.

ÃÄ (iewk-EaMkfru) drsLn
(iksLq qIjI)

jgqfr isMG jfck, afnryrI ieMtrnYÈnl iswK imÈnrI

gurU nfnk sfihb jI mhfrfj dI ƒ inÈcy ho igaf sI ik akfl purK ivc ivÈvfÈ rKx vfly siqvfdI qy prAupkfrI sjxF vloN, Aus dI hoNd ƒ pRgtfAux ihq vrqI geI sMkyqk qy nfm-rUp ÈbdfvlI dI sMprdfiek-hAumY, injI ÊrËF aqy pUjf dy lflc aDIn kIqI glq ivafiKaf kfrn hI mnuKI BfeIcfry df Dfrimk, smfijk qy rfjnIqk inËfm ivgiVaf hY. isRÈtI dI isrjnhfr qy srb ivafpk inMrfkfrI-swqf ƒ sImq krky iek-dyÈI pRcfrx aqy Aus dIaF ivakqIgq hsqIaF klp ky avqfrF qy dyviqaF dy rUp ivc vKry vKry Bgvfn KVy krn kfrx, kyvl ieÈt eykqf hI BMg nhI hoeI, sgoN, BfeIcfrk eykqf BI jFdI rhI hY. mËhbI nPrq aqy rfjnIqk iDÕFËorI vI ies kfrn hI isr cuwk rhIaF hn. ies leI AuhnF ny inrxY kr ilaf sI ik jdoN qk kUV dI ies vIcfrDfrk dIvfr ƒ qoiVaf nhI jFdf, qdoN qk iensfn ƒ Bgvfn nfl qF kI, iensfn ƒ iensfn nfl BI nhI joiVaf jf skdf.

iehI kfrn hY ik gurU nfnk idRÈtIkon qoN BfvyN prmfqmf ƒ koeI iewk Éfs nfm nhI sI idwqf jf skdf, ikAuNik, Auh qF iewk inrakfrI srb ivafpk mUilk-swqf hY. pr iPr vI jd Auh jigafsU-jnF dI muZlI loV ƒ iDafn ivc rK ky, AuhnF dI ÈrDf qy iDafn df kyNdr kfiem krn ihwq, inrMkfr dy aivakq, aidRÈt aqy anuBvI srUp df koeI gux pRgtfAU Èbdfidk icqr icqrn leI imhrvfn hoey qF AuhnF ny Bfrq dy Dfrimk sfihq ivc pRcilq eIÈvrI nfvF coN pihlF kuJ Éfs aijhy sMigak ivÈyÈxF ƒ cuixaF, ijnHF dy arQF ivwcly gux aqy ivÈyÈqfeIaF iksy vI ivakqIgq hsqI ivc pUrn rUp ivwc nf pfeIaF jf skx aqy AunHF df icMqn mnuwK ƒ aYsy dYvI guxF nfl ÈrÈfr kr dyvy, jo iksy vI mnuwKI smfj dI arogqf aqy srbpwKI ivkfs leI hmyÈf hI aiq loVINdy huMdy hn.

iPr, AuhnF ny aYsy nfm rUp ivÈyÈxF ƒ jo inrMkfr dy mUilk guxF ƒ pRgtfAux leI sB qoN vDyry pRmfxIk aqy BfvpUrq sn, ‘ÃÄ qoN gurpsfid` qk dy afpxy ies muwZly AupdyÈ ivwc, eyky dy aibnfÈI sUqr ivc proNidaF aijhy srl, sMKyp aqy sUqrbD ZMg duafrf mUrqImfn kIqf ik BivK ivc inrMkfr dy quwl koeI ivakqIgq hsqI KVI krky, Aus dI eykqvqf qy srb-ivafpkqf ƒ BMg nf kr sky, ijnHF df aBfv hox krky Drm gRMQF df igafn mnuKqf ƒ afps ivc joVx dI QF qoVx df kfrn bx irhf hY.

siqgurU jI ny dyiKaf ik dÍYqvfdI idRÈtI rKx vfilaF ny rwbI-eykqf dy isDFq ƒ qoVx leI sB qoN pihlF sMsikRq pd ‘Em`, ‘EaM` aQvf ‘EaMkfr` ƒ hI aDfr bxfieaf hY. ies leI AuhnF ny mfnvqf ƒ vMzx vflI ivcfrDfrf dI jVH ƒ pkVidaF, BfvyN, ‘EaMkfr` pd ƒ ivÈyÈ qOr qy pihl idqI. pRMqU, Aus ƒ ‘ÃÄ ` (iewk-EaMkfr) dy sMkyqk rUp ivc nvIn gurmuKI srUp bKÈ ky, ijQy, sB qoN pihlF sMsikRq BfÈf dI Aus pkV qoN suqMqr kIqf hY, ijs muqfibk iesqRI smyq ÈUdr ÈRyxI ƒ ieh aKr pVHx qy Aucfrn df aiDkfr hI nhI sI. AuQy, ‘EaMkfr` dI iekfeI ƒ kfiem krn leI eyky (ñ) df ihMdsf sMimlq krky rwbI-eykqf (NadvYqvfd) dy isDFq dI nINh ƒ vI pwikaF kIqf hY.

ikAuNik ‘ÃÄ ` df sMkyq, ijQy, isRÈtI dy mUl inrMkfr ƒ iewk iekfeI iswD krdf hoieaf spÈt krdf hY ik sMsfr df kMm-kfr clfx vfly vKo-vKry dyvqy nhI hn, sgoN, iewko iewk srb-ivafpk prmfqmf hY. EQy, ieh Bfv vI pRgt krdf hY ik ‘inrgux-bRhm` (eykMkfr) aqy ‘srgux-bRhm` (EaMkfr) do vK vK nhI, sgoN, ieh vI afps ivc simlq qy iewk-srUp hn. iehnF ƒ inKyV ky nhI dyiKaf jf skdf. BfeI gurdfs jI hurF vloN ‘ÃÄ ` dI hyT ilKI Aucfrxqimk syD aqy ivafiKaf aijhy idRÈtIkon df hI sMkyq hY.

ñ- eykf eykMkfru iliK dyKfilaf.

E- AUVf EaMkfru pfis bhfilaf . Bf:gu:vf: ó-ñõ Ò

siqgurU jI dI lMmI ndir BivK dy KqiraF qoN sucyq sI. Auh jfxdy sn ik BfÈf dy vKryvyN, pRkrx aqy ieÈt ƒ aDfr bxf ky aKrF dy arQ aqy kImq bdlI jf skdI hY, pr, igxqI dy ihMdsy dI nhI. ikAuNik, ihMdsy ƒ Èbd vFg BfgF ivc vMizaf nhI jf skdf. ijvyN, iewk (ñ) dy ihMdsy ƒ sMsikRq qy ihMdI ivwc ‘eyk`, ÌfrsI ivwc ‘Xk` aqy aMgryËI ivwc ‘vwn` kihaf jf skdf hY, pr, BfÈf df ieh vKryvF Aus dI kImq bdlx qoN asmrQ hY. ies leI AuhnF ny ‘ÃÄ ` dI sMkyqk GfVq GVx vyly, aKrF ivc ‘iewk` ilKx dI QF, ihMdsy ivc iliKaf. ies pRkfr ‘ÃÄ ` df sMkyq, gurU nfnk sfihb jI mhfrfj dI iek aijhI mOilk rcnf bx geI hY, ijs ƒ hux sMsikRqk pd ‘EaMkfr` dI qrF vMz ky arQfAuxf aqy Aus qy aDfirq mfnvqf ƒ vMzxF asMBv hY.

iehI kfrx hY ik jd Auh afpxy pMjvyN srUp ivc gurmiq isDFqF dI inrmlqf ƒ kfiem rKx ihwq gurbfxI ƒ sMpfidq krn bYTy, qF vI ‘ÃÄ qoN gurpRsfid` qk dy ÈRI muKvfk ƒ ÈRI gurU gRMQ sfihb jI dy afid ivc rK ky, ‘ÃÄ ` dy sMkyq ƒ muZlf pd bxfieaF, qF ik BivK ivc ‘EaMkfr` aqy ies vrgy hor nfm rUp rwbI ivÈyÈx, ijhVy ÈRI gurU gRMQ sfihb jI ivKy aMkq bfxI ivc vrqy gey hn, ƒ aKrI BfgF ivc vMz ky jF iksy hor ZMg nfl dÍYq-vfdI arQ nf kIqy jf skx, ijhVy mnuKqf ƒ vMzx df kfrx bxdy hn.

‘ÃÄ ` ivclf eyky (ñ) df aMk gurmqI-bRhmvfd df iewk aYsf nIh pwQr hY, ijs ƒ aDfr bxf ky gurmiq ivcfrDfrf dI isDFqk AusfrI kIqI geI hY. BfrqI sfihq ivc prm-siq leI ‘eyk` pd, BfvyN dbvIN sur ivc pihlF BI vriqaf jf cukf sI, pRMqU, gurU sfihbfn ny ‘eyky` dI iekfeI Aupr ivÈyÈ Ëor idqf hY. ikAuNik, Auh dyK rhy sn aijhy eykvfdI ivcfrF dy bfvjUd BI dyÈ ivc bhudyvvfd, avqfrvfd aqy mUrqI pUjf idn-bidn vDdI jf rhI hY. ieÈt eykqf df aBfv hox krky mnuKI BfeIcfrf vMizaf jf irhf hY. iPrkfpRsqI aqy mËhbI nPrq afpxy pYr psfrI jf rhI hY.

ies leI ÈRI gurU nfnk dyv jI ny rwbI-eyky df isDFq, ijhVf ik AuhnF qoN pihlF Drm gRMQF ivc krmkFzf dy Bfr hyT dwb ky kyvl irÈIaF munIaF dy mwTF qk hI sImq ho cuwkf sI, ƒ sMsfr Br ivc PYlfieaf. AuhnF ny sB QFeI hokf idqf ik mfiek pRBfv qoN rihq iek prmfqmf hI sfiraF ivc ivapk hY. Aus dy qul dUjI koeI aijhI hsqI nhI hY, ijs ivc ivafpkqf vfly gux hox. jdoN BI iksy jigafsU ny ies pKoN puiCaf qF hËUr ny Auqr ivc iehI bcn kIqf :

dUjf kAuxu khf, nhI koeI ..

sB mih, eyku inrMjnu soeI .. gu[gRM[pM[òòóÒ

gurieqhfs ivc gurbfxI qy aDfirq iewk bhuq ipafrf vfrqflfp hY. sqMbr sMn ñõúø ivc jd gurU nfnk sfihb jI mhfrfj pMjfb dy pRisD ngr ÈRI sulqfnpur qoN Driq lukfeI dy suDfr ihq cVHy, qF Auh afpxy ibrD mfipaF ƒ nIXq pRcfr dOry dI jfxkfrI dyx aqy AuhnF df aÈIrvfd lYx leI lhOr QIN huMdy hoey, afpxI jnm-BUmI qlvMzI phuMcy. BfeI mrdfnf jI BI rbfbI dy rUp ivc hËUr dy nfl sn. iewk idhfVy svyr dy siqsMg ivc hËUr ny Èbd gfieaf, ijs dI asQfeI sI :

sfihb myrf eyko hY.. eyko hY BfeI eyko hY .. rhfAu .. gu[gRM pM[ óõúÒ

sfKIkfr ilKdy hn ik gurdyv jI dy pUj mfqf iqRpqf jI ny afiKaf, puqr ! qUM bVHy dfavy nfl afKdf hYN ik mflk pRBU iewk hY, bws ! Auh hI iewko iewk mflk hY, Aus vrgf hor koeI nhI hY. pr, pMzq ‘ibRj lfl` jI, ijs pfs qYƒ sMsikRq pVHn bYTfieaf sI, Auh afKdf hY ‘Bgvfn bRhmf` jIvF ƒ pYdf krdf hY, ‘Bgvfn ivȃ` pfldf hY aqy ‘Bgvfn iÈv` sMGfrdf hY aRQfq, mfrdf hY. iqvyN hI mOlvI kuqbdIn, jIhdy pfsoN qUM ÌfrsI pVHI hY, Auh afKdf sI ÌirÈqf ‘ijbrfeIl` Éudf df pYÊfm pYgMbrF pfs lYjFdf hY. ÌirÈqf ‘mIkfeIl` jIvF ƒ irËk phucFAuudf hY aqy ‘ieËrfeIl` mOq df ÌirÈqf hY.

gurdyv jI ny bVHy adb sihq Auqr idqf. mfqf jI ! ijvyN iewk soPI aqy ÈrfbI dI idRÈtI ivc aMqr huMdf hY, iqvyN hI myrI aqy AuhnF dI idRÈtI ivc aMqr hY. nÈy dy pRBfv kfrn idmfgI squMln TIk nf hox krky sfrIaF cIjF keI vfr GuMmdIaF aqy vMzIaF hoeIaF idsdIaF hn . iewk dI QF do-do jfpx lgdy hn. kljugI suBfv mMn lAu ik Èrfb vycx vflI klfln hY, ijs dy pfs mfiek moh rUpI Èrfb hY, ijhVI sfzy mn ƒ bhuq suafd lgdI hY. ies qrF mnuKI mn mfiek pRBfv hyT mqvflf (ÈrfbI) ho jFdf hY, ijs kfrn idRÈtI ivc dvYq af jFdI hY. keI pRkfr df mq-Byd idsx lgdy hn. sfiraF ivc iewk nËrIN nhI pYNdf. pr ivcfrf nfnk qF iehI kih skdf hY ik ieh BFq BFq dy rUp BI pRBU afp hI bxf irhf hY :

kil klvflI, mfieaf mdu mITf, mnu mqvflf pIvqu rhy ..

afpy rUp kry bhu BFqIN, nfnku bpuVf eyv khy .. gu[gRM pM[ óõúÒ

mfqf jI ! iehI kfrn hY ik mYYN afKdF hF ik hy pRBU ! jgq ivc ieh ijqnI BI bolx qy suxn dI ikRaf hY, ieh sfrI qyrI hI jIvn rO df sdkf hY. ieh ijqnf BI akfr hY, ieh sfrf qyrf hI srIr hY. Bfv, qyry afpy df hI ivsQfr hY. sfry jIvF ivc ivafpk ho ky qUM afp hI rs lYx vflf hYN aqy qUM afp hI jIvF dI ijMdgI hYN. hy mF ! mYƒ qF mflk pRBU qoN ibnF dUjI koeI hor hsqI idsdI hI nhI hY, ijs bfbq mYN afK skF ik ieh hsqI prmfqmf dy brfbr dI hY :

jyqf sbdu suriq Duin qyqI, jyqf rUpu kfieaf qyrI ..

qUM afpy rsnf afpy bsnf, avru n dUjf khAu, mfeI (mF).. gu[gRM pM[ óõúÒ

ies leI mYN qF iehI khFgf ik pRBU afp hI sB jIvF ƒ mfrdf hY, afp hI rwKdf hY, afp hI ijMd lYNdf hY aqy afp hI ijMd dyNdf hY. pRBU afp hI sMBfl krky KuÈ huMdf hY aqy afp hI sfiraF Auqy imhr dI nËr krdf hY. hor koeI dUjf nhI hY:

afpy mfry afpy CozY, afpy lyvY dyie ..

afpy vyKY afpy ivgsY, afpy ndr kryie .. gu[gRM pM[ óõúÒ

hy mF ! jgq ivc jo kuJ vrq irhf hY, pRBU afp hI kr irhf hY. pRBU qoN afkI ho ky iksy hor jIv pfsoN kuJ nhI kIqf jf skdf . (jIvF ƒ pflx, mfrn qy rKx vfly koeI koeI vK-vK dyvqy jF ÌirÈqy nhI hn, sgoN hkIkq ieh hY sfiraF ivc ivafpk hox krky) ijho ijhI kfr pRBU krdf hY, Auho ijhf Ausdf nfm pY jFdf hY. ies leI mYN afKdf hF ik hy pRBU ! ieh jo kuJ ids irhf hY, sB qyrI hI bËurgI df pRkfÈ hY :

jo ikCu krxf so kir rihaf, avr n krxf jfeI ..

jYsf vrqy qYso khIaY, sB qyrI vizafeI .. gu[gRM pM[ óõúÒ

aYsf BI iËkr hY ik ‘EaMkfryÈvr` dy pMizaF ny goÈtI drimafn, jd gurdyv jI ƒ afiKaf ik quhfzf ieh iKafl koeI nvF nhI hY ik prmfqmf iewk hY. ikAuNik, ieh qF bhuq pRfcIn Dfrnf hY. irg vyd df kQn hY ik ‘sq iewk hY, ijs ƒ ivdvfn bhuBFqI inrUpx krdy hn`. ivdFq df pRisD muhfvrf hY ‘eyko bRhm, duqIaf nfsqI`. BfrqI Drm-drÈn qoN ielfvf XhUdI, muslmfn aqy iesfeI afidk sfry pCmI mq lgBg iehI Dfrnf rKdy hn ik rwb iewk hY.

kihMdy hn ik hËUr ny iDafn pUrvk ieh sfrI gl suxI aqy hF ivc isr ihlFdy hoey muskrf ky boly, ‘‘hF ! quhfzf kQn TIk hY, pr iehnF ivcoN bhuiqaF dI gwl ieAuN hY, ijvyN koeI khy, myrf iewk ipAu hY. so hY qF Auh iewk, pr ipAu kyvl Aus df hI hY, sfiraF df nhI. ikAuNik, jy aYsf nf hovy qF iksy ƒ bRhmx mMn ky ivÈyÈ snmfn nhI idqf jf skdf aqy iksy ƒ ÈUdr kih ky durkfiraf nhI jf skdf. momn pRqI hmdrdI aqy kfPr pRqI nÌrq nhI ho skdI. srIrk Èkl jF cmVI df rMg mnuKI BfeIcfry ƒ vMzx df kfrn nhI bx skdf. sjxo ! iPr ieh nhI afiKaf jf skdf ik kyvl momnF (ieslfm dy ivÈvfÈI) ƒ hI bihÈq pRfpq hoeygI aqy anmqIaF (kfPrF) leI ÉudfeI bihÈq dy drvfjy bMd ho jfxgy qy AuhnF ƒ doËk ivc pfieaf jfeygf. pRMqU, ijs ƒ akfl-purK prmfqmf ƒ mYN iewk-EaMkfr afKdf hF, Auh srb ivafpk hox krky sfiraF df hY. Auh sBnF df sFJf bfp hY. asIN sfry Aus dI sMqfn hox kfrn iewk smfn hF. sfry BYx Brf hF."

hy BfeI ! khx mfqr qF lgBg sfry hI mËhbF dy lok afKdy hn ik prmfqmf iewk hY, prmfqmf iewk hY jF ieko iewk prmfqmf hY, pr ijs mn Auqy Aus df nfm ilKxf huMdf hY, AuQy keI pRkfr dI ÈrIrk, pdfrQk, ividak qy mËhbI hAumY aqy jfqI sRyÈTqf df ahMkfr afidk Ëor pfeI rKdy hn. ijs krky koeI AuWcf, koeI nIvF, koeI cMgf qy koeI mMdf idsx lgdf hY. koeI afpxf qy koeI ibgfnf jfpdf hY. aijhI mfnsk avsQf dy huMidaF ‘prmfqmf iewk hY` df kQn kI arQ rKdf hY ?

BfeI ! ijqnf icr koeI mnuK ienHF burfeIaF qoN Aucyrf ho ky sfrI isRÈtI ivc prmfqmf dI iewk joiq ƒ nhI pCfxdf, Auqnf icr Aus ƒ akfl purK dy sUK-mhl dI isMÖfx nhI ho skdI. Bfv, Aus dI prmfqmf nfl sFJ nhI ho skdI hY aqy nfh hI iksy dI prmfqmf nfl sFJ bxI mMnI jf skdI hY :

eyko eyku khY sBu koeI, hAumY grbu ivafpY ..

aMqir bfhir eyku pCfxY, ieAu Gru mhlu isÖfpY .. gu[gRM[pM[ùóúÒ ---cldf




.