.

afvY vfro vfr

ajoky vfvyly smyN ivsLysL, kI mfsk Drm iesqRI dI apivqRqf hY?

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

iesqRI vrg nfl sMbMDq ‘mfsk Drm’, ijs nUM pMjfb dy kuJ ihWisaF ‘c ‘isrnfvxI’ vI ikhf jFdf hY, iesqRI srIr dI Auh ikiraf hY ijs Aupr sfry sMsfr df clx afDfrq hY. dUjy pfsy, ieh AuhI ivsLf hY ijsnUM ivsLysL-kr bRfhmx vrg ny afDfr bxfky, iesqRI jWgq dy apxy ihrdy aMdr aqy iesdy nfl-nfl dUijaF dy mn aMdr vI Aus vfsqy vWzf hIx Bfv ‘qy iGrxf BrI hoeI hY.

gurU nfnk pfqsLfh ny iesqRI vrg nfl bRfhmx vrg vloN kIqI jf rhI ies ijLafdqI df bfxI rfhIN BrvF pfj AuGyiVaf hY. ieMnf hI nhIN ies ivsLy qy kyvl iesqRI vrg nUM hI nhIN, blik sMpUrx mnuWK smfj nUM syD idWqI ‘qy spWsLt kIqf ik ieh ivsLf nf hI iGrxf df hY aqy nf hI iesqRI jfq rfhIN apxy afp nUM hIx mihsUs krn df. blik ieh qF Ausdy srIr dI ajyhI kuWdrqI ikiraf hY ijsqoN ibnF iesqRI srIr df koeI arQ hI nhIN rih jFdf.

ies qoN vWzI gl ieh vI hY ik ijs ivsLy nMU gurU pfqsLfh vrgI mhfn hWsqI ny Aucycy hWQ ‘c ilaf, inBfieaf ‘qy smUcI mfnvqf nUM ies pKoN sucyq kIqf. inqf pRqI sMgq ‘c pVHI jfx vflI bfxI ‘‘afsf kI vfr’’ ivc Aucycf sQfn dy ky, isWK sMgqF dI ivsLysL soJI df aMg bxfieaf. ajyhy ivsLy bfry cuWp sfDnI, avysly rihxf jF iesnMU afDfr bxfky ajyhy smyN iesqRI nUM apivqR mMnxf jF kihxf ieAuN hY ijvyN asIN gurU pfqsLfh dy isWK nf hoky, bRfhmx dy Bgq hF. blik ieh qF sfzy vloN apxy isWKI PrjF qoN koqfhI aqy amfnq ‘c iKafnq dy quWl vI hY. afE! ies bfry gurU dr dI ivcfrDfrf nUM smJx leI sMbMDq slok dy drsLn krIey. Purmfn hY:

"ijAu jorU isrnfvxI afvY vfro vfr ] jUTy jUTf muiK vsY inq inq hoie Kuafru ] sUcy eyih n afKIaih bhin ij ipMzf Doie ] sUcy syeI nfnkf ijn min visaf soie] 2 ] (vfr afsf 17/2 pM 472)

Bfv: ijvyN iesqRI nUM mfsk Drm smyN anusfr aqy bfr bfr afAuNdf hY. iPLr vI iesdy kfrx "inq inq hoie Kuafru" inwq hI smfj ivc AusnUM jLlIl hoxf pYNdf hY. (pr ieh bhfv ijs nUM gMdgI kihky Aus ivcfrI aMdr hIx Bfv pYdf kIqf jFdf hY) ieh qF "jUTy jUTf muiK vsY" hr smyN iesqRIy srIr dy aMdr dI kuWdrqI ikiraf hY. iPr jdoN kuJ idnF bfad Auh kysI iesLnfn (isrnfvxI) kr lYNdI hY qF, AusnUM muV pivwqR mMn ilaf jFdf hY. (jdik Auys srIr dI ieh ikiraf qF snfn smyN ‘qy bfd ‘c vI aruWk huMdI hY. mWqlb, jy ies kfrx Auh apivwqR sI, qF qy Auh kdy pivwqR ho hI nhI skdI. sWcfeI ieh ik ies kfrn Auh kdy apivqR hoeI hI nhIN sI).

gurU nfnk pfqsLfh PLYslf dyNdy hn ik "sUcy eyih n afKIaih bhin ij ipMzf Doie" Bfv kyvl srIr dy Dox nfl koeI mnuwK suwcf nhIN ho jFdf. asl ivwc "sUcy syeI nfnkf ijn min visaf soie" suWcy Auh hn ijMnHF dy ihrdy Gr aMdr krqy dI isiPLq sflfh df vfsf hY.

(Bfv mfsk cWkr ijhVf ik iesqRI srIr dI nIXmq ‘qy jLrUrI ikiraf hY iesnUM afDfr bxfky pihlF qF AusnUM apivwqR jLfihr krnf, Aus vfsqy nPrq pYdf krnI ‘qy iPLr kysI iesLnfn df shfrf lYky AusnUM pivwqR mMn lYxf, kyvl aigafnqf hY. sWcfeI ieh hY ik ies mfsk cWkr kfrx Auh kdy apivqR hoeI hI nhIN sI).

bRfhmx vrg ‘qy iesqRI df mfsk Drm- jykr gihrfeI qoN dyiKaf jfvy qF pursL pRDfn smfj ivWc, iesqRI jgq nUM sMsfr pWDr qy kdy iensfP imilaf hI nhIN. blik AusnMU hr pKoN dubyl-aWblf aqy kfm-vfsnf pUrqI jF mnorMjx df sfDn hI miMnaf ‘qy bxfieaf igaf hY. anykF rWcnfvF ‘c qF AusnMU KrIdx-vycx jF numfiesL dI iek cIjL hI mMinaf igaf hY. sfzy guaFzI Drm ivc qF Aus bfry ieQo qIk pWkf kIqf igaf hY ik "iesqRI df jnm ipqf dy Gr ‘qy arQI pqI dy Gr". afiKr ikAuN? ikAuNik AuQy Aus df ‘kinXf-dfn’ huMdf hY, ivafh jF sLfdI nhIN huMdI iesqrHF dfn idWqI vsqU vfips lYx df hwk iksy nMU nhIN rih jFdf. spWsLt hY AuQy iesnUM kyvl dfn dI vsqU hI mMinaf hY, iensfn vI nhIN. iehI kfrx hY ik AuQy bhuqIaF rsmF-rIqF df afDfr vI iehI socxI hY. sLfdI smyN kuVI vfly mFjI Bfv muMzy vfilaf dy BFzy mFjx vfly ‘qy iesdy Ault muMzy vfly jFjI huMdy hn. AuQy nfm-jfq-goq sWB kuJ kuVI df hI bdldf hY muMzy df nhIN. ipWqf-BfeIaF rfhIN ‘kinaF dfn’ qoN bfd Auh qF kyvl muMzf ‘qy muMzy vfilaF dI pRfpRtI hY BfvyN mfry ‘qy BfvyN rKy.

dhyj pRQf (dfj), ivWDvf afzMbr, dyvdfsI pRQf, swqI pRQf, qy sUqk-pfqk dy nIXm vI AuQy iesqRI vrg vfsqy hI hn. AuQy AusnUM Drm ivc pRvysL Bfv jMjU pfAux aqy ipqRI krmF df vI hWk vI nhIN. iesqrHF iesqRI jgq nUM dubyl, aWblf ‘qy jLlIl bxfky rKx vfsqy Aus leI anykF iqAuhfr, sgn ‘qy rIqI-irvfj iesy hI smfj dI dyx hn. asl ‘c ivcfr aDIn ‘isrnfvxI’ vflf ivsLf vI Ausy bRfhmxI ivcfrDfrf dI Auypj hY iesy kfrn sWcfeI nUM pRgt krn vfsqy ieQy iesdf iesLfry mfqR ijLkr jLrUrI ho igaf. pfqfsLfh df mMqv, ies slok rfhIN iesqRI srIr dy aiq jLrUrI akflpurKI nIXm ‘mfsk cWkr’ bfry bRfhmx vrg rfhIN ajyhy smyN Aus aMdr lmyN smyN qoN BrI geI afqm iglfxI bfry smucy mfnv smfj nMU sucyq krnf vI hY.

ijWqnI jhflq-jLlflq-sLRimMdgI-afqmiglfnI Aus aMdr Drm dy lybl hyT, Drm dy ienHF TykydfrF ny Aus aMdr BrI hY, aMdfjLf lfAuNdy lUM-kMzy KVy ho jFdy hn purfqn pRBfvF aDIn Bfrq ivc aWj vI bhuq sfry ajyhy ielfky hn ijWQy ajyhy sMimaf qy iesqRI nMU ieMnf jLlIl kIqf jFdf hY ik sLfied Auh apxy iesqRI jnm nMU hI aiBsLfp mMnx qy mjbUr ho jFdI hovygI. ajyhy smyN iksy vI Drm krm df aiDkfr qF Aus kool rihMdf hI nhIN. cONky dI mflikn, cONky-culHy dI iksy vsqU nMU hWQ vI nhIN lgf skdI. AusnMU ieMnf apivWqR mMinaf jFdf hY ik mfqr Ausdy hWQ lgn nfl hI cONky dI hr vsqU apivWqR ho jFdI hY. kuJ ielfikaf ivc qF, aWj vI ajyhy idnF ivc Ausdy Kfx-pIx dy brqn qIk vWK kr idWqy jFdy hn. rotI qIk AusnMU icWmty nfl dyx dIaF glF vI sunx ‘c afeIaF hn. pr ieh sB acncyq nhIN hoieaf. hjLfrF sflF qoN mnuWKI mn qy pfey ajyhy smyN vfsqy kupRBfvF df hI isWtf hY. sbUq vjoN ‘gruV purfn’ ivcoN iek do imsflF ieWQy idWqIaF jFdIaF hn.

‘nfrIaF nMU jdoN mhIny ivc irqU kfl hovy qF sLurU dy cfr idn Ausdf iqafg kr dynf cfhIdf hY. iehnF cfr idnF ivc iesqrI pihlF qoN pYdf hoeI bRhm-hWiqaf ivc siQq hMudI hY ]7] bRhmF ny ieMdr qoN htfky iesdf cOQf ihWsf nfrIaF nMU dy idWqf sI. ies vfsqy qd qIk nfrIaF df irqUkfl ivc mUMh vI nhIN dyKnf cfhIdf jWdqIk ik Ausivc bRhm hiqaf df pfp bixaf rihMdf hY]8] irqU kfl dy pihly idn ieh cMzflx dy brfbr hMudI hY, dUjy idn ieh bRhmGfqnI hMudI hY. qIjy idn ieh nfrI, Doibn dy brfbr hMudI hY. iehnF iqMnF idnF dy Kqm ho jfx nfl cOQy idn ieh nfrI iesLnfn krky pivqR hMudI hY]9] iPr iek spqfh qIk ieh nfrI bRWq-pUjf, ipWqrIgx aqy dyviqaF nimq kuJ krn jog hMudI hY]10] (gruV purfx aiDafie 22 slok 7 qoN 10)

iesyqrHF gruV purfn dy hI aiDafie 12 slok 9 ivc vI iesqRI dy mfisk rj (KUn) nMU, pRyqF dy gMdgI-ivsLtf vfly BojnF ivcoN iek Bojn disaf igaf hY. Bfv-ajyhy smyN cMUik ieh pRyqF df Bojn hMudf hY ies vfsqy ieQy pRyqF df hI vfsf hMudf hY".

srfp jF vrdfn? purfqn bRfhmxI rcnfvF, ijnHF df BfrqI smfj Aupr hjLfrF sflF qoN gihrf pRBfv hY ajyhy hor pRmfx vI idWqy jf skdy hn. dyKx dI gl qF ieh hY ik jy sWcmuc iesnMU iesqRI jgq vfsqy bRhm hWiqaf vjo srfp hI mMn ilaf jfvy qF vrdfn iksnMU afKogy? ikAuNik iesqoN ibnF nf hI qF sMsfr-cWkr hI cl skdf hY aqy nf hI iesqRI srIr df koeI sfrQk mWqlb hI rih jFdf hY. TIk AusyqrHF ijvyN ‘vIrj’ qoN ibnF afdmI dy srIr df koeI mWqlb nhIN. irqUkfl df vfDf-Gftf iesqRI srIr vfsqy anykF jWtl qy kroink ibmfrIaF nMU jnm dyNdf aqy sMbMDq pRvfr dI suWK sLfqI nMU hI qbfh kr dyNdf hY. ikAuNik ijs pRvfr ‘c Gr dI mflikn hI suasQ nhIN Auh Gr ikvyN suasQ rih skdf hY? ajyhy vihmI aqy aigafnI lokF dy girh ivKy jykr iesqRI aMdr ies pKoN koeI vfDf-Gftf af jfvy qF qy AunHf nUM KusL honf cfhIdf hY ik AunHF qoN bRhm hiqaf twl rhI hY. iesdy bfvjUd Auh lok vI dUijaF dI qrHF hI zfktrF-hkImF dy cWkr kWtdy hn, ikAuN? ikAuNik ieh bRhm-hWiqaf nhIN blik iesqRI srIr dI vWzI jLrUrq hY aqy jLrUrI vI hY.

sfzIaF isWK bIbIaF- vWzf duWK qF AudoN hMudf hY jdoN aigafnqf vWs sfzIaF kuJ isWK bIbIaF afp vI iesnMU iGrinq krm mMn bYTdIaF ‘qy kihMdIaF hn ik ienHF idnF ‘c AunHF ny pfT ‘c ihWsf nhIN lYxf, kIrqn nhIN krnf, inWqnym nhIN krnf, gurduafry nhIN jfxf afid. ijnHF isWK bIbIaF ny gurbfxI dy mhfn sWc rfhIN "afip idRVY avrh nfmu jpfvY" (pM:274) dy hukm anusfr sfry sMsfr nMU jgfAuxf sI, jy Auh afp hI ies icWkV ‘vc PWsIaF hn qF AunHF df rWb hI rfKf.

ieQy vI sLfied bhuqf dosL AunHF df nhIN blik AunHF Aupr pey hoey bRfhmxI pRBfvF df aqy an-aiDkfrI pRcfrkF, sfzy aKAuqI ivdvfnF df hI hY ijhVy awj vI iesnUM iesqRI vrg dI apivqRqf pRcfrdy jf rhy hn. ies dy bfvjUd aWj aYjukysLn ‘qy zfktrI ivigafn dy jLmfny ‘c jykr pVH-ilK ky vI bIbIaF, bfxI gurU qoN apxy jIvn df igafn pRfpq nf krn qF iesnUM AunHF df apxf dosL vI mMxnf pvygf. DMn hn gurU nfnk pfqsLfh, ijnHF ny iesqRI jgq nfl ies pKoN ho rhI avhylxf nUM vMgfiraf aqy AupRokq slok rfhIN sMpUrx mnuWK smfj nUM ies pKoN sucyq vI kIqf.

"hmrf Brmu gieaf BAu Bfgf" (pM: 655)- gurbfxI df PLYslf hy ik jdoN mnuWK df mMn pRBu ivsvfs ivc jfg pYNdf hY qF Aus aMdroN sfry vfDU dy Brm BulyKy apxy afp hI muWk jFdy hn. afE! hWQly slok dI rosLnI ivc sWc nUM rWqf hor GoKx df jWqn krIey. mUl rUp ivWc iesqRI dy ijs mfsk cWkr nUM bhfnf bxf ky, purK vrg lMmy smyN qoN smfj ivc iesqRI jfq nUM jLlIl krdf afieaf hY. ijs ‘mfsk rWj’ nMU iesqRI srIr dI gMdgI kih idWqf jFdf hY. pr ies qoN ibnF qF Ausdf srIr kdy KflI hMudf hI nhIN, ikAuNik invrqI dy nfl nvIN iqafrI vI arMB ho jFdI hY. TIk AusyqrHf ijvy mnuWKI srIr aMdr ivsLtf, vIrj afid bfkI ikRafvF. qF iPr mfqr iesLnfn ny srIr nMU iks apivqRqf ‘coN kiZaf? Bfv iksy vI nhIN. sWcfeI ieh hY ik ieh apivqRqf qF bRfhmxI smfj rfhIN pYdf kIqf hoieaf Brm sI ijvyN ik iesy smfj rfhIN hI sUqk-pfqk afid dy anykF hor Brm. pfqsLfh ny mnuWK nUM bfxI igafn rfhIN ijvyN sUqkF-pfqkF vfly BrmF ivcoN kWZx vfsqy bVI krVfeI nfl sucyq kIqf hY, TIk ieQy vI AuhI gl hY.

sWcfeI iehI hY ik ‘isrnfAuxI’ smyN aigafnI smfj dy mMn Aupr iek vfDU df boJ huMdf hY. iehI boJ iesqRI dI mfniskqf Aupr vI huMdf hY. jdoN ‘isrnfAuxI’ Bfv kysIN iesLnfn AupRMq Ausdy aqy Aus smfj dy mn qoN ieh boJ KWqm ho jFdf hY qF sB dy mn hOlyy ho jFdy hn. hux iesy gl nUM jykr sWcfeI dy pKoN GoKIey qF mMn qoNN vihmF df kyvl AuhI boJ Auqfiraf igaf ijhVf ik inrf purf aigafnqf dI hI Aupj sI pr Ausdf vjUd kuJ vI nhIN sI. qFqy iesqRI smyq jdoN sWB ny mMn ilaf ik hux Auh pivqR ho geI qF Auh dobfrf AusyqrHF apxy kfr ivhfr ivc af geI. KUbI ieh ijsnUM Ausdy srIr dI gMdgI mMn ky ieWqnf bvfl pYdf kIqf hoieaf sI Auh qF bfd ‘c vI Aus srIr dI ikiraf Ausy qrHF hI cflU sI aqy rihxI vI jLrUrI hY. slok dIaF aMqm pMkqIaF ivc gurdyv spWsLt krdy hn ik mn ‘c bfxI igafn df vfsf hI mnuWK nMU aigafnqf dI hnyrI KWz ivcoN kWZ skdf hY hor koeI dUjf ZMg nhIN.

Including this Gurmat Lesson No G-25

afvY vfro vfr

Apart from the regular series of Gurmat Lessons this Lesson is from G series which is an extra summarized special series &

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.