BlI suhfvI CfprI jf mih gun gfey
iswK Drm dy bfnI gurU nfnk pfqsLfh aqy bfkI gurU sfihbfn ny
hornF DrmF nfloN akfl purK dI pRfpqI leI asfn aqy ivlwKx pRMrfvF cflU kIqIaF .
ijvyN iek ivlwKxqf ieh vI hY ik ijs jgfH iekwTy hoky akfl purK dI AupfsLnf krnI
hY Aus QF nUM sonf jF kImqI sMgmrmr lfAux nfloN grIbF dI mwdd krnI qy gurmiq dy
DfrnI iswK bxfAux dI hmysLF koisLsL kIqI. pr awj sfzy gurDfmF dI sFB sMBfl krn
vfly, gurmiq dy DfrnI iswK bxfAuxy jF grIbF dI mwdd krn dI bjfey ihMdU Drm dI
rIs nfl gurDfmF Auqy sony dy guMbd ‘qy sMgmrmr lfAux nUM pihl dy aDfr qy lwgy
hoey hn qy iswKF nUM vI ies pfsy pRyrq kr rhy hn. ieh bfby AugrfhI krn smyN gurU
sfihbfn df nFa vrqdy hn, pr gurU sfihbfn dy dwsy isDFqF qoN kohF dUr jf cuwky
hn. pihlF gurduafry qF kwcy sn pr iswK pwky sn, pr hux iesdy Ault ho irhf hY.
vyKdy hF, gurU sfihb akfl purK dI AupfsLnf krn vfsqy ikho aijhy asQfn bfry
iswiKaf dyNdy hn:
BlI suhfvI CfprI jf mih gun gfey ] ikq hI kfim n DAulhr ijqu
hir ibsrfey ]1]rhfAu ] andu grIbI sfD sMig ijqu pRB iciq afey ] jil jfAu eyhu
bzpnf mfieaf lptfey ]1]pIsnu pIis EiZ kfmrI suKu mnu sMqoKfey ] aYso rfju n ikqY
kfij ijqu nh iqRpqfey ]2] ngn iPrq rMig eyk kY Ehu soBf pfey ] pft ptMbr ibriQaf
ijh ric loBfey ]3] sBu ikCu qumÙrY hfiQ pRB afip kry krfey ] sfis sfis ismrq
rhf nfnk dfnu pfey ]4]( m:5,pMnf 745)
arQ :—hy BfeI ! Auh kuwlI cMgI hY, ijs ivc (rihx
vflf mnuwK) pRBU dy gux gFdf rihMdf hY . (pr) Auh pwky mhwl iksy kMm nhIN,
ijnHF ivc (vwsx vflf mnuwK) prmfqmf ƒ Bulf dyNdf hY .1.rhfAu. hy
BfeI ! sfD sMgiq ivc gLrIbI (shfridaF BI) afnMd hY ikAuNik Aus (sfD sMgiq)
ivc prmfqmf icwq ivc vwisaf rihMdf hY . ieho ijhf vwzf aKvfxf sV jfey (ijs
dy kfrn mnuwK) mfieaf nfl hI cMbiVaf rhy .1. (grIbI ivc) cwkI pIh ky, kMblI
pihn ky afnMd (pRfpq rihMdf hY, ikAuNik) mn ƒ sMqoK imilaf rihMdf hY . pr,
hy BfeI ! ieho ijhf rfj iksy kMm nhIN ijs ivc (mnuwK mfieaf vloN kdy) rwjy
hI nfh .2.hy BfeI ! jyhVf mnuwK iek prmfqmf dy pRym ivc nMgf BI quiraf
iPrdf hY, Auh soBf Kwtdf hY, pr rysLmI kwpVy pihnxy ivarQ hn ijnHF ivc msq ho ky
mnuwK (mfieaf df hor hor) loB krdf rihMdf hY .3.(hy BfeI ! jIvF ƒ kIh
dos ? pRBU) afp hI sB kuJ krdf hY (jIvF pfsoN) krFdf hY . hy
nfnk ! (afK—) hy pRBU ! sB kuJ qyry hwQ ivc hY (myhr kr, qyrf dfs
qyry dr qoN ieh) dfn hfsl kr ley ik mYN hryk sfh dy nfl qYƒ ismrdf rhF .
tIkfkfr: pRo[ sfihb isMG zI[ ilwt[
not:- (ieh lyK iek sfD jo kfr syvf dy nFa hyT AugrfhI krdf
hY, AusdI msLhUrI torFto qoN CpdI iek aKLbfr ny kIqI hY, ik gurU qyg bhfdr sfihb
dy iksy gurduafry dy guMbd ‘qy iek kuivMtl sonf lfAux vfsqy afpxy bYNk dy Kfqy
dy nMbr vI idwqy hn ik AunHF ivwc vI pYsy jmf krvfAu. iek kuivMtl sony dI kImq
ies smyN qkrIbn 6 kroV rupeIey nfloN vwD hY . AusnUM pVHky gurbfxI dy kuJ sLbd
dy ky afpxy quwC ivcfr ilKx dI koisLsL kIqI hY).
awj kfr syvf vfly bfby kuivMtlF dy ihsfb nfl gurduafiraF Auqy
sonf lfAux dIaF dOVF ivwc lwgy hn. ieh bfby sonF aqy kImqI pwQr lfAux vfsqy
AugrfhI dyx vfilaF nUM swcI syvf dws rhy hn. kI ies pYsy nfl iswKF nUM hor
hspqfl qy qknIkI kflj nhIN Kolxy cfhIdy ? ijhnF qoN sfzI nvIN pnIrI kMm iswK ky
afpxI rojLI rotI kmf sky aqy ijhVy sfzy nOjvfn kMm dI Bfl ivwc GroN inklky
ivdysLF dIaF jylF ivwc rul rhy hn AuhnF ivwcoN kuJ qF bc skx. pr jy iswK ies
qrFH socx lwg pYx qF iPr aijhy ivhlV bfibaF df kI bxygf jo iswKF dI kmfeI Auqy
afp mihMgIaF gzIaF qy aYsL kr rhy hn qy afpxy pRvfr nUM vI krvf rhy.
gurU sfihb sonf qy mIt nUM brfbr df rs mMndy hn. iPr kI kfrn
hY, bfibE ! mIt Kfx dI qF gwl hI Cwzo qusIN mIt df nFa lYx vfly nUM vI iswK nhIN
smJdy; pr sony vfsqy JolIaF awzI dysL-ivdysL iPrdy ho ? kI iesdf ieh kfrn qF
nhIN, ik gurduafry sonf lfAux dy bhfny afpxf Gr Brn df ieh iek vDIaf qrIkf hY;
ikAuNik nf qF sony dI iksy ny pwrK krnI hY qy nf hI vwjLn qolxf hY ?
gurU nfnk pfqsLfh dy ies sLbd vwl jLrfH njLr mfrIey qy vyKIey
ik gurU sfihb sony qy mIt nUM brfbr smJdy hn, ik nhIN :
rsu suien, rsu rupf kfmix rsu, prml kI vfsu ] rsu GoVy, rsu
syjf mMdr, rsu mITf, rsu mfsu ] eyqy rs srIr ky kY Git nfm invfsu ]( m:1, pMnf
15 )
arQ-: sonf cFdI (iekwTf krn) df
cskf, iesqRI (Bfv, kfm) df cskf, sugMDIaF dI lgn, GoiVaF (dI svfrI) df sLONk,
(nrm nrm) syjF qy (sohxy) mhl-mfVIaF dI lflsf, (suafdly) imwTy pdfrQ, qy mfs
(Kfx) df cskf—jy mnuwKf srIr ƒ ieqny csky lwgy hoey hox, qF prmfqmf dy nfm df
itkfxf iks ihrdy ivc ho skdf hY?
awj gurduafiraF dI iblizMg nMU
vwzf krnf kImqI pwQr aqy sonf afidk lfAux df ivKfvf qF kIqf jFdf hY pr AuQo awj
gurmiq anusfr imlx vflI isiKaf aqy dUsrIaF kOmF nUM jfx vfly iswKI isDFq dy
sMdysL dI idno idn Gft huMdI jf rhI hY. sfzy Drm dy keI pRcfrk ieh iblkul
iKafl nhIN rwKdy ik hux ardfs ho rhI hY jF gurU sfihb df muwKvfk ilaf jf irhf hY
Auh afpxI Bwj dOV ivwc ruJy rihMdy hn. ijs nfl sMgq ‘qy vI mfVf asr pYNdf
hY, ikAuNik pRcfrk qF sMgq df mfrg drsLk huMdy hn. ivdysLF dy gurduafiraF ivwc
qF iswKF dy pRvfirk smfgmF smyN keI kOmF dy lok afAudy hn, AuhnF nUM sfzI Dfrimk
mrXfdf qy rIqI irvfj afidk df pqf nhIN huMdf . ijvyN dovy hwQF ivwc kVfh pRsLfid
jF lMgr df pRsLfdf lYxf . Auh lok keI vfr nf jfxkfrI hox kfrn iek hwQ kr dyNdy
hn pr sfzy vrqfvy AunFH nfl ieMjL vrqfE krdy hn ijvyN Auh jfxbuJ ky kr rhy hox .
ijs nfl AunFH ‘qy sfzy Drm df aks cMgf nhIN pYNdf. sfnUM ivdysLF ivwc aijhIaF
mfmUlI gwlF qoN sucyq rihxf cfhIdf hY.
iswK prMprf anusfr gurduafry ivwc jUTy BFzy sfP krn jF sMgq
dy hwQoN PVH ky rwKx nUM bVf inmrqf vflf kMm smiJaf jFdf hY. ies nfl iensfn df
mn inrml huMdf hY pr bhuqy syvfdfr ieMjL syvf kr rhy huMdy hn ijvyN iksy ny
AunFH nUM ies kMm leI jbrdsqI lfieaf hovy aqy syvf krn dI bjfey, gl ipaf Zol vjf
rhy hox. jykr gurduafry syvf kridaF vI sfzy ivwc inmrqf nf afeI qF rojfnf jIvn
dI qF gwl hI Cwzo. gurduafry ijQy Dfrimk pRcfr dy kydr hn, AuQy lMgr ivwc qy hor
syvfvF kridaF, krn vfly dy suBfa ivwc inmrqf afAuxI vI sKfAudy hn. gurduafiraF
ivwc syvf kridaF sfnUM afpxy igrybfn ivwc jrUr Jfkxf cfhIdf hY qF ik asIN jfx
skIey ik, ieQy ijQy asIN mnuwKqf dI syvf krnI hY, AuQy nfl hI afpxy mn dI soc
nUM suDfrn dy mksd nfl syvf krn vI afey hF ; kI Auh sfzf mksd pUrf vI ho irhf hY
jF nhIN ? sgoN ikqy gurU sfihbfn dy khy iehnF pwvqr sLbdF vflI soc qF nhIN bx
rhI:
nfvx cly qIrQI
min KotY qin cor ] ieku BfAu lQI nfiqaf duie Bf cVIasu hor ]bfhir DoqI qUmVI
aMdir ivsu inkor ] sfD Bly ax nfiqaf cor is corf cor ] (m: 1, pMnf 789)
ies smyN iswKF nUM ieh
ivcfr krnI cfhIdI hY, kI gurduafiraF dy guMbd qy mxF dy ihsfb nfl sonf jF kImqI
pwQr lfAux nfl sfzy gurU sfihbfn ijLafdf KusL hoxgy ; ik grIb lokF vfsqy hspqfl
Kolx, ssqIaF dvfeIaF dyx jF ikwqf sKfAux vfly skUl Kolx nfl, ijhnF qoN iswKky
iswK afqm inrBr ho skx aqy ivdysLF dIaF jylF ivwc rulx qoN vI kuJ bwc skx ?
kI gurduafiraF dy gubMd ‘qy sonf lfAuxf ies smyN ijLafdf
jLrUrI hY jF AuhnF axgOilaF iswKF dI sfr lYxI jLrUrI hY ijhnF nUM awj asIN
isklIgr vxjfry afKdy hF ? ieh kfrsyvf vfly bfby AuDr mUMh ikAuN nhIN krdy, ijhnF
nUM ies vyly iswKF dI mwdd dI bhuq jLrUrq hY. afm iswKF kolo aqy Dfrimk
styjLF qoN vI ieh gwl keI vfr suxI hY, " gurU dI golk, grIb df mUMh"
pr ieh anmol sLbd isrP suxn suxfAux qwk hI sImq jfpdy hn. akfl purK ikRpf kry !
afpxy afp nUM iswK jF Kflsy aKvfAux vfly, ies qrFH dy iswK kOm dI sLfn nUM
dunIaF ivwc vDfAux vfly kfrjF dy DfrnI bxn. kI iksy vI gurU sfihbfn ny afpxy
jIvn kfl ivwc iksy Drmsfl nUM sonf jF kImqI pwQr lfieaf sI jF iswKF nUM afAux
vfly smyN ivwc lfAux df AupdysL kIqf sI ? kI AuhnF hmysLF hI lokfeI dy Bly Kfqr
KUh jF hor ijs cIjL dI AuQoN dI jnqf nUM jLrUrq sI Auh bxf ky nhIN idwqI sI ?
iswK Drm dy pYrokfrF nUM cfhIdf hY, ivhlV bfibaF vwloN pfey jf rhy Brm BulyiKaF
ivwcoN inklky gurbfxI anusfr afpxf jIvn bxfAux dI koisLsL krn, ies nfl ijQy sfzf
jIvn suDrygf AuQy sfnUM ieh vI pqf lgygf ik gurmiq anusfr ikQy mfieaf dyxI
jLfiejL hY qy ikQy nhIN. ies qrFH asIN gurU sfihbfn dIaF KusLIaF vI prfpq kr
skFgy aqy do Pfiedy hor vI hoxgy, iek qF sfzf jIvn suDrygf dUjF Twgy jfx qoN
bcFgy.
gurbfxI sonf dfn krn,
qIrQF qy jfx qy vwzy vwzy jwg afidk krn nUM koeI mhwqqf nhIN dyNdI . gurbfxI qF
aijhy dfn krn qy krmkFz krn df KMzn krdI hY:
bfnfrsI qpu krY Aulit, qIrQ mrY agin dhY, kfieaf klpu kIjY ] asumyD jgu kIjY, sonf grB
dfnu dIjY, rfm nfm sir qAU n pUjY ]1] Coiz Coiz, ry pfKMzI mn,
kptu n kIjY ] hir kf nfmu inq inqih lIjY ]rhfAu ](Bgq nfmdyv, pMnf 973)
iswK jgq nUM ies smyN bhuq hI soc ivcfr krn dI jLrUrq hY,
ikAuNik Drm dy nFa qy luwtx vfly ByKI bhuq iPr rhy hn. gurU sfihbfn dIaF XfdgfrF
qy gurduafry vI bxfAuxy cfhIdy hn pr AuhnF ‘qy sonF jF kImqI qoN kImqI pwQr
lfAuxf jLrUrI nhIN . sfzy gurU sfihbfn aqy iswK kOm dI iewjLq dUsrIaF kOmF ny
gurduafiraF ‘qy lfey sony nfloN iswKF dy vrqmfn ikrdfr nUM vyK ky krnI hY.
sfnUM gurU sfihb dIaF bKLisLsLF isrP gurduafiraF qy sonf jF kImqI pwQr lfAux
vfsqy pYsy dy ky hI hfsl krn vflI afpxI soc nUM bdlxf pvygf. sfnUM afpxI lhU
psIny nfl kIqI kmfeI ivwcoN dyx smyN ieh iKafl rhy ik ieh pYsy gurmiq dy isDFq
anusfr ho rhy pRcfr, loVvMd iswK jF iksy grIb dI mdwd leI kMm afAux.
gurU nfnk pfqsLfh ny mlk Bfgo dy Gr jfx nfloN BfeI lflo dy Gr
jfx nUM qrjLIh idwqI sI. kI hux gurU sfihb gurduafiraF nUM sonf qy kImqI pwQr
lfAux vfsqy mfieaf dyx vfilaF Auqy ijLafdf bKisLsL krngy jF gurmiq dI soJI dyx
vfly adfiraF qy loVvMd iswKF dI mwdd krn vfilaF ‘qy ? ieh asIN gurU sfihb
vwloN imlIaF isiKafvF qoN ivcfrnf hY.
gurU-pMQ df dfs,
gursLrn isMG ksyl ‘knyzf’