.

gurbfxI dI ksvWtI 'qy Ausqq- inMdf

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI idWlI

aqI koml ivsLf-dyKx dI gl hY ik ‘Ausqq aqy inMdf’ vflf ieh ivsLf sMsfr pwDr aqy ivÈyÈ kr BfrqI smfj dI pwDr qy ies vkq ieqnf KLWlq-mlq hoieaf ipaf hY ik mnuWK mfqr dy vWzy lfBF ivc ies sLbdfvlI nUM afm lokfeI qIk inKfr ky pysL krnf aqy ies bfry afp vI spWsLt hoxf aiq jrUrI ho cuWkf hY. Kfs qOr qy Drm dy Kyqr ivc ‘Ausqq aqy inMdf’ vflI sLbdfvlI df inKfr hor vI vWD jLrUrI ho jFdf hYY. ikAuNik AuQy mnuWK dI hr iek krnI aqy soc mnuWKI mn dy bVy koml jjLbfqF nfl juVI huMdI hY. iPr BfvyN Auh krnI swc Drm dy qrfjLU Aupr TIk hovy jF glq pr amuWkf iensfn jF smfj Aus ivruD iek vI lPLjL suxn nUM iqafr nhIN huMdf.

‘Ausqq aqy inMdf’ afm arQF ivc- afm qor qy Ausqq dy arQ ley jFdy hn iksy dI qfrIÌ jF gux gfx krnf. iesy qrHF inMdf dy arQ ley jFdy hn iksy dI krnI bfry burf-Blf kihxf, bdKoeI krnI jF Aus nMU glq kihxf. ies dy Ault iehI dovyN lPLjL apxf asl rUp hI ivgfV lYNdy hn jdoN iksy guxhIx mnuWK dI iksy svfrQ vWs jF bdobdI qfrIPL aqy Ausqq kIqI jFdI hY. jdoN ik Aus ivc Auh gux hYx hI nhIN. asl ivc ajyhy smyN ieh Aupmf jF Ausqq nhIN huMdI, blik cfplUsI huMdI hY. iesy qrHF jykr iksy aMdr kuJ ivsLysL gux qF hn pr asIN bdobdI svfrQ, hsd jF sfVy kfrx Aus dI bdKoeI krdy hF; Aus dy guxF dy Aujfgr hox ‘c rukfvt bxn df jqn krdy hF; Aus dI dUijaF ivc jfx bwuJ ky inMdf krdy hF. asl ivc ajyhf krm iksy dI inMdf nhIN blik ies nMU mnuWKI suBf dI iek bhuq hI GtIaf ibrqI aQvf iPLqrq hI ikhf jf skdf hY. jdoN ik afm qOr qy smfj ivc iehI kuWJ cl irhf sI aqy hY.

ieh inMdf nhIN, sUrmqfeI hY-ies sfry qo Aupr, smuWcy mnuWK mfqr dy vWzy Aupkfr ivc iksy mnuWK jF smfj dIaF ajyhIaF kMmIaF, kmjLorIaF, TWgIaF nMU sMsfr sfhmxy nMgF krnf-nsLr krnf-ajyhf krm inMdf nhIN blik sUrmqfeI, bhfdrI aQvf mhfn dlyrI df kMm hY. mnuWKI smfj dy vWzy ihWqF ivc hY aqy mnuWK mfqr Aupr bhuq vWzf aihsfn aqy Aupkfr hY. spWsLt hoieaf-aAugxF nMU gux kihxf, Ausqq nhIN blik cfplUsI hY. aOgxF nUM lok ihWq ivWc aAugx kihky smfj aMdr AunHF dI sWcfeI nUM pRgt krnf, smfj nUM ies bfry sucyq krnf iksy dI inMdf nhIN- ieh kyvl sUrmqfeI jF bhfdrI df kMm hI nhIN blik vWzy joKm AuTfAux df kMm vI hY. mnuWK smfj Aupr ies qrHF df sB qoN vWzf Aupkfr kIqf hY qF gur ieiqhfs aqy gurbfxI ny. blik ieAuN mMnxf pvygf ik Ausqq-inMdf dI jykr ikWDroN spWsLt aqy ivsLuWD pirBfÈf iml skdI hY qF Aus vfsqy sMsfr kol sB qoN Auqm ksOtI hY kyvl gurbfxI hI hY, ies qo bfhr hor ikDry vI nhIN.

ies vfsqy ‘Ausqq-inMdf’ df ieh qIsrf pWK jo Ëfhrf qF inMdf njLr afAuNdf hY pr asl ivc inMdf nhIN, mhfn sUrmqfeI hY. qF qy ieh ivsLf ivsLysL aqy srbpWKI ivcfr mMgdf hY. ies qoN ibnF nf hI qF hQlf ivsLf spWsLt hovygf; ies qoN vWD ieh sMpUrx ivsLy nfl DWkf aqy byiensfPLI vI hovygI. ieqnf hI nhIN jdoN qIk mnuWK nMU ies dy asl arQ hI spWsLt n hox, mnuWK apxf bhumwulf jIvn jLfieaf kr irhf huMdf hY. mnuWKf jnm pf ky vI ies dI vizafeI qoN axjfx hox kfrx cMgy sMskfrF vflf iensfn nhIN bx pFdf. ies dy Ault bhuq vfrI qF mnuuWK anykF Drm krm kr irhf huMdf hY. iPr ieh sfry Drm krm bVI nyk nIXq, sLrDf nfl krdf hoieaf vI asl ivc apxy ies amwuly mnuWKf jnm dI brbfdI df kfrx vI afp hI bixaf huMdf hY.

iensfnI iÌqrq df pRBfv- AuNJ qF jIvn dy hr iek moV Aupr iensfnI iÌqrq apxf ivsLysL pRBfv rKdI hY pr hWQly ivsLy Aupr ieh pWK hor vI vWD pRBfvsLflI ho jFdf hY. iksy sLrfbI, juafrI, ivBcfrI nUMU BfvyN ikqnf vI smJf ilaf jfvy iPr vI Auh apxy ienHF aOgxF nUM kdy aOgx mMnx nUM hI iqafr nhIN hovygf. acfnk jdoN iksy BlI sMgq kfrx sulJy jIvn ivc dfKl ho jFdf hY qF jf ky apxy bIqy dI aslIaq pihcfnx dy Xog bxdf hY. Drm dy Kyqr ivc qF ieh ivsLf hor vI guMJldfr huMdf hY. ikAuNik sLrfbI-juafrI-ivWBcfrI afid dI hflq ivc qF Auh ieqnf qF pihlF hI mihsUs kr irhf huMdf hY ik jIvn dy ijs rfh qy Auh cl irhf hY asl ivc Auh rsqf hY hI glq. pr smfijk pWDr qy Dfrimk pr mno aigafnqf df isLkfr mnuWK jF smfj qF ieh vI sOKf mMnx nUM iqafr nhIN huMdf ik jIvn dy ijs rfh qy Auh cl irhf hY, Auh sWcmuWc jIvn dI brbfdI df rfh hY. ajyhI hflq ivc vI iensfn nUM sWcfeI dI smJ qF hI afAuNdI hY jdoN iksy kfrx Aus dy jIvn ivc qbdIlI af jfvy qF.

ies qrHF ‘Ausqwq-inMdf’ vfly donF aWKrF bfry hnyry df pVHdf hI mnuWK nUM jIvn Br Aus sWcfeI qIk puWjx vfsqy sB qoN vWzI rukfvt bixaf rihMdf hY. swc Drm dI rosLnI ivc puuWjx leI ienHF donF aWKrF df apxy aMdr inKfr aiq jLrUrI hY. qf ik ies rsqy vDx vfly nUM pqf lg sky ik ijhVy Drm krm Auh kr irhf hY, Auh Drm vI hn jF Pokt krm kFzF aqy Byzcfl df pRgtfvf hI hn.

mnuWKf jnm aqy Ausqq inMdf- AuNJ qF ijLMdgI BfvyN mnuWK dI hovy psLU-pMCI, kIVy-mkOVy, pODy-prbWq dI jF koeI hor. ies ny smyN dI rPLqfr nfl arok clxf aqy muWkxf vI hY. iPr vI mnuWKf jnm df iek Kfs mksd hY aqy bfxI ivc ies nMU bVf spwÈt krky smJfieaf igaf hY. iehI kfrx hY ik gurbfxI isiKaf anusfr hr iek mnuWK dy PLrjL cyqfieaf igaf hY. Purmfxu hY "bMdy Koju idl hr roj nf iPru prysfnI mfih" (pM:727) Bfv iËMdgI dy ijs rfh Aupr mnuWK cl irhf hY TIk vI hY jF ik glq? kI Auh jIvn mnorQ vl vWD irhf hY? kI Aus aMdr krmkFzf df hnyrf hI BrpUr hY jF Aus aMdr mnuWKI kdrF kImqF vI pYdf ho rhIaF hn? ijs krqy df Auh aMsL hY, idno idn aMdroN Aus krqy df Aus mnuWK dy aMdr ielfhI sdfcfrk suBf vI pRgt ho irhf hY jF ik nhIN? hr smyN iqRsLnf-BuWK-BWj nWT dI BWTI ivc sV irhf hY jF Aus aMdr sMqoK vI apxI jgHf bxf irhf hY ik nhIN? afid.

anykF jUnF ivc Btkx qo bfd akfl purK dI bKisLsL sdkf sfnUM ieh mnuWKf jnm pRfpq huMdf hY. jykr krqy dI rihmq nfl ies jnm ivc sfDsMgq pRfpq ho jfvy; qF qy gurbfxI qoN pRfpq ielfhI igafn dI syD ivc jIa ky, mnuWK apxy asly pRBu ivc aByd ho jFdf hY. nhIN qF muV muV jnmF dy gyV ivc hI Pisaf rihMdf hY, PYslf hY "anyk jUnI Brm afvY ivxu siqgur mukiq n pfey"(pM:920)

Drm aqy mnuWKf jnm- ieh vI iek sWcfeI hY ik Drm dy lybl hyT mnuWK dy nfl ieMnF vWD DOKf-TWgI-Pryb sMBv hY ijMnF ik hor iksy rsqy vI sMBv nhIN. iehI kfrx hY ik hjLfrF sflF qo iek jF dUjy rUp ivc mnuWK ny kdy kfjLI, kdy bRfhmx, kdy jogI aqy kdy kuJ hor bxky-BolI BflI lokfeI nfl TWgIaF, DoKy qy jLulm kIqy hn aqy ieh sB Drm aqy pRmfqmf dy nfm qy. lokfeI df vWD qoN vWD KUn cUisaf hY. ieh vI iek sWcfeI hY ik mUloN TWg, zfkU, kfiql jF lutyry vI sLfied mnuWK df ieMnF nuksfn nhIN kr skdyy. ijMnF ik Drm dy pVHdy hyT, mnuWK df apxf Dfrimk afgU hI idn dIvI Aus nMU luWt irhf hY. iesy df nqIjf hY ik TWgx vflf vI mnuWK hY aqy TWigaf jfx vflf vI mnuWK. KUbI ieh ik dyKx aqy smJx nUM BfvyN apxy afp nUM dovyN DrmI hI mMn ‘qy smJ rhy hox, pr hYx dovyN luWty-puWty hoey. ikMnI vDIaf qsvIr bxI peI sI smfj dI? Purmfnu hY ‘kfdI kUVu boil mlu Kfie, bRfhmxu nfvY jIaF Gfie, jogI jugiq n jfxY aMDu, qIny EjfVy kf bMDu’ (pMnf:662).

iek pfsy luWt KsuWt dy inWq nvyN rsqy iejfd krky luWtx vflf vI mnuWK aqy dUjy pfsy luitaf jfx vflf vI mnuWK. dyiKaf jfvy qF, lokfeI ivc gurbfxI jIvn aqy gurbfxI igafn dI Gft kfrx BfvyN sfry nhIN pr awj isWK Drm ivc vI, isWKI dy nfm hyT bhuqf krky sfzy pRcfrk-kQfvfck, ZfzI, gRMQI qy rfgI, sMq, sfD, zyrydfr, aqy dMBI gurU bx ky vI iesy hI Kyz ivc lgy hoey hn. iehI kfrx hY ik sflF bWDI igafn dy smuMdr ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb’ jI dy crnF ivc mWQf tyk-tyk ky; gurpurbF qoN gurpurb aqy sLqfbdIaF qoN bfd sLqfbdIaF mnf-mnf ky vI asIN Aus akWt gurbfxI igafn qoN duryzy hI bYTy hF aqy sfzy jIvn ivc gurbfxI df rMg nhIN cVH irhf. kfsL! asIN afp vI ies pfsy kuJ Audm krIey. afiKr jnm qF sfzf apxf hI brbfd ho irhf hY.

ieh qF gurU nfnk pfqsLfh vrgy sUrmy df hI kMm sI jo hjLfrF sflF qoN Drm dy nfm hyT swcy ielfhI Drm Aupr, ienHF jMmIaF prqF nUM jVHoN hI AuKfV suWitaf. dWs jfmy Dfrn kIqy, GroN byGr hoey, dUr duryzyy durgm sQfnF qy puWjyy, qWqIaF qvIaF qy bYTy, cFdnI cONk ivc afp jf ky sIs ktvfieaf, srbMs vfr idWqf pr aigafnqf dy hr iek vfr nMU iKVy mwQy shfiraf. JUT nMU nMgf krn ivc ikDry smJOqf nhIN kIqf, ikDry ksr nhIN CWzI. aMq sMsfr sfhmxy sdIv kfl leI, sfihb ‘sIR gurU gRMQ sfihb’ jI dy rUp ivc ies ielfhI sWc df pRkfsL kIqf. apxy pivqR muKfribMd qo Aucfrx kIqI bfxI, sfnUM lg mfqrf sihq sMBfl ky idWqI.

kUVu iPrY prDfnu vy lflo-(pM:722) afiKr Drm dy pWj ikhVf DoKf hY, ijhVf rWb dy bMidaF nfl nhIN sI ho irhf. ieMnF hI nhIN gurbfxI igafn qo dUr mnuWK aWj vI Pisaf ipaf hY PLrjLI dfnF-puMunF dy ZONgF ivc, mVHIaF-kWbrF dI pUjf ivc, cflHIhy-suWKnF-vrqF-jpF-qpF-aKMzpfTF-sMpt pfTF aqy anykF pRkfr dy hor hT krmF ivc. dyvI dyviqaF-imWQy Bgvfnf dIaF iQAurIaF ivc. mUrqIaF-pWQrF dIaF puujfvF ivc, ÈÉsI pUjf dI aigafnqf ivc aqy hor byaMq ZMgF rfhIN. ieh sB afp imQy DrmF dyy AuhI pRgt rUp sn ijhVy afqmk Drm dI ksvWtI qy pUry n Auqr sky. anykF qrHF dy vihm-sihm, sgn rIqF, iqAuhfr, iQq-vfr, tyvy-jMqrIaF- hfroskop, igRh-nKqR, iesqRI jgq nfl DWkf ‘qy jLulm, jfq-pfq, vrx-vMz, suWc-iBWt, CUq-Cfq, svyr-sLfm, lihMdy-cVHdy vfly vihm aqy hor bhuq kuJ, jugo-jug atWl ielfhI Drm dy igafn dI ksvWtI qy iek vI gl Drm dy qrfjLU qy sWc sfbq nf ho skI. anykF bnfvtI DrmF ivc vMizaf ipaf rWb df ieh bMdf, DrmI aKvf ky-DrmI bx ky vI; sWcy Drm qo kohF dUr hI irhf. jINdy jIa iqRsLnf-BWtkxf dI BwTI ivc sVdf irhf. Aus dy jIvn ivc itkfa nhIN aqy mOq qoN bfd vI jUnF dy gyVy.

ienHF hI bnfvtI DrmF qoN pYdf hoeI Auprfmqf aqy sVHFd ny mnuWK nUM DWikaf nfsiqkqf dI KWz ivc. nisLaF, mihKfixaF ‘qy ivBcfr dI gMdgI ivc. ajyhy hI duinafvI DrmF dy nfm hyT, mnuWK-mnuWK ivcfly kqlyafm ‘qy KUn dIaF ndIaF bih geIaF. Drm dy pVHdy hyT iesy hI PYly hoey aDrm kfrx, mnuWK Drm nUM aPLIm kih AuiTaf. BfeIcfry dy bdly, mnuWK-mnuWK ivcfly PYlI nÌrq aqy iek dUjy qy hfvI hox vflI hvs ny hiQafrF aqy jurmF dI JVI lgf idWqI. gurU nfnk pfqsLfh ny sfry mnuWK mfqr dy ieWko ipqf-pRmfqmf, ieWk gurU, ieWk Drm aqy iekoooo BfeIcfry vflf aslI jIvn pRgt kIqf. Auh sWc pRgt kIqf ijhVf ik mnuWK vfsqy hI EprI gl bx cuWkf sI. mnuWKI jIvn ivcoN rs ‘qy suafd, kl dIaF cIËF ho cuWkIaF sn. mnuWK df sfrf jIvn "sic kflu kUVu vriqaf kil kflK byqfl" (pM:468) bixaf ipaf sI.

"scu purfxf nf QIaY"(pM:1248)- ‘rWbI sWc kdy purfxf nhIN huMdf’. bfxI df Purmfnu hY "lK miVaf kir eykTy, eyk rqI ly Bfih" (pM:358) Bfv jykr lKF Zyr lWkVI dy lgy hox qF AunHF nUM sfV ky suafh krn vfsqy, aWg dI kyvl iek cMgfrI hI kfPI huMdI hY. iesy qrHF hjLfrF sflF qo PYlfeI jf cuWkI aigafnqf ivc jdoN igafn dI iek ikrx hI dfKl ho jfvy qF aigafnqf dy hnyry nUM Do ky kwZx df kfrx bx jFdI hY. mnuWK ijnHF krnIaF aqy krmkfzF nMU hjLfrF sflF qo Drm smJ qy mMn irhf sI, jdoN Ausy hI mMny jf rhy Drm df pfKMz aqy bnfvtI hoxf sfbq hox lgf qF Drm aDfrq Aus dy koml jjLbfq ies nMU brdfÈq nf kr skyyy. Auh Gbrf AuiTaf. ies nMU inMidaf, bKIlI aqy KMzx-mMzx dy nfm dyxy sLurU kr idWqy. apxyy Drm Aupr vfr smJx lg ipaf. asl ivc ieh qF Aus dy apxy hI mnuWKI jIvn dI jfgrqI aqy cWmk-dWmk df rsqf sI, ijs Aupr qury ibnF Auh ies dI pihcfx nhIN sI kr skdf. iehI kfrx sI ik mnuWKI Drm dI ies sWcI jfgrqI dy dOOr ivc mnWuK, inMdf-Ausqq dI mUl sLbdfvlI qo hI AuWKV igaf. nf hI ies nMU inMdf dI pihcfx rhI aqy nf hI Ausqq dI cfplUsI nUM Ausqq mMn bYTf aqy sWcfeI nMU inMdf-bKIlI ‘qy KMzx-mMzx. mnuWK dI hflq ies qrHF bx cuWkI sI ijvyN iksy ibmfr dI cIr PfV (srjrI) krky, isafxf zfktr qF Aus aMdroN, ibmfrI df mUl nfs kr irhf hovy. ies dy Ault, ibmfr mnuWK Aus rfhIN cIr PfV dy nfm qoN hI Gbrf irhf hovy. srjrI Ausy dy ielfj vfsqy hY, pr mrIjL Aus imWTy nqIjy nMU lYx qoN hI dOV irhf hovy.

Drm ivsLvfs, bysLWk Pokt hI ikAu nf hox, pr AunHF nfl mnuWK dy koml jjLbfq vI juVy huMdy hn. jdoN sWc dy sfhmxy afAux qy, ienHF koml jËbfqF qy acfnk hI cot huMdI hY qF Auh Gbrf AuwTdf hY. pr jdoN AuhI mnuWK ajyhy bnfvtI DrmF aqy pfKMzF qo Cutkfrf pfky, kudrqI aqy sfPL suQrI ijMdgI df vfirs bx jFdf hY, qF jgfAux vfilaf df sLukrfnf krdf hY, AunHF qoN vfry vfry jFdf hY. dUijaF nMU jgfAux vfsqy afp agy vDdf hY "afip jphu avrf nfmu jpfvhu"(pM:289). afry nfl duPfV ho jFdf hY, nINhF ivc icixaf jFdf hY, bMd bMd ktvf lYNdf hY, rMbI nfl KopVI qF Auqrvf lYNdf pr sWcy jIvn vWl ipWT nhIN krdf. pihlF iehI mnuWK ies nMU ‘inMdf’-‘KMzx’ dy nF dy irhf sI. ies dy Ault jdoN sWcy jIvn nUM pRfpq kr lYNdf hY qF Aus dI socxI aqy rihxI hI bdl jFdI hY Purmfxu hY "dIvf blY aMDyrf jfie" (pM:791)

sfihb sIR gurU gRMQ sfihb jI dy kwul 1430 pMinaF ivcoN, iek aMdfËy muqfbk, lgBg 1000 qoN Aupr pMinaF df mjLmUn ajyhy pfKMzF df hI Kurf Koj imtf irhf hY. ieQy qF gl hI ÃÄ qo sLurU huMdI hY. mnuWK lKF-kroVF iesLtF-BgvfnF, dyvI-dyviqaF, pIrF-pYgMbrF, nfQF-vlLIaF nUM imQI bYTf sI. pfqsLfh ny Ausy hI mnuWK nUM kyvl Aus ieWk nfl juVn dI gl smJf idWqI, ijhVf jry jry ivc iek rs ivafpk hY. ijs dI hoNd hr iek jfq-vrx, Coty-vWzy ivc iBMn iBMn jF vWK-vWK nhIN. gurU nfnk pfqsLfh qF mnuWK nMU Aus ajUnI aqy sYBM rWb nfl joV rhy hn, jo inWq apxI purI nUM Cwz ky jgq ivc avqfr Dfrx nhIN afAuNdf. ijhVf iksy PLrjLI surg jF sWqvyN afkfsL df vfsI nhIN. gurU nfnk df pRBu qF rmeIaf rfm hY.

‘jy iek gur kI isK suxI’- (pMnF:2) sfihb sIR gurU gRMQ sfihb jI dI mhfn hsqI nUM pRgt krky, pfqsLfh ny mnuWK dy jIvn nMU sMquilq kIqf. Aus nMU krqy df aMsL hox vflI pihcfx krvfeI. Aus nMU kudrq ivcoN kfdr dy drsLn krvfey. iPr iesy kudrq dI pAuVI ‘qy cVHf ky kfdr nfl joiVaf, Aus nfl imlfp vI krvfieaf. Aus aMdr afqmk jfgrqI pYdf krky, Aus nMU sMsfr ivc jIxf isKfieaf. Aus dy mnuWKf jIvn nMU Kfils qy ivsLuWD kIqf. sfihb sIR gurU gRMQ sfihb jI rfhIN Aus nMU krqy dI pihcfx hI nhIN krvfeI blik Aus nMU gfzI rfh vI bKisLaf "gurmuiK gfzI rfh clfieE" (Bf:gu:) mnuWKI jIvn ivc Aus gfzI rfh qy clx vfsqy, mnuWK nUM mnuWKI jIvn dy gumrfh-kun ibKVy pNYizaF qoN vI sucyq kIqf. Aus nMU iqRsLnf-Bwtkxf dI BwTI ivcoN kwZ ky Aus aMdr bfxI rfhIN, sMqoK df bIj pfieaf "miq ivic rqn jvfhr mfixk, jy iek gur kI isK suxI" (pMnF:2). Aus aMdroN "clqy pfCY jg clY" vflI pRivrqI df nfs krky Aus aMdr, bfxI dI ivcfr vflI qfkq BrI "squ sMqoKu ivcfro" (pM:14). mnuWK dI ies Byzcfl vflI pRivrqI df bfxI ivc ies qrHF ijLkr hY, "dyKf dyKI sB kry, mnmuiK bUJ n pfie" (pMnf 28). ajyhy mnuWK dy aMdroN ‘kUVu agY rQvfhu’ (pM:470) kUV dI aWg ivc sV rhy jIvn nUM "GVIaY sbdu scI tksfl" (pMnF:8) dI AuWqm avsQf ivc phuMcfieaf.

"Ausqq inMidaf nfih ijh"- (pM:1426) swcmwuc mnuWK nUM pfqsLfh ny ajyhI AuWcI suWcI avsQf df vfirs bxf idWqf. ijs df nqIjf hoieaf ik mnuWK sMsfrk Ausqwq-inMdf dI avsQf ivcoN hI inkl igaf. Aus dI avsQf ‘Ausqiq inMdf doAU prhir, hir kIriq Auih afnY’ (pM:1186) dI srb Auc avsQf ivc puWj igaf. Aus kol hux Ausqq sI qF kyvl ieko krqy dI. duinafvI pwDr qy qF Aus nMU "nf ko bYrI nhI ibgfnf sgl sMig hm kAu bin afeI" (pM:1299) iksy dI inMdf-bKIlI qF Aus dy jIvn df aMg hI nhIN sI rih igaf. Aus dI avsQf qF "hir jnu rfm nfm gun gfvY, jy koeI inMd kry hir jn kI apunf gun n gvfvY" (pM:719) blik sMsfr dy lokF nUM qF Auh vMgfr ky kihMdf hY "inMdAu inMdAu moih kAu log inMdAu…… irdY suD joAu inMdf hoie] hmry kpry inMdku Doie" (pMnF:339) Aus nMU smJ af jFdI hY "asMK inMdk isir krih Bfru" (jpu pMnf:4) Bfv inMdf krn vfly qF kyvl apxy Aupr hI Bfr cVHf rhy hn, ies nfl Aus pRBu ipafry df kuJ nhIN ivgVdf.

ieh inMdf nhIN, prAupkfr hY- sfrI ivcfr df isWtf hY ik, mnuWKf jIvn ivc Drm dy pVHHdy hyT idWqy jf rhy pfKMz krmF nUM kwZxf, inMdf nhIN blik prAupkfr hY. lok BlfeI nUM snmuK rK ky iksy mnuWK, Drm jF smfj rfhIN kIqy jf rhy aOgxF nUM nMgf krnf, ieh inMdf krnf nhIN aqy nf hI ieh KMzx krnf hY. ieh qF jIvn dy sWcy rfh qy clxf aqy dUijaF nUM clx dI pRyrnf krnf hY. ieh qF sMsfr jF iksy smfj vfsqy mfrg drsLn krnf hY. ieh ajyhI dlyrI aqy sUrmqfeI hY ijhVI ik mnuWKI drd ivcoN pYdf huMdI hY aqy iesy drd dI pihcfx vI hY. ajyhf prAupkfr hY ijhVf iksy kmjLor jF svfrQI dy vWs df hY hI nhIN. ieh qF iksy pRBu ipafry, inzr ibrqI jIAUyVy dy hI ihWsy afAuNdf hY. Aus sWcy-sucy jIvn dy ihWsy afANudf hY ijs bfry bfxI df PYslf hY ajyhy mnuK "prAupkfr inq icqvqy nfhI kCu poc" (pM:816) aqy "hir jn AUqm bfxI muK bolih prAupkfry] jo jn sunY srDf Bfiq syqI, kir ikrpf kir insqfry" (pM:493).

isWK ieiqhfs kurbfnIaF Biraf ieiqhfs ikAuN?- hux qIk ‘AusqWq-inMdf’ vfly ies ivsLy nUM smJx qoN bfd ieh gl BlI BFq spWsLt ho jFdI hY ik ‘isWK ieiqhfs hI kurbfnIaF Biraf ieiqhfs ikAuN hY’. drasl aigafnqf dy hnyry ivc zubkIaF Kf rhI aqy apxy hI amulf jnm nfl iKWlvfV kr rhI lokfeI ijs nMU ‘Ausqq’ mMn rhI hY, Auh ‘Ausqq’ nhIN. ijs nMU inMdf jF KMzx-mMzx kih rhI hY Auh vI sWc-Drm dI ksOtI Aupr nf hI inMdf hY aqy nf hI KMzx-mMzx. iesy df nqIjf sI ik Drm dy nfm Aupr ho rhy pfKMzF nUM, krm kFzF nUM, jLflm ibrqI lokF nUM, rfjsI aqy Dfrimk lutyiraF nUM jdoN vMgfiraf igaf. jdoN lokfeI nUM spWsLt kIqf igaf ik cOky-kfrF, suWc-iBWt, rojLy-vrq, qIrQ iesLnfn, vrx-jfq aqy hor bhuq kuJ, ieh sB sWc-Drm df aMg nhIN hn. nqIjf sI ik ies qrHF dy bnfvtI jIvn ivc AulJy hoey aqy AulJfAux vfilaF, donF vfsqy ieh vWzf bjr pfq sI. ijWQy iek pfsy sWc dy pihrydfr, JUT aqy bnfvt nfl smJOqf nhIN sn kr skdy. dUjy pfsy sn aMD-ivsLvfsI, jnUMnI, kfiql, PLrybI, TWg, dusLt pRivrqI dy lok ies nMU inMdf-bKIlLI df nfm dyNdy sn.

ieh kyvl gurU sfihbfn aqy AunHF dy mrjIviVaF dIaF bhumwulI kurbfnIaF hI sn ijnHF ny hjLfrF sflF qoN mnuWK Aupr Qopy jf rhy bnfvtI DrmF nUM nMgf hI nhIN kIqf blik pMj sO sflF dy QoVy ijMny smyN ivc hI ienHF pfKMzF-krmkFzF aqy ibprn dIaF rIqF ny apxy bcfa vfsqy PWV-PWVfxf vI sLurU kr idWqf. iPr vI AunHF nUM ies JUT dy bcfa vfsqy koeI rsqf nhIN iml irhf aqy nf hI iml skygf. ies ivsLy Aupr hor vyrvy vfsqy gurmq pfT nM: 72 ‘Drm dy do rUp-ielfhI aqy sMsfrk’’ gu:aYju:sYNtr, idWlI pfsoN mMgvf ky afp vI pVoH aqy ‘hWQIN vMz syvf rfhIN’ sMgqF qIk vI phuMcfE.

"Bugiq igafnu dieaf BMzfrix"- (jpu pM:6) hWQly ivsLy qy ivcfr krdy ieWk hor gl bVy iDafn ivc rKx dI hY. bfxI df PYslf hY ‘jykr quhfzy kol igafn df cUrmf (Bugiq) hY qF vrqfvI (BMzfrix) vI dieaf hoxI cfhIdI hY. Ausqwq-inMdf dy ivsLy Aupr ivcfr krdy, ajoky smyN ieh ivsLf hor vI vwD iDafn mMgdf hY. gurU sfihbfn smyN, jdoN gurU pfqsLfh afp jF AunHF rfhI sQfpq pRcfrk, gurbfxI jIvn df pRsfr krdy sn qF AuQy ies gl dI loV nhIN sI. pr ies smyN jdoN sfzy pRcfr aqy pRbMD isstm ivc bhuqyry ivgfV af cuWky hn qF ies pfsyy iDafn dyxf hor vI bhuq jrUrI ho igaf hY. jdoN sfzy kuJ nvyN nvyN pRcfrk sWjx, kuJ sMsQfvF qo stWzI krky afAuNdy hn qF keI vfrI AunHHF pfs ies ielfhI sWc nUM sMgqF qIk phuMcfAux df bhuqf qjrbf nhIN huMdf. blik keI vfrI qF AunHF df apxf jIvn pWDr vI ajy ies Auqm ikWqy vfsqy iqafr nhIN hoieaf huMdf. dUjy pfsy gurbfxI pwKoN ijs aigafnqf Bry jIvn ivc aj lokfeI PsI peI hY-bhuqI vfrI ienHF nvyN bxy pRcfrkF rfhIN pRcfrI jf rhI gurmq ivcfrDfrf nfl, sMgqF dI rihxI df joV hI nhIN bx afAuNdf. ieqnf hI nhIN isWKI pWKoN ijs jIvn rihxI ivc aj lokfeI vWs rhI hY Aus ivc AunHF dy koml jjLbfq vI juVy huMdy hn. iPr BfvyN Auh lok ikqny vI glq hox pr Auh qF Ausy rihxI nUM hI apxf isWKI jIvn aqy Drm mMn ky cl rhy huMdy hn. ies vfsqy Auh Aus ivruD iek vI lPË suxnf psMd nhI krdy.

ajyhy hflfq ivc AunHF sMgqF ivcfly sWc Drm-gurbfxI df pRcfr bVy dlIl BrpUr, sulJy aqy pRBfvsLflI ZMg nfl krn dI loV huMdI hY. bVy ipafr aqy apxwq BrI bolI ivc krn dI loV huMdI hY. ijs qoN Auh lok apxy Aupr injI cot vI mihsUs nf krn aqy apxI aigafnqf bfry vI sucyq ho skx. ajyhy pRcfrkF vfsqy aiq jLrUrI hY ik gurU kIaF sMgqF ivc jfx qoN pihlF, ies gux nUM apxI soc ‘qy jIvn df ihWsf bxfAux. AunHHF nUM apxy afp aMdr bVI sihxÈIlqf, ÌrfÉ-idlI, imT bolVy suBf aqy gurmq pwKoN spWsLtqf dI loV huMdI hY. kfrx ieh ik iek pfsy qF AunHHF ny igafn dy cUrmy nUM vMMzxf hY aqy dUjy pfsy hY aigafnqf, rUVHIvfd aqy hwT DrmI. Aus pfsy nf hI koeI asUl hY nf nIXm nf dlIl. blik keI vfrI qF ajokIaF sMgqF ivckfr ieh vI vWzI Gft huMdI hY ik AunHF dI bhuqf krky iqafrI vI vWK-vWK zyiraf, sMqf, mhf purÈF, bfibaF afid qoN hoeI huMdI hY ijs kfrx Auh pihlF hI koeI nf koeI apxI hI prpwkqf leI bYTy huMdy hn.

ies dy nfl hI jykr igafn vMzx vfly dI BfsLf vI kWVvI, vwZvIN, dUijaF df mMn duKfAux vflI, zFg mfr hovy qF pfVf hor vDygf. blik ieh ZMg qF Aus ielfhI igafn nUM vMzx dy rsqy ivc iek hor vWzI rukfvt bx ky KVf ho jfvygf. igafn aqy aigafnqf ivckfr jo pihlF qo hI idn aqy rfq vflf vWzf Pfslf huMdf hY-ies qrHF ieh Pfslf hoor keI guxF vDygf, Gtygf nhIN. dUjI gl ieh ik ijs sQfn qy ijqnI gl aqy ijhVy ivsLy dI loV hY AuqnI hI kIqI jfvy, vfDU nhIN. iblkul iesy qrHF ijvyN zfktr mrIjL nUM dvfeI dyNdf hY qF rog dy muqfbk, vfDU jF Ault-pult nhIN. cyqy rhy! ieh rsqf qF zfktr-mrIjL dy pysLy qoN vI vWD guMJldfr aqy aOKf hY. ieQy qF ies df isWDf sMbMD mnuWK dI Aus ibmfrI nfl hY ijs nMU ik mrIjL apxI ibmfrI smJdf hI nhIN, ieQy qF Aus dy injI jjLbfq vI Eq-poq hn. 091s02.2s04.II0

Including this Gurmat Lesson No 91

gurbfxI dI ksvWtI ‘qy Ausqq - inMdf

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.