.

jIvn JWlk qIjy pfqsLfh

sfihb sRI gurU amrdfs jI

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

afgmn aqy pRvfr- qIjy pfqsLfh, sfihb sRI gurU amrdfs jI df afgmn 5 meI sMn 1479 ipMz bfsrky, aMimRqsr, pMjfb ivKy hoieaf. afp dy ipqf sRI qyjBfn jI aqy mfqf sulKnI jI sn. afp dy iqMn hor BfeI vI sn. Aumr ivc afp gurU nfnk pfqsLfh qoN kyvl 10 sfl Coty sn. afp df anMd kfrj BfeI dyvI cMd dI spuWqRI, bIbI rfm kOr jI nfl 23 sfl dI Aumr ivc, sMn 1502 ‘c hoieaf. bfbf mohn jI, bfbf mohrI jI afp dy do spuWqR aqy do hI spuWqRrIaF bIbI BfnI jI (bfd ivc pMjvyN pfqsLfh dy mfqf jI) aqy bIbI dfnI jI sn.

qIKx buDI vfly- isWK Drm ‘c pRvysL qoN pihlF, afp kWtV snfqnI ivcfrF dy sn. iek vfrI afp afpxy iksy bjLurg dy PuWl ivsrjn krn vfsqy hrduafr gey. afp bVy qIKn buWDI dy mfilk aqy GoKI suBf dy sn. GoK krn qy, idWqy geyy ivsLvfsF anusfr pqf lgf ik jy mrn qoN bfd, iksy dIaF hWzIaF (Pul) gMgf ivc puWj jfx qF bMdf isWDf surg nUM jFdf hY. soicaf mYN qF ajy jINdf hF, ikAuN nf ijAuNdy jI hI gMgf iesLnfn krdf rvF, iesqrHF surg qF hor vI pWkf imlygf. Aus smyN jdoN ik ajy afvfjfeI dy sfDn vI mOjUd nhIN sn. ibWKVy pYNzy, kfPly bxfky dUr-duryzy jfxf huMdf sI. bfbf amrdfs jI nIXm nfl lgfqfr 21 sfl gMgf iesLnfn leI hrduafr jFdy rhy. ieQoN ieh vI pqf lgdf hY ik Drm pKoN afp vWzI idRVqf ‘qy ivsLvfs vfly sn. spWsLt hY ik afp sMiDaf-qWrpx, afrqI, mUrqI pUjf, iQWq-vfr, qIrQ-iesLnfn, vrq nym, suWc-iBWt, vrx-vMz afid dy vI pUrI qrHF pfbMd sn.

isWK Drm ‘c pRvysL- akflpurKu dI krnI, iekIvyN sfl gMgf iesLnfn qoN vfpsI smyN afp jI dy kfPly ‘c iek bRhmcfrI vI sI. Auh afp aMdr rcy-imcy Dfrmk jIvn qoN bVf pRBfvq hoieaf. afp rfhIN iqafr Bojn hI CWkxf psMd krdf. gWlbfq qoN jdoN AuhnMU pqf lgf ik ajy qIk afp ingury hn qF sWt-ptf AuiTaf "myrf qF qusF Drm hI BRsLt kr idWqf" ies GWtxf ny afp dy mn ‘qy bVf gihrf pRBfv pfieaf. socx lWgy-kI aWj qIk dy myry sfry Drm-krm, gMgf, iesLnfn vI mYnMU kuJ nhIN dy sky? myrI Aumr dy 62 vrHy eYvyN bykfr hI cly gey? jykr ieh sB Drm krm nhIN sn, qF ieh kI sn, iPLr asl Drm hY kI?

Gr phMucy, mn dI soc hI bdl cuWkI sI. kuJ hI smF pihlF, dUjy pfqsLfh dI spuqRI bIbI amro jI dI sLfdI afp dy BqIjy nfl hoeI sI. pRBU vloN, buWDI qF qIKx pRfpq hI sI pr mn ajy ikWDry hor ruWJf hoieaf sI. bfxI qF agy vI kMnIN pYNdI hI sI pr bdlI hoeI mfnsk avsQf ivc, jdoN srgI vyyly bIbI amro jI dy muKoN bfxI dI imWTI DuMn kMnF ‘c peI qF aj Aus bfxI df rWs hI anUTf sI. puWCx qy jdoN pqf lgf ik ieh rWbI bfxI qF gurU nfnk pfqsLfh dI hY. ieh vI pqf lgf ik aWjkl Ausy hI gWdI dy vfirs, gurU aMgd pfqsLfh hI hn. mMn drsLnF nMU AumWz ipaf. bIbI jI nMU nfl lY ky afp KzUr sfihb jf puWjy. irsLqy vjoN gurU aMgd pfqsLfh, sWiqkfr leI agy vDy, qF bfbf amrdfs jI Aultf AunHF dy crxF qy Zih pey. bynqI kIqI "pfqsLfh! mYN BuWlf sI, mYnMU afpxy crxF ivc invfs bKsLo". pfhul pRfpq krky isWK Drm ivc pRvysL kIqf. Gfl kmfeI ‘c juWt gey aqy iPLr Gr nhIN prqy. Aus smyN gurU aMgd sfihb dI Aumr kyvl 36 sfl sI.

byaMq Gfl kmfeI- 62 sflF dI vWzyrI Aumr afrfm krn dI, pr mn aMdr sWcf AuWdm qF hux hI pYdf hoieaf sI. "gurmuiK buZy kdy nfhI ijnÙf aMqir suriq igafnu ] sdf sdf hir gux rvih aMqir shj iDafnu" (pM:1418) afpjI inqf pRqI pihr rfq rihNdI jfgdy. nIXm nfl rojLfnf ndI qy jFdy, pihlF afp iesLnfn krdy. iPLr gfgr Br ilafAuNdy aqy gurdyv nMU iesLnfn krvfAuNdy. lgfqfr 12 sflF dI axQWk syvf. sfl ‘c anykF vfrI JWKV, quPLfn ‘qy hnyrIaF. idsMbr-jnvrI ‘c kVfky dI srdI vflIaF TMzIaF kflIaF rfqF. iesqy aigafnI lokF vloN huWjqF, qohmqF ‘qy TWTy. ieh sB vI afp aMdroN, gurU syvf vflI idRVqf-lgx nUM nf Gtf sky. pRBfqy dI kfr, iPr sfrf idn lMgr ‘c BFzy mFjx dI syvf, sMgqF dI syvf, nfl nfl hrsmyN gurbfxI df jfp. Aucycy gurbfxI siqsMg ‘c hfjLrI aqy gurbfxI vIcfr-boD, ieh sI afp df inWq df nym.

bfxI soJI ibnF jIvn nhIN bx skdf- ieh iek sWcfeI hY ik jIvn qF gurbfxI soJI aqy Aus Aupr aml rfhIN hI sucWjf ‘qy guxvfn ho skdf hY, hor koeI dUjf rfh hY hI nhIN. gurUdr qy kIqI koeI vI syvf, bfxI dI sFJ-soJI aqy Aus Aupr aml qoN ibnF kyvl lok idKfvf hI huMdI hY, ies qoN vWD hor kuJ nhIN; ieh PYslf vI gurbfxI df hI hY. Purmfn hY "sf syvf kIqI sPl hY ijqu siqgur kf mnu mMny ] jf siqgur kf mnu mMinaf qf pfp ksMml BMny ] Aupdysu ij idqf siqgurU so suixaf isKI kMny ] ijn siqgur kf Bfxf mMinaf iqn cVI cvgix vMny ] ieh cfl inrflI gurmuKI gur dIiKaf suix mnu iBMny" (pM:314) ijsdf spWsLt Bfv iehI hY ik gurUdr qy syvf kyvl AuhI pRvfx hY ijhVI gurU dI isWiKaf ‘qy afigaf dy dfiery ivc afAuNdI hovy. apxI mnmrjLI jF hUVmWq ‘c kIqI iksy vI syvf rfhIN asIN apxy mn dI qsWlI qF BfvyN kr lvIey ik asF gurUdr dI bVI syvf kIqI hY jF krdy hF pr gurUdr Aupr qF kyvl AuhI syvf pRvfx hY ijhVI ik "Aupdysu ij idqf siqgurU so suixaf isKI kMny ] ijn siqgur kf Bfxf mMinaf iqn cVI cvgix vMny". dUjy kPLjLF ivc ieAuN vI ikhf jf skdf hY ik duinafvI bolI ivc ‘syvf’ df BfvyN asIN koeI vI mqlb lY lYNdy hF pr gurdr qy syvf dy dfiery ivc AuhI krnI afAUNdI hy ijhVI ik gurbfxI isWiKaf dy dfiery ‘c afAuNdI hovy. ieh vI sWcfeI hY ik gurbfxI isWiKaf Aupr aml, mnuWK nMU sWcf ‘qy nroaf iensfn bxf dyNdf hY. afp aMdr gurbfxI isiKaf leI ikWqnI lgx sI iesdf sbUq, gurU pWd dI pRfpqI AupRMq, afp rfhIN rcI bfxI ivcoN spWsLt hY. sWcmuc gurbfxI soJI ‘qy Aus Aupr aml, iek ajyhf jfdU aqy krfmfq hY jo mnuWK dy aMdroN sB qrHF dy mfnsk ‘qy srIrk vihm-Brm-BulyKy-afDIaF-ivafDIaF-aigafnqf, rog-duWK-ivWqkry, BydBfv-CWl-kWpt aid sB qrHF dtÖy Kqm kr dyNdI hY.

gurgWdI pRfpqI- kmfl dI sI Gfl kmfeI bfbf amrdfs jI dI. 73 virHaF dI ibrD avsQf, jnvrI sMn 1552; Bry dIvfn ivc, gurU aMgd pfqsLfh ny, afp nUM gurgWdI sOMpxf df ielfn kr idWqf. BrI sBf ‘c acfnk hI gurbfxI df sfrf KjLfnf afp dy supurd krky, afpjI aWgy mWQf tyk idWqf. nfl hI bcn kIqy "amrdfs inmfixaF df mfn, inQfivaF df QFv, inAuitaF dI Aut" aqy hor bhuq kuJ. ies supurd kIqy bfxI vfly KjLfny ‘c dUjy pfqsLfh dI afpxI rcI bfxI, 15 BgqF dI bfxI smyq gurU nfnk pfqsLfh qoN pRfpq bfxI vI sLfiml sI.

asIm sihnsLIlqf- dUjy pfqsLfh dy hukm nfl, afp jI ny goieMdvfl sfihb vsfieaf sI. gurU aMgd pfqsLfh dy joqI joq smfAux AuprMq afp jI ny isWKI pRcfr df qIjf kyNdr, KzUr sfihb qoN bfd goieMdvfl vI Kol idWqf. jfq aiBmfnI aqy doKIaF dy cWuk cukf qy, dUjy pfqsLfh dy sfihbjLfdy dfqU jI ny apxy afp dy gurU hox df ielfn kr idWqf. sMgqF ivc jfgirqI sI, dfqU jI nUM iksy mMUh nf lfieaf. jdoN iesqrHF vI dfl nf glI qF jfq-aiBmfnIaF, doKIaF vloN lMgr ‘c inWq ivWGx pfAuxy sLurU kr idWqy gey. inWq dy pfey jf rhy ienHF ivGxF kfrx afp jI iek idn, ibnF dWsy bfsrky cly gey qfik sMgqF ivWckfr iKWcfqfx nf vDy. nqIjf hoieaf ik ivroDIaF-pfKMzIaF dy ieQoN vI pUrI qrHF pYr AuKV gey. iKmF-jfcnf vfsqy gurdyv dI Bfl sLurU hoeI. bfbf buWZf jI dI agvfeI ‘c ajoky gurduafrf sMn sfihb, bfsrky, aMimRqsr dy sQfn qoN gurdyv nMU pRgt kIqf igaf. sMgqF ‘c muWV AuhI cfE qy AumMg isLWKrF qy sI.

gurduafrf sMn sfihb- iDafn rhy! iesqrHF pRgt kIqy gey sQfn qy ajkl gurduafrf sMn sfihb mOjUd hY. ieQy sMgqF qo, idvfr ivWclI iek morI ‘coN inklky cOrfsI kwtx df krmkFz krvfieaf jFdf hY. gurUdr nfl ies krmkFz df AuWkf koeI sMbMD nhIN. isWKI jIvn qF kmfeI aqy Gflxf df jIvn hY ijvyN ik qIjy pfqsLfh dy jIvn ivcoN asF drsLn vI kr cuWky hF. isWK Drm iksy morI ivcoN inkl ky cOrfsI kWtx dy PLokt ivsLvfsF vflf krmkFzI mfrg nhIN.

bfAulI sfihb aqy mn dI cOrfsI?- drasl ‘gurU ky lMgrF’ vfsqy jl bfhroN KUhIaF qoN ilafAuxf huMdf sI. hor koeI pysL nf geI qF jfq aiBmfnI suWc-iBWt, vrx-vfd, CUq-Cfq dy muWdieaF ny, KUhIaF qoN jl dI syvf krn vflIaF sMgqF nUM prysLfn krnf sLurU kr idWqf. pfqsLfh ny sMgqF nUM vrijaf ik ienHF lokF nfl JWgVf nhIN krnf ikAuNik ieh aigafnI hn. smJ afAux qy ieh vI apxy afp sMgqF ‘c sLfiml huMdy jfxgy. AuMJ jl qF nyVy diraf qoN vI mMgvfieaf jf skdf sI pr gurdyv df pRogrfm kuJ hor hI sI. pfqsLfh ny iek bfAulI dI KuWdfeI vfsqy sMgqF nUM hukm kr idWqf ‘qy Aus nUM iqafr vI krvfieaf.

iesqrHF bfAulI Kudvfky pfqsLfh ny, Kloqy pfxI dy sFJy iesLnfn df vI afrMB krvf idWqf. Kloqy pfxI dy iesLnfn nfl purfny smNy qoN jfq-pfq, bRfhmx-sLUdr, suarn-aCUq, suWc-iBWt, pWrCfvyN-tUxy afid dy anykF vihm joVy gey sn. iesqrHF bfAulI dI sQfpnf krky gurUdr ny sMsfr nMU sMgq-pMkq qoN bfd sFJy iesLnfn vflI iek nvIN aqy qIjI sMsQf vI bKsL idWqI. afp ny hukm kIqf ijsny myry drsLn krny hn, pihlF bfAulI ‘c iesLnfn kro aqy qF hI myry drsLn ho skxgy. apxy ies hukm qy idRVqf nfl aml krvfky, lokF nMuU jhflqF vflI cOrfsI ‘coN kWiZaf. iesqrHF afpny krmkFzIaF jfq-aiBmfnIaF df Kloqy jl vfsqy pfieaf iek hor vWzf Brm vI qoV idWqf. iesy hI bfAulI ny cOQy jfmyN smyN srovrF df rUp Dfrn kIqf.

84 pfT ‘qy 84 iesLnfn- "mnhiT iknY n pfieE sB Qky krm kmfie" (pM: 593) bfxI df PLYslf hY ik hWT krmF rfhIN pRBU pRmfqmf dI pRfpqI nhIN ho skdI. iesdy Ault mhMqF-pujfrIaF smyN ies bfAulI sfihb nfl vI krmkFz ‘qy hWT krm joV idWqy gey. msLhUr kr idWqf igaf ik gurU sfihb df hukm hY ik ijhVf mnuWK ienHF 84 pAuVIaF qy lgfqr 84 iesLnfn ‘qy hriek iesLnfn dy nfl nfl, ieWk ieWk krky 84 jpujI dy pfT krygf AusdI 84 kWtI jfvygI. TIk AusyqrF, ijsqrHF sMn sfihb vflI gl sI. suafl pYdf huMdf hY ik Br grmI, meI jUn ‘c vI jykr koeI mnuWK lgfqfr corfsI iesLnfnf qy corfsI pfTF vfly hWTkrm nUM krnf cfhy. iPLr ieMnf hI nhIN iPLr BfvyN bfxI isDFq-siqkfr ivruD, jykr koeI ikMnI vI spIz nfl pfT ‘qy iesnfn kr lvy qF vI ajyhf hWTkrm mOq nUM sWdy dy quWl hY. iPLr jdoN AuQy nyVy hI kyvl iek morI ‘coN inkl ky vI cOrfsI kWtI jf skdI hY qF ienyN rWPVy ‘c pYx dI loV hI kI? ikAuNik mWksd ‘qy pRfpqI vI AuhI hY pr PLrk vzf hY. iek pfsy cldy iPLrdy kyvl do imMt df kMm qy dUjy pfsy mOq qIk nUM sWdf. qF iPLr ikAuN nf sOKf kMm kIqf jfvy?

drasl isWK Drm aqy isWKI jIvn nfl ienHF krmkFzF-hWT krmF ‘qy vihmF-BrmF df dUr df vI sMbMD nhIN. sMgqF nUM ienHF glF qoN pUrI qrHF sucyq hoky bfxI vfly amlI jIvn nUM sMBflx dI loV hY.

gurU ky cWk (aMimRqsr) vfsqy jLmIn KrIdxI- qIjy pfqsLfh ny isWK Drm dy inWq dy vfDy nUM dyKdy hoey, iek hOr nvF pRcfr kyNdr kfiem krn df mMn bxf ilaf. mfJy ‘c DrqI dI cox krky, Aus nUM ‘gurU kf cWk’ nfm bKisLaf. ies DrqI dy vsfAux dI syvf BfeI jyTf jI dy ijLmyN lgfeI geI aqy bfbf buWZf jI nUM nfl Byijaf. kMm df arMB aqy pfxI dIaF loVF vfsqy BfeI jyTf jI (bfd ‘c gurU rfmdfs jI) ny sMn 1570 ivc isWK ieiqhfs dy sB qoN pihly srovr dI KuWdfeI df arMB krvfieaf. ies srovr nUM ‘sMqoKsr’ df nfm idWqf igaf. iehI ‘gurU kf cWk’ bfd ivc ‘cWk rfmdfs’ jF ‘rfmdfs pur’ aqy iesqoN agly srovr aMimRqsr kfrn ies ngrI df nfm hI aimRqsr krky sMsfr Br ‘c pRisD ho igaf.

sqI-ivWDvf ‘qy GuMuz pRQf df aMq- ieWsqRI vrg dI hmysLf qoN ho rhI sMsfr Br ‘c avhylnf pRqI gurU nfnk pfqsLfh ny bfxI rfhIN pUry sMsfr nMU vMgfiraf sI. ieWsqRI jgq dy Aucy suWcy srUp ivc byby nfnkI aqy mfqf sulKxI jI nMU sMsfr sfhmxy pysL kIqf sI. dUjy pfqsLfh ny mfqf KIvI jI nMU lMgr df ieMcfrj bxf ky bIbIaF nUM bfkfiedf Drm pRcfr dy Kyqr ‘c agy afAux df sWdf vI dy idWqf. mfqf KIvI jI ny gurUdr qy, gurU nfnk pfqsLfh rfhIN arMB ies lMgr vflI sMsQf rfhIN iesdIaF DuWmF sMsfr Br ivc pf idWqIaF. iesy df nqIjf sI ik ies ‘gurU ky lMgr’ ny smfj ‘c DWs cuWkIaF jfq-pfq, CUq-Cfq dIaF idvfrF nMU ihWlf ky rK idWqf. iesny gurUdr dI sLoBf aqy isWKI-syvkI nMU dUr-dUr qIk PYlfieaf.

gurU amrdfs jI ny ieWsqRI vrg Aupr lMmyN smyN qoN QopIaF geIaF sqI pRQf, ivWDvf pRQf ‘qy GMuz dI ibmfrI dy iKlfP jLbrdsq afvfjL AUTfeI. sqI pRQf qF Auh jLflmfnf pRQf sI ijs anusfr, pqI dI mOq AuprMq, kl dIaF ivafhIaF, jINdIaF jfgdIaF ivWDvf iesqRIaF nUM vI, icWqf ivc Ausdy pqI dy nfl hI sfV idWqf jFdf sI. gurdyv ny smF bnx qy aWkbr pfsoN, sqI pRQf nMU kfnMUnx bMd krvfieaf. ieh vI hukm kIqf ‘jykr pqI kflvs ho jfvy qF loV anusfr pWqnI vI dUjf ivafh kr skdI hY. iksy ivWDvf iesqRI Aupr ivWDvf afzMbr nf Qopy jfx’. afpjI df ieh vI Purmfn sI ‘koeI vI bIbI, gurU drbfr ‘c GMuz kWZky nhIN afvygI’. ikAuNik GuMz ieWsqRI jfq df apmfn hY. ieQy hI bWs nhIN, agy jf ky jdoN afp ny 22 mMjIaF (pRcfrk) Qfpy qF AunHF dI mdd vfsqy ijhVy 52 pIVHy Qfpy, AunHF pIiVHaF ‘c bhuqf krky bIbIaF hI sn. iesqrHF iek pfsy afp ny Drm pRcfr dy Kyqr ‘c ieWsqRI vrg nMU Xog sQfn aqy sWiqkfr bKisLaf, nfl ieh vI sfbq kr idWqf ik ieWsqRI vrg nMU ipWCy CWzky, Drm df pRcfr kdy vI sMBv nhIN.

kfsL! aWj isWK bIbIaF apxy PrjL nMU smJ skx aqy nfl hI Auh gurUdr vloN pRfpq, apxy vfsqy pUrn sWiqkfr qy PWKr kr skx. aWj dunIaF Br ivc ieWsqRI vrg apxy hWkF ‘qy siqkfr vfsqy jUJ irhf hY. iesdy Ault ieh kyvl gurUnfnk pfqsLfh df hI dr hY, ijWQy iesqRI vrg dI sMBfl ‘qy smfj ‘c AusnUM Ausdf Xog sWQfn duafAux vfsqy sB qoN pihlF afvfjL hI nhIN AuTfeI blik ies pfsy Aucycy kWdm vI cuWky. sMsfr Br ‘c ieh kyvl gurU nfnk pfqsLfh df hI dr hY ijWQy iesqRI nUM jnm qoN hI sfry aiDkfr pRfpq hn. loV qF hY gurbfxI afDfr qy isWK sMgqF rfhIN ies sWcfeI nUM pihcfnx aqy apnfAux dI. ieWQy iesqRI jF purK hox kfrx, iek df sWiqkfr vWD aqy dUjy df AusqoN GWt nhIN.

pRcfrk Qfpy jFdy sn- BfeI mnsuWK qoN lYky hux qIjy pfqsLfh vyly mMjIaF-pIVHy Qfpx qoN ieh gl vI pUrI qrHF spWsLt ho jFdI hY ik isWK Drm ivc pihly jfmyN qoN hI Xogqf dy afDfr qy pRcfrkF nUM Qfipaf jFdf sI, nf ik aWj dI qrHF afp bxy pRcfrk hMudy sn. aWj isWK Drm dI aDogqI df mUl kfrx bhuqf krky aXog ‘qy ax-aiDkfrI pRcfrk jF iPLr coxF rsqy kfibjL hoey AunHF Aupr afp-huWdry pRbMDk hI hn. sfzy ajoky pRcfrkF qy Kfskr pbMDkF ivcoN bhuiqaF nUM qF gurbfxI-gurmWq df A, a vI pqf nhIN. pMQ nMU smUWcy qOr qy ies msly vl ivsLysL iDafn dyx dI loV hY. ies ivsLy Aupr gurmWq pfT nM: 42 ‘qy 28 krmvfr ‘isWK styj df siqkfr’ ‘qy igurduafiraF df mnorQ aqy asIN: pRfpq hn.

aWkbr bfdsLfh pRBfvq- jdoN jfq-aiBmfnIaF, doKIaF dIaF sB cflF qihs-nihs ho geIaF, qF AunHF ny gurUdrbfr ivruWD aWkbr dy kMn Bry. bfdsLfh dy bulfvy qy gurdyv ny (gurU) rfmdfs jI nMU ivcfr-ivtFdry leI Byijaf. (gurU) rfmdfs jI ny gurUdr dI ivcfrDfrf nMU ajyhy sucWjy qrIky pysL kIqf ik doKIaF nMU AuQy vI BFj KfxI peI. Aultf aWkbr dy mn ivc gurUdrbfr vfsqy hor sWiqkfr vWiDaf. ijsdf vWzf sbUq hY ik Aus smyN ihMdUaF Aupr ‘ihMdU iqAuhfr tYks’ lgdf sI pr isWKF qy ieh tYks lfgU nhIN sI hMudf. aWkbr nfl gurUdrbfr dI iesy imlxI df nqIjf sI ik gurdyv ny jdoN ihMdUaF dy ‘aBIc purb’ smyN, BuWlI lokfeI nMU ajyhy vfDU krmkFzF ‘coN sucyq krn vfsqy kurUKyqr ‘qy hrduafr afid dy vWzy pRcfr dOry df pRogrfm bxfieaf qF gurU sfihb dI isPfrsL qy ihMdUaF nMU vI Aus smyN vfsqy Aus iqAuhfr tYks qoN Cot pRfpq ho geI. ies sfrI GWtxf df ijLkr cOQy pfqsLfh ny pMnf nMbr 1186 qy afpxI bfxI ivc bVy vyrvy sihq kIqf hY ijvyN "qIrQ Audmu siqgurU kIaf sB lok AuDrx arQf[[[[[[[ jfgfqI imly dy Byt gur ipCY lµGfie dIaf" Bfv gurdyv ny lokfeI dy AuDfr vfsqy qIrQF df dOrf kIqf [[[[[ gurUu sfihb dy kfrn, nfl afey (ihMdUaF nUM vI) tYks (jfgfqI) qoN Cot iml geI aqy gurdyv dy nfl AunHf nUM vI lMGf idWqf igaf.

ieQy ieh ivsLf vI ivsLysL iDafn mMgdf hY ik isWKI ivc pRvysL qoN pihlF AuhI gurU amrdfs jI, gMgf iesLnfn nMU hr sfl afp jfieaf krdy sn. aj isWKI kmfAux ‘qy gurU pWd dI pRfpqI AuprMq afpjI ny ajyhy PLokt krm kyvl iqafgy hI nhIN, blik lokfeI nMU AunHF BrmF ivcoN kWZx vfsqy ihMdUaF dy hI sB qoN vWzy aBIc purb smyN 19 sflF bfd kyvl pihlI vfrI afp sMgqF smyq AuQy puWjy. Auh vI lokfeI dy AuDfr vfsqy. iesyqrHF lfhOr qoN idWlI jFdy sMn 1560 ‘c aWkbr, goieMdvfl sfihb, gurdyv dy drsLnF vfsqy hfjLr hoieaf. ieQy srb sFJy mnuWKI ipafr qoN bhuq pRBfvq hoieaf. Ausny pMkq ‘c bYT ky pRsLfdf vI CWikaf aqy gurdyv dy drsLn vI kIqy. Ausny gurUdrbfr dy nfm jfgIr lfAuxI cfhI. jfgIr vfsqy gurdyv ny ieh kih ky mnHF kr idWqf "gurUdr dI jfiedfd kyvl sMgqF dI iqWl-PuWl Bytf nfl hI bxdI hY". qF Ausny siqkfr vjoN ieh jfgIr, bIbI BfnI jI dy nfm ieh kihky lgvf idWqI ik "AusnUM mYN apxI spuqRI mMinaf hY".

vr-irsLqy dI cox- apxI spuqRI bIbI dfnI jI vfsqy afpny BfeI rfmF jI nUM cuixaf ijhVy ik afm ikrqI pr sfdy ‘qy Aucy-suWcy jIvn vfly gurisWK sn. iesyqrHF apxI spuqRI bIbI BfnI df vr ZUMzx smyN vI afp ny iek XWqIm, BfeI jyTf jI (bfd ‘c coQy pfqsLfh gurU rfmdfs jI) nMU cuixaf. jyTf jI XWqIm sn aqy Aus smyN AunHF df koeI hor vflI-vfirs, kfr-ivhfr jF jfiedfd vI nhIN sI. BfeI jyTf jI kyvl GuMgxIaF vycky zMg tpfAuNdy sn. ieh vWKrI gl hY ik jyTf jI ipWCly bfrHF sflF qoN gurdyv dy apxy sMprk ivc sn. iesy krky gurdyv BfeI jyTf jI dy sucWjy, Aucy-suWcy, syvf-Gflxf ‘qy bfxI ivcfr vfly jIvn qoN pRBfvq sn. iesqrHF gurdyv ny sfnMU ieh jfc vI isKfeI ik vr-irsLqy dI Bfl smyN koTIaF, jfiedfdF jF ruWqibaF dI nhIN; blik cMgIaF rUhF dy imlfp dI loV hMudI hY. ieQy sdfcfrk aqy AuWcy suWcy jIvn vfly ivakqIaF dI jLrUrq huMdI hY, qfik BivWK ‘c Auh lok apxf iek afdrsLk igRhsQ vsf skx.

joqI joq smfAuxf- gurU amrdfs jI pihlI isqMbr sMn 1574 nMU 95 sfl dI sMsfrk afXU Bog ky joqI joq smf gey. gurdyv ny gurU nfnk gWdI dI ijLMmyvfrI apxy juafeI (gurU) rfmdfs jI (BfeI jyTf jI) nMU sONp idWqI. ies smyN, afpjI ny gurU nfnk pfqsLfh qoN cldI afrhI mrXfdf anusfr jyTf jI agy mWQf tyikaf. afp ny apxI rcI hoeI bfxI dy nfl-nfl, pihlIaF gurU ivWakqIaF aqy BgqF dI bfxI df KjLfnf vI gurU rfmdfs jI dy spurd kr idWqf. AuprMq apxy pRvfr sMbMDIaF-imWqrF qoN vI AunHF agy mWQf itWkvfieaf. ies sfrI GWtxf df ijLkr rfmklI rfg ‘c bfxI ‘sdu’ dy isrlyK hyT pMnf 923-24 qy drj hY. ies rcnf dI pMjvI pAuVI ivc ieh vI spWsLt kr idWqf igaf hY ik gurgWdI sONpxf-bfxI dy KjLfny nfl kIqI jFdI sI. ajyhy smyN nfrIal-iqlk afid dIaF glF qF kyvl bfd dIaF imlfvtF hn. gurbfxI jIvn jF gurbfxI isiKaf-isDFq nfl ienHF glF df AuWkf hI koeI myl nhIN. ajyhI iksy vI GWtxf ivc iksy ‘dWsqfrbMdI’ df vI kdy koeI ijLkr nhIN ijvyN ik bfd ‘c pMcm pfqsLfh dy smyN ajyhI iek hor gl vI isWK ieiqhfs ‘c joV idWqI. iesqrHf iKWc-DU krky isWKF ivWckfr ies ‘dsqfrbMdI’ jF ‘rsm pWgVI’ nUM vI lY aFdf igaf. ieh sWBkuJ mnGVMq aqy inrol bRfhmxI rIqF-imlfvtF hn. isWK sMgqF nUM gurbfxI igafn rfhIN jfg ky clx dI loV hY qF hI ienHF krmkFzF qoN bicaf jf skdf hY. sWcfeI nUM smJx vfsqy ieWQy asIN gurgWdI sOMpxf nfl sMbMDq gurbfxI pMkqIaF dy drsLn vI krny cfhFgy. ieh pMkqIaF ies pRkfr hn: "siqgurU prqiK hodY bih rfju afip itkfieaf ] siB isK bMDp puq BfeI rfmdfs pYrI pfieaf [[[[[[[[ rfmdfs soZI iqlku dIaf gur sbdu scu nIsfxu jIAu" (pMnf 923) ho skdf hY ik sfzy hI kuJ ilKfrIaF-pRcfrkF ny ienHF pMkqIaF ivc vrqy gey lPLjL iqlk qoN ajyhf BulyKf Kfdf hovy jF iPLr ivroDIaF ny, gurbfxI igafn qoN dUr ho cuWkI isWK kOMm nUM gumrfh krn vfsqy ajyhI sLrfrq df arMB kr idWqf hovy. jo kuJ hovy sfnUM ieh smJx dI loV hY ieWQy iqlk df arQ mWQy qy lgx vflf bRfhmxI iqlk nhIN blik iqlk df arQ hY ‘ijLmyvfrI’. ieMnF hI nhIN ies lPLjL nUM agy "gur sbdu scu nIsfxu jIAu" kihky bfxI ‘c pUrI qrHF Kol vI idWqf igaf hY.

sdu bfxI rfhIN sMgqF nUM vsIaq- pihly pfqsLfh ny pMnf 358 rfg afsf ivWcly sLbd "dIvf myrf eyku nfmu…" aqy bfxI ivc hI hor vI keI QfeIN sMgqF nMU-bRfhmx vrg rfhIN mry pRfxI nfl joVy gey anykF krmkFzF ijvyN roxf-ipWtxf-isafpy, dIvf-vwtI, bybfx kWZny, ikiraf krm, Pul (asQIaF) cuxny jF iPLr AunHF PulF (asQIaF) nUM hrduafr afid phuMcfxf jF Aucycy pRXfg-bnfrs afid jf ky mrnf, srfD-vrHIny afid qoN pUrI qrFH vrijaf hY.

qIjy pfqsLfh ny afpxy aMqm smyN vWzf smfgm krky isWK sMgqF nMU ies ivsLy qy bfkfiedf iek vsIaq vI kr idWqI. ieh vsIaQ ijhVI ik mUl rUp ivc vfrqk sI, afp dy pVpoqy bfbf suMdr jI ny Aus nMU kfiv df rUp idWqf. aMq sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI sMpfdnf smyN, pMjvyN pfqsLfh ny iesnMU rfmklI rfg ivc bfxI ‘sdu’ dy isrlyK hyT, isWK sMgqF vfsqy drj kr idWqf. duWK qF ies gl df hY ik ajyhy simaF qy bfr bfr ies bfxI jF iPLr sm-arQI bfxI ‘alHfxIaF’ df pfT kr-kr ky vI, gurU kIaF sMgqF ‘qy sfzy isWK sWjx vI, pfqsLfh vloN vrjWq sfry bRfhmxI krm (ivWprn dIaF rIqF) krI jf rhy hn. blik pfqsLfh dI hjLUrI ivc hI bYTky, ieh sWB krvf rhy hn sfzy hI pRbMDk, rfgI, pRcfrk ‘qy kQfvfck. afiKr kOx socygf isWKF dI ies bWd-iksmqI bfry? sMsfr nUM ikQoN pqf lgygf isWKF dy inafrypx df? 054s91.7s050

Including this Gurmat Lesson No 54

qIjy pfqsLfh sfihb sRI gurU amrdfs jI

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.