.

ÃÄ (iewk-EaMkfru) drsLn

(iksLq pihlI)

jgqfr isMG jfck, afnryrI ieMtrnYÈnl iswK imÈnrI

jugo-juwg atwl rUhfnIaq dy rOÈn munfry, nfmu-aMimRq dy aKut BMzfr, gurmiq igafn dy sd-bldy crfÊ, Bfvk-eykqf (ieMmoÈnl ientYgryÈn) qy sihBfv (ko-iegjYstYNs) dy mujsmyN aqy gurU nfnk joiq-srUp DMn DMn ‘ÈRI gurU gRMQ sfihb` jI mhfrfj ivKy aMkq muwZlI bfxI ‘jpu` jI dy pRfrMB ivc ‘ÃÄ siqnfmu krqfpurKu inrBAu inrvYru akflmUriq ajUnI sYBM gurpRsfid` qk df iek mMglmeI spUMrn, suqMqr qy aduqI mhFvfk hY. ies ivc inrMkfr dy aidRst, aivakq aqy anuBvI srUp df Èbdfidk drÈn hY, ijs ƒ gurmiq idRÈtIkon qoN sfzI sDfrn ÈbdfvlI ivc kuJ ieAuN AulIikaf jf skdf hY :

(ÃÄ ) ‘prmfqmf iewk hY aqy Auh isRÈtI df mUl-ÈRoq (Original suorce) hox krky sB ivc iewk rs ivafpk hY. (siq nfmu) Auh sdIvI hoNd vflf hY aqy Aus df pRgt srUp jgq-rUp nfmxf vI sq-srUp hY. (krqf purKu) Auh sB kuJ krn vflf hY aqy afpxI hryk ikrq ivc cyqMn-rUp ho ky smf irhf hY. (inrBAu, inrvYru) Auh hr pRkfr dy zr aqy vYr qoN rihq pRym-srUp hY. (akfl mUriq) Aus dI hsqI mOq qoN rihq, (ajUnI) jnm qoN rihq aqy (sYBM) afpxy afp qoN hI pRkfÈmfn hY. (gurpRsfid) gurU ikrpf duafrf hI aijhI guxfqimk rwbI sUJ pRfpq huMdI hY.

‘ÃÄ qoN gurpRsfid` qk df ieh ÈRI muKvfk ‘ÈRI gurU gRMQ sfihb jI` mhfrfj ivKy, kyvl ‘jpu` jI dy muwZ ivc hI nhI hY, sgoN, ies ƒ aqy ies dy sMKyp rUpF ƒ ‘jpu` jI vFg ‘afsf kI vfr`, ‘shsikRqI slok` afidk keI hor bfxIaF dy smyq, rfgF, aÈtpdIaF qy CMqF dy muwZ ivwc vI aMkq kIqf igaf hY. ies qoN ielfvf ÈRI kbIr aqy bfbf PrId jI vrgy pMdrF rwbI-BgqF, gurU-dr qoN vrusfey igafrF BwtF, krqy df inrbfx kIrqn krky pRvfn cVHy BfeI sqf qy blvMz vrgy kIrqnIaF aqy bfbf suMdr jI vrgIaF afqmk suMdrqf nfl BrpUr sKÈIaqF dy aMimRq bcnF dy snmuK vI ies gurvfk df koeI-n-koeI rUp ivÈyÈ qOr qy sÈoBq hY. ÈRI guru gRMQ sfihb jI mhfrfj dy mjUdf srUp ivc ies mhFvfk dy sMKyp rUp ies pRkfr hn:

(ñ)- ÃÄ siq nfmu krqfpurKu gurpRsfid ..

(ò)- ÃÄ siq nfmu gurpRsfid ..

(ó)- ÃÄ siq gurpRsfid ..

ÈRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI, ÈRI aMimRqsr vloN pRkfÈq, pRiswD ivdvfn ipMMsIpl joD isMG jI dI ilKq ‘ÈRI krqfrpurI bIV dy drÈn` muqfibk ÈRI krqfr pur (jlMDr) siQq ÈRI gurU gRMQ sfihb jI dy muZly srUp (poQI sfihb) ivKy do vfr ‘ ÃÄ ` df aiq sMKyp mMgl vI afieaf hY. iewk vyr soriT rfg ivKy Bgq ÈRI nfmdyv jI dI bfxI -‘jb dyKf qb gfvf` dI arMBqf qoN pihlF aqy dUjI vyr slok shsikRqI mhlf ñ dy isrlyK hyT ‘piV pusqk sMiDaf bfdM` dy slok qoN bfad.ikAuNik, agly iqMn ÈlokF df sYt ÈRI gurU aMgd dyv jI mhfrfj df Aucfrn kIqf hoieaf hY. pRMqU, awj-kwl Cfpy Kfny dIaF pRkfÈq pfvn bIVF ivcoN pMnf ñóõó Auqy shsikRqI slokF ivclf ‘ÃÄ ` df ieh mMgl shjy shjy alop ho cuwkf hY aqy pMnf öõö Auqy rfg soriT dI Bgq bfxI ivclf mMgl ‘ÃÄ ` dI QF ‘ÃÄ siqgur pRsfid` df rUp Dfr igaf hY.

so ‘ÈRI gurU gRMQ sfihb jI` mhfrfj dI sMpfdnf smyN ‘ÃÄ qoN gurpRsfid` qk dy ies muwZly ÈRI muKvfk nUUM imilaf ieh ivÈyÈ snmfn, ijQy, ies dI sMpUrnqf qy suqMqrqf df akwt pRmfx hY, AuQy, ieh BI inÈcy krfAuNdf hY ik ieh bfxI dI pRmfxIkqf df inÈfn aqy gurmiq iÌlfsÌI dI isDFqk AusfrI df aDfr hY. ieh gurbfxI df iewk aYsf anoKf isDFqk rOÈn munfrf hYy, jo gurmiq mfrg dy pFDI ƒ rwbI eyykqf dy muZly isDFq dI syD ivc rKdf hoieaf, Aus ƒ ibprvfd dy mn-BrmfAU mfieaf jfl ivc Psx aqy AuhnF sMprdfiek dvYqvfdI ivcfrF dy jMgl ivc Btkx qoN bcfAuNdf hY, ijnHF krky mnuwK ƒ hux qk keI pRkfr dy Dfrimk, smfijk qy rfjnIqk ivqkiraF df iÈkfr hoxF ipaf hY.

Èfied iehI kfrx hn ik ‘ÃÄ qoN gurpRsfid` dy ies sMpUrn mhFvfk ƒ jQybMdk idRÈtIkon qoN iswKI df ‘mUl-mMqR` aRQfq ‘muwZlf AupdyÈ vI mMn ilaf igaf hY. ikAuNik, iewk qF ieh ÈRI gurU gRMQ sfihb jI df muuwZ ivc aMkq hY aqy dUjy, ies ivc isRÈtI dy mUl prmfqmf dy kuJ aijhy ivÈyÈ qy mUilk guxF ƒ pRgtfieaf igaf hY, ijnHF df ivcfr sihq icMqn sfƒ afpxy sÍY-mUl dI lKqf krfAuNdf hoieaf Aus nfl joVx df vI kfrx bxdf hY. gurbfxI ivc gurmiq idRÈtIkon qoN ‘mUl` aqy ‘mMqR` dovyN Èbd qrqIbvfr ‘muwZ` aqy ‘AupdyÈ` dy arQF ivc hI vrqy hoey imldy hn. ijvyN:

mUl- ieik mUil (prmfqmf rUp muwZ) lgy EnI suKu pfieaf ..

zflI (mfiek pdfrQF rUp ÈKfvF) lfgy iqnI jnmu gvfieaf .. gu[gRM[pM[ ñúõñÒ

mMqR- gur mMqR (AupdyÈ) hIxs jo pRfxI iDRgMq jnm BRstxh ..gu[gRM[pM[ ñóõöÒ

ies leI kyvl ‘jpu` jI hI nhI, sgoN, ÈRI gurU gRMQ sfihb jI mhfrfj ivclI aMimRMq bfxI dy iksy BI iewk Èbd jF Èbd sMigRh ƒ pVHn qy ivcfrn smyN, gurmiq dI shI syD pRfpq krn leI ies mhFvfk dI ivÈyÈqf qy ipCokV qoN jfxU huMidaF, ies ivcly rihs, rmË aqy arQ-BfvF ƒ iDafn ivc rKxf aiqaMq ËrUrI hY. pRMqU, ieh pwK ivcfrn leI pUrbI aqy pCmI mqF dy pRfcIn dfrÈink sfihq ƒ BI iDafn ivc rKx dI loV hY. ikAuNik, ÈRI gurU gRMQ sfihb jI mhfrfj ivKy rwbI-hoNd ƒ pRgtfAux leI vrqy gey sfry nfm rUp ivÈyÈx, gurU-kfl qoN pihlF dy Drm gRMQF ivc vI pRclq hn. BfvyN, Auh vyd purfx hn jF kqyb kurfn.

ijvyN, ies muwZly ÈRI muKvfk dy pihly sMkyqk-pd ‘ÃÄ ` ivclf ‘E ƒ ` (EaMkfr) Èbd, afpxy sMsikRqk srUp ivc vyidk kfl qoN hI sfihqk vrqoN ivc hY aqy lgBg sfry snfqnI Drm-gRMQF ivcly rwbI-nfvF coN ies ƒ sRyÈTqf pRfpq rhI hY. ‘Em` aqy ‘EaM` pd BI iesy dy mUilk, mMglmeI, sMKyp qy smfnrQk rUp hn . aneIÈvr-vfdI boDI qy jYnI BI afpxy mMqR ‘Em` sbd nfl hI arMB krdy hn. ijvyN :Em pdmny huMm, Em isDF nm ! keI ivdvfnF dI mnOq hY ik ‘Em` Drfql qy pYdf hox vflI muwZlI mfnvI DuMin hY aqy pwCmI mwqF ivwc pRclq rwbI nfm ‘EmIn` df mUl vI iehI hY. ikAuNik, iksy iksm dI mfnvI BfÈf qoN anjfx mnuwK df jdoN afpxy mnoBfv pRgt krn leI pihlI vfr mUMh KulHdf hY qF ‘E` dI avfË inkldI hY aqy jdoN mUMh bMd huMdf hY qF ‘m` avfË pYdf huMdI hY . sMsikRqk pd EaMkfr dI bxqr bfry ‘rfm gIqf` gRMQ df hyT iliKaf iek dohrf vI pRcilq hY :

akfr, Aukfr, mkfr ar arD ibMd Pun jfn ..

qIno ko smdfie jo , ‘EaMkfr` pCfn ..

‘ÈRI gurU gRMQ sfihb` jI mhfrfj ivKy ieh Èbd hyT ilKy rUpF ivc aMkq hY. ijvyN :

EaMkfr - EaMkfr afid mY jfnf .. pM[óôúÒ EaMkfru -rfmklI mhlf ñ dKxI EaMkfru pM[ùóúÒ

EaMkfir -EaMkfir sbid AuDry .. pM[ ùóúÒ

EaM - EaM sfD siqgur nmskfrM.. pM[òõúÒ

Enm -Enm aKru iqRBvx sfru ..ñ.... .. pM[ ùóúÒ

EuN - EuN nmo BgvMq gusfeI ..pM[øù÷)

Bfrq dy Dfrimk sfihq ƒ ivcfiraF inÈcy huMdf hY ik AupinÈd kfl qk ieh Èbd inrgux qy srgux bRhm ƒ pRgtfAux leI iek pRmfxIk pRqIk mMinaF jfdf irhf hY. ijvyN, mFzUk AupinÈd df arMBk kQn hY ik ‘ ieh EaMkfr aKr sBo ikC hY. jo sI, jo hY aqy jo hovygf, ieh srb ivafpk (immanent) EaMkfr hI hY. iqRguxfqIq (transcendental) BI Auho hI hY., pRMqU, purfxk-mq dy ivafiKafkfrF ny ies dy sMsikRqk aKrI srUp ƒ sMDI-Cyd krky ‘akfr` (aYVf) qoN afrQk ivvsQf dy arQ lYNidaF ‘ivȃ` ƒ pflx vflf, ‘Aukfr` (AUVf) qoN AupjfAux dy arQ kZ ky ‘bRhmf` ƒ pYdf krn vflf, ‘mkfr` (mMmf) aKr qoN mfrn dy arQ lYNidaF ‘mhFdyAu` (iÈv) ƒ sMGfrk dyvqf pRcfiraf aqy ‘akfr` AuprlI nfskI DuMin pYdf krn vflI cMdrmf-numf arD ibMd ƒ ‘mfieaf` dy arQ dy idqy.

vK vK kudrqI ÈkqIaF ƒ dyvI dyviqaF dy rUp ivc klp ky dyv-pUjf qF BfvyN vyidk kfl qoN hI ÈurU ho cuwkI sI aqy iehnF dy axigxq rUp sn, ijnHF ƒ vK-vK qyqI ÈRyxIaF (qyqIs-kotI dyv) ivc vMz ky jfixaF jFdf sI. pr, purfixk Xug dy pujfrI vrg ny ividaf dy bl-boqy afpxy afp ƒ gurU sQfpq krn aqy pUjf dy lflc aDIn Auprokq klpnf dI ieqnI Ëordfr ivafiKaf kIqI ik AupinÈd kfl df eykIÈrÍvfdI aspÈt isDFq vI irÈIaF dy mwTF aqy gRMQF dI kuwK ivc hI dwibaf rih igaf. BfrqI lok iehnF iqMn dyviqaF ƒ isRÈtI dy krqf, Drqf qy hrqf smJdy hoey Bgvfn mMnky mUrqIaF qy avqfrF dy rUp ivc pUjx lgy aqy iehnF dIaF klpq iesqRIaF ‘srsvqI`,‘lÈmI` qy ‘pfrbqI` ƒ BI dyvIaF df drjf pRfpq ho igaf. ivȃ Bgvfn dy AupfÈk vYÈnv, ivȃ jI ƒ ivÈnfiek (ivÈv df mflk) kih ky siqkfrn lgy aqy iÈv jI dy AupfÈk ÈYv, iÈv jI ƒ eIÈvr mMn ny prcfrn lgy.

iehI kfrx hY ik inrMkfr dy AupfÈk qy mfnv-eykqf dy hfmI ‘ÈRI gurU nfnk dyv jI` mhfrfj aqy AuhnF dy joiq-srUp bfkI gurU sfihbfn vloN lukfeI ƒ vyidk bhudyvvfd dy mfieaf jfl ivcoN kwZ ky iewk akflpurK dy lV lfAux dy idRÈtIkon qoN gurbfxI ivc kyvl iehnF dyvI-dyviqaF df hI ivÈyÈ vrnx kIqf hY.ijvyN :

(A) - gurmuiK nfdM, gurmuiK vydM, gurmuiK rihaf smfeI ..

guru eIsru, guru gorKu brmf, guru pfrbqI mfeI .. gu[gRM[pM[ òÒ

(a )- rogI bRhmf, ibsnu, srudRf, rogI sgl sMsfrf ..

hir pdu cIin Bey sy mukqy, gur kf sbdu vIcfrf ..ô gu[gRM[pM[ññõóÒ

purfxk-mq dy bRfhmx ivafiKafkfrF vloN ‘EaMkfr` dI Auprokq ivafiKaf ƒ shI drsfAux leI ies pRkfr df iÉafl (beliez) vI pRcilq kr idqf igaf sI ik inrMkfr ny muZly rUp ivc koeI iewk akfrmeI srUp Dfrn kIqf. ikAuNik, Aus smyN hor kuJ nhI sI, Auh apxy afp ivc iekwlf sI, ies leI aijhI avsQf ivc Auh ‘eykMkfr` sdfieaf. ies AuprMq, jdoN iksy jugiq nfl Aus ƒ mfieaf ivafpI Bfv Aus aMdr iewk qoN anyk hox dI ieCf pYdf hoeI qF pRBU dy ies eykMkfrI-srUp ivcoN ‘EaMkfr` Èbd dI DuMin AuTI, ijs ivcoN Auprokq iqMn dyvqy pRgt hoey. ies pRkfr isRÈtI rcnf hox AuprMq ieh qRY-dyvqy hI ds (ñú) avqfrF dy rUp ivc pRgt hoey. ijvyN, mwC, kwC, vrfh, nrisMG aqy vfmn siqXug dy avqfr ; prÈurfm aqy rfmcMdr jI qRyqy dy avqfr ; ikRÈn jI duafpr dy avqfr aqy buwD aqy klkI klXug dy avqfr . ies pRkfr dI Dfrnf vfly sjxF ny ‘eykMkfr` Èbd inrgux-bRhm leI aqy ‘EaMkfr` Èbd srgux-bRhm leI vrqxf ÈurU kIqf.

ÈRI gurU nfnk dyv jI mhfrfj ny iehnF qRY klpq dyviqaF aqy avqfrF ƒ Bgvfn mMn ky afdys (pRxfm) krn dI QF, ‘jug jug eyko vys` rKx vfly ajUnI qy isRÈtI dy mUl inrMkfr ƒ afdyÈ krvfAux aqy Aus dI byaMqqf drsfAux leI, iehnF bRfhmxI mnOqF df pRmfixk-sMkyq vjoN ieAuN iËkr kIqf hY :

(ñ)-eykf mfeI jugiq ivafeI, iqin cyly prvfxu ..

ieku sMsfrI, ieku BMzfrI, ieku lfey dIbfx..

ijv iqsu BfvY iqvY clfvY, ijv hovY Purmfxu ..

Ehu vyKY, Enf ndir n afvY, bhuqf eyhu ivzfxu ..

afdysu iqsY afdysu .. afid anIlu anfid anfhiq jugu jugu eyko vysu .. gu[gRM[pM[ ÷Ò

(ò)-ds aAuqfr rfjy hoie vrqy mhfdyv aAuDUqf ..

iqnò BI aMqu n pfieE qyrf lfie Qky ibBUqf .. gu[gRM[pM[ ÷ô÷Ò

arQ : hy myry srb ivafpI rfm ! (ivȃ afidk dy) ds avqfr (afpo afpxy jug ivc) rfijaf dy rUp ivc vrqdy rhy. iÈv jI bVf iqafgI (avDUq) pRisD hoieaf. pr Auh BI qyry guxF df aMq nfh pf sky.

siqgurF dy smkflI qy gurbfxI dy muZly ivafiKafkfr BfeI gurdfs jI ny vI ÈRI gurU nfnk sfihb jI dI pRcfr-jugiq ƒ apnfAuNidaF, gurU prmyÈr dI aBydqf aqy gurisKI ivc ‘swc` nfm dI ivÈyÈqf drsfAuNidaF,‘EaMkfr` Dun dI AuqpqI vfly Aupr ilKy bRfhmxI iÉafl ƒ hyT ilKI pAuVI ivc ieAuN vrnx kIqf hY :

gur prmyÈr jfxIaY swcy swcf nfAu DrfXf.

inrMkfr afkfr hoie eykMkfr apfr sdfXf.

eykMkfrhuM Èbd Dun EaMkfr akfr bnfXf.

iekdUM hoie iqMn dyv iqMhu iml ds avqfr gxfXf.

afid purK afdyÈ hY Auh vyKY AuhnF ndr n afXf.

ÈyÈnfg ismrn kry nfvF aMq ibaMq n pfXf.

gurmuK swc nfAuN mn BfXf. (vfr òö-ò) ---cldf




.