.

‘jpu’ jI ivwc pMj KMz

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

pMj KMzF nfl sMbMDq pAuVI nM: 34 qoN 37- rfqI ruqI iQqI vfr ] pvx pfxI agnI pfqfl ] iqsu ivic DrqI Qfip rKI Drm sfl ] iqsu ivic jIa jugiq ky rMg ] iqn ky nfm anyk anµq ] krmI krmI hoie vIcfru ] scf afip scf drbfru ] iqQY sohin pMc prvfxu ] ndrI krim pvY nIsfxu ] kc pkfeI EQY pfie ] nfnk gieaf jfpY jfie ]34] Drm KMz kf eyho Drmu ] igafn KMz kf afKhu krmu ] kyqy pvx pfxI vYsMqr kyqy kfn mhys ] kyqy brmy GfViq GVIaih rUp rMg ky vys ] kyqIaf krm BUmI myr kyqy kyqy DU Aupdys ] kyqy ieMd cMd sUr kyqy kyqy mMzl dys ] kyqy isD buD nfQ kyqy kyqy dyvI vys ] kyqy dyv dfnv muin kyqy kyqy rqn smuMd ] kyqIaf KfxI kyqIaf bfxI kyqy pfq nirMd ] kyqIaf surqI syvk kyqy nfnk aMqu n aMqu ]35] igafn KMz mih igafnu prcMzu ] iqQY nfd ibnod koz anµdu ] srm KMz kI bfxI rUpu ] iqQY GfViq GVIaY bhuqu anUpu ] qf kIaf glf kQIaf nf jfih ] jy ko khY ipCY pCuqfie ] iqQY GVIaY suriq miq min buiD ] iqQY GVIaY surf isDf kI suiD ]36] krm KMz kI bfxI joru ] iqQY horu n koeI horu ] iqQY joD mhfbl sUr ] iqn mih rfmu rihaf BrpUr ] iqQY sIqo sIqf mihmf mfih ] qf ky rUp n kQny jfih ] nf Eih mrih n Tfgy jfih ] ijn kY rfmu vsY mn mfih ] iqQY Bgq vsih ky loa ] krih anµdu scf min soie ] sc KMiz vsY inrMkfru ] kir kir vyKY ndir inhfl ] iqQY KMz mMzl vrBMz ] jy ko kQY q aMq n aMq ] iqQY loa loa afkfr ] ijv ijv hukmu iqvY iqv kfr ] vyKY ivgsY kir vIcfru ] nfnk kQnf krVf sfr]37]

------------------------------------------------------------------------------------

bfxI jpu dIaF kul 38 pAuVIaF qy 2 slok hn, iehnF ivcoN pAuVI nM: 34 qoN 37 qIk pMj KMzF df ijLkr afieaf hY, jo ies pRkfr hn :-

1[ Drm KMz 2[ igafn KMz 3[ srm KMz 4[ krm KMz 5[ sc KMz

iehnF KMzF dy arQF nMU lY ky sfzy bhuq sfry tIkfkfr kfPI AulJy pey hn. AunHF dIaF stIkF nMU pVHky ijhVf nuksfn BolIaF BflIaF, aigafnqf ivc PsIaF sLrDflU sMgqF df hoieaf hY Auh qF bhuq hI ijLafdf hY. ieQy hI bs nhIN, sfzy kuJ zyiraf aqy ilKfrIaF ny qF asl arQF nMU jfxdy hoey vI jfxbuJ ky apxI ivdvqf df pRBfv pfAux vfsqy, shI arQF nMU pfsy rKky, aijhy afl-pqfl arQ kIqy hn ik idl ro AuTdf hY. aijhy idWqy arQF ivc nf hI koeI sWcfeI hI hMudI hY aqy nf hI jigafsU nMU kuJ pRfpq hI ho skdf hY. hF! sLrDflU sWjx apxI sLrDf aqy aigafnqf vWs ieh pRBfv jLrUr lY lYNdf hY ik Plfxf ilKfrI-bulfrf jF sMq-mhfpursL bVf ivdvfn hY. ikAuNik ies ny ieko hI gl nMU lY ky ikWqnI vWDIaf ivafiKaf kIqI hY aqy jy puCo sWjx jI! sfnMU vI kuJ smJfE! ik iehnF pdF dy kI arQ hn qF AuqWr imlygf; jI! ieh qF asIN apxI quWC buWDI anusfr ikvyN dsIey? qusIN afp hI ies ivafiKaf nMU pVH lvo, bhuq vWDIaf ivafiKaf hY.

hux qusIN hI dso ik ies ivafiKaf ivcoN iksy nMU kI imilaf? gurbfxI qF hY hI isWK dI jIvn-jfc. jy pVHn vflf hI Aus ivcoN kuJ nhIN smJ sikaf qF kyvl ieh pRBfv dyxf ik Plfxf bVf ivdvfn hY! Ausdf pMQ nUM kI lfB?

keIaF ny ieQoNqIk vriqaf hY ik - iehnF pMjF KMzF nMU akfl purK dI rcnf ivc iksy PLrjLI nrk-surg dI qrHF, koeI vWKry pMj lok hI imWQ ilaf hY ijnHF ivcoN pRfxI df gujLrnf dwisaf hY. pr ajyhIaF sB glF inrmUl aqy hfsohIxIaF hn. ies vfsqy jLrUrI Bfsdf hY ik sMgqF nMu ies vfDU dI AulJx ivcoN kWiZaf jfvy qfik sMgqF Aus lfB nMU pRfpq kr skx ijs vfsqy gurdyv ny ies bfxI dI rcnf kIqI hY.

bfxI ‘jpu’ aqy ismrn - bfxI jpu nMU ghu nfl ivcfiraF, spWsLt ho jFdf hY ik ies rcnf dy isrlyK ‘jpu’ df spWsLt arQ hI ies gl nUM smJfAuxf hY ik gurU ky isWK vfsqy ‘ismrn’ dy kI arQ hn? cyqy rhy! gurU nfnk pfqsLfh dy Gr ivc ismrn dy purfqn bRfhmxI arQ nhIN hn. bfxI ‘jpu’ ivc qF blik smJfieaf hI iehI igaf hY ik gurbfxI anusfr krqy df ‘ismrn kI hY?’ aqy ‘kI ismrn nhIN?’ ‘ismrn krnf ikvyN hY?’ ienF hI nhIN blik ‘ismrn vfsqy rukfvtF ikWQy ikWQy hn?’ aqy ‘iks pRkfr dIaF hn?’.

"pRB kY ismrin jp qp pUjf" (pM:262)- bfxI df PLYslf hY ik pRBu dy ismrn ivc hI sfry ‘jp, qp’ af jFdy hn. iesdy Ault lokfeI qF ‘jp, qp’ nUM hI ismrn mMn ky bYTI hYeI hY. keI qF gurU ky isWK vI lMmIaF lMmIaF smfDIaF lgf ky bYTy hn aqy iesy nUM pRBu df ismrn mMn rhy hn. drasl ismrn vfly iesy hI ivsLy aqy mnorQ nMU lY ky ies bfxI dI rcnf kIqI geI hY. ieQy ieh spWsLt kIqf igaf hY ik mnuWK Aupr apxy hI sMskfrF vflI kUV dI kMD (pfl) cVHI hoeI hY aqy Auh krqy dy hukm ivc jIey ibnF nhIN tuWt skdI. mnuWK ny Bfxy aqy rjLf df jIvn jIa ky jnm nMU sPl krnf hY, sicafrf bxnf hY. iehI hY sWcf-suWcf ismrn. qFqy suafl pYdf huMdf hY ik ajyhy ismrn dI avsQf nMU pRfpq ikvyN krnf hY? Bfv ‘sicafrf’ bnxf ikvyN hY? ‘sicafrf’ bxn dI pihcfx kI hY? ies bfxI ivc jIvn dy ies sWc nUM pUrI qrHF smJfieaf igaf hY. ismrn bfry pRclq anykF ZMgF aqy ismrn dy ley jFdy iek dUjy qoN Ault anykF arQF nMU ies bfxI ivc ieWk ieWk krky bVy pRBfvsLflI ZMg nfl kWitaf aqy ismrn dI aslIaq nUM pRgtfieaf hY. mOn vrq rKxy, mfieafDfrI hoxf, suwcmF-sMjmF ivc Psy rihxf, qIrQF afid qy BWtkxf, mflf PyrnIaF, rtOxIaF afidk anykF ZMgF nUM ieQy KoKlf hoxf disaf hY. spWsLt kIqf hY ik ieh sfry ZMg pRBU df ‘ismrn’- ‘jpu’ aQvf mnuWK df Drm nhIN hn. ieh sfry ZMg pRBU dI Xfd nMU mn ivc nhIN vsf skdy. ies sfrI gl nMU pUrI qrHF smJx vfsqy bfxI ‘jpu’ nUM gurbfxI isDFq aqy gurbfxI ivafkrx anusfr smJxf aiq jLrUrI hY. ies dy nfl-nfl bfxI ‘jpR’ Aupr iek pUry ‘gurmWq pfT’ dI loV hY aqy iblkul vWKrf ivsLf hY. hWQly ‘gurmWq pfT’ ivc qF kyvl ieh dyKxf hY ik ieh ‘pMj KMz’ ieQy iks arQ ivc afey hn?

jIvn dIaF AucfeIaF df mfpdMz hn ‘pMj KMz’-ieQy pMjF KMzf qoN Bfv hY mn dIaf pMj qbdIlIaF. ‘gurbfxI anusfrf ismrn kI hY?’-Aus ismrn dI pihcfx aqy Aus ismrn dI pRfpqI dy rsqy ivc pYx vflIaF jF pfeIaF jf rhIaF ruukfvtF nUM bfxI ‘jpu’ ivc Koilaf hY. aMq mnuWKI mn dIaF kRmvfr ienHF pMj qbdIlIaF rfhIN, gurdyv iek ajyhf mfp dMz pysL kr rhy hn ijsqoN hr mnuWK sihjy hI afpxy afp nMU GoK skdf hY Auh Drm dy pWQ qy KVf ikWQy hY? ies mfp dMz rfhIN Aus nMU ieh igafn vI ho jFdf hY ik aj Auh ikWQy KVf hY aqy jIvn sPlqf dy rfh ivc Aus aMdr aglI ikhVI qbdIlI afAuxI cfhIdI hY? bjfey iksy qoN puCWx dy, Auh afp dyK lvy-jykr Aus dy jIvn aMdr aglI qbdIlI nhIN afeI qF rukfvt ikQy hY?

duWD, pfxI, hvf, rosLnI, anfj, kpVf, hrfrq, idWsLf, AuycfeI, incfeI, gihrfeI lgBg hr cIjL df mfp dMz mOjUd hY. pr mnuWKI ‘mn’ vfsqy aqy Auh vI jIvn sPlqf dy rsqy Aupr, Drm dy Kyqr ivc, kyvl pihlI vfrI, ieh mfpdMz gurU pfqsLfh ny sMsfr nMU bKisLaf hY. ies qoN pihlF ajyhf mfp dMz dyxf qF dUr kdy iksy nMU suiJaf vI nhIN sI. iPr mfpdMz vI Auh ijhVf kyvl piVHaf iliKaf hI, iek anpVH vI ihsfb lgf skdf hY ik jIvn dy rsqy dI ikhVI pAuVI hY aqy Aus Aupr cVHxf ikvyN hY? duWK qF ies gl df hY ik ies rcnf dy ieWqny sihl aqy aiq jLrUrI arQF nMU ies qrHF AulJfieaf igaf hY ik rojLfnf bfxI ‘jpu’ df pfT kr-kr ky vI asIN ies df lfB pRfpq nhIN kr rhy. afE! ienHF ‘pMjf KMzf’ qy kRmvfr ivcfr krIey:

1[ Drm KMz kf eyho Drmu ………mMn dI pihlI qbdIlI nUM pfqsLfh ny nfm idWqf hY-Drm KMz (pAuVI 34)-mnuWK afm hflq ivc apxy afp nMU bVf DrmI smJ irhf hMudf hY. Auh apxy afp nMU vWzf DrmI, Bgq, mhfqmf, inWqnymI, jogI, sMinafsI, igafnI, sMq, sfDU, vYrfgI, nFgf, avDUq ieQoN qIk ik gurU jF rWb hox df vI pRBfv dy irhf hMudf hY. anykF mnuWK qF Drm dy khy aqy mMny jFdy anykF krmF, rIqF, ByKF nMU bVI nyk-nIXqI nfl kr rhy huNdy hn. apxf smF aqy myhnq dI kmfeI df ieWk vWzf ihWsf ies Aupr lgf rhy huMdy hn.

ieMnF hox dy bfvjUd AunHF df ieh sB kuJ inhPl aqy Pokt krm hI huMdf hY. asl ivc Drm df AuhnF nUM ajy A-a vI pqf nhIN huMdf. blik ienHF hI krmkFzF qoN pYdf hoeI Auprfmqf kfrx hI keI vfrI ivkfrF, kWcy rsF aqy ivWBcfr afid dI gMdgI ivc vI zuWb jFdf hY. jF iPr jIvn aMdr ies vWD cukI Auprfmqf aqy ies krmkFzI Drm df KoKlfpx, AunHF nUM nfsiqkqf dI KWz ivc suWt dYdf hY. ies qrHF izWgx qoN bfd iPLr apxy afp nUM BfvyN kimAuinst kihx jF sfmvfdI pr AunHF dy jIvn ivc itkfa iPLr vI nhIN aFAudf. ajoky kimAuinst mulkF aMdr AuQl-puQl iesy df vWzf sbUq hY. afiKr nfsiqkqf ‘qy kimAuinjLm Drm dy lybl hyT ho rhy axigxq krmkFzf, aMDivsLvfsF, pfKMzf, ZoNgF qo pYdf hoeI iesy Auprfmqf dI hI Aupj sI. nqIjf iek jF dUjy ZMg nfl amWulf mnuWKf jnm brbfd krnf hI hY.

iesdy Ault, mnuWK jdoN sWcmuc hI Drm ivc pRvysL krdf hY qF Aus aMdr pihlI qbdIlI ieh afAuNdI hY ik AusnMU smJ af jFdI hY ik krqf kyvl iek akflprKu afp hI hY. iesqrHF Auh vfDU dIaF anykF pUjfvF aqy mfnsk gulfmIaF, ByKF, vihmF, BrmF qoN afjLfd ho jFdf hY. Aus nMU pqf lg jFdf hY iQWqF, vfrF, ruqF, pAux-pfxI-agnI afid dI rcnf krn vflf akflpurKu qoN CuWt hor koeI nhI. smJ af jFdI hY ik svyr-sLfm, iQWq-vfr, mMgl-snIcr, nrfqy-sLrfD, astmI-nomI, sMgRFd-misWaf-pUrnmfsLIaF afid ivsLysL pUjf jF mhfqm vfly idn nhIN hn. AusnUM pqf lg jFdf hY ik hvf, pfxI, aWg, iQWq, vfr pUjf df ivsLf nhIN hn. pUjf qF kyvl ienHF nUM bnfAux vfly krqy dI hI krnI hY.

mnuWK vfsqy ieh rcnf pRBU ny kyvl Drmsfl dI inafeI rcI hY. mnuWK qF ieQy sMsfr ivc kyvl jIvn rUpI rfq ibqfAux vfsqy hI afieaf hY. ieh jgq kyvl Aus vfsqy kyvl iek rYx bsyrf hY, sdIvI itkfa df sQfn nhIN. krqy dI ies byaMq rcnF dy aMdr kyvl iek mnuWK hI nhIN, blik anykF pRkfr dy rMgF, jfqF, nslF aqy sLklF dy iBMn iBMn jIv Ausny pYdf kIqy hn pr mnuWKf jnm df ivsLysL mksd hY.

ies pAuVI rfhIN gurdyv ny Aus ielfhI sWc nUMM pRgt kIqf hY ik krqy dI drgfh ivc ieQy jIvF dy kIqy krmF anusfr sWcf inaF huMdf hY. ieh sWcf inaF vI khy jF mny jFdy koeI Drm rfj-jmrfj nhIN blik krqf akflpurKu afp hI krdf hY. ies qrHF gurbfxI df PLYslf hY ik khy aqy mMny jFdy surg, nrk, Drm rfj, jmrfj, icWqrgupq afid kyvl BulyKy hI idWqy gey hn. ‘Drm KMz’ dI avsQf ivc puWjy mnuWK nUM sWcy inaFkfrI pRBU dI smJ af jFdI hY.

sWcy Drm dI soJI vflf mnuWK iksy bRhmf nMU isRsLtI df pYdf krn vflf, isLvjI nMu sMGfr krn vflf aqy ivsLnMU nMU pflx krn vflf nhIN mMxdf. AusnMU pqf lg jFdf hY ik akflpurKu afp hI mfrn, jIvflx aqy pYdf krn vflf vI hY. Auh jfx jFdf hY ik krqy dy drbfr aMdr Aus dy rMg ivc rMgy hoey pMc avsQf ivc puWj cuky mnWuK hI surKrU aqy AusdI bKisLsL dy hWkdfr hMudy hn.

krqy dI drgfh ivc kOx pRvfn hY aqy kOx afpxf jIvn brbfd krky igaf hY iesdf inrxf vI pRBU afp hI krdf hY, koeI dUjf nhIN. mnuWK nUM smJ af jFdI hY ik jfq, vrx, dysL, Drm, ilMg afid dy Byd jIvn dI sPlqf ivc rukfvt hn.

gurdyv dsdy hn ik sWcy Drm dy rfh vl muVy sWcy DrmI dy mn dI ieh pihlI qbdIlI hMudI hY. ies gWl nMU smJfx vfsqy hI pfqsLfh ies pAuVI nMU "Drm KMz" df nfm idWqf hY. ies qoN vWzI gl ieh hY sWcy Drm nUM smJfAux vfsqy hI qF pfqsLfh ny ies qoN pihlIaF qyqI pAuVIaF rcIaF hn.

2[ igafn KMz kf afKhu krmu- (pAuVI nM:35) mnuWKI mn dI ies qoN aglI aqy dUjI qbdIlI dWsI hY "igafn KMz". gurdyv PurmFdy hn ik ies qrHF jdoN mnuWKI mn dI qbdIlI scy Drm vfly pfsy afAuNdI hY qF Aus dI sFJ rWbI igafn nfl bx afAuNdI hY. iehI mnuWK ijhVf ik pihlF apxI nf-smJI kfrn pAux, pfxI, agnI afid nMU dyvqy mMn ky pUj irhf sI. ikRsLn, isLvjI afid Aus ny apxy keIM Bgvfn imWQy hoey sn. eys DrqI nUM-DrqI mfqf mMn ky pUj irhf sI. ieMdr, cMdrmF, sUrj, snIcr, mMgl, rfhU kyqU afid anykF gRih-nksLqrF dI pUjf vflI jWkV ivc Pisaf hoieaf sLgnF-rIqF, vihmF-BrmF df gulfm sI. smuMdrF, KfxIaF aqy bfxIaF afid dIaF Aus ny igxqIaF imxqIaF GWV rKIaF sn. apxy rfhIN imWQy hoey iksy mnuWK nMU hI isRsLtI df nfQ Bgvfn aqy sB qoN vwzf isWD aqy buWDI dfqf mMnI bYTf sI.

mn dI Drm vfly pfsy afeI qbdIlI kfrx jdoN Aus dI sFJ sWcy ielfhI igafn nfl bx afAuNdI hY qF Aus nMU smJ af jFdI hY ik Aus dy ieh sfry ivsLvfs aqy krm, iblkul Pokt krm sn. krqy dI rcnf ivc qF anykF hI qrHF dIaF pAuxf, axigxq qrHF dy pfxI, byaMq iksm dIaF agnIaF ‘qy anMq ndIaF, kyvl iek DrqI nhIN blik "DrqI horu prY horu horu" krqy dI byaMq rcnf ivc ieho jhIaF anykF hI DrqIaF aqy smuMdr mOjLUd hn. iek nhIN blik lKF hI sUrj, cMdrmF akfl purK dy hukm ivc bWJy hoey afpo afpxI izAutI Bugqf rhy hn.

mnuWK qF iksy iek bRhmf nMU hI jgq bnfAux vflf smJI bYTf sI pr rWbI igafn dI avsQf ivc puWjy mnuWK nUM krqy dI tWksfl ivc, ieho jhy ikMny hI bRhmf qF inwq GVy jf rhy idKfeI dyx lg pYNdy hn. ijnHF guxF krky iksy ieWk ikRsLn jF isLvjI nMU hI Ausny rwb imWQ ilaf sI, ajyhy guxF vfly qF axigxq hI ikRsLn aqy isLvjI Aus pRBu dI rcnf aMdr hr smyN mOjUd njLr afAux lg pYNdy hn-" …kyqy kfn mhys ] kyqy brmy GfViq GVIaih rUp rMg ky vys"

igafn dI avsQf nUM pRfpq mnuWK nMU pqf lg jFdf hY ik akflpurKu dI anyk pRkfr dI rcnf ivWcoN iksy iek aMg df vI pfr nhIN pfieaf jf skdf, hWd-bMnF nhIN lWiBaf jf skdf. mn dI ies igafn vflI avsQf ivc pwuj cukf iensfn, qrHF-qrHF dy vihmF, BrmF, sLgnF-rIqF, jhflqF aqy mfnisk gulfmIaF qoN afjLfd ho jFdf hY. ies qrHF kl qIk qMg socxI ivc PLisaf AuhI mnuWK apxI qMg socxI nMu iqafg ky ivsLfl socxI df mflk bx jFdf hY.

gurdyv smJFdy hn mnuWKI mn dI Drm vfly pfsy af cukI qbdIlI Aus dI aglI sFJ ielfhI igafn nfl bnfAux df kfrx bxdI hY. iesy nMU hI gurU sfihb ny mnuWK df "igafn KMz" ivc pRvysL kr jfnf kih ky smJfieaf hY.

3[ srm KMz kI bfxI rUpu- (pAuVI nM:36) inrf purf cuMJ igafn vI mnuWK dy mn aMdr hAumY, cquWrfeIaF qy TWgIaF nMU jnm dyNdf hY. mnuWK dy icrF qoN bxy hoey sMskfr Aus dy mn Auqy bfr bfr hfvI hMudy rihMdy hn. ies vfsqy gurdyv dsdy hn ik igafn dI avsQf ivc pRvysL krn qoN bfd ies ‘igafn’ muqfbk jIvn nUM Zflx leI mnuWK aMdr iek vWzy AuWdm-imhnq dI loV pYdf ho jFdI hY.

jIvn dy swcy mfrg qy clx vfly mnuWK dI aglI pAuVI aqy pihcfx kI hoxI hY? gurdyv dWsdy hn ik mnuWK dI sFJ jdoN ielfhI igafn nfl bx afAuNdI hY qF Aus aMdr Aus krqy ivc aByd hox leI AuWdm (srm) df jfg AuTxf iek kudrqI gl hY. ajyhf mnuWK Pokt ivsLvfsF aqy mfnsk gulfmIaF qoN Aupr AuT pYNdf hY. AusnUM mnuWK dy Kuly-zuWly sfPL-suQry kudrqI jIvn dI smJ af jFdI hY. purfxf vihmF-BrmF vflf, mUrqI-kWbr-mVHI afid dI pUjf nfl Biraf hoieaf krmkFzF nfl BrBUr jIvn apxy afp nUM hI vfDU aqy Bfrf mihsUs hox lg pYNdf hY. aigafnqf dy purfxy hnyiraf ivcoN bfhr inklx vfsqy vWD qoN vWD jWqnsLIl ho jFdf hY. Aus nUM apxy pRBu bKsLy suafsF aqy amuly mnWuKf jIvn dI kImq smJ ivc af jFdI hY. Auh hux apxf jnm jLfieaf nhIN krdf. ijLMdgI dy hr pl nMU pRBU rMg ivc rMgx aqy ies jIvn nUM icMqf rihq kudrqI aqy suKWlf bnfAux vfsqy sdf qWqpr rihNdf hY.

mn dI iesy avsQf nMU sfihbF ny "srm KMz" df nfm dy ky smJfieaf hY. disaf hY ik ies mfnsk avsQf dI sB qoN vWzI pihcfx hY ik iensfn dI bolcfl, rihxI-krxI ivc inWKfr af jFdf hY. ‘srm’ awKr sMsikRq dy sRm awKr df pMjfbI rUp hY aqy ieQy AudWm dy arQF ivc hY. "srm KMz" dI avwsQf ivwc mnuWKI mn dI aijhI GfVq GVI jFdI hY ik Aus dI buWDI ivkfs dIaF isLwKrF nMU CUhx lg pYNdI hY. Auh anMq igafn df mflk ho jFdf hY aqy swcy mnuWKI jIvn nUM pfAux vfsqy AudWm hI Ausdf jIvn bx jFdf hY. jy koeI mnuWK ies avwsQf nMU ibafx krnf cfhy qF AusnMU bfd ivc pCqfAuxf hI pYNdf hY. ikAuNik ies avsQf df vrnx ho hI nhIN skdf.

4[ krm KMz kI bfxI joru- (pAuVI nM: 37) mn dI cOQI qbdIlI hY "krm KMz" Bfv akfl purK dI bKisLsL vflI avsQf nUM jIvn ivc pRpq krnf. pfqsLfh dsdy hn ik Drm vfly pfsy mnuwKI mn df moV, sWcy igafn nfl sFJ pYdf krdf hY. sWcy igafn dI pRfpqI hox qy jIvn nUM isWDy rsqy pfAux vfsqy aqy suafrx vfsqy aMdr AuWdm dI avsQf bx afAuNdI hY. ies avsQf ivc ivcr rhy mnuWK Aupr pRBU df krm (bKisLsL) koeI CupI-guWJI gl nhIN rih jFdI. gurU pfqsLfh ny jIvn ivc pRfpq hoeI iesy avsQf nUM nfm idWqf hY ‘krm KMz’ ivc ivcrnf Bfv krqy dIaF bKisLsLf df aihsfnmMd rihxf. ieQy ‘krm’ awKr PfrsI BfsLf qoN ilaf igaf hY.

krm KMz dI avsQf ivc phuMicaf mnuWK, apxy aMdr aQfh sLkqI nMU anuBv krdf hY. pRBU dI imhr nfl Auh ieMnF blvfn ho jFdf hY ik sMsfrk ivsLy-ivkfr, mfnsk kmjLoiraF Aus Aupr apxf rWqI Br vI mfVf pRBfv nhIN pf skdIaF. Auh mfieaf dy mfrU asr qoN vI bc jFdf hY, ikAuNik hr smyN Auh krqy akflpurKu nfl ieWk-imWk ho cukf huMdf hY. AusdI pWl-pWl aqy suafs-suafs dI krnI ivcoN pRBU krqy dI isiPLq-slfh hI pRgt huMdI hY, Ausy dy drsLn huMdy hn.

ies avsQf ivc puWj cuky mnuWK df rom rom pRBU ipafr ivc sIqf-pruqf hMudf hY "iqQY sIqo sIqf mihmf mfih". ajyhf mnuWK jnm-mrn dy gyV ivcoN inkl jFdf hY. Auh sMsfr ivc pRclq DrmF dy lybl QWly kIqIaF jf rhIaF TwgIaF df isLkfr nhIN ho skdf. iehI hY Aus df ‘krm KMz’ ivc ivcrnf.

5[ sc KMiz vsY inrMkfru- (pAuVI nM[37) mnuWKI jIvn mn dI afKrI aqy sB qoN AuWcI avsQf nUM pfqsLfh ny ‘sc KMiz’ df nfm idWqf hY. sfihb dsdy hn "krm KMz" dI avsQf nMU pRfpq mnuWK shI arQF ivc scy pRBu nfl ieWk imWk hoieaf huMdf hY. Asu avsQf ivcr irhf mnuWK mfno scKMz ivc hI ivcr irhf huMdf hY. iehI hY sWc dI avsQf nUM pRfpq krnf, aQvf jIvn muWkq ho jfxf. ies qrHF ajyhf mnuWK rjLf aqy Bfxy dI Aus avsQf nMU pRfpq ho jFdf hY ijs dI pRfpqI dI gl gurdyv ny mnuWKf jnm dI pRfpqI df insLfnf pihlI pAuVI ivc disaf hY, iesy nUM ‘sicafrf’ afiKaf hY. ieh gl qF ies rcnf dy arMB ivc hI "ikv sicafrf hoeIaY ikv kUVY qutY pfil ] hukim rjfeI clxf nfnk iliKaf nfil" kihky smJf idWqI sI aqy iesy nUM rcnf df mnorQ vI disaf sI.

hukim rjfeI clxf- sicafrf aQvf sPLl avsQf nMu pRfpq mnuWK jfx lYNdf hY ik pRBU ny apxI rcnf byaMq KMzF-bRhmMzF ivc rcI hoeI hY. pRBu rfhIN rcI ies byaMq-byaMq rcnF ivc Ausny anykF hI lokF dI rcnf vI kr rKI hY. iPr AuhnF lokF ivc, anykF hI pRkfr dI jIv rcnf vI Aus krqy ny afp hI kIqI hoeI hYY. ajyhy mnuWK nUM ieh smJ vI af jFdI hY ik jo kuJ vI vrq irhf hY Aus scy pRBU dy hukm aqy inaF qoN bfhr kuJ vI nhIN. Aus nMU ieh vI prqWK idsdf hY ik akfl purK bVy inXimq ZMg nfl sfrI rcnF aqy ies rcnf ivcly sfry jIvF dI sMBfl afp hI kr irhf hY. AusnMU krqy dI iksy krnI ivc dosL-ikMqU jF sLMkF nhIN rihMdf.

afigafnqf dI avsQf ivc ivcrdf kdy iehI mnuWK ieh ikhf krdf sI ik ‘rwb ny ieh cMgf nhIN kIqf’, ‘pRBu ny ieh bVf mfVf kIqf hY’, jF ‘amuky nfl bVf jLulm hoieaf hY’ afid. Aus smyN AusdI soc qF ienI kmjLor sI ik Auh ies Aupr vI sLk krdf sI ik ‘rwb hY vI jF ik nhIN’. pr AuhI mnuWK jdoN apxI ‘sPl avsQf’ ‘jIvn mukq’ ‘sicafrf’ jF ‘scKMiz’ dI avsQf ivc puWj jFdf h. ajyhI avsQf ivc pujy hoey mnuWK dI jIvn AucWqf df vrnx kIqf hI nhIN jf skdf. sfihb jI PurmFdy hn ik mnuwK dy sPl jIvn dI ies avsQf df ijLkr qF ies qrHF hY ijvyN lohy nMU cbfAuxf ‘nfnk kQnf krVf sfru’ Bfv sMBv nhIN.

Drm dy Kyqr ivc kyvl pihlI vfr- Drm dy Kyqr ivc ieh kyvl pihlI vfrI hoieaf hY. Drm dI pAuVI cVH rhy mnuWK nUM vI smJ af sky ik Auh ikWQy KVf hY. ies qrHF gurU nfnk sfihb ny, Drm dy Kyqr ivc sMsfr pWDr qy mnuWKI mn dI avsQf nMU iehnF pMj KMzF rfhIN mfno iek mfp dMz mukrWr krky dy idWqf hY qF ik mnWuK apxy afp hI ihsfb lgf sky ik hux Auh ikWQy KVf hY aqy aglI qbdIlI Aus aMdr kI afAuxI cfhIdI hY.

mnuWKI jIvn dI sPlqf nMU nfpx df XkInn ies qoN hor koeI cMgf ZMg nhIN ho skdf. vYsy gurbfxI aMdr mnuWKI mn dIaF Drm vfly pfsy iehnF qbdIlIaF nMU gurbfxI aMdr hor vI keI QfeIN smJfieaf igaf hY. imsfl vjoN rfg sUhI dy mhlf cOQF pMnf 773 Aupr cfr bMd ijnHF nMU ‘cfr lfvF’ (mfnisk qbdIlIaF) dy pfT dy isrlyK hyT ‘anMd kfrjF’ smyN pVHx df pMQk nIXm hY. pMjvyN pfqsLfh dy sLbd "myrf mn locY gur drsn qfeI…[" (pM: 96) ijnHF bfry asIN apxI nf-smJI kfrn gurdyv dIaF icWTIaF hox dI khfxI GWV rKI hY, AuQy vI mnuWKI mn dIaF ienHF hI qbdIlIaF nMU dUjy ZMg nfl smJfieaf igaf hY.

ies qrHF sfnMU ies pKoN iksy BulyKy df isLkfr nhIN hoxf cfhIdf ik bfxI ‘jpu’ ivc iehnF pMjF KMzF dy kI arQ hn? iehnF pMjF KMzF dy nf hI qF koeI guWJy jF rhwspUrn arQ hn, nf hI ajyhy ik ijnHF nMU smJfx vfsqy bVI lMMmI coVI, Gumr GyrIaF ivc PsfAux vflI iksy ivafiKaf jF ivdvqf dI loV hovy. ieh pMj KMz akflpurK dI byaMq rcnf ivc, koeI ivsLysL KMz jF kflonIaF vI nhIN hn, ijnHF ivcoN ik pRfxI nUM mOq qoN bfad gujLrnf hI pYNdf hY. ieh qF kyvl mn dIaF pMj qbdIlIaF hn, iek sulJy aqy sPl jIvn vfsqy mfpdMz, ijs df ik vrnx kIqf jf cukf hY.

"scKMz" vI koeI KMz jF purI nhIN- gurbfxI anusfr "scKMz" vI akfl purK dy invfs vfsqy koeI ivsLysL ielfkf, ngr jF klonI nhIN ieh qF jIv dI pRBU dy ivc iewk imwk ho jfx dI avsQf df nfm hY ijs dI pRfpqI mnuWKf jnm ivc hI hoxI hY. iesy df nfm hY jINdy jIa jIvn muWkq ho jfxf.

ieko smyN hI pMjF KMzF ivc- ieQy iek gl hor vI iDafn mMgdI hY. ijvyN dsvIN klfs ivc pujy ividafrQI dI pVHfeI ivc, pihlI jmfq Bfv A a aqy 1, 2, qoN pVHIaF jf cukIaF klfsF AusdI mOjUdf pVHfeI df afDfr qy aMg huMdIaF hn. iesy qrHF mnWuKI jIvn aQvf mn dI hr iek pRfpq avsQf ivc, inkl cuWkI pihlI jIvn avsQf Ausdy jIvn df afDfr huMdI hY, muWk nhIN jFdI. Bfv mnuWK "srm KMz" ivc qF hI ivcrygf jy kr "Drm KMz" aqy "igafn KMz" vflI avsQf Aus ivc mOjUd hY. iesy qrHF sWcKMz dI avsQf ivc ivcrdy hoey ‘srm’ Bfv ‘Audm’ vflI avsQf Aus aMdr isLKrF qy hovygI. iesy krky gurbfxI df PYslf hY "gurmuiK buZy kdy nfhI ijnŮf aMqir suriq igafn" ] aqy iesdy Ault "mnmuKu bflku ibriD smfin hY ijnŮf aMqir hir suriq nfhI" (pM:1418) 038s79.6s040

Including this Gurmat Lesson No 38

‘jpu’ jI ivwc pMj KMz

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.