.

syvf vwzI ik gurU igafn ?

pRo: ieMdr isMG ‘Gwgf’

BfrqI siBaqf ivwc ‘‘Dfrmk muKIaF`` ny jo AupdyÈ sdIaF qwk afpxy lokF ƒ idwqf, Ausy muqfbk lokF dI mfnisk GfVq GVINdI clI geI. ikAuNik ivwidaf pRfpq krn df hor koeI ËrIaf hI nhIN sI. bs Drm afÈrmF ivwc, afpxy bwicaF ƒ Byj idAu, AuQy ijvyN ‘‘mhfqmf jI`` df mn kry, Aus qrHF dI iswiKaf afpxy cyilaF ƒ dyvy. ivrly ƒ Cwzky ivwidaf qF ivcfry irÈI munI jI (awj kwlH sMq jI) ny Kud nhIN pVHI, Blf cyilaF ƒ kI pVHfeygf ? hF zyry dI sPfeI, sfDF dy coly lMgoty (jF kCihry) Doxy, sMqF dIaF mflÈF krnIaF, jF iPr nyVy dI afbfdI ivwcoN aMn dfxf mMg ilafAuxf. Kud Kfxf qy iehnF vyhlV pujfrIaF ƒ KvfAuxf. ijMny ku ‘‘qIs mfrKF`` Kud sfD huMdy sn Auqny ku ‘‘KwbIKfn`` afpxy syvkF ƒ bxf idaf krdy sn. Dfrmk ÈrDf aDIn jF afpxy ‘‘lfzilaF dI ivwidaf dI PIs dy qOr qy``, aMn bsqr iCmfhI mgroN lokIN pucfAuNdy rihMdy sn. ieAuN kih leIey ik BfrqI swiBaqf aqy BfrqI DrmF df clx sdIaF qwk ies sMcy ivwc Zldf, qy prpwk huMdf clf igaf. lMmF smF bIqx dy nfl hr pIhVI ƒ awgy qoN awgy iehI ‘‘igafn`` imldf igaf ik, ‘‘igRsqI nIvyN hn, qy iqafgI AuWcy hn``. iehnF ijMmyvfrIaF qoN Bwjy lokF dIaF DfVF vDdIaF geIaF. DrmI hox df ZONg krky ieh pfKMzI lok igRsqIaF ƒ jokF bxky icMbVdy gey. swiBaqf hor kmËor huMdI clI geI, dyÈ qy musIbqF dy phfV izwgdy gey.

pRcwlq Dfrmk vrqfry ivwc siqgurU nfnk sfihb jI ny kRFqIkfrI nvInqf ilaFdI. ijQy pihlF ikrqI durkfiraf jFdf sI, hux sivkfiraf jfx lwgf. jy pihlF ‘‘iqafgI sfD`` DrmI hox df Kud ZMzorf ipwt rhy sn, qy igRsqIaF ƒ aDrmI jF pfpI hoxf grdfn rhy sn. qF siqgurU jI ny ivhlVF ƒ iPtkfr pfeI qy hwQIN ikrq krn vfilaF df mfx vDfieaf. gurU nfnk sfihb jI ny Kud KyqI vfhI, nOkrI, dukfndfrI afid sfry kMm ibnF sMkoc kIqy. hr mnuwK mfqr ƒ afpxy ijMmy lwgI, iemfndfrI nfl ‘‘syvf`` smJky krn dI hdfieq kIqI. nvyN vsfey iswiKaf kyNdr krqfrpur ivKy ies qrIky dI amlI jIvn jfc df mfzl siqgurU Kud sn. bhuqy lokIN purfqn bRfhmxI soc ivwc Zly hox kfrn gurU nfnk sfihb jI ƒ BI iewk zyrydfr sfD hI smJdy sn. jdoN inwq dI ikiraf (tfeIm tybl) vyKdy qF AuhnF ƒ kuJ vKryvF nËr pYNdf. svyr qoN lY ky Èfm qwk, hr kMm siqgurU jI dI ingrfnI aqy iewCf muqfbk huMdf. sfiraF ƒ srIrk smrwQf aqy muhfrq muqfbk kMm (syvf) idwqy jFdy. ibnF ivqkry qoN rlky lMgr bxfAuNdy qy vMz ky Ckdy. siqgurU jI dI nËr ivwc JfVU dI syvf qoN lY ky Drm AupdyÈ krn qwk, hr kMm bRfbr dI ‘‘syvf`` sI. gurU Gr ivwc hr pRkfr dI ikrq ƒ siqkfr idwqf igaf, qy ikrqI mnuwK nIvF nf rihky, bRfbr df iensfn smiJaf jfx lwgf.

smF afpxI cfly cldf igaf. afm lokF ivwc isry dI axpVHqf aqy aigafnqf sI. zUMGy igafn sfgr (gurbfxI) ivwc Auqrnf hfrIsfrI dy vs ivwc nhIN sI. gurU dI nËr ivwc pRvfx hox df sfdf ijhf qrIkf sI, hwQIN ikrq vwD qoN vwD syvf krnI. smF bIqx nfl ‘‘igafn`` vflf pwK kmËor pYNdf igaf, ‘‘syvf`` BfrU huMdI clI geI. BfvyN ieh BI sO pRqIÈq TIk hY ik igafnvfn mnuwK akl dI vrqoN rfhIN sgoN hor cMgyrI ‘‘syvf`` kr skdf hY. syvf df asl mMqv hI igafn rfhIN smJ afAuNdf hY. BfeI lihxf jI krqfrpur ivKy gurU nfnk sfihb jI dI Èrn ivwc afx Zuwky. ijvyN dI syvf sONpI geI Auh pUrI isdk idlI nfl krdy gey. ijwQy ikqy mn ivwc koeI svfl Auqpn huMdf sI, BfeI lihxf jI siqgurU qoN puwC lYNdy. ieh BI pUrI qrHF sMBv hY ik gurU nfnk sfihb iksy puwC dy AuWqr ivwc afK idMdy hox; BfeI jI jo svfl qusIN kIqf hY, mYN afpxI ilKI bfxI ivwc iesdf ivsQfr sihq juafb dy cuwikaf hF. bfxI ƒ iDafn nfl pVo, ivcfro, afpxy afp juafb iml jfvygf. ijvyN ijvyN smF bIqdf igaf BfeI ilhxf jI hwQIN syvf BI krdy rihMdy, aqy nfl hI gurU igafn (gurbfxI) df iekfgr icwq ho ky aiDaYn BI krdy. ies qrHF AuhnF df mfnisk mMzl ivÈfl huMdf clf igaf. ies srvpwKI Gfl qoN KuÈ ho ky gurU nfnk sfihb jI ny AuhnF ƒ inrml pMQ dI vfg zor sONp idwqI. awj qwk dIaF pRfpq ilKqF ivwc, BfeI lihxf jI dI kIqI ‘‘syvf`` df AuGVvF sQfn hY. AuhnF df ‘‘igafn`` ikMnf ku sI ? sB ilKqF cuwp hn. BfeI lihxf jI ny ‘‘icwkV Bry Gfh dI pMz cuwkI. sMgq ivwcoN mrI cUhI cuwk ky bfhr suwtI. rfq smyN izwgI kMD AusfrnI. rfq ƒ hI kpVy Do ilafAuxy. gMdy nfly ivwcoN lotf kwZ ilafAuxf. jMz qy cVHky ‘‘jlybIaF`` lfh lYxIaF. jF murdf Kfx leI iqafr ho pYxf[[[[[.`` swq sfl qoN vwD smF gurU nfnk sfihb jI dI hjUrI ivwc rih ky, BfeI lihxf jI ny kyvl ‘‘syvf`` kIqI ? gurU nfnk ivcfrDfrf, Bgq bfxI, gurU nfnk jI dIaF lMmIaF XfqrfvF df qjrbf, gurmq sMgIq klf, ivcfr crcf[[[[[[ikvyN qy kdoN iswKI ? iesdf koeI ilKqI iËkr nhIN imldf. kI ieh mMn leIey ik gurU aMgd sfihb jI ny gurbfxI df muqfilaf kIqf hI nhIN ? agr gurU aMgd sfihb gurU nfnk jI dy AupdyÈ ƒ, nf smJdy, qd AuhnF dy ivcfr gurU nfnk sfihb jI nfloN vKryvyN vfly hoxy suBfvk sn. sgoN dUjy nfnk dI bfxI ieMn ibMn pihly nfnk dI bfxI dI ivafiKaf hI kr rhI hY. jykr gurU aMgd hI nfnk rUp sn qF srIr krky nhIN, sgoN igafn krky. ikAuNik mhlf (srIr) qF dUjf sI pr igafn (joq) AuhI sI.

pRcwlq ieiqhfs muqfbk bfbf amrdfs jI swT bfhT sfl dI Aumr ivwc gurU aMgd sfihb jI dI hËUrI ivwc afey. lMmf smF inribGn aQwk syvf kIqI. ‘‘pfxI Zoxf, gurU aMgd sfihb jI df hr roË ieÈnfn krfAuxf, JfVU dyxf, lMgr iqafr krnf, jUTy brqx mFjxy, pwKf Jwlxf[[[[[.`` iehnF bfrF qyrF sflF dOrfn bfbf amrdfs ny isKrlI hwd qwk ‘‘syvf`` kIqI. TohkrF KfDIaF, qfhny shy, isr ivwc motIaF jUMaF pY geIaF. kys AuWKV gey qflUey qy jÉm ho gey. gurU aMgd sfihb jI (siqgurU muafP krnf, pRclq khfxIaF df iËkr kr irhf hF) ƒ kohV lwigaf hoieaf sI. pIV nfl qVPdy vyK ky, bfbf amrdfs, dUjy nfnk dy pIk Bry jKmF ƒ mUMh nfl cUsdy, mYlf KUn bfhr kwZdy. mhly dUjy dy bsqr gMdy KUn nfl ilwbV jFdy sn. bfbf amrU (amrdfs) iPr mUMh nfl cwt cUs ky, mYlf sfP krdy. iehnF ‘‘syvfvF`` qoN qruwT ky, bfbf amr dfs jI ƒ gurgwdI pRfpq hoeI sI. pfTk jno! jrf gihrfeI nfl soco!! iehnF sfrIaF pRcwlq kIqIaF kQf khfxIaF ivwc, siqkfrXog Auc ÈÉsIaq bfbf amrdfs (nfl hI gurU aMgd sfihb) dI, nIcqf dIaF sB hwdF pfr krky qOhIn kIqI geI hY. bfbf jI ƒ Aujwz, mUVH, gMdf glIc, jUMaF nfl Biraf, kohV vflI gMdI pIk cUsidaF ivKfieaf igaf hY. kI gurU Gr ivwc ies qrHF dI ‘‘syvf`` isKfeI jFdI sI ? dUsry nfnk ny kdI nf afiKaf, ‘‘purKf! qyry ivwcoN qF bdbo afAuNdI hY. ikrm (jUMaF) pY gey hn, jKmF nfl qyrf srIr Br igaf hY. jfh pihlF ielfj krvf, sfP suQrf ho ky afvIN, iPr syvf krIN[[[[[.`` gurU aMgd ikAuN afKx, pihlF AuhnF qoN BI qF sfKIkfrF ny iesy qrHF dI ‘‘syvf`` krvfeI sI. gurgwdI qF BfvyN iml geI pr gurU nfnk dy ‘‘hoxhfr spuwqr sRI cMd dy srfp kfrn kohV BI qohPy ivwc imilaf.`` ies kohV df srfp gurU rfmdfs sfihb jI ny, sRI cMd dy pYrIN izwg ky, dfhVI nfl crn pUMJ ky, hËfr qrly krky, ikqy msIN muafP krvfieaf sI.``

qIsry nfnk dI pfvn bfxI sqfrF rfgF ivwc Aucfrx kIqI hoeI gurU gRMQ sfihb ivwc suBfiemfn hY. AuhnF ny ieh rfg ivwidaf ikQoN iswK leI ? afpxI lMG cuwkI Aumr dOrfn, bfbf amrdfs jI ny kdI kivqf dI iewk pMkqI qwk nhIN ilKI sI. afh ieqnI sfrI bfxI ilKx dI soJI AuhnF ƒ ikwQoN pRfpq hoeI ? anMd sfihb vrgI ‘‘Èfhkfr`` bfxI ikvyN acncyqI ilK idwqI ? axigxq burfeIaF dy ivruwD ikvyN Ëordfr afvfj bulMd krdy rhy ? gurU nfnk ivcfrDfrf qoN rfeI mfqr Prk nhIN lwBygf, ieksfrqf ikvyN bx afeI ? ikAuNik sfry pRcwlq ieiqhfs ivwcoN, lwK koiÈÈ krn dy bfvjUd bfbf amrdfs ƒ, pfvn gurbfxI pVHdf ikqy iliKaf nhIN imlygf. gurU aMgd sfihb jI qoN ‘‘iswKI dI iswiKaf`` lYNdy nËr nhIN afvygf. kI gurbfxI pVHnI ivcfrnI, Aus muqfbk jIvn cln bxfAuxf, ‘‘syvf`` ivwc Èfml nhIN hY ? gurbfxI ivwcoN ‘‘syvf`` dI jfc iswKky hr pRfxI mfqr dI, smrwQf aqy loV muqfbk shfieqf krnI ‘‘syvf`` nhIN hY ? kyvl tokrI Zoa ky, isrP pfxI iplf ky, jF JfVU dyky, joVy sfP krky ‘‘gurmq`` dI smJ af skdI hY ?

cOQy nfnk bfry BI lgpg iesy qrHF df ‘‘ieiqhfs`` pVHn ƒ imldf hY. bflk jyTf jI CotI Aumry XqIm ho gey mMn skdy hF. grIbI kfrn nfnI jI nfl rlky imhnq mËdUrI krdy hox, vfjb hY. mn qdoN kurlf AuTdf hY jdoN siqgurU amrdfs jI dI AuWqm ingrfnI ivwc rihky BI, kyvl ‘‘tokrI ZoNdy`` hI idsdy hn. lMgr JfVU, lwkVF QVHy,[[[[afid dI ‘‘syvf`` ivwc qIh sfl qoN vwD ibqf idwqy. gurbfxI kdoN iswKI, gurU nfnk Dfrf ƒ kdoN smiJaf, qIh rfgF dI kTn isKlfeI ikwQoN pRfpq kIqI ? koeI nhIN dwsdf, ikAuN ? gurU amrdfs jI dy lfiek guriswK, hoxhfr bytI BfnI jI dy pqI, siqgurU jI dy dfmfd, rUp ivwc (sMn 1554 qoN 1574 qwk) vIh sfl ivcry. iqMn puwqrF dy ipqf bx gey. lfhOr ivKy akbr nfl ivcfr crcf BI kr afey. idwqIaF syDF muqfbk aMimRqsr (qdoN cwk rfmdfs) ngr bsfAuNdy rhy. bfbf sRI cMd dy crn JfVdy rhy. bs lgfqfr ‘‘syvf`` krdy rhy. igafn hfsl kdoN kIqf, koeI iËkr nhIN imlygf. hF jfdUeI ZMg nfl jdoN qIsry nfnk ny, ‘‘gurU nfnk joq`` jyTf jI ivwc itkf idwqI qF Ausy vkq Auh, awK dy Por ivwc ‘‘nfnk rUp ho gey.``

Aupr vrixq GtnfvF vFg hI pMjvyN nfnk jI df jIvn ieiqhfs pVn ƒ imldf hY. ipqf gurU jI dI afigaf mMn ky lhOr cly gey. ivafkulqf dIaF icwTIaF (?) myrf mnu locY[[[[) ilKdy rhy. iprQI cMd dIaF ijafdqIaF ÈFq icwq brdfÈq krdy rhy. bs gurgwdI dy hwkdfr bx gey. nfnf gurU amrdfs jI qoN gurmq ikAuN nf pVHI ? ipqf gurU rfmdfs qoN gurmq igafn ikAuN pRfpq nf kIqf ? sfrIaF pusqkF KfmoÈ hn, ikAuN ? pwky sbUq hox kfrn BfvyN ‘‘ieiqhfskfrF`` ƒ ieh ilKx leI qF mËbUr hoxf ipaf hY ik gurU arjn sfihb ny gurbfxI dI sMpfdnf krky, poQI sfihb iqafr kIqI. bfxI ilKx bfry sYNkVy ÈMky KVHy kr idwqy. kdI ‘‘kmly mohx`` dy ilaf pYrIN pfieaf. aKy Auhdy kol gurbfxI dIaF poQIaF lYx gey sn. pMjfh iklo mItr nMgy pYrIL, pMjvy nfnk ƒ tor ky goieMdvfl ivKy Aus cubfry lfgy ËmIn qy bYT ky Èbd gfieaf-‘‘mohn qyry AUcy mMdr mhl apfrf..`` iesdf mqlb ieh hoieaf ik pMjvyN nfnk kol gurbfxI df KËfnf nhIN sI. AuhnF qoN pihly gurivakqIaF ny aijhI koeI glqI kIqI ik gurbfxI mohx vrgy glq bMidaF dy kbËy ivwc clI geI. ijs kfrn pMjvyN nfnk ƒ ‘‘kmly sfD`` (mohx) dy qrly krny pey. iPr pMjvyN siqgurF ‘‘bfxI iekwqr kIqI`` bfr bfr iliKaf jf irhf hY. pihloN bfxI ikwQy iKlrI peI sI ? sfry gur ivakqIaF ƒ ‘‘iswDV`` ijhy syvfdfr bxfky qf KUb pyÈ kIqf jf irhf hY. igafnvfn, dUraMdyÈ, smyN dI cfl ƒ pCfnx vfly, iewk nvyN Drm, nvIN kOm, nvIN siBaqf dI AusfrI krn vfly, hrigË pyÈ nhIN kIqf igaf.

CyvyN nfnk dI iswiKaf bfry koeI ivsQfr nhIN imldf. swqvyN awTvyN nfnk bfry ieiqhfs KfmoÈ hY. nOvyN nfnk nfl KUb DRoh kmfieaf igaf hY. aKy jI ‘‘bfbf qygf`` CwbI sfl qoN Bory ivwc vV ky qpwisaf kr irhf hY.`` Blf hovy nyk guriswK BfeI mwKx Èfh jI df, ijsny ‘‘XukqI`` vrq ky gurU dI pCfx kr leI. jy ikqy Auh gurU lwBky nF ilafAuNdf iswKI df qF smJo Bog hI pY igaf sI. gurU hirikRÈn jI BI glqI kr gey, jdoN AuhnF, iswKF ƒ spwÈt nf dwisaf ik awgoN gurU kOx hY. jdoN ik aslIaq ieh hY ik bfbf qyg bhfdr 21-3-1664 ƒ Kud idwlI ivwc awTvyN nfnk ƒ imly sn. AuQy hI sfrIaF sMgqF dy sfhmxy gurgwdI df PYslf suxf idwqf igaf sI.

bflk goibMd rfey dI iswiKaf dI koeI toh nhIN imldI. gurbfxI, arbI, PfrsI, sMsikRq, GoV svfrI, qIr aMdfËI, nyËf bMdUk qyg qlvfr kdoN iswKy, koeI iËkr nhIN. sB kuJ iswKx vkq, jo kuJ Auh krdy drsfey gey hn, Auh hY nOjvfn lVkIaF dy GVy BMnx df Èugl. mfqf gujrI jI kol ies ‘‘bdmfÈI`` dI Èkfieq hox qy mfqf jI ny afpxy ‘‘kfky`` ƒ smJfAux dI QFvy, bybs kuVIaF ƒ lohy dIaF gfgrF KRId idwqIaF. aKy iehnF qy gulylF mfr nhIN kr skxgIaF. ‘‘kurfhy`` pey bflk goibMd rfey ny qIr kmfn lY ky gfgrF ivMnxIaF ÈurU kr idwqIaF. iPr AuhnF bIbIaF ny kI kIqf ? ‘‘ieiqhfs`` monDfrI hY. Èrm dIaF mfrIaF Èfied bfhr hI inklxoN ht geIaF hox. hF mfqf gujrI jI ny KUh df pfxI Kfrf hox df ‘‘srfp`` dy idwqf sI. lVkIaF pfxI lYx afAuxo hI ht geIaF. pr goibMd rfey nf hty[[[[[. acncyqI goibMd rfey jI ƒ gwdI sMBfl ky nOvyN nfnk ‘‘ÈhIdI dyx leI`` (?) idwlI ƒ cly gey. ies sfry ‘‘ieiqhfs`` ivwc kyvl ‘‘syvf`` jF ‘‘KrmsqIaF`` df bVf iËkr hY. gurgwdI qy ibrfjmfn gurivakqI apxy AuWqr aiDkfrI dI iqafrI vfsqy koeI Aucycy jqn nhIN krdy sn ? kyvl brqx sfP krn nfl, JfVU pocf dyx nfl, lMgr pkfAux nfl[[[[[ ieqnI afqmk AuWcqf ho skdI hY ik syvf qoN qruwT ky gurU nfnk pfiqÈfh dI rwbI bKiÈÈ (gurgwdI) iswK pMQ dI vfg zor sONpI jf sky ? iewk sfDfrx ivakqI hl vfh lvy, mwJF sFB lvy, lMgr bxf ky Ckf lvy, jMg XuwD ivwc qyg vfh sky[[[[[[. pr iehnF kMmF krky Auh ieMnf mhfn ho skdf hY, srb pwKI ipRqbf df mflk ho skdf hY ? vwzy vwzy Dfrmk asQfnF dy muKIaF nfl ivcfr crcf krnI, afpxy Drm dy asUlF ƒ pRBfvÈflI qrIky nfl dUijaF ƒ smJfAuxf kI CotI ijhI gwl hY ? smfj dy qrHF qrHF dy suBfa vfly lokF ƒ sMquÈt krky, afpxy nfl sihmq kr lYxf kI mfmUlI ijhI gwl hY ? rfjy rjvfiVaF snmuwK nvfbF cODrIaF sfhmxy, bybfkI nfl ivcfr crcf krnI, afpxy Drm bfry dwsxf, smfj qy ho rhy Ëulm ƒ hfkm snmuwK rwKxf[[[[[[kI ieh mfmUlI gwlF hn ? aijhy AuWcy idmfg, suwcy jIvn vfly ivakqI kyvl ‘‘syvf`` dI bdOlq iqafr kIqy jf skdy hn ? nvyN nvykly agFh vDU, sUrmy prAupkfrI (sMq ispfhI jF gurmuK) ÈFqI dy puMj, crKVIaF qy cVHn vfly, kfbl kMDfr dy qÉqF qfjF ƒ kFbf CyV dyx vfly, iensfnIaq dy ‘‘mfzl`` isrP kuJ ku syvf krky pRvfn cVH skdy hn ? jI nhIN! ies vwzI plfinMg (rUp ryKf) leI hËfrF mnuwKF ƒ bhupwKI isKlfeI idwqI geI. smyN smyN qy axigxq iemiqafn ley jFdy rhy. sfry iviÈaF ivwcoN ÈRomxI drjf hfsl krn vflf (tfp jF golz mYzilst) gurmuK jn gurU nfnk dI gwdI df vfirs Qfipaf igaf. kuwJ ‘‘Gwt nMbr lYx vfilaF ƒ dyÈ ivdyÈ ivwc, Drm pRcfrkF dI iËMmyvfrI bÉÈI jFdI sI. gurU nfnk prAupkfrI jI ny jo mnuwKqf leI lfsfnI kfrj kIqy kI Auh ‘‘syvf`` nhIN sI ? hwQIN syvf krnI iËMdgI df iewk pihlU hY, sB kuwJ hI nhIN hY. sdIaF qoN ivwidaf vwloN swKxy, igafnvfn bxfAuxf kI ‘‘syvf`` nhIN hY ? pÈUaF vrgf gulfmI vflf, gYrqhIx jIvn bqIq krn vfly, aqI pCVy smfj ƒ, DrmI purÈ prAupkfrI, sUrmy, axK svYmfx bdly hws hws jfnF kurbfn krn vfly, sMcy ivwc qbdIl kr dyxf kI ‘‘mhfn syvf`` nhIN hY ?

lMmf smF axpVH qy zrpok iksm dI ibrqI vfly sfDF sMqF df Drm asQfnF qy glbf irhf. AuhnF ijwQy ihMdU pOrfxk kQfvF df kUVH kbfV vwzy pwDr qy gurmq ivwc dfKl kIqf, AuQy ‘‘syvf`` df sMklp hI Gwty rol idwqf. kuwJ mfieaf jF aMn bsqr gurdvfry arpx krny, jF lMgr afid dI iqafrI ivwc Xogdfn pAuxf hI ‘‘syvf`` aYlfnI geI. jy iksy do kdm agFh puwty qF sMq bfby dIaF lwqF bfhvF GuwtxIaF, ieÈnfn krfAuxf jF mflÈF krnIaF, qwk puwj gey. bfbf jI dy bsqr Do dyxy, mMjf ibsqrf sYWt kr dyxf, vDIaf pkvfn Ckf dyxy, vflI ‘‘syvf`` pRmuwKqf Dfrn krdI geI. gurbfxI pVHnI ivcfrnI, guxF BrpUr jIvn bxfAuxf syvf vfly Kfny ivwcoN alop huMdf clf igaf. iesdf nqIjf ieh inkilaf ik awj df iswK mfeI BfeI lMgr ivwc psIno psInI hoieaf iml jfvygf. sfeIkl skUtr sFBxy joVy pfilÈ krny, pfxI iplfxf, JfVU Pyrnf afid dI ‘‘pivwqr syvf`` krdf qF Qok ivwc iml jfvygf. gurbfxI ƒ smJx smJfAux vflf, iswK iswDFqF dI shI qrjmfnI krn vflf koeI ivrlf jn lwBygf. iesy leI igafnvfn bhfdrF dI iswK kOm, awj mUVHqf ivwc grk hoeI, kfierqf ivwc zuwbI, sMsfr sfhmxy qrs dI pfqr bxI vyKI jf skdI hY. jo iswK pMQ igafn qy bhfdrI dy nvyN kIrqImfn sQfpq krdf irhf sI, awj AuhI ‘‘dUlf pMQ`` mVHIaF kbrF df pujfrI, jF awKF mItI ByzF vFg isr suwtI sfDF dy zyiraf vwl vhIrF bMnHI jf irhf hY. Dfgy qvIq jfdU mMqr, BUq pRyq nrk surg, qIrQ vrq, ÈRfD, mwisaf puMinaf, pÈUaF pMCIaF ruwKF qoN lY ky, bMidaF qwk sB dI pUjf krdy ‘‘mUV iswK`` afm vyKy jf skdy hn. aijhI surqI ibrqI vfly ‘‘syvk`` ƒ iksy KUh ivwc Dwkf dy idAu, Auh koeI AuWjr nhIN krygf. ikAuNik Ausdy aMdroN ivvykÈIlqf Éqm ho geI hY. axK gYrq mr cuwkI hY, iensfnIaq (guriswKI) nyVy qyVy BI nhIN hY, ies leI Aus ƒ ijs KurlI qy bMn ky pwTy pf idAu, AuQy hI suÈIl bixaf Kloqf rhygf.

smF bIqx nfl igafn qoN KflI ‘‘syvfdfr`` ÈUdr (nIc) bx igaf. ivhlV bMdf syvf krvfAux vflf, cflfk pujfrI (sfD sMq) AuWcf bx bYTf. nf smJ syvkF dI ikrq kmfeI, cflfk pujfrIaF dy iZwzI pYNdI clI geI. nf smJ syvkF dy bwcy BuwKy ivlkx lwgy qy Èfqr sfD lfxy dIaF swqy KYrF. ikrqIaf dI sfrI kmfeI luwt ky, bfibaF ny Ausƒ agly jnm dy suwKF df prvfnf dy idwqf. Kud sMq jI, iesy jnm ivwc ibnF zwkf dohrf kIqy, svrgF vrgf suwK iesy DrqI qy mfnx lwgy. jy syvf bhuq cMgI hY qy sfD sMq qF srIr ƒ qwqI hvf nhIN lgx dy rhy. ieh srIrk syvf AuhnF ivhlVf vfsqy ËrUrI nhIN sI ? syvf bfry siqgurU jI ny bhuq kuwJ iliKaf hY. kuJ prmfx hfËr hn -

syv kIqI sMqoKeI ijnI sco scu iDafieaf..

EnI dunIaF qoVy bMDnf aMn pfxI QoVf Kfieaf..

EnI mMdY pYru n riKE kir suikRqu Drmu kmfieaf..[[[[[[ (467)

siqgurU jI smJf rhy hn; syvk sMqoKI jIvn Dfrn kry qy swc dy mfrg qy cwly. syvk dunIaF dy glq bMDnF rukfvtF ƒ qoV dyvy, socxI afjfd kr lvy, srIrk suafdF ipwCy hI nf ipaf rhy. iËMdgI ƒ mMdy rfh cwl ky brbfd nf kr lvy, iewk kdm BI glq pfsy nf tury. syvk Auh hY jo suikRq, nyk kmfeI kridaF afpxy pRvfr dI sMBfl krdf hY. ies nykI vfly rfh qy clx vflf pUrI qrHF DrmI iensfn mMinaf jfvygf.

hor Purmfn hY :-

soeI syvk jo siqguru syvy clY siqgurU Bfey..

scf sbd isPq hY scI scf mMinaf vsfey.. (753)

aslI syvk Auh hY jo siqgurU dy AupdyÈ ƒ sdf cyqy rwKdf hY. iesy leI Auh siqgurU jI dI dwsI ibDI muqfbk iËMdgI ijAuNdf hY. gurU df AupdyÈ swcf hY Auh iswK ƒ kurfhy nhIN pfAuNdf, iehI siqgurU dI swcI vizafeI hY. iPr swcf akfl purK sdf vfsqy syvk iswK dy ihrdy ivwc bs jFdf hY. syvk iQVkdf nhIN hY, iËMdgI sPlI kr lYNdf hY.

hor-

sy jn scy inrmly ijn siqgur nfil ipafru..

siqguru kf Bfxf kmfvdy ibKu hAumY qij ibkfru.. (65)

hy BfeI Auh mnuwK swcy hn ivkfrF dI mYl qoN rihq hn, ijnHF ƒ siqgurU nfl idlI ipafr hY. ikAuNik Auh siqgurU df hukm mMnky iËMdgI bqIq krdy hn. ivkfrF vflf Ëihr Biraf jIvn iqafg idMdy hn. hor vyKo -

siqgur kI syvf gfKVI isru dIjY afpu gvfie..

sbid mrih iPir nf mrih qf syvf pvY sB Qfie.. (649)

siqgurU vwloN bKÈI jIvn syD bhuq aOKI hY, afpxI mwq, afpxf afpf pUrI qrHF Cwzxf pYNdf hY. gurU dy hukm ƒ mMn ky ivkfrF vwloN mn ƒ mfr lYx, iPr AuhnF dI afqmk mOq nhIN hovygI. aijhy guriswKF dI syvf iPr prvfn hoeI mMnI jfvygI. BfeI gurdfs jI df vfk -

jg Bog neIvyd lK, gurmuiK muiK ieku dfxf pfieaf..

gur BfeI sMqust kir, gurmuiK suK Plu iprm rKfieaf..(7-13)

BfeI sfihb jI dws rhy hn; ik lokI jwg krdy hn, dyviqaF nimq, mUrqIaF ƒ, pujfrIaF ƒ, Bog lvfAuNdy hn. aijhy lwKF Brm rUp kMm krdy hn. mnuwKqf leI afpf vfrn vfly, prAupkfrI guriswK ƒ, iewk dfxf (Bfv QoVf ijMnf) Ckfieaf, hor sB krmF qoN AuWqm hY. afpxy afly duafly rih rhy guriswKF dI hr qrHF shfieqf kIqI jfvy. loVvMdF dI kIqI geI inÈkfm syvf, pRBU pRmfqmf dI hI syvf hY. iehI syvf hY jo prm suK idMdI hY.

anykF zyiraf qy igafn rihq ÈrDflU mhIinaF bwDI, sflF bwDI, keI vfrI Aumr Br ‘‘kfr syvf`` qy jIvn ivarQ gvfAuNdy vyKy jf skdy hn. ËmInf, koTIaF, bfg, sfDF dI inwjI mflkI huMdy hn. ‘‘lkIr dy PkIr ÈrDflU, idn rfq imwtI nfl imwtI hoky ‘‘syvf kridaF jnm sPlf`` kr rhy huMdy hn. isr Èrm nfl Juk jFdf hY jdoN ÈrDfvfn bIbIaF ‘‘puwqr dI dfq`` pRfpq krn vfsqy afpxIaF BolIaF ƒhF, DIaF ƒ zyrydfrF dI ‘‘syvf`` ivwc jf hfËr krdIaF hn. idn rfq lMmf smF zyrydfr sfD (asl ivwc sfnH) dI ‘‘pivwqr syvf kridaF, puwqr dI pRfpqI kr, KuÈI nfl JolI Br lYdIaF hn.`` aijhI ‘‘syvf`` ivwc grk hoey, vwzy vwzy DrmI muKOitaF vfly, srkfry drbfry asr rsUK rwKx vfly, vwzy Dn kubyr mwTfDfrI zyrydfr`` aMnHy ÈrDflUaF dI hr pRkfr, bydrdI nfl luwt krdy hn. siqgurU jI qF gur AupdyÈ muqfbk iËMdgI bqIq krn ƒ hI srboqm aYlfndy hn. Èbd pVHo -

koit mjn jfkY suix nfm.. koit pUjf jfkY hY iDafn..

koit puMnu suix hir kI bfxI.. koit Plf gur qy ibiD jfxI..

mnu apuny mih iPir iPir cyq.. ibnis jfih mfieaf ky hyq..(238)

pfiqÈfh smJf rhy hn - kroVF qIrQF df puMn siqgurU dy igafn ivwc hY. kroVF pRkfr dI pUjf arcxf gur AupdyÈ ƒ iDafn nfl suxn ivwc hY. kroVF hI puMn dfn nfloN iËafdf mhfqm hrI js (gurAupdyÈ) sux lYx ivwc hI hY. kroVF hI PlF dI pRfpqI siqgurU jI qoN, jIvn ijAux dI jfc iswK lYx ivwc hY. hy mnuwK muV muV afpxy aMdr JfqI mfr, ik qUM kI kr irhf hYN. jdoN qYƒ afpxy kIqy glq kMmF dI smJ af jfvygI, iPr qUM swcf rfh aKiqafr kr lvyNgf. aigafnqf ivwc ‘‘Drm krm`` jfxky jo kuwJ qUM krdf af irhf hYN ieh shI nhIN hY. muV muV glqI nf kr, gurU dI bfxI, pVH ivcfr ky igafnvfn bx. ijs ƒ qUM syvf mMnI bYTf hY, ieh aslI syvf nhIN hY. vwzy vwzy seIafd (iÈkfrI) QF QF jfl lfeI, cog iKlfr ky Boly jIv vFg qyrI AuzIk kr rhy hn. qYƒ pqf BI nhIN lgdf ik qUM sfry pfisaF qoN jkiVaf jf cuwkf hY.

afKrI incoV -

guriswKF aMdr siqguru vrqY jo isKF no locY so gur KusI afvY..

ivxu siqgur ky hukmY ij gurisKF pfshu kMmu krfieaf loVy,

iqsu gurisKu iPir nyiV n afvY..

ij TgI afvY, TgI AuiT jfie, iqsu nyVy gurisKu mUil n afvY.. (317)

siqgurU jI isry dI ivcfr bKÈidaF soJI dy rhy hn, ik BfeI siqgurU dI iewCf qoN ibnF, jy koeI cflfk afdmI ÈrDfvfn iswKF qoN vgfr krfvy, afpxy inwjI Pfiedy vfly kMm krfvy, Aus afdmI qoN sucyq rho, bco. aijhy Twg lok qrHF qrHF dy Dfrmk ByK bxfky Boly iswKF ƒ byrihmI nfl luwt rhy hn, iehnF dy nyVy nf jfieE. jo prAupkfr dI Bfvnf nfl mnuwKqf dI syvf Kud krdf hY, qy ipafr nfl dUijaF ƒ syvf leI pRyrdf hY, Auh nyk iensfn hY. Ausqy siqgurU KuÈI pRgt krdf hY. jo iswKF ƒ ipafr krygf, siqgurU Ausy ƒ ipafr krygf, ieh afKrI ÌYslf hY.

syvf bfry iek hor Èbd ilK ky smfpq krdy hF. pVHo -

sf syvf kIqI sPl hY, ijqu siqgur kf mnu mMny..

jf siqgur kf mn mMinaf, qf pfp ksMml BMny..

Aupdysu ij idqf siqgurU, so suixaf isKI kMny..

ijn siqgur kf Bfxf mMinaf, iqn cVI cvgix vMny..

ieh cfl inrflI gurmuKI, gur dIiKaf suix mnu mMny.. (314)




.