.

cubwcf sfihb, bMglf sfihb-idWlI

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

bflf pRIqm, aWTvyN pfqsLfh, sfihb sRI gurU hirikRsLn sfihb idwlI pDfry qF mOjUdf gurduafrf bMglf sfihb dy sQfn qy itWky. Aus smyN drsLn aiBlfsLI sMgqF dy nfl-nfl isWK Drm ivc pRvysL krn vfilaF dI vI vwzI BIV sI. ieh igxqI ieMnI vWD sI ik pfqsLfh ny mOjUdf cuwbcy dy sQfn qy jl Brvfieaf. bfxI df pfT krky, aiBlfsLIaF nUM ‘crx pfhul’ dI dfq bKsLI aqy ies qrHF AunHF df isWK Drm ivc pRvysL krvfieaf.

cyqy rhy! Aus smyN isWK Drm ivc pRvysL vfsqy ‘crx pfhul’ vflf iehI nIXm sI aqy pihly pfqsLfh dy smyN qoN cldf af irhf sI. ies ‘crx pfhul’ df mqlb vI AuhI sI jo aWj ‘KMzy dI pfhul’ df hY— ‘kysfDfrI pUrn mnuWKI srUp df pfbMd hoxf aqy gurbfxI isWiKaf anusfr clx df pRx. ‘crx pfhul df arQ kdy vI ‘pYr Doky’ jF ‘pYr Cuaf ky’ jl iplfAuxf nhIN sI. blik ‘crx pfhul’ df mqlb sI aiBlfsLI sWjxF nUM ‘gurbfxI crxF’ nfl joVxf.

sMn 1675 qoN 1699 qIk lgfqfr 24 sfl iehI nIXm klgIDr jI ny vI vrqfieaf. aMq ivsfKI sMn 1699 nMU dsLmysL jI ny nMgI qlvfr dI Dfr qy pMQ df iemiqhfn ilaf. pMQ pUry nMbr lY ky pfs hoieaf. pfqsLfh ny Aus idn qoN pMQ ivc ‘bfxI jugq’ nUM vrqfAux vflI ijMmyvfrI, pMjf ipafiraF dy rUp ivc ‘KMzy dI pfhul pRfpq pMQ’ nUM sOMp idWqI. ‘crx pfhul’ vfly cldy af rhy ZMg nMU ‘KMzy dI pfhul’ ivc bdl idWqf. iesy krky ieiqhfs ivc ies nUM pMQ sfjnf idvs vI ikhf jFdf hY. ikAuNik Aus idn ‘bfxI jugq’ vrqfAux vflI ijLmyvfrI iek srIr qoN Kwqm krky ‘pfhul DfrI pMQ’ nUM sOp idWqI geI. ‘KMzy dI pfhul’ vfsqy lPjL ‘aMimRq Cwkxf/ Cwkfxf’ qF lgBg sMn 1860 qoN bfd, pqf nhIN kdoN qy ikvyN pRclq ho igaf, asl lPjL ‘KMzy dI pfhul’ hI hY.

‘KMzy dI pfhul’ df afrMB- dsmysL jI ny pihly pMjF ipafiraF dI ijhVI cox kIqI, AunHF vfsqy nvyN bdly hoey ZMg anusfr ‘KMzy dI pfhul’ dsmysL jI ny afp iekilaF hI iqafr kIqI aqy pMjF nMU ieh dfq bKsLI vI iekwilaF hI-pMjF ny nhIN.

AuprMq afp jI ny sfrI sMgq vfsqy, nvyN isirAu bdly hoey ZMg anusfr ‘KMzy dI pfhul’ lYx (aMimRq CWkx) vfsqy hukm kIqf qF Aus vfsqy vI sB qoN pihlF afp jI ny apxy afp nUM hI pMjF sfhmxy pysL kIqf. ies qrHF ies nvyN isstwm df afrMB vI afp jI ny, afpxy afp qoN hI kIqf. acfnk nvyN idWqy hukmF Aupr, ieiqhfskfrF anusfr pihlIaF pMkqF ivc -awsI hjLfr pRfxIaF ny ‘KMzy dI pfhul’ leI. spsLWt hY ik isWK, pihlF qoN hI kysfDfrI, kiChrfDfrI, sLsqr (ikRpfn DfrI), kMGf DfrI vI sn. dUjy sLbdF ivc Auh pihlF qoN hI ‘pfhul pRfpq’ sn. qF hI ieMnI vwzI igxqI ivc iek dMm agy af sky. sfiraF nMU nvyN isirEN pfhul vfsqy hukm ikAuN kIqf igaf?-kfrx spWsLt hY ik koeI ajyhf BulyKf hI bfkI nf rih jfvy, iks ny ‘crx pfhul’ lY rKI hY aqy iks ny ‘KMzy dI pfhul’. hflFik mWksd qF AuhI sI jo pihly jfmyN qoN hI sI- kyvl ZMg hI bdilaf sI. iPr klgIDr jI rfhIN ies nvyN ZMg nMU afpxy qoN sLurU krn qoN bfd, ies bfry koeI BulyKf rih hI nhIN jFdf.

ijLkr afAuNdf hY ik dsmysL jI ny Aus smyN iek GWVy ivc jl Brvfieaf. bfxI df pfT krky Aus Bry hoey GVy nMU BfeI jIvn isMG (jYqf jI) pfsoN quWVvf idWqf. ies qrHF cldf af irhf ‘crx pfhul’ vflf ZMg hmysLF-hmysLF vfsqy Kqm kr idWqf. hux isWK Drm ivc pRvysL df ZMg kyvl ‘pfhul DfrI pMj ipafiraF pfsoN ‘KMzy dI pfhul’ lYxf hI hY.

crx pfhul aqy aWTvyN pfqsLfh- ies qrHF ivsfKI sMn 1699 qoN arMB hoky isWK Drm ivc pRvysL df kyvl aqy kyvl ieko hI ZMg hY aqy Auh hY ‘KMzy dI pfhul’. mWksd hY jIvn Br ‘aMimRq nfm’ dy somy, ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI isiKaf anusfr jIvn bqIq krn df pRx. ies qoN iBMn isWK Drm ivc pRvysL leI hor koeI ZMg hY hI nhIN. hF, jdoN aWTvyN pfqsLfh idWlI pDfry, qF Aus smyN isWK Drm ivc pRvysL df ZMg sI ‘crx pfhul’.

nfm aMimRq qoN ibnfN jIvn nhIN- aj anykF sLrDflU sMgqF, cubwcf sfihb bMglf sfihb idwlI vfly ies XfdgfrI cubwcy qoN jl nMU kYnIaF ‘qy boqlF ivc Brky apxy-apxy GrF ivc iljfNdIafN hn. anykfN dy bVy bVy jitl rog vI kWty jfNdy hn. ieh iek scfeI hY ik gurU dy dr qy ijsdf mn krky ivsLvfs af jFdf hY Aus dy anykF mfnsk aqy srIrk rog afp muhfry hI KWqm ho jFdy hn BfvyN sfDn gurU pfqsLfh dy dr qoN pRfpq koeI jl hovy jF koeI dUsrf. ies qrHF jykr sfzf isWDf ivsLvfs, gurU hukmF Bfv gurbfxI dI idRVHqf ipafr-siqkfr-isiKaf ivc bdl jfvy qF sfzf jIvn hI bdl skdf hY. iPr mn ivc ieh glF rihNdIaF hI nhIN ik ‘bMglf sfihb’ vflf gurU rog kwtdf hY aqy ‘sIs gMj’ vflf kMgflqf kwtdf hY. ‘gurU’ qF sfzf ieko hY hI ijs qoN ibnF sMsfr pWDr qy hor koeI ‘gurU’ ho hI nhIN skdf; bfkI qF kyvl gurU pd bfry aigafnqf hY.

glq qF Aus vkq ho jFdf hY jdoN sfzy anykF BuwlV vIr qy BYxF iesy nMU aMimRq jF crnfimRq mMn lYNdy aqy ies qrHF sfrI Aumr ibnF pfhul hI rih ky jIvn bqIq kr dyNdy hn. nqIjf-awj pMQ amuly gurbfxI vfly ‘nfm aMimRq’ qoN tuWt ky anykF PLrjLI aMimRqF ivc Pisaf ipaf hY. koeI bMglf sfihb df aMimRq aqy koeI sIs gMj, drbfr sfihb, Cyhrtf sfihb, qrnqfrn sfihb ‘qy nfnk mqy, nfnk ipafAu df aMimRq. afiKr pMQ aigafnqf vWs iknHF guMJlf ivc PWsdf jf irhf hY? aqy ieh gwl ikQy jf ky Kqm hovygI?

ieQy hI bWs nhIN, kox socygf? Auh ikhVf isWK Drm hY ijhVf asIN aj apxI Aulfd nMU ivrfsq ivc dyxf cfhuMdy hF? kI-ieh AuhI cIjL qF nhIN bxdI jf rhI—iek gMgf df jl hY dUjf godfvrI, qIjf srsvqI jF jmunf afid df— afiKr iesy afigafnqf ivcoN qF lokfeI nMU pfqsLfh ny kwiZaf sI. sfzy aMdr af cuWkI gurbfxI soJI dI Gft kfrx awj anykF pfKMzI, apxIaF gurU zMm dIaF dukfnF Kol ky, sfzI iesy aigafnqf df pUrf-pUrf lfB AuTf rhy hn. apxy-apxy ZMg dy aMimRq, crxfimRq aqy nfm dfn vMz rhy hn. sMgqF idn-dIvIN luwtIaF jf rhIaF hn aqy pfKMzIaF dy vfry-inafry ho rhy hn.

aj pMQ aMdr iesy vwD cukI aigafnqf df hI istf hY, pihlF gurduafrf bMglf sfihb, idWlI ivc cubwcf sfihb dy sQfn qy aWTvyN pfqsLfh dI Poto huMdI sI. BfvyN ik gurduafrf sfihb aMdr gurU sfihbfn dI Poto df hoxf vI pRbMDkI kmjLorI df hI iswtf hY. ies qoN vWD-holy holy aj cuwbcf sfihb aMdr Aus Poto ny sony dI mUrqI dI sLkl pRfpq kr leI hY. gurmwq pKoN anjfx sMgqF ivcoN keI swjx qF pihlF Aus mUrqI agy mwQf tykdy hn, ardfsF krdy hn. ies qoN bfd hI aMdr, sfihb sRI gRMQ sfihb jI qIk pujdy hn. pRbMDk vIrF aqy sUJvfn sMgqF df PrjL hY ik GtoGt gurduafrf sfihb dI sImF ivcoN Poto nMU htfAux qf ik ies vWD rhI Poto pUjf nMU kuJ Twl pvy. sWcI gl qF ieh hY ik aj sfzI nfsmJI ny sfzy aMdroN cubwcf sfihb dy ieiqhfsk mWksd nMU hI muWkf idqf hY. afiKr asIN ikwDr nMU jf rhy hF? soco kuJ qF soco- kdoN jfgFgy? kI AudoN jdoN kOm pUrI qrHF brbfd ho cuWkI hovygI? ajy qF smF hY, sMBl skdy hF .

cubWcf sfihb dI mhfnqf bfry-lLoV hY aj ies cuwbcf sfihb dy drsLn krdy, sfzy pRbMDk vIr ivcfrx ik sfzy pRbMD ivc awj Auh ikhVI kmI hY ik lokfeI isWK nhIN swj rhI, pRcfrk vIr aqy gRMQI sfihbfn GoKx- afiKr Auh ikhVy kfrx hn-ijs cubWcy dI kfiemI df kfrx hI lokfeI df isWK Drm ivc DWVf DWV pRvysL sI, awj kI hoieaf pieaf hY? sMgqF cubwcf sfihb dy drsLn krky apxy aMdr JfqI mfrn, kI sWcmuc ajy qk AuhnF ‘KMzy dI pfhul’ lY ky isWK Drm ivc pRvysL kIqf hY jF ik nhIN? jy nhIN qF cubwcf sfihb dI iks Xfdgfr nMU Auh mn ivc vsf rhy hn?

sWcmuc ieh mhfn ieiqhfsk cubwcf- sfnMU ‘KMzy dI pfhul’ pRfpq krky isWK sjwx dI pRyrxf dy irhf hY. pRbMDk, pRcfrk aqy gRMQI sfihbfn nMU vMgfr pf irhf hY-ik Auh apxy pRbMD-pRcfr aqy syvf dIaF kMmIaF nMU GoKx aqy apxy apxy PrjF nMU pihcfnx. bflf pRIqm, aWTvyN pfqsLfh, sfihb sRI gurU hirikRsLn pfqsLfh dIaF KusLIaF sfnMU qF hI pRfpq ho skdIaF hn jy kr asIN ‘KMzy bfty dI pfhul’ lY ky gurU gRMQ sfihb jI dI isiKaf qy clx df pRx lvIey. dUjy lPLjLF ivc- jy kr asF gurU gRMQ sfihb jI nMU apxf jIvn gurU Dfrn kIqf hY qF hI sfnUM smJ af skdI hY-cubWcf sfihb dy drsLnf dI.

ieh cubwcf sfihb, sfnMU vMgfr pf irhf hY guriswKo! pfhul lYky gurbfxI nfl juVo. apxf jIvn vI suKwlf kro aqy sMsfr Br dy mnuwK mfqR ivc vI TMz vrqfE. afE! apxf PrjL sMBflIey nhIN qF Xfd rKo sfzIaF apxIaF hI krqUqF kfrx sfzy hQoN, sfzI Aulfd qF jf hI rhI hY, srUp vI nhIN bcyygf. 07As91.8s050

Including this Gurmat Lesson No 07A

cubwcf sfihb, bMglf sfihb-idWlI

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.