.

gMgU bRfhmx ilst, "kflI sUcI" df jvfb.

ismrnjIq isMG mfn jI ies kflI sUcI ivc Auh aKOqI iswK vI sLfml kIqy jfxy cfhIdy hn ijnHF qy gurU sfihb df ieh Prmfn lfgU huMdf hY:

m: 1 ] glIN asI cMgIaf, afcfrI burIafh ] mnhu kusDf kflIaf, bfhir ictvIafh ] rIsf kirh iqnfVIaf, jo syvih dru KVIafh] pMnf 85]

pr qusIN ajyhf nhI kr pfEgy ikAuNik ajyhf krn nfl qF quhfzf afpxf nfm isKr qy hovygf. iewk pfsy qF qusIN gurdfspur ijly ivc nMgI iqMn PuwtI ikrpfn nUM isroN AucI lihrf ky iswKF dI pUrn ajLfdI df aYlfn kIqf aqy ikhf ik sfry iswK zMgr-vwCy lY ky pfiksqfn plfiex kr jfx. dUsry pfsy 19 agsq 1989 nUM BfrqI suprIm kort dy jwj nUM jyHl qoN ilKI icwTI ivc, ijs df pMjfbI AulwQf ajIq aKbfr ny 21 apRYl 1990 nUM apxy sMpfdkI, "lIhoN lwQf afgU" ivc Cfipaf sI, ilKdy ho, "mYN sMivDfn ivc afpxI afsQf muV duhrfAuNdf hF aqy mYN dysL dI aKMzqf df pwkf hfmI hF. ……[[. mYnUM bhuq glq smiJaf igaf hY.…….mYN afpxy pUry hosLo-hvfs ivwc ieh pwqr ilK irhf hF. (ismnjIq isMG mfn)"

jdoN mYN quhfzI ies sUcI nUM pVHnf sLurU kIqf qF mn ivc cfE dy nfl nfl iewk KdsLf vI sI ik ikqy EhI gwl nf hovy jo qusIN afpxy isafsI jIvn ivc keI vfr ibafn-bfjLI krky lokF nUM BrmfAux leI aksr afpxy nfmjLd akflI dl df hmysLf leI pRDfn bxy rihx leI krdy rihMdy ho. quhfzI ies ilst dy dUjy pihrfgRfP qy phuMc ky hI pqf lwg jFdf hY ik ieh sfrI gwl qusIN lokF dIaF awKF pUMJx leI ilK rhy ho. ieh qF EhI gwl hY ijvyN mMc qoN nIcy af ky, kfnPrMs vflf hfl KflI dyKky qy Bfvk ho ky afpxI pfrtI BMg kr dyvo, pr nflo nfl pfrtI dy iksy numfiedy dy kihx qy, ik jI qusIN ieh kMm glq kr rhy ho, iPr qoN bhfl kr dyvo.

clo sovIawq XUnIan nUM bxy qF hfly 15 ku sfl hI hoey hn pr brqfnIaf, PrFs qy amrIkf dy pRsLfsnI ZFcy ivc qF ipCly vIhF sflF ivc koeI qbdIlI nhI afeI. iPr ienHF mulkF df rIkfrz qusIN ikAuN nhI muhweIaf krvf sky? nhI qF ies gwl ilKx df kI Pfiedf. mfn jI ikqy qusIN iehI qF nhI kihxf cfhuMdy ik ienHF iqMNnF mulkF ivc 1984 qoN pihlF iksy ny iswKF nfl koeI gdfrI hI nhI kIqI?

jy jLrf ku iDafn nfl vIcfiraf jfvy qF sLfsLl byg qy bfsLl byg jlfdF ny qF sUbf srihMd dy hukm dI pflxf kIqI sI. sUbf srihMd nUM qF qusIN gdfr kih skdy ho pr jlfdF nUM nhI. iesy qrHF jy mugl hkUmq nUM iksy ielfky ivc Kqm krky iswK afpxf ‘iswK rfj’ sQfpq krdy hn qF bhfdr sLfh jfPr nUM afpxf rfj vfps lYx leI iswKF AuWqy jvfbI hmly qF krny hI pYxy sn. jy iswKF dy mugl hkUmq AuWpr hmly krny jfiejL hn qF mugl hkUmq dy vfpsI hmly krny iks vIcfr Dfrf qihq glq hn? iPr bhfdr sLfh jfPr nUM gdfr iks qrHF sfbq krogy?

quhfzy muqfbk cMdU sLfh, ijsny gurU arjn vyd jI nUM sLhId kIqf? ismrnjIq isMG mfn jI ieh pVH ky qF quhfzIaF PokIaF dlIlF df prdf iblkul PfsL ho igaf. jy ikqy qusIN zf[ gMzf isMG dI iswK ieiqhfs bfry ilKI ikqfb pVH lYNdy qF cMdU sLfh bfry PYlfeI geI JUTI khfxI df afsrf nf lYNdy. ies khfxI nUM sfzy sfDF qy sMqF ny aYnf pRcfiraf ik hr igaf-gujiraf iswK vI iehI swc smJdf irhf ijs nUM qusIN smJdy ho qy iesdf asr ieqnf hoieaf ik pVHy ilKy iswK lok vI gurU arjn dyv jI dy aslI kfql bfry 350 sfl qk Borf-Br vI nf jfx sky. cMdU sLfh lhOr drbfr df iewk mfVf motf kirMdf sI. Aus kol koeI qfkq nhI sI gurU arjn dyv jI vrgy mhfn pursL nUM kql krvfAux dI. ieQoN qk ky jhFgIr df vjLIr bIrbl gurU arjn dyv jI dy drbfr ivc afp af ky DmkI idMdf hY pr Auh vI gurU jI df kwuJ nhI ivgfV sikaf. zf[ gMzf isMG jI PfrsI dy ivdvfn sn qy vIhvIN sdI dy sLurU ivc jdoN AunHF dy hwQ ‘quijLky jhFgIr’ lwgI qF iswKF nUM ies gwl df pqf lwgf ik gurU arjn dyv jI dI sLhIdI qF jhFgIr dy hukm nfl hoeI hY ijs dy ipCy, srihMd dI sfrI mMzlI/ juMzlI (muawijLjL alPsfnI qy sLyK srihMdI) ijhVI ‘drAu-aslfm’ df nfhrf idMdI sI, KVI hY. ies gwl qoN awj jdoN hr sucyq iswK vfikP hY qF qusIN mYNnUM AunHF sfDF dy ipC-lwg jfpdy ho ijnHF dI bdOlq awj iswK Drm dy sfry dy sfry qKq TwgF dy kbjLy ivc hn.

gurbKsL isMG kflf aPgfnf:- ijsny afpxIaF ilKqF rfhIN akfl qKq nUM vMgfiraf, (quhfzy muqfbk).

afm lokF ivc iewk glq PihmI pfeI geI hY ik jy koeI vI iswK iswKI ivc af cuwky inGfr nUM sfDfrx jnqf qk phuMcfAuxf cfhuMdf hY qF lok Aus nUM ‘akfl qKq nUM vMgfrnf, afkfl qKq nfl mwQf lfAuxf’ kihMdy hn. aYsf kuwJ sfiraF DrmF ivc vfpiraf sI qy vfpr irhf hY. slmfn rsLdI nUM mOq df Pqvf, bMglf dysL dI muslmfn aOrq ‘qslImf nsrIn’ qy glYlIE bfry pop df Pqvf qy muafPI. iswK Drm ivc vI aYsIaF AudfhrxF mOjLUd hn. pRo[ gurmuK isMG nUM pMQ ivcoN Cykxf. kI pRo[ gurmuK isMG nUM mrn qoN bfad muafP krn nfl koeI Ausdf EhI asr rsUK iPr qoN bhfl kr pfeygf? nhI.

gurU nfnk sfihb dI DrmsLflf ivc lokF pRqI ipafr, sFJIvflqf qy brfbrqf df nfhrf bulMd hoxf cfhIdf hY qy jy ikqy ies brfbrqf ivc qryV af jfvy qF iesdf PYslf akfl qKq qy hoxf cfhIdf hY. akfl qKq Dfrimkqf dy qKq dy brfbr iewk isafsI qKq hY. qKq afpxy afp koeI PYsly nhI krdf blik iesdy iksy syvfdfr ny iesdI dI rUh qy pihr dyxf qy atwl scfeI muqfbk PYslf krn huMdf hY. jy ies qKq nUM clfAux vfly ies qrHF dy hox ijvyN:

bRhfmxI rIqF nUM iswKF leI gurmiq bxf rhy gur iblfs pfqsLfhI CyvIN dI punr sMpfdnf bVy Aucycy qOr qy kIqI. AusdI BuUimkf dy pMnf 52 qy;- "jykr ies gRMQ dI gurduafiraF ivc muV kQf arMB ho sky qF asIN smJFgy ik kIqf kfrjL sfrQk ho inbiVaf" dsKq igafnI joigMdr isMG vydFqI. ies gRMQ dI kQf iPr qoN gurduairaF ivc qF hfly sLurU nhI hoeI pr amrIkf dIaF XUnIvristIaF ivc jLrUr sLurU ho geI hY. zf[ guirMdr isMG mfn ny vydFqI jI dI punr sMpfdn kIqI "gur iblfs pfsLfhI CyvIN" df hvflf dy ky ieh iswD kIqf ik gurU qyg bhfdr sfihb ny afqm hwwiqaf kIqI hY qF Jwt vydFqI jI ny zf[ guirMdr isMG mfn nUM qfVnf pwqr jfrI kIqf ik AunHF ny iswK Drm dI sLfn dy briKlfP iliKaf hY. gurbKsL isMG kflf aPgfnf ny ies pusqk nUM gurU gRMQ sfihb dI ksvwtI qy prK ky ieh iswD kIqf hY ik ieh pusqk iswK Drm vroDI hY qF vydFqI jI ny gurbKsL isMG kflf aPgfnf nUM pMQ ivcoN Cyk idwqf. jo ies ikqfb df hvflf dyvy Auh vI dosLI jo ies ikqfb nUM iswK Drm vroDI sfbq kry Auh vI dosLI qy ilKfrI donF hflqF ivc mujLrm nhI sgoN jwj sfbq huMdf hovy qF qkVy df swqIN vIhI sO vflI khfvq sfbq huMdI hY. kI aYsy igry hoey ivakqI nUM akfl qKq df syvfdfr/srbrfh rihx dyxf cfhIdf hY? mfn jI myry aMdfjy muqfbk quhfnUM vI afm lokF vFg akfl qKq qy akfl qKq dy jwQydfr ivc Prk df pqf nhI lwigaf. quhfzy afpxy ilKx muqfbk, ‘srbrfh sr arUV isMG’ jwQydfr lPjL BfrqI ajfdI qoN bfad hI hAUey dy rUp ivc pysL, isafsqdfnF vloN, vriqaf jfx lwgf hY.

gurmiq ivroDI ies gMRQ dIaF kuwJ vMngIaF ies pRkfr hn:-

ieh gRMQ gurU kfl qoN bfad ivc iliKaf igaf hY. ieh sfry df sfrf gRMQ gurmiq ivroDI hox dy bfvjUd vI vydFqI jI ny ies gRMQ nUM ‘300 sflf Kflsf sfjnf idvs’ qy sugfq vjoN Klfsf jI nUM Byt kIqf. gRMQ vfps lYx df ayYlfn krky vfps vI ilaf igaf. pr ies dy bfvjUd vI iehI gMRQ bjLfr ivc ivk irhf hY. gurmuK Auh huMdf hY jo bcnF df pUrf hovy. JUiTaF leI gurU Gr ivc koeI vI QF nhI hoxI cfhIdI.

mÚ 1 ] aMdrhu JUTy pYj bfhir dunIaf aMdir PYlu ]

akfl qKq sfihb qy iehI ho irhf hY.

bcnF dy kwicaF bfry gurU sfihb Purmfn hY.

bcnu kry qY iKsik jfie boly sBu kcf] aMdrhu QoQf kUiVafru kUVI sB Kcf]15] {m:5,pMnf 1099}

arQ :—ijs mnuwK ny inrBAu pRBU df nfm Bulf idwqf hY qy jo mfieaf ivc hI msq rihMdf hY, Auh jnm mrn dy gyV ivc pY jFdf hY Auh anykF jUnF ivc Btkdf hY .

ieh sfrf kuwJ vfprn dy bfvjUd vI vydFqI jI qy mnjIq isMG klkwqf nUM, gurU sfihb dy hukmF dy Ault, afpxI afpxI pdvI qy itky rihx df koeI aiDkfr nhI.

1[ mfqf gMgf jI df bfbf buZf jI dI bIV qoN puqr vr pRfpq krky afAux qoN bfad dsF mhIinaF ipCoN cqRBujI rwb jI df gurU hirgoibMd sfihb dy rUp ivc jnm lYxf kI ieh gurmiq hY? jdoN ik gurU bfxI df Purmfx ieMJ hY:

jYsy mfq ipqf ibnu bflu n hoeI] ibMb ibnf kYsy kpry DoeI] Gor ibnf kYsy asvfr ] sfDU ibnu nfhI drvfr ]3]Bgq kbIr jI, pMnf 872.

ijvyN mF ipAu (dy myl) qoN ibnf bfl nhIN jMmdf, pfxI qoN ibnf kwpVy nhIN Dupdy, GoVy qoN ibnf mnuwK asvfr nhIN aKvf skdf, iqvyN gurU qoN ibnf pRBU dy dr dI pRfpqI nhIN huMdI .3.

ijs mnuwK ny gurbfxI sfrI Aumr pVHI hovy qy hovy vI Auh gurU sfihbfn vloN clfey pMQ df muwK syvfdfr qy kMm vI Auh mnuwK gurUbfxI dy hukmF dy Ault kry AusnUM iks qrHF df iswK grdfinaf jfxf cfhIdf hY?

2[ gurUU sfihb qy AunHF dy mihl, mfqf nfnkI jI, nUM corI krvfAuNdy qy corI df mfl lYNdy drsfAuxf ies guRMQ dI KfsIaq hY. iesdy bfvjUd vI qusIN ikhVI gwloN ies nUM iswK pMQ leI sugfq vjoN pysL kIqf hY jI?

3[ syhlI topI, sPYd dfhVy smyq gurU nfnk sfihb jI df gurU hirgoibMd sfihb dy Gr do vfr jnm lYxf qy mfqfvF df GuMz kwiZaf drsfAuxf ikhVI gurmiq hY jI?

4[ kfjI rusqm KF dI nfbflg bytI, kOlF, Aumr 16 sfl, nUM rfq vyly gurU hirgoibMd sfihb corI AuDfl ky ilafAuNdy quhfzf punr sMpfdn kIqf gRMQ drsf irhf hY. kI sfzy gurU sfihb cor zfkU qy lutyry sn? jy nhI qF qusI ies gRMQ dI punr sMpfdnf krky pMQ leI ikhVf cMgf kMm kIqf hY jI?

6[ duwK BMjnI byrI hyT iesLnfn krn nfl mn iewCy PlF dI pRfpqI huMdI hY. gurUbfxI ivcoN isrP iewk slok df hvflf dy ky afpxI rfie dI pusLtI kr skdy ho?

ismrnjIq isMG mfn jI ies JUTy, byeImn qy irsLvq Kor nUM qusIN akfl qKq mMn ky gurbKsL isMG kflf aPgfnf nUM pMQ df gdfr grdfinaf hY. bfbf DMnvMq isMG df 2/3 sqMbr 2003 df iekbflIaf ibafn, jo pMjfb dy aKbfrF ivc Cipaf sI kI qusIN nhI piVHaf? jy ieh gwl JUTI huMdI qF vydFqI jI ny rfijMdr isMG Kflsf pMcfieq vfly nUM AusI vkq pMQ ivcoN Kfrj kr dyxf sI jdoN Ausny ies Kbr vfly aKbfr nUM vydFqI jI dy hwQ ivc PVf idwqf sI.

sR[ kflf aPgfnf dIaF ds ikqfbF Cp cukIaF hn qy ismrnjIq isMG jI ny iewk vI ikqfb nhI pVHI. mfn jI nUM mYN bynqI krdf hF ik pihlF Auh gurbKsL isMG kflf aPgfnf dI iewk awD ikqfb afp pVH lYx qy iPr PYslf krn ik kOx TIk kOx glq hY. nhI qF ieh EhI gwl hY ik Aultf cor koqvfl ko zFty.

quhfnUM ies kflI sUcI ivcly nfvF qy iPr qoN gOr krnI cfhIdI hY. dIrG soc vIcfr qoN bfad hI nfm ilKy jfxy cfhIdy hn ijnHF nUM hr pfTk pVH ky quhfzI sLlfGf kry nf ik inMdf. jy kdy iswK isDFqF muqfbk akfl qKq qoN kdI aijhI kflI sUcI jfrI hoeI qF sfry Dfrimk qy isafsI nyqf aYsI sUcI dy isLMgfr hoxgy. gurbKsL isMG kflf aPgfnf, igafnI Bfg isMG aMbflf qy igafnI guridwq isMG vrgy suihrd iswKF nUM akfl qKq qy snmfinq kIqf jfvygf ijnHF nUM awj bysmJ lok gdfr kih rhy hn.

iswK pMQ dy syvfdfr,

isMG sBf ieMntnYsLnl kYnyzf,

gurcrn isMG brfV (ijAux vflf) brYNptn.

(sMpfdkI not:- jdoN ismrnjIq isMG mfn pihlI vfrI lok sBf leI cuixaF igaf sI isWKF nUM ies qy byaMq afsF sn ik ieh kOm df jrUr kuwJ sMvfrygf. ijqnIaF votF Aus vyly ies nUM peIaF sn sLfied hI hor iksy nUM kdI peIaF hox. sfry akflI lIzr ies dy mgr lg ky clxf cfhuMdy sn. Aus vyly ies dy ibafn afm hI aKbfrF ivc Cpdy sn ik ijs ny myry mgr cwlxf hY Aus nUM Dfrimk syD iek zyry vfly sfD bfby qoN lYxI hovygI. ies dy ienHF ibafnF nUM pVH ky mYN keI pVHy ilKy swjxf nfl gwl kIqI ik ijs bMdy qy isWK afsF lfeI bYTy hn, mYnUM qF lwgdf hY ik ies bMdy nUM iek Dyly ijMnI vI gurmiq dI sUJ nhIN hY. ijs nUM ieh hI nhIN pqf ik Dfrimk syD ikwQoN lYxI hY Auh iksy nUM kI syD dy skdf hY? jy kr koeI iek gwl TIk kr vI dyvy qF nfl hI do glq vI krygf. gurbfxI df Purmfn hY: hoie ieafxf kry kMmu afix n skY rfis ] jy iek aD cMgI kry dUjI BI vyrfis ]5] pMnf 474] jy kr iswKI isDFqF anusfr gLdfrF dI ilst bxfAuxI hovy qF sLfied AultI igxqI sLurU ho jfvy ik iknHF ny isWK isDFqF, isWK iPlfsPI nfl gLdfrI kIqI hY, iknHF ny isWKI srUp Dfrn krky aisWKI kfry kr ky sfrI dunIaF ivc isWKI nUM bdnfm kIqf hY. iknHF ny Drm dy nfm qy iPrkf pRsqI PYlfeI hY aqy ax mnuwKI kfry kIqy hn. pr so svflF df svfl qF ieh vI hY ik gurmiq dIaF zuMGfeIaF nUM smJx vfly ikqny ku hn aqy iPr swc nUM swc aqy kwc nUM kwc kihx vfly ikqny?)




.