-gurU nfnk srUp ‘c hI kbIr sfihb dI bfxI rfhIN ies sWcfeI nMu sMsfr sfhmxy pRgt kr idWqf sI "khu kbIr jn Bey Kflsy pRym Bgiq ijh jfnI" (pMnf 655) spWsLt hoieaf ik kyvl AuhI mnuWK ‘Kflsf’ AupfDI df aiDkfrI hY ijsny pRymfBgqI vflf jIvn apnf ilaf hY. ieh pRymf BgqI vflf jIvn kI hY? ieh jIvn hY "hukim mMinaY hovY prvfxu qf KsmY kf mhlu pfiesI"(pM:471)aqy "qnu mnu Dnu sBu sAuip gur kAu hukim mMinaY pfeIa"(pM:918)

"nfnk scu iDafiein scu"- asl ‘c mnuWKf jIvn dy do rUp hn iek hY ‘Kflsf jIvn’ ijsnUM pfqsLfh ny isWK df nfm idWqf hY. dUjf hY mn aqy iqRsLnf qy aDfrq ‘gumrfh jIvn’. gurU nfnk pfqsLfh ny pihly jfmy ‘c hI ies ‘Kflsf jIvn’ dI ivafiKaf bVy suMdr ZMg nfl "nfnk scu iDafiein scu’’ vfly pRmfx nfl dy idWqII hY aqy iehI hY Kflsf jIvn dI pihcfx. ies ivsLy nUM hor pUrI qrHF smJx leI ieh pUrf slok iesqrHf hY- "sloku mÚ 1 ] scy qyry KMz scy bRhmMz ] scy qyry loa scy afkfr ] scy qyry krxy srb bIcfr ] scf qyrf amru scf dIbfxu ] scf qyrf hukmu scf Purmfxu] scf qyrf krmu scf nIsfxu ] scy quDu afKih lK kroiV ] scY siB qfix scY siB joir ] scI qyrI isPiq scI sflfh ] scI qyrI kudriq scy pfiqsfh ] nfnk scu iDafiein scu ] jo mir jMmy su kcu inkcu ] 1 ](pM:463)

slok dy aMq ‘c dyKo! gurdyv ny mnuWKf jIvn nUM iesdy mUl do rUpF ‘c vMizaf hY. ieWQy ienHF do rUpF df ijLkr iesqrHF hY "nfnk scu iDafiein scu ] jo mir jMmy su kcu inkcu". pfqsLfh ny kmfl kr idWqI hY ieQy Kflsf jIvn nMU ibafxn ‘c. byaMq rcnf hY pRBU dI-KMzF, bRhmMzF ‘c PYlI hoeI ieh byaMq rcnf aqy ies rcnf ‘c arQF -KrbF pRkfr dI jIv rcnf hY. KUbI ieh hY ik ieh sB ‘scy’ hn. ieh sWcy ikAuN hn? ieh ies leI sWcy hn ikAuNik pRBU ny ijs nMU jo rUp bKisLaf hY Auh apxy rUp ‘c kfiem hY aqy ijsnUM jo suBfa bKisLaf AusdI Aus suBfa nfl iKafnq nhIN. ieQoN qIK ik mnuWK dI sfrI ijLMdgI, AusdI sfrI qrwkI, ivigafnk KojF pRBU bKsLy, byaMq rcnf ‘c Ausdy iesy hukm dy nIXm Aupr hI kfiem hn. jykr pRBu dI hriek dyx ‘c inwq rUp jF suBfa bdldy rihx qF mnuWKf jIvn iek pl vI nhIN cl skdf. jy kr pfxI kdy cVHfeI vl cVHy aqy kdy ZWlfx vl Auqrxf sLurU kr dyvy. aWg kdy grmI dyvy aqy kdy TMzk dyx lg pvy; qF soco kI bxygf mnuWKf jIvn df? ies byaMq rcnf ‘c pRBU dI GVI hoeI sUrq ‘qy sIrq-rUp aqy iksy vI rUp ipWCy Ausdf suBfa; jykr ieh sFJ hI muwk jfvy qF mnuWKf jIvn dI pUrn qWbfhI df aMdfjLf lfAuNdy dyr nhIN lgy gI.

"jo mir jMmy su kcu inkcu"- hux iesy hI slok dy aMq ‘c drsLn kro. slok ‘c cldy af rhy pRkrx-kudrWq aMdr hriek cIjL aqy Aus ‘c krqy dI vrq rhI Kyz, sBkuJ iblkul sWcf hY. slok dI smfpqI smyN jdoN pfqsLfh mnuWK dI gl krdy hn qF acfnk hI cldy af rhy ‘sWcy’ vfly pRkrx dy Ault sfrI rcnf ivcoN kyvl mnuWKf jIvn dy hI do pWKF df vrxn krdy hn. mnuWKf jnm dy ieh do pWK ies qrHf ibafny hn "nfnk scu iDafiein scu ] jo mir jMmy su kcu inkcu". krqfr ny mnuWK nUM soJI Bfv cMgy-mMdy dI pihcfx vI bKsLI hY. ieh qF mnuWK ny socxf hY ik syb jF aMgUrF qoN Ausny jUs jF PlF vflf lfB lYxf hY jF iPr ienHF qoN sLrfb bxfky apnI qWbfhI nMU sWdf dyxf hY. jLihr qoN mnuWK ny jIvn riKak dvfeIaF bxfnIaF hn jF iesy jLihr qoN kfiql jF afqmGfqI bxnf hY.

arMB ‘c asIN ijLkr af cuWkf hY ik mnuWKf jIvn dy do pWK hn- soJI df pWK aqy aigafnqf df pWK. iehI mnuWK gurU igafn qoN soJI lY ky, pRBu nfl ieWk imWk ho skdf hY, jINdy jIa krqfr df rUp Bfv jIvnmuWkq vI ho skdf hY. nhIN qF aigafnqf dIaF TokrF Kfky jnm mrn dy gyVH ‘c hI Pisaf rih jFdf hY. asl ‘c iehI hY mnuWKf jIvn dI ivsLysLqf. dUjy lPjF ‘c mnuWKf jnm df mnorQ krqy ‘c aByd hoxf hY, PLurmfx hY "BeI prfpiq mfnuK dyhurIaf ] goibMd imlx kI ieh qyrI brIaf"(pMnf 12). ies qoN ielfvf bfkI jUnF qF kyvl jnm Bogx leI hI hn. jIvn dI sWcfeI iehI hY- ‘nfnk scu iDafiein scu’ aqy iesdy Ault hY ‘jo mir jMmy su kc inkcu’. ieh ‘‘nfnk scu[[’vflf hI Auh rUp hY jdoN byaMq rcnf dI inafeI mnuWK ny pRBu bKsLy, apxy srUp dI sMBfl krnI hY aqy srUp ‘c kfiem rihky pRBu guxF df DfrxI hoxf hY. ijvyN "sfJ krIjY guxh kyrI Coiz avgx clIaY"(pM:766) aqy ieh gun imlny hn gurbfxI qoN. PYslf hY "hir ky gux hir Bfvdy sy gurU qy pfey"(pM:725).

spWsLt hoieaf ik mnuWKf jIvn df pihlf aqy asl srUp hI "nfnk scu iDafiein scu" hY aqy jIvn df nfm hY ‘Kflsf jIvn". ieh Auh avsQf hY jdoN byaMq rcnf dI qrHF mnuWK vI bfhroN srUp ‘qy aMdroN suBfa krky shI arQF ‘c mnuWK hI huMdf hY. iPLr iesy leI qF Purmfn hY "khu kbIr jn Bey Kflsy pRym Bgiq ijh jfnI"(pM:655). ajyhy Kflsf jIvn vflf mnuWK, srUp dI kWt vWz nhIN krdf; jogI, sinafsI, nFgy, qpWsvI, sfDU, sMq , Bgq afid dy bnfvtI-krmkFzI ByKF ‘c nhIN AulJdf. Ausdy jIvn ivcoN ielfhI gux zuWl zuWl bfhr afAuNdy hn, ajyhf jIAUVf aMdroN bfhroN shI arQF ‘c bMdf hMudf hY, Auh Kflsf huMdf hY. mnuWK dy iesy srUp nMU jdoN pfqsLfh ny Aujfgr kIqf qF gurbfxI aMdr vI Ausy nUM isWK, gurisWK, Bgq, rfmdfs, sMq, sfDU, jIvn muWkq, sWicafrf afid keI ivsLysLxF nfl invfijaf. gurU kf iehI isWK jdoN hukmI bMdy vfly apxy iemiqhfn ‘c, nMgI qlvfr dI Dfr hyToN 100% nMbrF nfl pfs hoieaf qF iesy nMU hI Kflsy dy iKqfb nfl invfijaf. Drm qF Ausdf isWK hI sI aqy isWK hI rvygf. ‘‘Kflsf’’ AusdI vizafeI hY, qKls hY, AupfDI hY, Aupmf hY, lWkb ‘qy iKqfb hY. iesqrHF isWK qF pihly jfmyN qoN hI kysfDfrI, pfhulDfrI (aMimRqDfrI) gurU kf isWK aqy hukmI bMdf iqafr hoieaf sI. aMdroN jIvn krky aqy bfhroN srup krky. iesdy Ault "jo mir jMmy su kcu inkcu" aqy mnuWÙK dy hI ies kWcy rUp nMU gurbfxI aMdr mnmuK, mnmqIaf, anmqIaf, aigafnI, aMDf afid anykF lPjLF nfl sMboDn kIqf hY.

inafrf’ kI hY? - hux iehnF hI pMkqIaF dy dUjy lPjL ‘inafrf’ vl afAuNdy hF. inafrf- ‘jb lg Kflsf rhY inafrf’-ieh inafrf kI hY? sfzy ivckfr anykF sWjx iml jfxgy jo kyvl pfhulDfrI (aMimRqDfrI) hoky hI apxy afp nMU inafrf Bfv AuqWm aqy dUijaF qoN vWKrf mMnxf sLurU kr dyNdy hn. keI qF suWcf iBWtF ‘c hI ieMnF jWkV jFdy hn ik dUjy df hWQ lgf vI AunHF nMU pRvfx nhIN huMdf. dUijaF nfl qF kI apxy isWK BfeIaF nfl hI AunHF dI bolI KWrbI ho jFdI hY. iesqrHF ijvyN ik AuhI cMgy hn qy bfkI sB mfVy. "imTqu nIvI nfnkf gux cMigafeIaf qqu"(pM: 470) vrgI gWl AunHF dI bolI ‘c qF hMudI hY pr aml ‘c nhIN huMdI. lPjL ‘inafry’ df arQ agy hor Kolx df jWqn krFgy hI, ieQy kyvl ieMnf iDafx puafAuxf jrUrI hY ik pfhulDfrI df mWqlb hY apxy afp nMU, apxy jIvn nMU, ‘gurU gRMQ sfihb jI’ dI isiKaf dy arpx krnf.

BfvyN ik aWj, sfrf sMsfr gurU igafn qoN korf hox kfrx aigafnqf dy jIvn ‘c zuWbf hoieaf hY aqy hflq bxI peI hY "sr apsr kI sfr n jfxih iPir iPir kIc buzfhI jIAu" (pM:598). ieh sWcfeI hY ik afm hflq ‘c mnuWK nMU cMgy mMdy dI pihcfx hI nhIN huMdI. ieh pihcfx qF gurU igafn qoN ibnF sMBv vI nhIN. isWK ny qF gurbfxI vfly guxF df DfrxI hoky jIAuxf hY lokF dI Byzcfl df isLkfr nhIN hoxf, iehI hY isWK jF sPLl mnuWK df inafrfpx.

Byzcfl ‘qy inafrfpx dovNy ivroDI- spWsLt hY ik isWK ny sMsfr dI Byzcfl df isLkfr nhIN hoxf blik gurU dI afigaf ‘c rihky apxy jIvn nMU suafrnF hY. ieWQy hI bWs nhIN "hm nhIN cMgy burf nhIN koie’’ (pM:728) dI Bfvnf nMU kfiem rKdy hoey sMsfr ‘c ivcrxf aqy pRBu bKsLy guxF dI KusLbo nMU apxI jIvn rihxI rfhIN vMzxf hY, PLurmfx hY "afip jpY avrh nfmu jpfvY"(pM:1206). TIk iesyqrHF ijvyN Pul apxI KusLbU ‘qy suMdrqf nUM vMzdf hY. gurU kf isWK ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI’ qoN ielfhI guxF vflI KusLbo ‘qy suMdrqf lYky apxI rihxI rfhIN ienHF nUM sfry sMsfr ‘c vMzdf hY, iehI hY isWK df inafrfpx.

ivWprn kI rIq aqy ivpr- hux asF smJxf hY Aus sWcfeI nMU ijs leI PYslf hY ‘‘jb Xh ghY ivprn kI rIiq, hAu n krAu ieskI pRqIq’’ afiKr ieh ivprn dI rIq hY kI? sWcmuc isWK vfsqy ieh koeI ajyhf bjr gunfh hY, jykr gurU kf isWK ies ivprn vfly jIvn rfh qy cl pey qF gurU pfqsLfh dI Aus vl ipwT hovygI. BfvyN ik ieh pMkiqaF ‘srb loh gRMQ’ ivcoN hn pr ijs jugo jug atWl ‘gurU gRMQ sfihb jI’ agy asIN isr JukFdy hF, KMzy dI pfhul lYky ijs gurbfxI dI afigaf ‘c clx df asIN pRx lYNdy hF. ieh pMkqIaF Aus ksvWtI qy vI pUrIaF AuqrdIaF hn. iDafn rhy! ieQy ibpr kihky iksy bRfhmx dI ivroDqf nhIN. ieQy qF ivroDqf hY krmkFzI jIvn dI. jykr bRfhmx vI krmkFzI jIvn iqafg ky sWcy ielfhI Drm ‘c af jFdf hY qF gurU pfqsLfh AusnMU vI pUrf siqkfr dyNdy hn. Purmfn hY "bRhmu ibMdy so bRfhmxu khIaY ij anidnu hir ilv lfey"y (pM:512) aqy "so bRhmxu jo ibMdY bRhmu"(pM:1411) gurbfxI KjLfny ‘c Bgq qrlocn, rfmfnMd, prmfnMd, jYdyv-ieh sfry Bgq jnm qoN qF bRfhmx hI sn, iPLr vI ienHF dI bfxI nMU pfqsLfh ny apxI brfbrI idWqI. ivroD hY qF ‘ivprn kI rIq’ df Bfv ijs jIvn mfrg qy ivpr jf bRfhmx afp cl irhf hY aqy sMsfr nMU clf irhf hY "hir ibnu avr ik®af ibrQy ] jp qp sMjm krm kmfxy ieih ErY mUsy" (pM: 216).

iek vfrI asUl smJ ‘c af jfvy. dunIaF dy ijs ihWsy ‘c bRfhmx kdy puijaf vI nhIN AuQy vI gurU kf isWK ies ibpRn dI rIq dI pihcfx kr skdf hY. bRfhmx qF sfry sMsfr ‘c nhIN pr ieh ibpRn kI rIq qF sfry sMsfr ‘c hI mOjUd hY. loV hY iesdI pihcfx krn dI. gurU jI df disaf jIvn mfrg kyvl gurbfxI dI isWiKaf qy clxf hY, iehI hY isWK df jIvn rfh. jIvn df ijhVf vI krm sfnUM gurU-akflpurKu jF gurbfxI isiKaf qoN qoVky bRfhmx, kfjLI mOlvI, jogI afid iksy ivcoly nfl joVdf, jF sfzy jIvn nUM vihmF-BrmF-jhflqF-krmkFzF ‘c PLsFdf qy apxy nfl joVdf hY, sB ivprn dIaF hI rIqF hn. iPLr ajyhf krm BfvyN aj dy sfzy BfeI, gRMQI, aKOqI sMq-sfD-jWQydfr-pRcfrk hI ikAuN nf kr rhy hox, sB ibprvfd hI hY ‘qy AunHF rfhIN pRclq kfry-ZMg-rIqF sfry ibprn dIaF rIqF hI hn.

jb Xh ghY ibprn kI rIq- spWsLt hoieaf ik ibpr qoN nhIN blik ibprn rfhIN pRgt kIqy jIvn mfrg qoN sfnUM sucyq kIqf igaf hY ijWQy jnm qoN lYky aMqm suafs qIk bRhm dI gl huMdI hI nhIN. ijWQy aMdr vWs rhy pRBu bfry afqmk soJI nhIN blik "ilv CuVkI lgI iqRsnf mfieaf amru vrqfieaf"(pM:921) vflI gl huMdI hY. mn aqy iqRsLnf qoN pYdf hoey anykF qrHF dy Drm hI mnuWk dy Drm bx jFdy hn. iesqrHF mnuWK nUM Ausdy ielfhI Drm qoN iblkul anjfx riKaf jFdf hY. ies sWcfeI nMu smJfAux leI gurbfxI KjLfny ‘c anykF pRmfx hn, ijvyN, "pMizqu piV n phuceI bhu afl jMjflf ]pfp puMn duie sMgmy KuiDaf jmkflf" (pM:1012). qFqy suafl iewnf nhIN ik ijhVf jIvn rfh bRfhmx jF ibpr dy irhf hY kyvl Aus Aupr hI isWK ny nhIN clxf jF AuhI ibprn kI rIq hY. blik iqRsLnf-BWtkxf qoN pYdf hoieaf hriek bnfvtI Drm, BfvyN AusnUM bRfhmx vMz irhf hY jf duinaF df koeI vI hor vrg, sB ibprn dIaF hI rIqF hn. ies sfry dy Ault isWK ny kyvl gurbfxI rosLnI ‘c hI pRBu guxF vfly inafry Drm df rfhI bnxf aqy dUijaf nUM clfxf hY. .

jb Xh ghY- ieh ivsLf qF hor vI iDafx mMgdf hY ieQy "Xh" kox hY? ijhVf mnuWK ajy isWKI dy nyVy hI nhIN afieaf AusdI qF gl hI vwKrI hY. ijhVf afpxy afp nMU srUp-pihrfvy krky isWK aKvf irhf hY ieQy gl kyvl Ausy dI ho rhI hY. spWsLt hY-bfhr df pihrfvf jF srUp kfiem rKxf, apxy afp nMU isWK hox df pRBfv dyxf, sOKI gl hY. srUp qF sfnUM jnm dy nfl hI iml jFdf hY, iesnMu kfiem rKxf vI aAuKf nhIN. aAuKf qF hY bfxI afigaf ‘c jIvn dI kmfeI aqy iqafrI krnI. jykr AuhI nhIN qF kyvl srUp vI sfnUM gurU crxF ‘c pRvfxgI nhIN duaf skdf. "hAu n krAu ienkI pRqIq" gurbfxI KjLfny ‘c vI ies sWcfeI vloN pfqsLfh ny sfnMu anykF vfrI sucyq kIqf hY ijvyN "so isKu sdf bMDpu hY BfeI ij gur ky Bfxy ivic afvY ] afpxY BfxY jo clY BfeI ivCuiV cotf KfvY"(pMnf 601). smJx df ivsLf qF ieh hY ik sUrq hovy jF sIrq (suBfa); isWKI jIvn leI donF df ieko ijhf hI mhqWv hY. isWK df mWqlb hI ‘‘nfnk scu iDafiein scu’’ dI avsQf nUM hfsl krnf hY. nMgI qlvfr dy ieimiqhfn ‘c pfs hox vfly ajyhy hI isWKF vfly pMQ nMU pfqsLfh ny Kflsy dI AupfDI nfl invfijaf aqy Purmfieaf hY, "jb lg Kflsf rhY inafrf qb lg qyj idE mY sfrf, jb Xh ghY ivprn kI rIq hAu n krAu ienkI pRqIq".

kI Prk pYNdf hY? nMgI qlvfr dI Dfr dy ieimiqhfn ‘c pfs hox vflf ieh hukmI bMdf-ieh gurU kf isWK, aj iks nIvIN KWz ‘c izWg cuWkf hY, koeI CupI gl nhIN gurbfxI dI afigaf ‘c apxy afp nMU smrpx krky aWj vI ieh krqfru dI bKisLsL df pfqr ‘qy gurU dI pRqIq df vfirs bx skdf hY pr hukmI bMdf bxy ibnf nhIN. aj qF ieWk ieWk ibpRn dI rIq gurduafiraF dI ieWt-ieWt nfl apxf irWsLqf joV cuWkI hY, pRcfrk dIaF rgF ‘c DWs cuWkI hY, pRbMDk df iemfn bx cuWkI hY. Gr ‘c mfqf-ipWqf dI sLfn bx cuWkI hY. AusqoN bfd gurU sfzy kyvl bfhrly pihrfvy qy pRqIq ikvyN kry? aj pUrI isWK pnIrI, isWKI vl ipWT krI KloqI hY, ies leI nhIN ik isWKI AuhnMU cMgI nhIN lgdI jF iPr isWKI qoN AusnMU aylrjI hY. ies leI ik cOvI GMitaf dI ijMdgI ‘c pRcfrk, pRbMDk, gurduafrf styj, BfeI sfihbfn, gRMQI isMG, mfqf-ipqf, sMbMDIaF dy rUp ‘c jo kuJ AusnMU iml irhf hY Aus ‘c nf hI isWKI hY aqy nf hI gurU df BYa. Aus ‘c hY sfzy kol sMBflIaF ibpRn dIaF rIqF ijs qoN jnm lY rhy hn kyvl ieko hI ipafry jhy sfzy afp GWVy sLbd "ies nfl kI Prk pYNdf hY…… sB cldf hY……… lok smfj vI qF vyKxf hY……" afid. gurU dy hukmI bMdy vflf, nMgI qlvfr dI Dfr hyToN pfs hox vflf sfzf suBfa hI awj alop ho cuWkf hY.

Koqy qy sLyr dI KWl- ies ivsLy nUM hor smJx leI asIN iek ieiqhfsk tUk dyxI cfhvFgy."dsmysL ipqf ny isLkfr qoN kfbU iek sLyr dI KWl, iek Koqy nMU puaf ky anMdpur sfihb ‘c KuWlf CWz idWqf. sfry pfsy dihsLq-lok GrF ‘coN bfhr n inklx. pfqsLfh kol PirafdF pwujIaf, pfqsLfh vI kMn n Drn. do-iek idnF bfd jdoN sLyr numf Koqf, AuQoN lMG rhy apxy jfq BfeIaF nMU dyKky ryNigaf qF Byd KuWl igaf, sihmy lokF ‘c vI ihMmq af geI. do zMzy mfry ‘qy AusdI KWl Auqfr idWqI, cfry pfsy hfsf mWc igaf. Koqf ‘qy Aus Aupr pfeI hoeI sLyr dI KWl, dovy cIjLF drbfr ‘c pysL hoeIaF. pfqsLfh muWskrfey aqy PumfieaF "isMGo ieh quhfzf ieimiqhfn sI, aMdro bfhroN quhfzy jIvn ‘qy krnI pKoN quhfnUM sLyr bxfieaf hY. bfhroN mnuWK df rWbI kysF vflf srUp qy aMdroN gurbfxI rfhIN rWbI guxF nl BrBUr jIvn idWqf hY. jykr ienHF guxF nUM iqafg ky qusIN aMdroN jIvn dIaF kWdrF kImqF qoN KflI ho gey. jykr quhfzy jIvn ‘c vI Koiqaf vrgI aigafnqf hI af geI qF quhfzf ieh kysF vflf srUp vI bhuqI dyr sMBfilaf nhIN jf skygf." aWj sfzI iehI hflq hY. isWKI vflf rom qF sV irhf hY aqy nIrU rUpI ieh pMQ, iesdy afgU, lIzr, pRbMDk, pRcfrk, ilKfrI ‘qy buWDIjIvf bMsrI vjf rhy hn, byisrpYr qrIky sLqfbdIaF mnf rhy hn. gurU ky isKo! afE gurbfxI afigaf ‘c jfgIey aqy gurU kI pRqIq dy vfirs bxIey. #83s92.4s06#

ieh pypr isWK kfAuNisl pMjfbI bfg nvIN idWlI vloN krvfey gey sYmInfr smyN, imqI 9 apYRl sMn 2000 idn ayqvfr nMU ‘gurU nfnk pWbilk skUl, vYst ayv[ PMjfbI bfg’ nvIN idWlI ivKy lyKk vlo iliKaf aqy piVaf vI igaf.

Including this Self Learning Gurmat Lesson No 83

jb lg Kflsf rhY inafrf

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.