.

syvf qy pivWqrqf df Gfx

pRo: ieMdr isMG 'Gwgf'

BfrqI smfj ivwc bRfhmxI Drm ny jo ivgfV pYdf kIqy hn, AuhnF dI PirÈq bhuq vwzI hY. hQly lyK duafrf kyvl ikrq nfl sbMDq kuwJ ivcfr sFJy kIqy jfxgy. ies dyÈ dy Drm gRMQF (?) ny jo pRcfiraf bIijaf, AuhI pYdf hoieaf, Bugiqaf. bRfhmx DrmgurU, pujfrI qF pUjx Xog bx bYTf, ikrqI kfmf, imhnq krn vflf, sfiraF dIaF loVF pUrIaF krn vflf, kMmI kMmIx qy ÈUdr bxf idwqf igaf. sB qoN iËafdf imhnqI (hwQIN ikrq krn vflf) hI sB qoN nIvF Dwk idwqf igaf. Auh kMm qF jIa jfn mfr ky idn rfq kry. bdly ivwc mMgy kuwJ nf, vwty ivwc imlxgy jUTy tukVy, pfty purfxy kwpVy, inwq idn iqRskfr, iPtkfrF gflHF. AuØWcf hAukf qwk lYx dI afigaf nhIN. ies aqI GtIaf vrqfry ƒ, Drm dI cfdr pihlF idwqI geI. ‘‘Drm gRMQF df pivwqr AupdyÈ grdfinaf igaf.`` iesy kfrn Bfrq ivwc ikrq dI vizafeI alop ho geI. lokIN kMm qoN jIa curfx lwgy, kfmf iensfn nPrq df pfqr bxdf clf igaf. KyqI krn vflf grmI srdI ivwc, duwK Jwlky, aMn pYdf krn vflf ÈUdr aKvfieaf. kpfh pYdf krn vflf, buxn qxn vflf, rMgfeI islfeI vflf, sfry nIvyN ÈUdr bxf idwqy. muPq df aMn Kfky zkfr mfr jfx vflf muPq ivwc kwpVy pRfpq krky, pihn lYx vflf, grIbF dy hwkF qy inwq zfky mfrn vflf AuØWcI kul, AuØWcI jfq vflf, pUjxjog bx bYTf. aijhy muPq Kory ivhlV ƒ hr QF iPtkfrF pYxIaF cfhIdIaF sn. isqm ieh ik ihwk dy qfx anyk hQ kMizaF duafrf iqafr kIqy mfrU isstm muqfbk ieh prjIvI (prfey jIv df KUn pIx vflf) sgoN pUjxXog bx bYTf. ikrqI lok imhnq BI krn, afpxI ikrq df kuwJ ihwsf iehnF dy awgy Bytf rwKx qy crnF qy isr rwKky nmskfrF BI krn, hY nf hnyr grdI ?

siqgurU nfnk sfihb jI ny ikrq krn ƒ, prAupkfr krn ƒ Drm nfl joV idwqf. ivhlVF dI gurU Gr ivwc kdI soBf nhIN kIqI geI. gurbfxI gurAupdysF qoN agvfeI lY ky iswK ihMmqI, ikrqI, pr AupkfrI, jFbfË joDy bxky AuØWBry. lMmI jMg lVI, musIbqF dy gVH rfh rokdy rhy, pr iswK awgy hI awgy vDdy cly gey. siqgurU jI df Èbd pVHo-

syv kIqI sMqoKeI ijnI sco sc iDafieaf..

EnI mMdY pYr n riKE kir suikRq Drm kmfieaf..

EnI dunIaf qoVy bMDnf aMnu pfxI QoVf Kfieaf..[[[[[ vizafeI vzf pfieaf.. (467)

ijQy duinafvI kfrj iswK smfj ny pUrI qndyhI nfl kridaF kMgflI ƒ GroN kwZ idwqf, AuQy nfl hI loVvMdF dI syvf leI BI Kfs qrHF dy Auprfly afrMBy. JfVU pocf lfAuxf, mlmUqr dI sPfeI krnI ÈUdrF df ‘‘KfndfnI`` kMm imiQaf igaf sI. hux ieh kMm ‘‘syvf`` df Bfg bxf idwqf igaf. brqn sfP krny, lMgr pkfAuxf BI CotIaF jfqF vfilaF dI ‘‘iksmq`` ivwc ilK idwqf igaf sI. gurU Gr ivwc ieh kMm BI syvf df pivwqr aMg bx igaf. pÈU sFBxy, Gfh pwTf vrqfAuxf, duwD coxf, GoVy bld pflxy, ieh sfiraF df sFJf kfrj bx igaf. koeI iglfnI nhIN, nPqr nhIN, nIvFpx nhIN.

ikrq dI vizafeI gurU Gr ivwc ieqnI pRbl rUp Dfrn kr geI ik iswKF ny muZly asUlF ivwc ikrq ƒ Èfml kr idwqf igaf. jy pRmfqmf ƒ Xfd rwKxf ËrUrI hY, qF ikrq krnI BI ËrUrI hY, qy iPr vMz ky Ckxf BI ËrUrI hY. ies ƒ ieAuN mfx pRfpq hY - ‘‘nfm jpxf, Drm dI ikrq krnI, qy vMz ky Ckxf``. sqgurU jI dy pfvn bcnF ƒ isr mwQy svIkfr kridaF, axigxq gurU ky lflF ny syvf dy Kyqr ivwc Xogdfn pfieaf hY. vMz ky BI Cikaf hY qy vihgurU df Èukrfnf BI krdy rhy hn. sohxIaF, amIrËfdIaF BYxF, gurU GrF ivwc siqkfr sihq brqn sfP krdIaF, prÈfdy bxfAuNdIaF, vrqfAuNdIaF, afm vyKIaF jf skdIaF hn. JfVU pocf lfAuxf, jl CkfAuxf loVvMdF dIaF loVF pUrIaF krdy guriswK vIrF ƒ hr roË vyiKaf jf skdf. joVy sFBxy sfP krny, kwpVy Doxy BI syvf df hI iewk ihwsf svIkfr kIqy gey hn. gurbfxI pVHnI ivcfrnI qF iswK leI hY hI aqI ËrUrI. syvf krn dI pRyrnf gurbfxI ivwcoN hI qF pRfpq huMdI hY. Gr ivwc jF gurU Gr ivwc ikqy BI mOkf bx afvy, iswK ny gurbfxI df pfT krnf jF suxnf hI hY. sihj pfT, aKMz pfT, kIrqn kQf, kVfh pRÈfd qy inqnym dIaF bfxIaF, ieh sB qF iswK dI iËMdgI df ainwKVvF aMg hn. purfqn smyN qoN hI iswK bfxI pVHdy hoey siqkfr nfl syvf krdy af rhy hn.

lgpg 1960 qoN ÈurU hoky iewk ajyhI mfrU hvf clf idwqI geI ik iswKI syvf dIaF nIhF ihwl geIaF. jdoN sMq Piqh isMG qy mfstr qfrf isMG ny iewk dUjy ƒ pCfVn dI nIaq nfl, pMQk mMc qy Cl nftk kIqf qy akfl qÉq, aqy Ausdy syvfdfr ƒ ijvyN ncfihaf, ieh iewk lMmI duKdfeI dfsqfn hY. sMn 1960 qoN bfad hI mfstr qfrf isMG qy sMq Piqh isMG ny vfrI vfrI mrn vrq rwKy. bVI byhXfeI nfl ibnf kuwJ pRfpq kIqy aDvfitAuN vrq qoV idwqy. iPr akfl qÉq qy agn kuMz bxfey gey. dovyN lIzrF smyN smyN sV mrn df gurmq ivroDI krm kIqf, aYlfx krky muwkr jFdy rhy. iswK pMQ dy guwsy qoN bcx vfsqy akfl qÉq dy jQydfr ƒ vrqdy rhy. ‘‘jQydfr jI sfƒ brqn sfP krn, joV JfVn, JfVU Pyrn qy pfT krn dI ‘‘sËf`` lf idAu. bhuqI nf lfAuxI bs pMdrF vIh idnF qoN vwD nf hovy. ies qrHF sfzy gunfh muafÌ ho jfxgy qy Boly Bfly iswK TMZy Tfr ho ky iPr sfzy mgr jYkfry gjfAuNdy cwl pYxgy.`` kTpuqlI numf jQydfr jI ny iehI kuwJ kIqf. iewk nOkr, mflk ƒ sjf lfAux df KyKx kr irhf sI. pr mflk ƒ puwC puwC ky, ieh pMQk rvfieqF qoN BgOVy lok (lIzr) sËf Bugq rhy sn, drbfr sfihb ivwc brqn sfÌ krky, bfxI pVH suxky.

AudoN qoN lYky awj qwk iehI vrqfrf gurmq df lybl lfky inrMqr vrqfieaf jf irhf hY. sMn 1977 ivwc pMjfb dI akflI srkfr ivwc iewk isr kwZvyN iswK sR: afqmf isMG mfl mMqrI dy iDafn ivwc ilaFdf igaf ik ptvfrI qoN lY ky AuØWpr qwk mihkmy df hr vwzf Cotf aPsr/krmcfrI irsvq ivwc zUMGf Dwisaf hoieaf hY, iehnF ƒ nwQ pfAu iBRÈtF ƒ sËf idAu[[[[.

sR: afqmf isMG df juafb sI -‘‘hF qusIN TIk kih rhy ho, mYN Dfrmk afdmI hF, ies leI iehnF ƒ Dfrmk sËf hI idaFgf. awgoN vfsqy iehnF qoN pRx krvFvfgf ik byeImfnI, irÈvqKorI qoN bfj afAux.`` puwCx qy afKx lwgy vËIr sfihb ik ‘‘iehnF sfiraF ƒ mYN apIl krdf hF ik drbfr sfihb aMimRqsr jfx, smwrQf muqfbk dyg krfAux, pRkrmf ivwc syvf krn qy pfT sunx. hPqf ds idnF df pRscfqfp krky iPr pRx krn ik awgoN irÈvq nhIN lvFgy, qF mYN sfiraF dy ipCly kIqy hoey gunfh muafÌ hoey smJ lvFgf. ies bckfny aKbfrI ibafn kfrn sR: afqmf isMG dI lMmy smyN qwk iKwlI AuØWzdI rhI sI. pwqrkfrF ieh BI afiKaf sI peI iPr pulIs aqy adflqF dI kI loV hY, luwtF KohF kro, irÈvqF leI jfAu, dunIaF Br dy kukrm krn qoN bfad kdI kdfeIN drbfr sfihb jf ky dyg krfAu, ieÈnfn kro, bfxI suxo, qy sfry gunfhF qoN mukqI pfAu.

iblkul iesy qrj qy cwl rhy hn sfzy lIzr qy jQydfr. ipCly lMmy arsy qoN vyKdy af rhy hf, ijMny vwzy mrËI bwjr pfp krdy jfAu, gurU kIaF golkF luwto, Drm dy nF qy iswKF ƒ kurfhy pfAu, luwt ky KfAu votF mMgo. gurdvfiraF ƒ rfjsI aKfVy bxf idAu, cODrF qy golkF bdly iewk dUjy dy isr pfVo, pwgF Auqfro, dfhVIaF puwto, adflqF ivwc gurU kIaF golkF ƒ rohVdy cly jfAu. JUT bolo, ÈrfbF pIAu, ÈrfbF ipafAu, aÌIm BuwkI dI blYk kro qy votrF ƒ CkfAu. sfry gurDfmF qy POjF cfhV idAu, hËfrF nOjvfnF ƒ koh koh ky mfr idAu. akfl qÉq Zfh idAu (bUtf isMG, ig: jYl isMG) akfl qKq bxf idAu (sMqf isMG inhMg muKI) akfl qKq dy nfm qy mfieaf btor lvo (tksfl) akfl qKq dI durvrqoN kr lvo. ardfsF krky, ksmF Kfky (akflI dl dy mrjIvVy) muwkr jfAu, gurU ƒ ipwT dy jfAu, pMQ ƒ KUh ivwc suwt idAu, sB muafP ho skdf hY. BfvyN koeI sMq bfxy ivwc blfqkfr kry (DnvMq isMG, ÈmÈyr isMG jgyVf) BfvyN sMq lok Kud zyry dy aMdr (nfnksr klyrF vfly) kbjy vfsqy golIaF dI vfCV nfl dUjy sMq ƒ BuMn dyx. sB muafÌ ho skdf hY, bs iewk vfrI drbfr sfihb afAu jQydfr jI awgy ‘‘pyÈ`` hovo. Auh doÈI ƒ krVI sjf dyxgy. Blf kI ? jfAu prkrmf ivwc JfVU lfAu, brqx mFjo, joVy sfP kro, pfT suxo kro, lgfqfr iewkI idn jF iekwqI idn. iPr dyg krfAuxI, golk ivwc mfieaf pfAuxI qy pMQ ivwc vfpsI dI ardfs, BuwlF bKÈx dI ardfs krky sfry gunfh Do idwqy jfxgy.

afiKr ivwc gMBIr hoky JfqI mfro. ÈurU ivwc iËkr kIqf igaf sI, ik gurU ipafr vfly, mfeI BfeI hQIN syvf krnI DMn Bfg jfxky kiraf krdy sn/hn. iehnF aMdr gurU ipafr gurbfxI df siqkfr, syvf df AuqÈfh TfTF mfrdf prqwK vyiKaf jf skdf hY. BfeI gurdfs jI syvf bfry ilK rhy hn -

gurisKF gurisK syvf lfieaf..

sfD sMgq kir syv suK Pl pfieaf..

qpV JfiVaf ivCfie DUVI nfieaf..

kory mt axfie nIr Brfieaf..

afix mhF pRsfid vMiz Kuafieaf.. (Bfgu : 20/10)

sMpUrx gurU gRMQ ivwc ikqy iewk iql mfqr iËkr nhIN imlygf ik gurbfxI pVHnI suxnI koeI ‘‘sjf`` hY. sgoN aijhy hukm byaMq hn ik iswK ny sdf hI gurbfxI qoN agvfeI syD lY ky iËMdgI bsr krnI hY. iPr sfzy aKOqI jQydfr Buwl bKÈx lwigaF bfxI pVHn dI ‘‘qnKfh`` ikAuN lfAuNdy hn ? gurU Gr ivwc syvf krnI pivwqr kfrj hY, mfeI BfeI ÈrDf aDIn KuÈI nfl inwq krdy vyKINdy hn. pr Buwl bKsfAux vfilaF ƒ iehI syvf krn dI ‘‘sËf`` ikAuN idwqI jFdI hY ? kVfh pRÈfid sMgqF roËfnf hI krfAuNdIaF hn, iPr dyg krfAux dI ‘‘sËf`` ikvyN hoeI ? asl ivwc iswKI dIaF pivwqr BfvnfvF ƒ vlUMDiraf jf irhf hY. bhuq hI sMvydnÈIl pfvn gur hukmf ƒ ‘‘qnKfh jF sËf`` ivwc qbdIl krky kql kIqf jf irhf hY. vwzIaF gwdIaF dy ibrfjmfn, bOxy mnuwK, guriswKI dI siqkfrq ÈbdfvlI ƒ dUiÈq aqy klMkq kr rhy hn. jy gurbfxI pVHnI sunxI sËf hY qF koeI iswK KuÈI nfl bfxI ikAuN pVHygf ? jy syvf krnI sËf hY qF koeI gurU ipafr ivwc iBwjky syvf ikAuN krygf ?

asl ivwc ieh ‘‘qnKfh jF zMz`` qF hY hI nhIN, pr rfjsI lokF dI imlI Bugq krky jQydfrF ny syvf ƒ zMz ivwc bdl idwqf. ikAuNik bhuqy jQydfr Xogqf dy afDfr qy nhIN afAuNdy blik pRDfnF (pRDfn S.G.P.C. qy pRDfn akflI dl) dI jI hjUrI krky iehnF ahuidaF qy lgdy hn. sfrf smF iehnF dI KuÈI hfsl krn ivwc hI bIq jFdf hY. lyKk injI qOr qy gvfh hY, ik aKOqI jQydfr pRDfn ƒ puwCky PYsly krdy hn. jy swc muwc iksy iswK ny glqI kIqI hY qF sB qoN pihlF Ausƒ Aus ahudy qoN brqrP krnf cfhIdf hY. kIqI geI glqI muqfbk iewk sfl pMj sfl (jF Gwt vwD) qwk Ausƒ ijMmyvfrI vfly ruqby qy alwg kr idwqf jfvy. Auh ivakqI mnuwKqf dI, iswK pMQ dI, gurU Gr dI ijvyN idl kry syvf krdf rhy. Aus vwloN kIqI geI syvf, iswKI ivwc ivÈvfs, gurbfxI df arQF sihq igafn, ieiqhfs dI jfxkfrI, iswK rihq mirafdf dI prpwKqf, aqy inwjI jIvn ivwc afeI qbdIlI dI cMgI qrHF prK kIqI jfvy. shI rfh qy af jfx qoN bfad smuwcy iswK pMQ aqy akfl purK qoN iKmF jfcnF krdf hoieaf sbMDq ivakqI awgoN leI aijhI iksy glqI qoN bicaf rihx df pRx kry. ivÈvfs ho jfx qoN bfad hI Ausƒ iksy ijMmyvfrI vfly ahudy qy lwgx dI ieËfjq idwqI jfvy. kI jQydfr qy rfjsI lIzr, pMQk ahudy aqy pMQk styjF dI durvrqoN krn qoN bfj afAuxgy ? kI pivwqr syvf ƒ sËf bxf ky hI sfh lYxgy ? jo mfeI BfeI bfxI pVH rhy hn qy isdk idlI nfl syvf kr rhy hn kI Auh sfry iksy kIqy kukrm dI sËf Bugq rhy hn ? ikrpf krky syvf aqy sËf ƒ alwg alwg rihx idAu. iswK pMQ ivwc siqkfrq ÈbdfvlI qy siqkfrq BfvnfvF df Gfx nf kro. kukrmI qy byeImfn rfjsI lokF vfsqy (jy kr sko) swcmuwc dI koeI sËf inÈicq kro. jQydfr jI, kI ies qrHF krn dI sohxI iprq pf skogy ?




.