.

inMdf BlI iksY kI nfhI…[[

ieh qF hr koeI afKdf hY, iksy dI inMdf nhIN krnI cfhIdI pr, iPr vI ieh smfj ivwc pUry jLorF sLorF nfl ho rhI hY. BfvyN koeI smfgm rfjnIqk jF Dfrimk hovyy, KusLI df jF gmI df hovy; hryk jgHf inMidaf dI Brmfr huMdI hY. afm hI afKdy hn ik dUsiraF dI inMdf krn nfl inMdy jfx vfly dy pfp lih jFdy hn aqy inMdf krn vfly dy isr pY jFdy hn. aijhIaF keI kQf khfxIaF sfzy Dfrimk pRcfrkF ny vI joVIaF hoeIaF hn.

inMdf iks nUM afKdy hn? kI ByKI dI aslIaq dwsxI inMdf hY ? dysL jF kOm dy gdfr nUM gdfr kihxf inMdf hY ? iksy dI kIqI glqI nUM vIcfr ky sbk lYxf hor gwl hY pr Ausdf mOjU AuzfAuxf inMdf krnI hY. inMdf dy kuJ vwKry vwKry nukiqaF bfry vIcfr krn dI koisLsL krdy hF.

pMQ dy mhfn ivdvfn BfeI kfnH isMG nfBf dy mhfn kosL anusfr inMd df arQ: iDwkfrnf, dosL lfAuxf, bdnfmI krnI. inMdf: guxf ivwc dosL Qfpx dI ikRXf nUM afKdy hn. (m:, ko[708)

swB qoN pihlF qF ieh vIcfr krdy hF ik iensfn iksy dI inMdf ikAuN krdf hY. afm qOr ‘qy inMdf asIN dUsry nUM afpxy qoN nIvF idKfAux leI krdy hF.

gurU sfihbfn ny lokfeI nUM ijQy cMgy Bly purK dI inMidaf krn qoN vrijaf hY, AuQy pKMzI, DoKybfjL aqy jLflm ivakqIaF qoN lokfeI nUM sucyq vI kIqf hY . sRI gurU gRMQ sfihb ivwc ‘inMdf’ sLbd 113-vfrI, ‘inMdAu’ 8-vfrI qy ‘inMidaf,’ 3-vfrI afieaf hY. gurbfxI DrmI hox df ByK krn vfilaF dy pfj vI KoldI hY:

Bsm cVfie krih pfKMzu ] mfieaf moih shih jm zMzu ]

PUtY Kfpru BIK n Bfie ] bMDin bfiDaf afvY jfie]( m: 1, pMnf 903)

sloku ] kUVu boil murdfru Kfie ] avrI no smJfvix jfie ]

muTf afip muhfey sfQY ] nfnk aYsf afgU jfpY ]( m: 1, pMnf 140)

sbdu n jfxih sy aMny boly sy ikqu afey sMsfrf ]

hir rsu n pfieaf ibrQf jnmu gvfieaf jMmih vfro vfrf ]

ibstf ky kIVy ibstf mfih smfxy mnmuK mugD gubfrf ]( m: 3, pMnf 601 )

ijs no prqIiq hovY iqs kf gfivaf Qfie pvY so pfvY drgh mfnu ]

jo ibnu prqIqI kptI kUVI kUVI aKI mItdy Aun kf Auqir jfiegf JUTu gumfnu ]( m: 4, pMnf 734 )

hir pfKMzu n kIjeI bYrfgIaVy ] pfKMiz rqf sBu loku vxfhMbY ]

iqRsnf pfsu n CozeI bYrfgIaVy ] mmqf jfilaf ipMzu vxfhMbY ] (Bgq kbIr jI, pMnf 1104)

gj sfZy qY qY DoqIaf, iqhry pfiein qg ] glI ijnÙf jpmflIaf, loty hiQ inbg ] Eie hir ky sMq n afKIaih, bfnfris ky Tg ] (Bgq kbIr, pMnf 476)

kI asIN gurbfxI dy Auprokq sLbdF anusfr gurU sfihbfn nUM inMidaf krdy afKFgy ? nhIN, Auh scfeI dws rhy

hn. ievyN hI gurU sfihbfn lokfeI ‘qy Dwky jLorI krn vfilaF nUM afKdy hn:

rfjy sIh mukdm kuqy ]( m:1, pMnf 1288)

jYsI mY afvY Ksm kI bfxI qYsVf krI igafnu vy lflo ]

pfp kI jMÖ lY kfblhu Dfieaf jorI mMgY dfnu vy lflo ]

srmu Drmu duie Cip Kloey kUVu iPrY prDfnu vy lflo ]

kfjIaf bfmxf kI gl QkI agdu pVY sYqfnu vy lflo ]( m: 1, pMnf 722 )

awj iswKF nUM aKOqI sMqF bfibaF vwloN gurbfxI ivwc afey sLbd ‘sMq’ dI inMidaF vflIaF pMgqIaF pVH ky zrfieaf jFdf hY . socx vflI gwl ieh hY ik, kI awj hryk bixaF iPrdf sMq-sfD vfikaf hI gurbfxI ivwc afey sLbd ‘sMq’ dwsx vflI ksvwtI ‘qy pUrf Auqrdf hY. vyKdy hF gurU sfihbfn ‘sMq’ dI pRBfsLf kI dwsdy hn:

sloku] mn sfcf muiK sfcf soie ] avru n pyKY eyksu ibnu koie ] nfnk ieh lCx bRhmigafnI hoie ] (vyKo: suKmnI sfihb astpdI 8-vIN pMnf 272 )

afT phr inkit kir jfnY ] pRB kf kIaf mITf mfnY ] eyku nfmu sMqn afDfru]hoie rhy sB kI pg Cfru]1] sMq rhq sunhu myry BfeI ] Auaf kI mihmf kQnu n jfeI ]1] rhfAu ] vrqix jf kY kyvl nfm ] and rUp kIrqnu ibsRfm ] imqR sqRü jf kY eyk smfnY ]pRB apuny ibnu avru n jfnY ]2] koit koit aG kftnhfrf ] duK dUir krn jIa ky dfqfrf sUrbIr bcn ky blI ] kAulf bpurI sMqI ClI ]3] qf kf sMgu bfCih surdyv ] amoG drsu sPl jf kI syv ] kr joiV nfnku kry ardfis ] moih sMqh thl dIjY guxqfis]( m:5, pMnf 392)

arQ:—hy myry vIr! (prmfqmf dy) sMq dI jIvn-jugqI sux (Aus df jIvn ieqnf AuWcf hY ik) Aus df vzwpx ibafn nhIN kIqf jf skdf .1.rhfAu. prmfqmf df Bgq prmfqmf ƒ awTy pihr afpxy nyVy vwsdf smJdf hY, jo kuJ prmfqmf krdf hY Aus ƒ imwTf kr ky mMndf hY . (hy vIr!) prmfqmf df nfm hI sMq jnF (dI ijLMdgI) df afsrf (bixaf rihMdf) hY . sMq jn sBnF dy pYrF dI DUV bxy rihMdy hn .1.

(hy BfeI! sMq Auh hY) ijs dy ihrdy ivc isrPL hir ismrn df hI afhr itikaf rihMdf hY, sdf afnMd rihx vfly prmfqmf dI isPLiq sflfh hI (sMq dI ijLMdgI df) shfrf hY . (hy BfeI ! sMq Auh hY) ijs dy mn ivc imwqr qy vYrI ieko ijhy (imwqr hI) lwgdy hn (ikAuNik sMq sB jIvF ivc) afpxy pRBU qoN ibnf iksy hor ƒ (vwsdf) nhIN smJdf .2.

(hy BfeI ! prmfqmf df sMq hornF dy) ko®VF hI pfp dUr krn dI qfkq rwKdf hY . (hy BfeI !) prmfqmf dy sMq (dUijaF dy) duwK dUr krn jogy ho jFdy hn Auh (lokF ƒ) afqmk jIvn dyx dI smrQf rwKdy hn . (pRBU dy sMq ivkfrF dy tfkry qy) sUrmy hMudy hn, kIqy bcnF dI pflxf krdy hn . (sMqF dI ingfh ivc ieh mfieaf BI inmfxI ijhI jfpdI hY) ies inmfxI mfieaf ƒ sMqF ny afpxy vws ivc kr ilaf hMudf hY .3. (hy BfeI !) prmfqmf dy sMq df imlfp afkfsLI dyvqy BI loVdy rihMdy hn . sMq df drsLn ivarQ nhIN jFdf, sMq dI syvf jLrUr Pl dyNdI hY . (hy BfeI !) nfnk (dovyN) hwQ joV ky arjLoeI krdf hY—hy guxF dy KLjLfny pRBU ! mYƒ sMq jnF dI syvf dI dfiq bKLsL . tIkfkfr: pRo[ sfihb isMG zI[ilwt[

jykr kwl nUM myry vrgf afpxy nFa nfl sMq jF sfD lf ky aqy afm girsQIaF nfloN vwKrf pihrfvf pf lvy, qF kI Ausny sMq jF sfD bx jfxf hY ? aijhf ByK krn krky dunIaF AusnUM ByKI jF Twg qF krygI hI ? AusnUM ByKI jF Twg kihx nfl iksy df mUMh kflf nhIN hoxf aqy nf hI, " dustf nfil dosqI nfil sMqf vYru krMin ] afip zuby kutMb isAu sgly kul zobMin] inMdf BlI iksY kI nfhI mnmuK mugD krMin ] muh kfly iqn inMdkf nrky Goir pvMin ]( m: 3, pMnf 755") vflIaF gurbfxI dIaF ieh pivwqr pMgqIaF Ausdf ByK jLfihr krn vfly Auqy hI ZuwkdIaF hn. gurU sfihbn aijhy mnuwKF bfry ieAuN PurmfAuNdy hn:

aMqir kptu BgAuqI khfey ] pfKMiz pfrbRhmu kdy nf pfey ] pr iNnMdf kry aMqir mlu lfey ] bfhir mlu DovY mn kI jUiT nf jfey ] sq sMgiq isAu bfdu rcfey ]( m: 3, pMnf 88)

iswK Drm anusfr ijQy inMdf krn dI sKq mnfhI hY, AuQy iksy dI JUTI KusLfmd jF Ausqq krn dI vI mnfhI hY. ies bfry vI gurbfxI sfnUM sucyq krdI hY:

Ausqiq inMdf doAU iqafgY KojY pdu inrbfnf ]

jn nfnk iehu Kylu kTnu hY iknhUM gurmuiK jfnf ]( m: 9, pMnf 219)

iesy qrFH ijQy iksy dI inMdf qy JUTI isPq krn dI sKq mnfhI hY, AuQy inMidaf suxn dI vI mnfhI hY. jdoN iksy ivakqI dI inMdf dUsry ivakqI kol krIey qF suxn vfly ivakqI dy mn ivwc ijs dI inMdf kIqI jf rhI hY Aus pRqI mfVy ivcfr pYdf ho jFdy hn; BfvyN ik Auh ivakqI cMgf hI hovy. gurU sfihbfn inMdf suxn vfly nUM ieh icqfvnI dyNdy hn:

pr iqRa rUpu n pyKY nyqR ] sfD kI thl sMq sMig hyq ]

krn n sunY kfhU kI inMdf ] sB qy jfnY afps kAu mMdf ] ( m: 5,pMnf 274)

mnuwK df suuBfa hY ik Auh isrP afpxI isPq hI suxnf cfhuMdf hY . BfvyN ik Aus dI afqmf dI avfjL af rhI huMdI hY ik qUM ies dy kfbl nhIN hY. jdoN ik Aus dI ho rhI JUTI isPq AusnUM afpf suDfrn ivwc koeI mdwd nhIN krdI. ies dy Ault iksy dUsry vwloN kIqy Ausdy glq kMmf dI insLfn dyhI AusnUM afpxf jIvn cMgf bxfAux ivwc mdwdgfr bxdI hY; ikAuNik Auh ies qrFH afpxIaF ho rhIaF glqIaF vwl iDafn dyNdf hY . jykr Auh glq nhIN hY qF AusnUM inMdf krn vfly dI koeI pRvfh nhIN hMudI.

isafixaF dI khfvq hY: dosq Auh jo burfeIaF dwsy; pr asIN isrP isPq hI suxnf cfhuMdy hF. iksy vwloN sfzI dwsI glqI suxky ijQy awj dy myry vrgy bxy ilKfrI, pRcfrk qy afpxy afp nUM sMq mhfqmf aKvfAux dy cfhvfn gusy ivwc lfl pIly ho jFdy hn, AuQy swcy ivakqI Aus inMdf ivwcoN sbk iswKdy hn. afE Bgq kbIr jI dy ies sLbd qoN vI kuJ iswKIey:

inMdAu inMdAu mo kAu logu inMdAu ] inMdf jn kAu KrI ipafrI ] inMdf bfpu inMdf mhqfrI ]1] rhfAu ] inMdf hoie q bYkuMiT jfeIaY ] nfmu pdfrQu mnih bsfeIaY ] irdY suD jAu inMdf hoie ] hmry kpry inMdku Doie ]1] inMdf krY su hmrf mIqu ] inMdk mfih hmfrf cIqu ]inMdku so jo inMdf horY ] hmrf jIvnu inMdku lorY ]2] inMdf hmrI pRym ipafru ] inMdf hmrf krY AuDfru ] jn kbIr kAu inMdf sfru ] inMdku zUbf hm Auqry pfir ]( pMnf 339 )

sLbd df Bfv:—jy koeI mnuwK TMZy ijgry afpxy aYb nsLr huMdy suxy, qF Auh sgoN ies qrHF afpxy aMdroN Auh aYb dUr kr skdf hY, qy afpxf jIvn pivwqr bxf skdf hY . pr, dUijaF dy aYb Prolx vflf afpxy aMdr kdy JfqI nfh mfrn krky afp hI AuhnF aYbF ivc zuwb jFdf hY . so, prmfqmf dI bMdgI vfly bMdy afpxI inMidaf qoN Gfbrdy nhIN hn.

gurbfxI dy hryk sLbd ivwc jo iliKaf hY Auh awtl scfeI hY . sfzy smJx vflI ieh gwl jLrUrI hY, ik gurbfxI sfnUM iks ivsLy bfry smJf rhI hY. kI iswKI isDFq anusfr swc bolxf nhIN hY ? jy swc bolxf iswK df PLrjL hY qF iPr iksy pKMzI sMq-sfD nUM pKMzI afKxf inMdf ikvyN hoeI ? iksy nsLeI, juafrI jF DoKy nfl ivafh krn vfly bfry, AusdI aslIaq lVkI vfilaF nUM dws ky iksy dI DI BYx dI ijMdgI bcf dyxf kI inMdf krnI hY ?

jnqf nUM luwtx vfilaF qoN sucyq krnf inMidaf nhIN hY. iksy cMgy Bly Auqy jfxbuJ ky ieljLfm lgfAuxy jF afpxy afp nUM cMgf dwsx krky dUsry bfry mfVI gwl nUM vDf-cVf ky dwsxf afidk inMidaf hY. Twg nUM Twg kihxf qy ByKI nUM ByKI kihxf inMidaf nhIN hY .

afm hI vyKx ivwc afAuNdf hY sRI gurU gRMQ sfihb dI hjLUrI ivwc kuJ ivakqIaF dI KusLfmd krn Kfqr AuhnF dI JUTI Ausqq kIqI jFdI hY aqy afpxy ivroDIaF dI inMdf. kfsL ! gurU dy iswK aKvfAux vfly ies vwD rhy mfVy ruJfn vwl vI iDafn dyx.

akfl purK sfzy ‘qy myhr kry ! asIN iksy dI koeI aijhI gwl nf krIey, ijhVI asIN Aus ivakqI dy sfhmxy nhIN afK skdy; ies qrFH krn nfl asIN inMdf krn qoN kuJ guryjL kr skdy hF. gurU sfihb vwloN agly slok ivwc idwqy gey idRsLtFq nUM apnfAuxf hI sfzy jIvn df insLfnf hoxf cfhIdf hY.

pRQmy CozI prfeI inMdf ] Auqir geI sB mn kI icMdf ]

loBu mohu sBu kIno dUir ] prm bYsno pRB pyiK hjUir ]

aYso iqafgI ivrlf koie ] hir hir nfmu jpY jnu soie ]1] rhfAu ]( m: 5, pMnf 1147 )

gurU pMQ df dfs,

gursLrn isMG ksyl

knyzf




.