.

ielfhI igafn…

igafn gurU-srIr gurU?

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

mnuWKf jIvn dy do alWg alWg rsqy hn. mn lvo-asF AuqWr vl jfxf hY pr cl pYNdy hF dWKx vl. kudWrqI gl hY ik asIN ijMnf agy vDFgy, asl insLfny qoN sfzf Pfslf duWgxf huMdf jfvygf, GWtygf nhIN. ies qoN vI mfVI hflq Aus mnuWK dI hY jo PYslf hI nhIN kr pf irhf ik Ausny qurnf ikWDr hY? AuWqr vl jF dWKx vl. AuWqr nUM qurdf hY, iPr vfps muV pYNdf hY. iPr dWKx nMU jFdf hY, muVdf aqy iPLr AyuqWr nUM cl pYNdf hY. hflq ieh huMdI hY-ik clx dI myhnq qF hr smyN kr irhf hY, pr Kloqf hY AuQy df AuQy hI, ijWQoN cilaf sI. nf AuWqr nUM jf sikaf nf dWKx nUM. AusdI hflq ieAuN hY "n KuWdf hI imlf, n ivsfly snWm. n eIDr ky rhy, n AuDr ky rhy" TIk iehI hflq aWj isWK jWgq dI aqy mnuWK smfj dI bxI peI hY.

asl ‘c mnuWKf jIvn dy do muWK rsqy hn ijnHF dIaF idsLfvF iek dUjy qoN ibWlkul iBMn ‘qy ivroDI hn. TIk Ausy qrHF ijvyN iek AuWqr vl aqy dUjI dWKx vl. iek hY "igafnF coN sLRomxI igafn, ielfhI igafn dI pUjf" ijs nUM sMKyp ‘c ibafnxf hovy qF "igafn pUjf" dUjf‘‘srIr pUjf’’. ‘igafn pUjf" mnuWK dy mn nUM KoldI hY, jIvn nUM sWdfcfrk aqy sMskfrF pKoN AucfeIaF vl iljFdI hY, jIvn ‘c qrwkIaF qy bhfrF ilaFAuNdI hY. "srIr pUjf" mnuWK dy mMn nMU krmkFzF ‘qy aMD ivsvfsF nfl jWkVdI hY, idmfgL qy ivcfr sLkqI nUMN jfm krdI hY. ajyhf mnuWK pVH ilK ky vI AuQy hI PLisaf rihMdf hY ijQoN ik Ausdf jIvn sLurU hMudf hY jF iPr hor QWly hI QWly jFdf hY. TIk Ausy qrHF ijvyN jfxf sI AuWqr nMU pr jFdf hY dwKx nUMu.

igafn pUjf dy do rUp- igafn pUjf dy vI do pVfa hn, iek hY inrfpurf sMsfrk igafnF vl vWDxf aqy dUjf hY-sMsfrk igafnF dy nfl nfl ienHF byaMq igafnF ivcoN, igafnF dy jnmdfqf, rWbI igafn aQvf ‘gurU igafn’ nMU pihcfx ky Aus df pUjfrI hoxf. sWcfeI ieh hY ik sMsfrk igafnF df pujfrI-vWDdf qf igafnF vl hY, pr ijs soc-buWDI dI mdWd nfl Ausdf mn inWq KuWldf hY, Auh soc-buWDI Aus pfs afeI ikQNoN? mnuWK nUM bKsLI iksny? jIvn dI ies sWcfeI dyy pKoN korf hI rihMdf ‘qy kurfhy pY jFdf hY aMq ieWk idn vWzf igafnvfn huMdf hoieaf vI jIvn dI qWbfhI dy kMzy puWj jFdf hY. ikAuNik soc-buWDI dy dyx vfly nMU iPr vI BUilaf hI hMudf hY.

igafn pUjf ‘qy srIr pUjf dovyN vWK rfh- ies sfry dy bfvjUd, ienHF donF jIvn rsiqaF ivWckfr vwzf aMqr hY- srIr pUjf vfly mnuwK df idmfg kdy KuWl hI nhINN skdf jdoN qIk ik Auh apxy srIr pUjf vfly rsqy df pUrn iqafg hI nf krky ‘igafn mfrg’ qy clxf sLurU nf kr dyyvy. iesdy Ault, Auh mnuWK ijhVf ik pihly idn qoN hI ‘igafn mfrg’ qy tuiraf sI Auys leI kyvl ieMnI hI loV hY, AusdI soc-buWDI dI sFJ gurU nfnk igafn-gurbfxI aWQvf rWbI igafn nfl vI bx jfvy. iesqrHF Ausdy ‘igafn pUjf’ vfly jIvn ‘c af rhy gurbfxI dy srbkflI igafn dI rosLnI vI af jfvygI. Ausdf aigafnqf dy hnyry nfl BrBur jIvn iekdWm jWgmgf AuTygf. ajyhf mnuWK jIvn dy puWTy rfh pYx qoN sMBl skygf. apxy jIvn dI sMBfvq qWbfhI qoN sucyq rvygy ‘qy iPLr iek idn ieMnf smrWQ ho jfvygf ik srIr pUjf dI gihrI Kwz ‘c izWgy lokF nUMu vI Aus icWkV ivcoN bfhr kwZx ‘c sPLl ho jfvygf.

drsLn gurU nfnk pfqsLfh dy- gurU nfnk pfqsLfh ny arMB qoN hI spWsLt kr idWqf sI ik aY iensfn! ieh byaMq rcnf pRBu ny qyry vfsqy hI GVI hY. ieh sfrI rcnf qyrI pfnIhfr hY. krqy ny qYnMU ies byaMq rcnf df srdfr bnfieaf hY. ies rcnf ivcoN jdoN qMU pRBU dy hukm rUpI inXm nMU pihcfnx df jWqn kryNgf; ies ‘c rc rhy, iesdy rcxhfry dy qYnMU drsLn hoxgy. iesdy Ault jykr krqy nUM ivsfr ky qUM Aus dIaF bKsLIaF byaMq dfqF ‘c hI KWcq rvyNgf-qYnMU apxI aslIaq dI kdy pihcfx vI nhIN af skygI. qMU iesy ivc hI grk hoky rih jfvyNgf, qWbfh ho jfvNygf.

pfqsLfh ny bfxI rfhIN mnuWK nMU kuWdrq dy nyVy aqy hor vWD nyVy ilafky sfnUM Aus ivcoN akflpurKu dy pRqWK drsLn krvfey hn. kWdm kWdm qy cyqfvnI idWqI ik aY mnuWK! qUM kdy vI ies byaMq rcnf dy aMq qIk nhIN puWj skyNgf. ikAuNik ieh rcnf qF Aus byaMq dI hY ijsdf n koeI afid hY n aMq. ies leI, krqy dIaF dfqF ivcoN AusdI asImqf hI qYnUM iek ajyhy ivsmfd ‘c rMg dyvygI ijsqoN qyrf jIvn sdf anMdq hMudf jfvygf. ies Aupjy ivsmfd kfrn qyry jIvn ‘c mWsqI ‘qy KyVf bixaf rvygf. ajyhy mnuwK nUM jLry jLry ivcoN pRBu dy drsLn, Aus dIaF byaMq bKisLsLF dI pihcfx hox lg jFdI hY. mnuWK nUM apxy mnuWKf jnm qy sWcmuWc hI PWKr hox lg pYNdf hY. jIvn pRBU dy guxF df hI pRgtfvf ho inWbVdf hY, jIvnmuWkq ho jFdf hY.

jIvn df hnyrf hY, srIr pUjf- Bfrq afid pUrbI dysL afm qor qy jIvn dy iesy puWTy rfh qy tury hoey hn. ieWQy igafn dI nhIN, srIr dI pUjf df hI bolbflf hY. Drm pRDfn dysL aKvf ky vI, ies dI vsoN Drm qoN kohF dUr krmkFzF-jhflqF dy gihry KUh ‘c izWgI peI hY. gl AuhI hY ijsdf ijLkr arMB ‘c kIqf hY, mnuWK ny jfxf qF AuWqr vl hY pr jf irhf hY dwKx vl. nqIjf-PLfslf GWtx dI bjfey dugxf huMdf jf irhf hY. srIr pUjf ‘c PLsy ienHf lokF df apxf jIvn suKWlf hox dI bjfey, inwq aAuKf hMudf jf irhf hY. ijMnHF Auh jIvn mfrg qy agy vwDx df jwqn krdy hn, apxy mnuWKf jnm dI aslIaq aqy jIvn dIaF KusLIaF qoN dUr hMudy jf rhy hn. kfrx ieko hY, mnuWK dy jIvn rsqy ‘c aigafnqf dI dIvfr. iehI hY jIvn df Auh moV, ijWQy afky srIr pUjf df iBaMkr rog mnuWK nUM apxI jWkV ‘c lY lYNdf hY. ikWDry bRfhmx dy rUp ‘c, mOlvI, jogI, zyrHydfrF jF ivcoilaF df hI koeI hor ajokf rUp- pr mnuWK df amulf jnm qWbfh ho irhf huMdf hY. bnxf qF Auh DrmI cfhuMdf hY pr TWgIaF Aus df KUn incoV rhIaF hn.

srIr pUjf df iBaMkr rog?- srIr pUjf df sB qoN pihlf vfr huMdf hY mnuWK dI soc sLWkqI Aupr. ieh ivcoly ‘qy Drm dy afgU pihlF qF mnuWK dI soc sLWkqI nUM qWbfh krdy hn. Drm dy ienHF TykydfrF df pihlf kMm hI iehI huuMdf hY, dUijaf dI ivcfr sLkqI nUMu bykfr krnf. afiKr Auh ieh sB krn vI ikAuN nf? ieQy ivcoly qF afp hI rWb dy Tykydfr bxy huMdy hn aqy ieQo hI huMdf hY AunHF dI dukfrdfrI df arMB, iPLr ies srIr pUjf nMU pRpWkqf imldI hY vihm ‘qy sihm dy qfxy-bfxy ivcoN. ieWQy qF mnuWK ny apxI pUjf krvfAuxI huMdI hY. ies leI ajyhy Dfrmk afgUaF blik TWgF kol ieko hI rsqf huMdf hY-sLrDflUaF dy mnF ‘c anykF afkfsLI vihm qy zWr Brxyy. AunHF lokF ny sLrDflLUaF dy mnF aMdr Pokt ivsLvfs hI qF pRpWk krny huMdy hn; iesdy leI apxy sLrDflUaF dI ivcfr-sLWkqI nUM jfm krnf, AunHF dy idmfg nMU bMd krnf, dlIl nMU AunHF dy nyVy nhIN PLWtkx dyxf, iehI AunHF dy kMm df ZMg huMdf hY. AunHF ny jigafsUaF dy mnF ‘c vihmF nMU jnm dyky aqy AunHF vihmF Aupr sihm dI Cwq pWkI krky , sLrDflUaF dy KUn nUM hI qF cUsnf huMdf hY. iesqrHF ienHF ivcOilaf dy sLrDflU hr smyN vihmF-BrmF nfl Bry-zWry-sihmy, ienHF lutyiraF dy iesLfiraF qy, Drm dy pWVdy hyT bMdr nfc hI nWc rhy huMdy hn. iPLr AunF dI iksy vI krnI leI, ikAuN vflI gl hI muWkI hUMdI hY. hr krnI Aupr sLrDflUaF df ieko hI AuqWr huMdf hY ‘ikAuN krdy hn, iesdf df qF sfnUM pqf nhIN’.

Bfrq ‘c bhuqf krky bRfhmxI pRBfvF aDIn pYdf kIqI ies srIrk pUjf df afDfr dyvI-dyvqf aqy avqfr vfd hI hY. pqI ny pqwnI nMU vws ‘c krnf hY aqy pwqnI ny pqI nMU. iksy nMU Aulfd cfhIdI hY BfvyN pVosI dI Aulfd dI blI hI dyxI pvy, iksy nMU DMn cfhIdf hY, bdly ‘c BfvyN pVosI nUM hI kMgfl ikAuN n krnf pvy. iesqrHF ies srIr pUjf qoN pYdf kIqy dyvI-dyvqf-avqfr vfd kfrx mnuWK propkfrI bnx dI bjfey inihq suafrQI aqy krmkFzI hI bxdf jFdf hY.

srIr pUjf df ivgiVaf rUp, pWQr-mUrqI pUjf- srIr pUjf df hI ivgiVaf rUp hY pWQr-mUrqI pUjf. vihmF-sihmF dy rcy gey ies qfxy bfxy qoN jnm lYNdIaf hn anykF qrHF dIaf klipq pUjfvF. vr-sLfp, sgn-apsgn, suWc-iBWt, sMgrFdF-misafvF-pUrnmfsLIaF, norfqry, sLrfD, iQWq-vfr, jfq-vrx, AUc-nIc, jnm pqRIaF-tyvy-muhUrq, mMgl-sincr, igRh-nKqR aqy hor bhuq kuJ. ikAuNik srIr pUjf ny mnuWK dI soc sLkqI nUM qF qflf lgf hI idWqf huMdf hY. nqIjf huMdf hY ik ajyhy lokF nUM ijWDr cfho joVdy jfvo aqy AunHf koloN apxf AulU isWDf krdy jfvo. krm-kFzf df vWzf mWkVI jfl iesy dyvI-dyvqf-Bgvfn vfd df hI PLYlfa hY. iek ajyhf ckRivAUh, ijhVf ik aigafnI mnuWK dy jIvn nUM pUrI qrHF dboc lYNdf hY, PLurmfn hY "nfnk musY igafn ivhUxI Kfie gieaf jmkflu" (pM:465)

srIr pUjf df aglf pVfa kWbrF, mVHIaF dI pUjf- jdoN mnuWK dy aMdroN ivcfr-sLWkqI df idvflf ipitaf huMdF hY qF srIr pUjf df aglf pVfa huMdf hY kWbrF, mVHIaF afid dI pUjf ‘qy Aus qoN vI izWgf qF phuMicaf psLUaF, sWpF, ipWplF, pOidaF, ndIaF, phfVF afid dI pUjf vflI KWz ‘c. srIr pUjf ny jdoN Aus dI ivcfr sLWkqI dy drvfjLy hI bMd kr rKy huMdy hn qF AusdI aqI kmjLor pY cuWkI mnmq hI Aus leI anmq df shfrf ZUMzdI hY. Auh srIr pUjf dIaF AuNglIaF qy nWcx df pUrI qrHF afdI qF ho hI cuWkf huMdf hY. hflq ieh ik rWbI Drm qo kohF dUr, hnyrI KWz ‘c izWgy mnuWK df iehI Drm bx cuWkf huMdf hY.

iBaMkr qoN vI iBaMkr, kfrn kyvl srIr pUjf-srIr pUjf dy ies dYNq ny mnuWKI jIvn nMU iek bldI BWTI bxf ky rWK idWqf hY. iesy srIr pUjf qoN pYdf hoey suafrQvfd, mnmWq aqy ies ‘c sLfml ho cuWkI anmwq dI gMdgI jnm dyWdI hY hUVmwq ‘qy mfnvqf dusLmx smfj dIaF anykF burfeIaF nMU. srIr pUjf dy dYNq df isLkfr ieh mnuWK, ies pUjf ivco inkly ibnf apxf bcfa krn dy smrQ hI nhIN rih jFdf. ieh kyvl iek iesLfrf hY, mnuWK mfqr nUMu ies mfieaf jfl ‘c PsfeI rKx vfly srIr pUjf dy ies rfKsL df. afiKr srIr pUjf dy somyN zyirHaF, mWTF, aKOqI sMqF-sfDF dy kyNdrF qoN iehI bWdbU qF rojL hI AuT rhI hY.

srIr pUjf dy pVdy ‘c hI jnm lYNdy hn kfmKyl, kWql, smgilMg, skYNzl, hiQWafrF dI hoV, ivWBcfr ‘qy hor byaMq jurm. krqy dI byaMq rcnf ivWcoN hr ieWk dfq, pr ieQy qF Ausdf iesqymfl kyvl mfnv jIvn dI qWbfhI vfly pfsy hI ho irhf huMdf hY. ies sfry df ieko hI kfrn huMdf hY, jdoN Drm dy ivcoilaF, TWgF ‘qy ienHF vpfrIaF dy jIvn aMdr pRBu df inrml BAu qF huMdf nhIN; ajyhI hflq ‘c ieh lok hr kWdm ‘qy apxI iGnfAuxI krnI df hI pRgtfvf huMdy hn. KUbI ieh ik ieh sB ho irhf huMdf hY Drm dy pVdy ‘c. ies sfry df muWK kfrn huMdf hY srIr pUjf krvfAux vflyy aqy krn vfilaF dI mnuWKf jnm dI amulqf bfry aigafnqf. iek nhIN dovyN- TWgx vfly aqy TWgvfAux vfly pfsy hI apxy jIvn dI bfjLI hfr rhy huMdy hn.

igafn pUjf df cfnx, sMsfrk igafn- ijs pWCmI sBXqf nMU aj pUrb vfsI inMdWdy nhIN QWkdy, iehI pUrb vfsI ienHF pWCmI dysLF dy vfsI bnx leI anykF puWTy-isWDy ZMg vI inWq hI apnf rhy hn. vIjLy lYx leI lfeInf ‘c Zyr icr KloNdy aqy DuWpF-bfirsLF sihMdy hn. pUrbI dysF dI juafnI, apxI jnm BUmI nMU iqafg ky sdIvI qOr qy pWCmI muWlkf ‘c vsx aqy AuQy kVI qoN kVI myhnq leI vI AuqfvlI hoeI iPLrdI hY. ieQoN qIk ik AunHF dysF df vfsI hox dy supny lYx vfly, anykF gYr kfnMUnI hwQkMzyy, qWklIPF aqy jylF qIk vI sihMdy hn, ikAuN?

ienHF pWCmI mulkF ivcoN hI, sMsfrk igafnF dy pujfrIaF ny kuWdrq ivcoN sUeI qoN lYky ieMtrnYt, eI-myl qIk iensfn dI BWlfeI leI ZMUz ky idWqy hn. ieQy hI bWs nhIN, hor qy hor Auh lok aj vI nvIaF qoN nvIaF KojF leI idn-rfq iek kr rhy hn. AunHF mulkF ‘c aj igafn df pujfrI ieh mnuWK, mUl rUp ‘c AuhI iensfn hY, ijhVf kl qIk srIr pUjf ‘c hI Pisaf ipaf sI. gYlIlIE, jdoN igafn pUjf vfly pfsy tuiraf qF kuWdrq dI ieko hI sFJ ivcoN Ausny pUry sMsfr dI muhfr bdl idWqI. mnuWKf socnI df rsqf bdl igaf. srIr pUjf Aupr igafn pUjf bhuq qfkqvr sfbq hoeI aqy aj qIk ho rhI hY. jdoN Ausny DrqI gol df nvF nfrHf mfiraf qF hnyry dy afdI[ srIr dy pujfrI, ies rosLnI dI cWmk qoN GWbrf AuTy.

ies igafn pUjf ny mnuWK df irsLqf kuWdrq nfl joV idWqf. mnuWK, kuWdrq ivcoN kfidr dy hukm dI Kyz dy nyVy afAuxf sLurU ho igaf. Ausny dyiKaf ik kuWdrq dI rcnf dy hr aMg ‘c iek sdIvI nIXm kMm kr irhf sI. hriek sUrq dy nfl, sIrq dI vI sFJ hY. ijs cIjL nMU ies pKoN pihcfx lYNdf Aus ‘c adlf bdlI nhIN hMudI. kYmIklF df suBfa, bnspqI df suBfa, pfxI df suBfa, hvf df suBfa, rosLnI dI rWPqfr, afvfj dI rWPqfr Bfv hr cIjL nUM krqy dy atWl nIXm dyKky mnuWK cikRq hox lgf. mnuWK dIaF KojF nMU nvF rfh iml igaf, ajy vI krqy qoN bhuq dUr sI. ajy qF krqy dI kuWdrq ivcoN pRgt ho rhI ikrq nfl hI Ausdf irsLqf bixaf sI.

kuWdrq ‘c mOjUd pr Cupy hoey ies rWbI nIXm "hukmY aMdir sBu ko bfhir hukm n koie" aqy "sMqoKu Qfip riKaf ijin sUiq" (jpu pAu: 2,16) anusfr kuWdrq c mOjUd ies atWl rwbI nIXm dI imknfqIsI iKwc ny mnuWK nMU hor ‘qy hor apxy vl iKicaf. igafn dI pUjf vl muV cuWkf mnuWK, ies pfsy vWD qoN vWD iKicaf jfx lgf. ieh iesy igafn pUjf df hI ikRsLmf sI ik ikrsfxI dy Kyqr ‘c, srIrk ivigafn dy Kyqr ‘c, ivAupfr-pRbMD dy Kyqr ‘c, Kgol dy Kyqr ‘c, sfeINs dy anykF KyqrF ‘c ieh agy qoN agy vDWx lgf aqy vWDdf jf irhf hY. sUrj-cMd-DrqI-hvf-aWg dy pujfrI qF apxIaF porfxk khfxIaF dI AulJx ‘c hI Psy rih gey pr igafn dy pujfrI cMd afid DWrqIaF dI sYr vI kr afey. kfsL! iesqrHF ieh mnuWK, hukm dI ies ielfhI Kyz nMU vrqfAux vfly krqy akflpurKu nfl vI juV skdf.

igafn dy pujfrI kuWdrq nfl irsLqf joVky, AunHF Aupr kyvl sYr krn hI nhIN sn gey, blik sUrj, cMd, hvf, pfxI, aWg afid qoN mfnvqf leI anykF KojF dy lfB vI pRfpq krky dy rhy hn. srIr gurU dy pujfrIaF vFÕ pRBU dIaF ienHF byaMq dfqF dI bnfvtI pUjf ‘qy AunHF bfry byisrpYr khfxIaF dI sVFd ‘c apxf ‘qy dUijaF df jIvn brbfd nhIN sn kr rhy blik mnuWK dI akl nMU hor aqy hor Kolx df kfrn bx rhy hn. kffrn ieko hY-AunHF dI isWDI sFJ krqy dI kuWdrq nfl bx afeI hY.

· igafn dy pujfrIu kuWdrq nfl apxf irsLqf joVky, AuBr rhy apxy ies nvyN irsLqy ivcoN puWsLq dr puWsLq, mnuWKf jIvn leI lfB pRfpq kr rhy hn. igafn dy iehnF pUjfrIaF aMdr mnuWKI mn nMU bWcpx qoN hI pUrI qrHF Kolx dy jWqn ‘qy pRogrfm cflU ho cuWky hn. igafn pUjf dy ies mfrg qy tur cuWky ienHF rfhIaF nMU qF byaMdfjL mnuWKI qfkq aqy huWnrmMdf dI vWD qoN vWD loV pY rhI hY. ieh vWD rhI mfnv qfkq dI loV df hI nqIjf hY ik igafn dy pujfrI ieh dysL, dysI-ivdysLI, ibnF ivWqkrf jfq-vrx, ilMg Byd hr mnuWK dI qfkq df pUrf pUrf lfB AuTf rhy hn. AunHF ivWckfr jfq vrx ilMg ivWqkry bIqy smyN dIaF glF bxdIaF jf rhIaF hn, AuQy qF muMzy-kuVI leI brfbr dy kfnUMun, donF nMU smfj ‘c ieko ijhf ruWqbf ‘qy KuWl pRfpq ho rhI hY.

mnuWKI BfeIcfrf, amIr grIb dy rihx sihx ivWckfr smfnqf, hr iksy dIaF rotI-kpVf-mkfn dIaF mUl loVF dI suwcjy ZMg nfl pUrqI aqy hor anykF kuWdrqI guxF dI pRfpqI, igafn dy pujfrI ienHF dysLF ‘c sihjy hI dyKI jf skdI hY, ikAuNik ieh lok hux kuWdrq dI sIVI cVH rhy hn. kuWdrq dI Auh sIVHI, kuWdrq dI ijs sIVHI qy cVHf ky bfxI ny mnuWK df akflpurKu nfl imlfp krvfieaf hY. igafn dy pujfrI ieh dysL sWcmuWc ijLMdgI dy bhuq nyVy puWjdy jf rhy hn. iesdy Ault srIr gurU ky pujfrI qF ijMdgI dy mWqlb nMU smJx qoN hI kohF dUr hn. ieh mUrK qF amuly mnuWKf jnm nUM ajy vI vihmf-BrmF, pwQr pUjf, krm kFzF, jfq-vrx afid idaF ivWqkraF dy icwkV ‘c burI qrHF ilWbyVI bYTy hn.

kuWdrq dy nyVy qF af gey pr[[[- kfidr qoN ajy vI dUr hn. igafn dy pujfrI ieh pWCmI dysL vI iek jgHf qy afky aWtk cuWky hn. kfrn ieko hY ik ienHF dy igafn dI sImF kyvl sMsfrk igafn hY. aj ieh krqy dI kuWdrq ivcoN mnuWK leI byaMq inafmqF qF vMz rhy hn ‘qy inq nvIaF kfZF vI mfnv smfj nMU ibnF ivqWkrf dy rhy hn. anykF mnuWKI kdWrf kImqF dI sFJ vI ienHF nMU afp muhfry hI krqy dI kuWdrq ivcoN pRfpq ho rhI hY. iesdy bfvjUd iek vWzI rukfvt ajy vI bxI peI hY.

ieh rukfvt kI hY? ijs krqy dI kuWdrq nfl iehnF df jIvn qF juV cuWkf hY pr ajy vI Aus ivcoN krqy dI hoNd nMU pihcfnx ‘c pUrI qrHF asmRQ hn. dfqF ‘c qF KuWbdy jf rhy hn pr "dfiq ipafrI ivsiraf dfqfrf" (pM:676) anusfr, dfqfr qoN pUrI qrHF kWty hoey hn. ieMnf vWD agy vwD ky vI AunHF nUM mfnsk sLFqI pRfpq nhIN ho rhI ikAuNik "aink Bog ibiKaf ky krY ] nh iqRpqfvY Kip Kip mrY" (suK:pM:279) iesy df nqIjf hY ik ieMnI myhnq, ieWqnIaF KojF, ieWqnIaF kfZF qoN vI AunHF nUM apxy mMn dI sLFqI pRfpq nhIN ho rhI. ieh sfrI dOV inrf-purf sMsfrk igafnF leI hI hY ieh vI iek qrHF nfl sMsfrk igafnF dI hI pUjf hY, igafnf dy dfqy dI pUjf nhIN.

afiKr ieh sWBkuJ kIqf qF jf irhf mn dI sLFqI leI jo iml iPLr vI nhIN rhI. ies dy leI, Et leI jf rhI hY asImq mnorMjx dy sfDnf dI. qsWlI iPLr vI nhIN aqy izWg rhy hn sYks, zrwg-nsLy, dUijaF nUM apxy aDIn krn leI hriek cMgy-mMdy qrIikaF dI vrqoN, iesy df aglf pVfa jurm, hiQWafrF dI hoV ieQoN qIk ik smUcI dOV iek vfrI iPLr mnuWKI nsl dy qWbfhI vl hI vWD rhy kWdm.

sMsfrk igafnF dI sImF ‘qy vjUd: glIilE qoN agy tWp ky inAutn iQAUrI (Law of motion) ieh vI sO sflF qIk hI clI. iPLr ibWgbYn iQuAurI afeI aqy smyN nfl Auh vI ipWCy rih geI-Aus anusfr ieh sfrI rcnf kyvl rosLnI df iek golf ho jo iek idn apxy afp smf jfeygf. afeIn stfn dI kfZ ny rosLnI dI byrok rPqfr ivcoN sfnMU E-mail aqy internet dI kfZ qIk phMucf idWqf. igafn dy pUjfrI sfeINsdfn qF aWj Aus isWty vl vI vWDx dI koisLsL ‘c hn ijWQy dI sUcnf gurU nfnk igafn (gurbfxI) ny bhuq pihlF hI dy idWqI sI Auh ieh ik iesdy aWq qIk kdy vI nhIN puWijaf jf skdf. bhuq kuJ ZUMz lYx qoN bfad ieh vI mWn cuWky hn ik Auh krqy dI byaMq rcnf ivWcoN ajy jLIro nUM vI nhIN CUh sky. ieh vI mMndy hn ik AunHF ny bxfieaf kuJ nhI, kyvl ZUMz ky hI idWqf hY, ijhVf ik pihlF hI AuQy ipaf sI. bfxI df PLYslf hY"…aMqu n krxY dyix n aMqu ] … aMqu n jfpY ikaf min mMqu ] aMqu n jfpY kIqf afkfru ] aMqu n jfpY pfrfvfru ] aMq kfrix kyqy ibllfih ] qf ky aMq n pfey jfih ] eyhu aMqu n jfxY koie ] bhuqf khIaY bhuqf hoie…" (jpu pM:5)

"prmysr qy BuilaF…"- igafn df pUjfrI sfieNsdfn ieh vI mMn cuWkf hY ik kuWdrq ivcoN AusdI ieh sfrI Koj hr smyN Aus qWbfhI dy iknfry KVI hY ijsnMU rok skxf Ausdy vws dI gwl nhIN. sflF dI ieh Koj sikMtf c iksy smyN vI qWbfh ho skdI hY. iksy dUsry gRih qoN aYstrfiez dy ies DrqI dy kyvl iek kony qy tkrfAux nfl AuQy hnyrf hI hnyrf Cf igaf. dyKdy-dyKdyy sB plF ‘c hI qWbfh ho igaf. zfienfsor df imilaf ZFcf Ausy qWbfh ho cuWkI siBaqf df hI avsLysL mMMinaf jFdf hY. amrIkf dy iek ihwsy ‘c pRfpq kuJ icwqrkfrIaF iksy mr cuWkI siBaqf df hI ieiqhfs dWs rhIaF hn. sMn 1998‘c iksy hor DrqI dy ies DrqI nfl tkrfAux dI gl sfhmxy afeI pr sMsfr pWDr qy bcfa df koeI sfDn nhIN sI, hor gl hY ik sfeINsdfnf df aMdfjLf glq inkilaf. gurU nfnk igafn-gurbfxI df PYslf hY "keI bfr psirE pfsfr ] sdf sdf ieku eykMkfr" aqy "hrn Brn jf kf nyqR Poru ] iqs kf mMqRü n jfnY hour" (suK:a:10,16 pM:276,284)

gurU igafn aqy sMsfrk igafn- gurU igafn df srUp hn "sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI" aqy pWCmI siBaqf dI gl krky asF sMsfrk igafnF vl Jfq mfr leI hY, hux asF ies moty Prk nMU vI smJxf hY.

sMsfrk igafn kyvl sMsfr pWKI hI- sMsfrk igafnF dI brkq nfl asIN ieMtrnYt aqy eImyl qIk qF puWj gey. zfktrI igafn ny sfnUM ieWqnI soJI dy idWqI ik mnuWKf srIr dI dUr dUr qIk cIrPfV qy Koj krky asIN ielfj Xog ho gey iesyqrHF hor bhuq kuJ. pr iehnF sfry igafnF dI sImF, kfidr dI kuWdrq ivcoN hI kuJ ZUMzx qIk sImq hY. kfidr nMU pihcfnx jF Aus qIk puWjx dI nhIN.

· inrf-purf sMsfrk igafnF dI BuWK sfnUM jurm, zrWgjL, ivWBcfr afid vl vWDx qoN nhIN rok skI. blik ieh rsqf qF jf hI Ausy pfsy irhf hY, PLYslf hY "BuiKaf BuK n AuqrI jy bMnf purIaf Bfr"(bfxI jpu).

· cUMik sfry sMsfrk igafnF df jnm hI byaMq kuWdrq ivcoN hY. ies krky ijAUN ijAuN mnuWK ienHF igafnF vl vWDdf hY, ieh igafn mnuWKI mn nMU Koldy hn.

· nqIjf huMdf hY ik ienHF igafnF kfrn mnuWK nUM kuWdrq dI godI ‘c bYTx df mOkf imldf hY. kuWdrq nfl iesy vWD rhI nyVqf vjoN, kuWdrq ivWcly ielfhI gux ijvyN mnuWKI brfbrI, jfq-vrx qoN CuWtkfrf afid sfzy jIvn aMdr afAuxy sLurU ho jFdy hn.

· iesdy bfvjUd ieh sfry sMsfrk igafn AudoN qIk afqmk soJI nUM sfzy aMdr pYdf nhIN kr skdy jdoN qIk ik asIN ienHf igafnF dIaF gihrfeIaF ivcoN ienHF dfqF nUM bKsLn vfly kfidr nUM pihcfnx df jWqn nhIN krdy. ieMnF kuJ pfky vI asIN jIvn dy sWc qoN bhuq dUr hI huMdy hF qy ijLMdgI nMU kyvl DWkf dy ky hI KWqm kr rhy huMdy hF.

sMsfrk igafn, pWCmI siBaqf, sLKsI pUjf- pWCmI sBXqf dy ivWsQfr kfrn, ienHF sMsfrk igafnF df pRBfv jdoN Bffrq vrgy pUrbI dysLF Aupr vI pYx lg jFdf hY qF vI ienHF BfrqIaF aMdroN sLKsI pUjf dy ickWV kfrn jVHf pWkV cuWkI AusdI bdbU ijvyN-CuafCuq, jfq-vrx, suWc-iBWt, BydBfv, anykF krmkFz, ilMg Byd aqy hor byaMq ivWqkry, jLulm-DWkf, prfieaf hWk Kfxf, Drm dy pWVdy ‘c luWt-KsuWt, vihm-Brm, jhflqF, tyvy-qWbIq, vr-srfp, iQWq-vfr-muhUrq, AUc-nIc afid sB Ausy qrHF hI rihMdy hn. ieQoN qIk ik sMsfr pWDr dy sMsfrk igafnF dI asIm pRfpqI smgilMg, skYzl, hWiQafrf dI hoV, nWslI ivWqkry afid rfhIN mnuWKf nWsl dI pUrn qWbfhI vl vWD rhy mnuWK dy apny hI kWdmF nMU vI nhIN rok skdI.

‘gurU’ kyvl ielfhI igafn- ieh qfkq qF kyvl aqy kyvl ielfhI igafn ‘c hI hY ijsqoN ibnF mnuWK nMU kdy apxI pihcfx ho hI nhIN skdI. bfxI ‘c iesy ielfhI igafn nUM ‘gurU’ aWQvf ‘siqgurU’ vI ikhf hY. ‘gurU’ aWQvf ‘siqgurU’ iksy srIr df nfm nhIN blik ieh Auh rWbI igafn hY jo krqy akflpurKu df hI gux hY ijsqoN ibnF mnuWKf jnm dI sMBfl hI sMBv nhIN. bfxI df inrxf hY "anyk jUnI Brim afvY ivxu siqgur mukiq n pfey" (pM:920).

bfxI df ieh vI PLYslf hY, jykr mnuWKf jIvn aMdr sMsfr pWDr dy hjLfrhF igafn vI pRgt ho jfx aqy mnuWK nUM AunHF sMfsrk igafnF bdly sYNkVy qrHF dIaF mfnsk sLFqIaF qy TMzkF vI pRfpq ho jfx, jdoN qIk mnuWKf jIvn aMdr smsq igafnF df sLRomxI-ielfhI igafn-‘gurU’ pRgt nhIN huMdf AudoN qIk ‘mnuWKf mn dI aigafnqf’, ‘mnuWKf jIvn df hnyrf nfs nhIN ho skdf, PLurmfn hY "jy sAu cMdf Augvih sUrj cVih hjfr ] eyqy cfnx hoidaF gur ibnu Gor aMDfr" (pM:462)

ieh kyvl ‘gurU’ Bfv ielfhI igafn hI hY jo smsq sMsfrk igafnF aqy AunHF igafnF aMdr CuWpIaF krqy dIaF byaMq dfqF nfl sfzI sFJ puafAuNdf hY. sMpUrx rcnf aMdr Aus pRBu df ‘aMsL’ hoxf smJFdf hY. sfzy aMdr vI krqy df AuhI aMsL Bfv sfzI ‘afqmf’ mOjUd hY ijsdy aWz huMdy hI sfzf srIr imWtI df Zyr ho ky rih jFdf hY. ieh kyvl ‘gurU igafn’ hI hY jo sfnUM kuWdrq aqy Ausy hI kWdrq dy jLry jLry ‘c vWs rhy kfidr nfl sfnUM joVdf aqy sfzy mnuWKf jIvn dI sMBfl krdf hY.

sWcfeI vI iehI hY ik sMsfr Br dy sfry igafn, iesy gurU igafn dI hI pRgtfvf hn aqy gurU igafn qoN ibnF AunHF dI afpxI koeI hoNd nhIN. ieh kyvl ‘gurU igafn’ hI hY jo kWudrq dy aMdro kfidr aqy kfidr dy hukm dI Kyz "sMqoKu Qfip riKaf ijin sUiq’ (jpu pM: 3) dy isWDy drsLn krvfAudf hY.

gurU igafn dI sFJ nfl mnuWK ijAuN ijAuN sMsfrk igafnf ivcoN, krqy dy drsLn krn dy Xog huMdf jFdf hY qF Auh hr qrHf kurfhy pYx qoN bWc jFdf hY. zrWg, jurm, nsLy, hiQafrf dI hoV Bfv AusdI qWbfhI vfly sfry rsiqaF qoN AusnUM pUrI qrHF moVf af jFdf hY. ieh qWbdIlI kyvl gurU igafn hI bKsL skdf aqy mnuWK nUM aigafnqf dI hnyrI KWz ivcoN kWZ skdf hY. ies nfl iekWly-iekWly mnuWK dy jIvn ‘c muV KyVf qy KusLIaF af skdIaF hn. ‘gurU igafn’ dI pRfpqI gurU gRMQ sfihb jI dI rihbrI nfl ‘qy sfD sMgq ‘c juVky sFJy AudWm nfl jF iPr gurbfxI skflrF aqy jIvn vfilaf dI mWdd nfl ho skdI hY.

Kuafr hoeI sB imlYNgy- dunIaf nUM aWj, gurU nfnk pfqsLfh rfhI bKsLI sfry mnuWK mfqr dy ieko-ieWk Drm aqy sfrI rcnf ‘c vws rhy akflpurKu dI gl smJ ‘c afAux lg peI hY. aj loV hY kyvl sMsfrk igafn aqy ivigafn dIaF KojF ‘c juWty ivigafnkF aqy lokfeI nMU gurbfxI igafn rfhIN, kfidr nfl joVx dI. Aus kfidr nfl, ijsdI kuWdrq ivcoN byaMqqf nUM dyK dyK ky aj Auh lok hYrfn ho rhy hn. gurbfxI-gurU ny spWsLt kr idWqf hY ik sfry mnuWKF df mUl Drm ieko hI hY. ieh Drm hY kfidr rfhIN bKsLy mnuWKf srUp df vPfdfr hoxf aqy jIvn aMdr AusdI kuWdrq dy sumyl qoN mnuWKI guxF dI isrjxf krnI. iehI hY aMdro-bfhroN mnuWK df sWcmuWc mnuWK ho ky jIxf. kuWdrq ivcoN krqy dy ‘hukm’ vfly nIXm nMU mnuWKf jIvn ‘c Dfrn krnf- afiKr iehI qF hY ‘isWK Drm’ Bfv ijnHF ny apnf jIvn gurbfxI dI isisLaf nUM arpx kr idWqf hY. iesy kfrn ies ‘rWbI Drm’ dI arMBqf huMdI hY jdoN mnuWK apxy jIvn nUM ‘gurU gRMQ jI dI isiKaf dI qfibaf’ bWqIq krn df mn krky PLYslf kr lYNdf hY. afiKr iehI mUl mWksd qF hY ‘KMzy dI pfhul’ lYx df.

vfh ry Boly mnuWK- sMsfr pWDr qy dyKo! sfieMs dI stWzI nfl kdy koeI ‘sfieMs’ nhIN blik ‘sfieMsdfn’ bxdf hY iesy qrF mYQymYtIisLn jF bfieafloijst kdy ‘mYQymYitks’ jF ‘bfieaflojI’ nhIN bxdf. TIk iesy qrHF gurU igafn dI ividaf nfl koeI mnuWK gurbfxI df ivWdvfn, skflr , pRcfrk jF AuWcy suWcy afcrx vflf mnuWK bxdf hY ‘gurU’ nhIN. ieh ielfhI igafn ‘gurU’ qF krqy df apxf hI mhfn gux aQvf Ausy df pRgtfvf, srbivafpI hY aqy afid-jugfdI hY. pfqsLfh ny ies nUM mnuWK mfqR dI sMBfl leI ies nUM bfxI rUp aWKrF rfhIN pRgt kIqf pr bfxI rfhIN hI pfqsLfh ny ieh vI spWsLt kr idWqf ies rWbI igafn dy dfqy krqy nUM ienHF ‘aKrF’ dI loV nhIN. ieh vI iek sWcfeI hY ik rcnf dy muWkx nfl ieh sMsfrk igafn vI mnuWK dy nfl hI muWk jFdy hn pr ‘gurU igafn’ hI sdIvI hY. #9s87.2s06#

Including this Self Lerning Gurmat Lesson No 78

ielfhI igafn…[[

igafn gurU-srIr gurU?

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26236119 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.