.

kI ig: sMq isMG mskIn scmuc "ividaf mfrqMz" qy "bRhm igafnI" sn?

pRo: ieMdr isMG GWgf ieMtrnYsLnl imsLnrI

mskIn jI dy lYkcrF dIaF kYstF iek pfsy rWK ky pihlF EsLo dIaF pusqkF pVH lE. qusI afp hI mihsUs krogy, igafnI jI EsLo dIaF gWlLF hUbhU duhrFdy rhy hn qy gurmiq dI gWl bhuq GWt krdy sn.

ieMglYNz ivc iek gurdvfry dy pRbMDkF ny mskIn jI Auqy pfbMdI lgf idqI ik Auh kyvl gurbfxI aqy gurmiq dI gWl krn, bRfhmxI kQf khfxIaF nf suxfAux. jvfb ivc mskIn jI ny ikhf "jy inrol gurmiq dI gWl krvfExI jy qF pihlF vIzIE kYmry bMd kr idE. kYmiraF sfhmxy mYN inrol gurmiq dI gWl nhIN kr skdf". inrol gurmiq dI gWl irkfrz krvf ky Auh ihMdU sRoiqaF nMU nfrfjL nhIN sn krnf cfhMudy.

Auh ieh gurmiq ivroDI dfavf vI afm krdy sn ik PLirsLqy AunHF dI kQf

suxn afAuNdy sn qy AunHF nMU kyvl mskIn jI hI vyK skdy sn.

Auh kroVpqI kQfkfr mMny jFdy sn. AunHF dy pirvfr nMU 10-10 lWK rupey dy ky gurmiq dI kI syvf kIqI geI hY?

Bog smyN Aucycf bYnr lf ky AunHF nMU bRhmigafnI dWsx df Xqn kIqf igaf jdik gurbfxI kyvl akfl purK nMU bRhmigafnI mMndI hY qy Ausy bfry kihMdI hY ik Auh mrdf nhIN.

Auh imiQhfsk dyviqaF, Kujfrfho dIaF kfm-AuksfAU mUrqIaF qy dsm gMRQ dIaF nMgyjL vflIaF khfxIaF dy vWzy pRsLMsk sn qy kfm-AuksfAU kQfvF nMU TIk sfbq krn leI gurbfxI dI gLlq vrqoN krdy sn.

mskIn jI ny gurdvfrf pRbMD bfry iek pusqk ilK ky muPLq vMzI hY. Aus pusqk ivc AunHF mOjUdf gurdvfrf pRbMD nMU nfkfm dWsidaF, ielfj ieh dWisaf hY ik gurdvfrf pRbMD muV qoN inrmilaF dy hWQ dy idqf jfvy. AunHF inrmly Ausqfd qoN sMiQaf leI sI qy Auh afp vI inrmly sn (bfbf sRI cMd dy cyly). inrmilaF ny hI gurdvfiraF ivc bRfhmxvfd vfiVaf sI. pMQ dI gWl AunHF kdy vI nhIN kIqI ivakqIaF dI hI kIqI hY.

ieh lyK mYN kdI vI nf ilKdf jy mYnMU lgfqfr sWq GMty eItIsI tI vI cYnl vWloN tYlIkfst kIqf igaf aMqm rsmF aqy sLrDfjlLIaF df smfgm aWKI vyKx df mOkf nf bxdf. hux aWKIN vyK ky mWKI inglxI sMBv nhIN hY. sLrDFjlI smfgm ivc gurU gMRQ sfihb jI dy aWgy moty aWKrF ivc gurbfxI dI ieh aDUrI pMkqI ilKI hoeI sI:-

"bRhm igafnI sd jIvY nhIN mrqf" pVH qy vyK ky mn nMU bhuq DWkf lWgf. eynf vWzf anrQ? sfrI Aumr gurmiq dy pRcfr ihq lfeINaF jFdIaF styjF qoN bolx vflf, gurbfxI dI kQf krdy rihx df dMm Brn vflf, afpxy hI pRvfr aqy afpxy sLrDflUaF (rxjIq isMG gOhr afid jo sfrI dyK ryK kr rhy sn) nMU gurbfxI dy arQ nf smJf sikaf? suKmnI sfihb dI aWTvIN asLtpdI ivcoN ieh pMkqI cuWkI geI sI qy ieh dfavf pysL krn leI ilKI geI sI ik bRhm igafnI sMq isMG jI mskIn sn qy Auh mry nhIN jIvq hn ikAuNik bRhm igafnI hox sdkf Auh mr hI nhIN skdy. hux jLrf ies aWTvI asLtpdI ivc bRhm igafnI iks nMU afiKaf hY gOr Purmfxf: -

bRhm igafnI sB isRsit kf krqf..bRhm igafnI sd jIvY nhI mrqf..

bRhm igafnI mukiq jugiq kf dfqf..bRhm igafnI pUrn purKu ibDfqf..

bRhm igafnI anfQ kf nfQ .. bRhm igafnI kf sB Aupir hfQu ..

bRhm igafnI kf sgl akfru ..bRhm igafnI afip inrMkfru..

ies asLtpdI dIaF sWq pOVIaF hor vI hn pr asIN aWTvIN ieko pOVI dI sMKyp arQ vIcfr smJ leIey qF sfrf Jmylf imt jFdf hY. pMkqI vfr sMKyp arQ ieAuN hn: (1) bRhm igafnI sfry jgq nMU bxfAux vflf hY. (2) bRhm igafnI sdf hI ijAUNdf hY. kdy mrdf nhIN. (3) bRhm igafnI muWkqI mfrg dWsx vflf hY, ijMdgI ijAUx df qrIkf dWsx vflf hY. (4)bRhm igafnI hI asl ivc pUrn purK hY aqy sBnF nMU pYdf krn vflf hY. (5) bRhm igafnI byshfrf lokF nMU shfrf dyx vflf hY. (6)bRhm igafnI sfry jIvF Aupr imhr Biraf hWQ rKdf hY. (7)sfrf idsdf afkfr bRhm igafnI df hI srgux rUp hY. (8) bRhm igafnI hor koeI nhIN isrP pRmfqmf hI KLud bRhm igafnI hY.

dunIaf jfxdI hY ik srIr krky kdy koeI nhIN irhf – pIr aolIey aqy smyq ds gurU sfihbfn dy. ijs iksy ny afpxy afp nMU Bgvfn jF rWb aKvfx dI mUrKqf kIqI hY, Auh smJdfr lokF dI njLr ivc kWKoN holf hoieaf hY. jy ies pMkqI dI durvrqoN mskIn jI dy pirvfr vfly kr lYNdy qF brdfsLq kIqf jf skdf sI. pr AunHF koloN "isiKaf lYky bxy kQfvfckF" ny gurbfxI dy anrQ kIqy. Gor duWKdfeI pihlU ieh sI ik Aus vkq "pMjF qWKLqF dy aKOqI jQydfr" vI AuQy hfjLr sn. idWlLI kmytI aqy sLRomxI kmytI dy pRDfn vI susLoBq sn. hor axigxq prcfrk, kIrqnIey qy pqvMqy sWjx sWB kuJ vyKdy hoey vI ies mnmWq bfry iek aWKr qk jLbfn qoN Aucfrx nf kr sky. iPr kI ies aish pIVf nMU Bfxf mMn ky sivkfr kr ilaf jfvy ik iehnF sfiraF nMU jF qy gurbfxI dI Aukf hI soJI nhIN hY jF iPr ieMny kfier qy bujLidl hn ik sWc afKx dI dlyrI nhIN kr skdy? koeI iek QF kih idMdf ik "sfD sMgq, ies pMkqI df arQ vfihgurU hY, qy rWb kdy mrdf nhIN. asIN srIrDfrI jIv qF sfry hI ibnsxhfr hF".

hux aWgy kuJ hor nukqy jo 2mfrc 2005 vfly idn sLrDFjlI smfroh ivc ijLMmyvfr ivakqIaF vWloN khy gey, Auh vI vIcfr leIey :-

isWK smfj leI mfzl :- hr iek bulfry ny styj qy af ky mfiek aWgy Klo ky iek rWt vfr vfr duhrfeI ik mskIn jI sfzI ijMdgI leI mfzl sI qy isWK pMQ leI pRyrnf-sroq sI. goieaf ik aWj dy jLmfny ivc isWK smfj leI ijMdgI df mfzl hux gurU sfihbfn nhIN rhy. isWKF leI pfvn gurbfxI pRyrnf sroq nhIN rhI.

sUrj ? styj qy hor qfrIP dy Zol ipWty gey "mskIn igafn df sUrj sI, ividaf mfrqMz (sUrj) sI. gUrbfxI df mhfn kQfvfck sI". bfkI sfrIaF cmkx vflIaF cIjLF dI afpxI rOsLnI nhIN huMdI. sUrj dI cmk sdkf iehnF ivcoN cmk pYdf hoieaf krdI hY. kyvl sUrj hI aijhI lfimsfl sLkqI hY ijs nMU rOsLnI iksy qoN AuDfrI nhIN lYxI pYNdI. ieh cmk qy grmfht sUrj dI afpxI hI hY. kI jo mskIn jI ny sMgqF nMU suxfieaf, AunHF df afpxf igafn sI? isWK pMQ ivc igafnvfn lok jfxdy hn ik pRkfsL gurbfxI dy rWcxhfry mhFpurKF kol sI. sfzy leI AunHF vWloN gurbfxI rUp bKisLaf KLjLfnf igafn df sUrj hY. jy mskIn jI vfsqy sUrj vflI qsLbIh vrqxI hY qF gurU sfihbfn leI iPr ikhVy sLbdF dI vrqoN kIqI jfvygI? ijs nMU sLWk hovy mskIn jI dy lYkcr iDafn nfl sux ky rjLnIsL (EsLo) dIaF pusqkF pVnIaF sLurU kr dyvy. aWKr aWKr EsLo dI nkl kIqI isWD ho jfvygI, AunI ieWkI df ikqy PLrk BFvy ipaf hovy. PLrk isrPL ieqnf hY ik afm isWK ny EsLo dIaF ilKqF pVIaF nhIN.

EsLo dy kQn hI duhrfey : -rhI gWl gurbfxI df mhfn kQfkfr hox dI dfs nMU muafP kr dyxf mskIn jI ny cflI ku sflF dOrfn gurbfxI dI kQf nhIN kIqI. jy kQf kIqI hY qF EsLo qoN bfd sLyK sfadI, mIr, dfgL, imrjLf gfilb aqy PLYjL afid dy sLyarF dI kQf kIqI hY. GMty Br dI kQf ivc aYvyN nNf mfqr ikDry gurbfxI dI pMkqI lBdI hY Auh vI aDUrI. iksy pUry sLbd dI mskIn jI ny kdy kQf nhIN kIqI. iksy iek QF itWk ky mhInf do mhIny lVIvfr gurbfxI dI kQf kdI nhIN kIqI. hF asLlIl kQFvF nfl BrpUr "dsm gRMQ" nMU Auh afpxf iesLt mMnI bYTy sn. dsm gMRQ dIaF kfm krIVf vflIaF sfKIaF bVy AuqsLfh nfl suxfieaf krdy sn.

4[sWB qoN amIr aqy kroVpqI kQfkfr dy mrn AuprMq gurU kI golk ‘coN lWKF rupey hor :- idWlLI kmytI vWloN pMjfh hjLfr rupey df cYk mskIn jI dI pqnI nMU shfieqf vfsqy idqf igaf. nfl AunHF sfrIaF QFvF qy koeI dKLl nf dyx df vcn idWqf igaf ijQy mskIn pRvfr df kbjLf hY. mqlb ik Auh QFvF kmytI dIaF hn jo mskIn pRvfr leI CWz idqIaf geIaf hn. idWlLI kmytI dy pRDfn ny mskIn jI dy nfm qy iek aYvfrz sLurU krn df aYlfn vI kIqf hY. purfqn ivdvfn aqy bhfdr isWK sfry ivsfr idqy gey hn. sLfied mskIn jI nMU sfiraF nfloN mhfn sivkfr kr ilaf igaf hY.

 mskIn jI pRqI eynf hyj ikAuN? sLRomxI kmytI dy pRDfn ny hor vWzI Cfl mfridaF mskIn jI dI Xfd ivc BfeI gurdfs aYvfrz dyx df PLYslf suxfieaf. iek lWK rupey df ienfm mskIn jI leI rfKvF rWKky AunHF dI pqnI nUM idqf jfvygf. ds lWK rupieaf sLoRmxI kmytI vWloN mskIn jI dy pirvfr nMU shfieqf vWjoN qurMq idqf igaf[[[[[[[.

ijs mskIn jI dy iqMn puWqr ivdysLF ivc cMgI qrHF afpxy kfrobfr sQfpq kr cuky hn, ijs ny pusqkF, kYstF aqy dysL ivdysL ivc kQf Byt lYky axigxq rupieaf kmfieaf, Ausy nMU hor bhuq vWzIaF rkmF dy idqIaF geIaF. sMgqf dI gurdvfiraF ivc sLrDf sihq arpx kIqI mfieaf ies qrHF AujfVI jf rhI hY. rWjy nMU hor rjfieaf jf irhf hY. afrQk pWKoN kmjLor isWK nONjvfnF nMU kQf vfck bxfEx leI koeI Xog isiKaf kyNdr nhIN Kohly gey. afrQk qOr qy AunHF dI mdd nhIN kIqI jFdI pr ieDr pihlF hI kroVF ivc Kyz rhy mskIn pirvfr nMU hor vWzy gWPy. ies qrHF dy gWPy pRo: sfihb isMG, BfeI kfhn isMG, zf: gMzf isMG, sR:nrYx isMG (gurU nfnk imsLn pitaflf) afid nUM kdI nf idqy gey. mskIn jI nUM hI eynf mfx ikAuN idqf igaf? socxf bxdf hY.

 gurmiq dy Ault kQf :- mskIn jI vWloN ikvyN gurbfxI dy glq arQ kIqy jFdy sn, ikvyN mnmrjLI nfl qoV mroV ky arQ krdy sn, ies dIaF imsflF qF axigxq hn. kuJ ku nmUny hfjLr hn :-

nfm qy kfm :- iek GMty dI kQf ivc mskIn jI sfP spsLt siqgurU jI nMU kok sLfsqr (purfqn aivigafnk kokf jF vfsqfien bRfhmx dI ilKI pusqk) dy pRymI isWD krn df duKdfeI kukrm krdy sn. gurbfxI dIaF aDUrIaF qukF cuWk ky anrQ krdy rhy hn. sYks dI isiKaf vrgy pRmfx pysL krdy rhy hn. suxo "bfl kMinaf ko bfp ipafrf"…[(596) bytI nMU ipqf nfl ipafr hMudf hY. byty nMU mF nfl lgfAu hMdf hY. ipqf df puWqr nfl Auqnf ipafr nhIN ijqnf puqrI nfl hY. mF df bytI nfl AunHF ipafr nhIN ijMnf byty nfl hY ikAuNik ivroDI ilMg dI iek dUjy leI aMqRIv iKWc hoieaf krdI hY. ijQoN ieh pMkqI cukI geI hY AuQy asl mWudf mOq df cWl irhf hY. sYks vflI gWl nyVy qyVy vI nhIN bxdI. asl pUrIaF pMkqIaF ieh hn:-

mfeI bfp ko bytf nIkf, ssurY cqur jvfeI..

bfl kMinaf ko bfp ipafrf BfeI ko aiq BfeI..

hukm Bieaf bhur Gru Coizaf iKn mih BeI prfeI..

Kujfrfho dIaF nMgIaF mUrqIaF dy pRsLMsk :-mWD pRdysL dy Kujfrfho mMdr ivc Btky hoey lokF vWloN rKIaF geIaF nMgyjL BrpUr kfm vfsnf nMU Auqyijq krn vflIaF asiBak mUrqIaF mskIn jI nMU qWq gurmiq njLr afAuNdIaF sn. AunHF dy nMgyjL dI aqy ienHF nMU bxfEx vfilaF dI mskIn jI Kul ky pRsLMsf krdy rhy hn. hvfly vfsqy gurbfxI dI nIvyN pWDr qk jf ky GtIaf vrqoN krdy sn. gurUaF nMU ienHF dy ipCy qorn dI ihrdy vyDk kfrvfeI vI krdy sn. gurbfxI ny mnuWK nMU sMjm vflf jIvn ijEx dI ihdfieq kIqI hY. ijMnF mUrqIaF dI pRsLMsf mskIn jI krdy sn Auh sfrIaF sMjm dIaF hWdF dI AulMGxf krn vflIaF avsWQFvF nMU bysLrmI Bry ZMg nfl lokfeI dy snmuWK rWK rhIaF hn. lyKk nMU AuQy Auh mUrqIaF vyKx df mOkf imilaf AuQoN df gfiez mskIn jI vFg momoTgxIaF mfridaF dWs irhf sI jI ieh vfsLnFvf vflIaF nMgyjL BrpUr mUrqIaF vWzy vWzy irsLI munIaF dI mhfn Gflxf df nqIjf hn. ienHF nMU kuJ smF vyKx bfd qusI sLFq ho jfvogy. iPr mMdr dy aMdr jf ky Bgvfn dy drsLn krnf. mYN Aus dI glq ibafnI qy iPtkfr pFAuidaF puiCaf – Eey nfsmJ iensfn mYN aTvMjf sfl df buWZf hF ienHF mUrqIaF nMU vyK ky myrf mn bycYn ho AuiTaf hY. sLFq hox vfsqy GWt qoN GWt iek hPqf lg jfvygf. ijhVy juafn lok ienHF nMU vyKdy hn AunHF df kI hfl huMdf hovygf? qfqprX ieh ik sfzy mhfn kQfkfr mskIn jI nMU Auh asLlIl mUrqIaF gurmiq anusfr njLr aFAudIaF hn.

 mnuWK alLop ho skdY? mskIn jI afpxI kQf ivc vWzI mfarky dI gWl dsdy ik "nfm jp ky mnuWK pRmfxU vrgf mhIn (brIk) bx jFdf hY. ijQy jIa cfhy cMn, sUrj, qfiraF qk iKn pl ivc jf skdf hY. srIr nMU ijqnf cfhy Cotf vWzf kr skdf hY". pMkq pRmfx leI ieh vrqI hY:-

pRrmfxo prjMq afkfsh dIp loa isKMzxh..

gCyx nYx Bfryx nfnk, nfnk ibnf sfDU n isDqy.. (1360)

asl ivc siqgurU arjn sfihb jI pRmfxUM (aYtm) dI asIm sLkqI nMU jfxdy sn. AunHF df pfvn vfk smJf irhf hY ik iensfn pRmfxUM dI kMm krn dI ivDI nMU smJ ky Aus dI vrqoN duafrf asIm sLkqI hfsl kr skdf hY. Ausy qfkq dI bdOlq GWt qoN GWt smyN ivc lMmIaf dUrIaF pfr kr skdf hY. pr pdfrQf dI bhulqf aqy qyjL gWqI iensfn nMU bhuqf afnMd nhIN dy skygI. sdIv kfl vflI KusLI siqgurU jI dI afigaf ivcoN hI pRfpq ho skygI.

 dyvI dyviqaF dI aMnI pRsLMsf :- mskIn jI rfm cMdr, ikRsLn, bRhmF, ivsLnMU dI pRsLMsf ivc GMitaF bWDI boldy rhy hn. rfjf rfm cMdr nMU mirafdf pRsLoqm grdfndy rhy hn. pOrfxk (klpq) pfqrF dI aQfh pRsLMsf krdy rhy hn. aPsos ik AunHF nMU srIr cIrdy afry, rMbIaF dIaF iqWKIaF DfrF, mfsUmF df nyijaF qy tMgy jfxf, jMglI vfsf, vWzy Coty GlUGfry, kdI cyqy nf afey. ihMdU dyvI dyvqy AunHF nMU bVy pUjnIk lgdy sn. sfrI Aumr AunHF ny gurbfxI ivcoN iksy isDFqk sLbd dI ivafiKaf nhIN kIqI.

afpxy mMUhoN Brm PYlfieaf ik PLirsLqy AunHF dI kQf suxn aFAudy sn :- afpxI kQf ivc mskIn jI ijQy cMgIaF gWlLF vI krdy sn AuQy hI gurmiq qoN Ault hfsohIxIaF, gYr ivigafnk gWlLF vI afm hI kiraf krdy sn. irkfrz hoeIaF kYstF, iPLlmF myrI ilKq dI pRoVqf krdIaF hn. iek qF ieh JUT styjF qoN afm boldy sn ik ‘ myrI kQf suxn vfsqy dyvqy, PLirsLqy afAuNdy hn. Auh iksy nMU idsdy nhIN, isrP mYnMU njLr afAuNdy hn. mskIn jI ieh JUT bolxo vI nhIN sn rukdy ik nfm BgqI nfl mnuWK bdyh ho ky aWK dy Pyr ivc ijQy jI cfhy hf skdf hY. bkOl mskIn, "ies qrHF dy bMdy mYN vyKy hn". ienHF gWpF nflL mskIn jI pqf nhIN ikhVy Drm dI syvf krdy rhy hn? iPr cflI pMjfh sfl dI afpxI KLud dI nfm BgqI duafrf mskIn jI ikAuN bydyh nf ho sky? gWzIaF, jLhfjLF, kfrF dI qF AuWkf loV hI nhIN sI rihxI.

 sfzy aKOqI jQydfr :- mskIn jI dy ies pRogrfm ivc mnmq dy ivruD bolx dI iksy qoN kI afs kIqI jf skdI hY ikAuNik ieQy aKOqI pMjy jQydfr vI pujy hoey sn. ieh AuhI jQydfr hn jo iqMn idn pihlF akfl qKLq qy tI vI cYnl vfilaF dy aYn sfhmxy, gurU sfihb jI dI bypWqI kr rhy sn, iek dUjy qy gMdy ieljLfm lf rhy sn, iek dUjy dIaF pWgF lfhux nMU iqafr sn. koeI irsLvq kys ivc Pisaf sI qy koeI iqMn iqMn qIvIaF rWKx dy dosLF df sfhmxf kr irhf sI. AuhI vydFqI DnvMq isMG sfD nMU (bfkI jQydfr vI nfl sn) dosL mukWq kr igaf. gurdfspur dI srkfrI adflq ny Ausy sfD nMU dosLI mMnidaF ds sfl dI kYd bf-musLkq qy ds hjLfr rupieaf jurmfnf kIqf. ptny vfly iekbfl isMG nMU iqMn qIvIaF rWKx dy dosL ivc (irsLvqKor jQydfr ny akfl qKLq qy qlb kIqf). iekbfl isMG siqgurU jI dy mWQy dosL mVH ky dndnFdf hoieaf akfl qKLq qoN clf igaf. mskIn jI dy Bog smfgm qy AuhI iekbfl isMG iPr "isMG sfihb" bxky AupdysL kr irhf sI.

brqfnIaF ivc jdoN gurdvfrf pRbMDkF ny mskIn jI Auqy pfbMdI lgfeI :- XU ky ivc sfAUQfl dy gurdvfry ivc bVI dlyrI nfl pRbMDkF ny mskIn jI nMU qfVnf kr idqI ik "quhfzy qoN qWq gurmiq suxnf cfhMudy hF, mnoklpq khfxIaF nhIN suxFgy vrnf pRogrfm rWd krnf pvygf". mskIn jI df juafb sI "pihlF vIzIE kYmry bMd kr idE iPr mYN qWq gurmiq dI gWl suxf skFgf, kYmiraF dy sfhmxy nhIN ". kYmry bMd kr idqy gey qy AunHF ny gurbfxI dy cfnx ivc bVI cMgI kQf kIqI. tI vI cYnlF rfhI asl ivc Auh ihMdUaF nMU KusL krn dI icMqf ijLafdf krdy sn, isWKI vWloN bypRvfh ho ky. dyvI dyviqaF dI pRsLMsf ijLafdf krdy sn gurU sfihbfn dI GWt.

 inrmilaF hWQ gurdvfrf pRbMD :-mskIn jI ny gurdvfrf pRbMD bfry iek pusqk ilK ky muPq vMzI hY. Aus pusqk ivc AunHF mOjLUdf pRbMD nMU nfkfm dsidaF, ielfj ieh dWisaf ik gurdvfrf pRbMD muV qoN inrmilaF dy hWQ dy idqf jfvy. AunHF inrmly Ausqfd qoN isWiKaf leI sI qy afp vI Auh inrmly hn (bfbf sLRI cMd dy cyly). inrmilaF ny hI gurdvfiraF ivc bRfhmxvfd vfiVaf sI. pMQ dI gWl AunHF ny kdI vI nhIN kIqI, ivakqIaF dI hI kIqI hY.

(not:- ieh lyK gurcrn isMG ijAux vfly ny sfnUM tfeIp kr ky Byijaf sI-sMpfdk)




.